KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Tesavvufi në Ballkan 103Tarikati më i përhapur në Shtetin Osman në shekullin XVI kaqenë tarikati Halveti. Ky tarikat i mirëpritur edhe ngaadministrata osmane nëpërmjet shejhëve dhe dervishëve të vetka arritur të përhapet në të gjitha viset e Anadolisë dhe tëBallkanit. Dervishët e këtij tarikati kanë thirrur në fe dhe e kanëedukuar në bazë të parimeve sufike popullatën e Shtetit Osman,duke filluar prej lagjeve të ndryshme të Stambollit, në Amasja,Tokat, Çorum, Erzurum, Dijarbekir, Konja, Izmir, Beograd,Shkup, Prizren, Shkodër, Sarajevë, Mostar etj. 304Tarikati Nakshibendi i themeluar nga ana e Shejh BahauddinNakshibendiut (v.791/1389) në Anadoli dhe Rumeli (Ballkan)është përhapur nëpërmjet Molla Ilahiut (Abdullah Simaviutv.896/1491) dhe halifeve të tij. Fama e Molla Ilahiut për njëkohë të shkurtër është përhapur në të gjitha viset e ShtetitOsman dhe Stambolli është bërë qendra e dytë e nakshibendive304mobility among the Otoman Ulema in the late sixteenth century”, në“International Journal of Middle East Studies”, 4/52 (1973), f. 204-218.Shih: Ongoren Resat, po aty; ^ehaji}, D`emal, Dervi{kiRedovi u Jugoslovenskim Zemljama, Sarajevë 1986, f. 83 enë vazhdim. Degët e Tarikatit Halveti të cilat kanë vepruar në këtëperiudhë janë: Dega e Habib Karamaniut e prezentuar me Shejh Davudin(v.913/1507/8), Shejh Xhemaleddin Is’hak Karamani (Xhemal Halife)(v.933/1526-27 etj; Dega Xhemalijje e përfaqësuar nga ana e ÇelebiHalifesë (v.899/1493/94) dhe nëndegët: Sunbulijje e përfaqësuar ngaSunbul Sinani (v.943/1536), Akshehirli Xhemal Efendiu (v.943/1536),Shejh Maksud Dedeu (v.970/1562-63), Shejh Çavdarli Ahmed Dedeu(v.979/1571-72), Merkez Efendiu (v.959/1551-52), Jakub Efendiu(v.979/1571) dhe Shabanijje e përfaqësuar nga Shejh Shaban Veliu(v.976/1569); Dega Ahmedijje e themeluar nga Jigitbashi AhmedShemseddin Marmaraviu (v.910/1504-05) dhe nëndega Sinanijje epërfaqësuar nga Ibrahim Ummi Sinani (v.976/1568); Dega Rushenijje ethemeluar nga Dede Omer Rusheniu (v.892/1487) dhe nëndegaGulshenijje e përfaqësuar nga Shejh Ibrahim Gulsheniu (v.940/1533-34)dhe Shejh Hasan Zarifiu (v.977/1569-70); Dega Shemsijje e themeluardhe përfaqësuar nga Shemseddin Ahmed Sivasiu (v.1006/1597-98). ShihOgke, Ahmed, Ahmed Semsettin-i Marmaravi, Hayati, Eserleri,Gorusleri, Stamboll 2001..