11.07.2015 Views

The Sanskrit Text of Buddha-carita Aèvaghoùa - buddhanet-de-index

The Sanskrit Text of Buddha-carita Aèvaghoùa - buddhanet-de-index

The Sanskrit Text of Buddha-carita Aèvaghoùa - buddhanet-de-index

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

PrefaceThis is the text and metrical analysis <strong>of</strong> <strong>Buddha</strong><strong>carita</strong> in Devanàgarã script, but without thenotes found in the Roman letter version. <strong>Text</strong> printed here without metrical analysis isreckoned by Johnson to be spurious; lines written in grey are additions from Johnson'sedition <strong>of</strong> the text. Chapter 14 has no title, as the text has been lost from after about halfwaythrough the Chapter. For more <strong>de</strong>tail on the text and its metre see the Roman letteredition; and see also the text and translation.Anandajoti BhikkhuMarch 2007


भगवत्प्रसूरतिःमर्ीबृतां मूरनह कृ तारभर्ेकिः शुद्धोदिो िाम िृपो कहबंधुिः।अर्ध्ाशयो वा स्फुटपुदिीकं पुिारधिािं तदलंचकाि॥ १।९भूभृत्पिार्ध्ो रप सपक्ष एव प्रवृत्तदािो रप मदािुपेतिः।ईशो रप रित्यं समडृरष्पातिः सौर्म्यस्वभावो रप पृथुप्रतापिः॥ १।१०भुिेि यस्यारभर्तािः पतंतो रिर्रिपेंद्रािः समिांगणेर्ु।उिांतमुक्ताप्रकिैिः रशिोरभभहक्ेव पुष्ांिरलरभिः प्रणेमुिः॥ १।११अरतप्रतापादवधूय शत्रून्मर्ोपिागारिव रतग्मभािुिः।उद्योतयामास ििं समंतात्प्रदशहयन्नाियणीयमागाहि ्॥ १।१२धमाहथहकामा रवर्यं रमथो न्यं ि वेशमाचक्रमुिस्य िीत्या।रवस्पधहमािा इव तूग्ररसद्धेिः सुगोचिे दी्तततिा बभूवुिः॥ १।१३उदािसंख्ैिः सरचवािसंख्ैिः कृ ताग्रभाविः स उदग्रभाविः।शशी यथा भैिकृ तान्यथाभैिः शक्येंद्रिाििः सुतिां ििाि॥ १।१४तस्यारतशोभारवसृतारतशोभा िरवप्रभेवास्ततमिः प्रभावा।समग्रदेवीरिवर्ाग्रदेवी बभूव मायापगतेव माया॥ १।१५प्रिासुमातेव रर्तप्रवृत्ता गुिौ ििे भरक्तरिवािुवृत्ता।लक्ष्ीरिवाधीशकुले कृ ताभा िगत्यभूदुत्तमदेवता या॥ १।१६कामं सदा स्त्रीचरितं तरमस्रं तथारप तां प्रपॎ भृशं रविेिे।ि र्ींदुलेखामुपगर्म्य शुभां िक्तं तथा संतमसत्वमेरत॥ १।१७5


भगवत्प्रसूरतिःप्रातिः पयोदारदव रतग्मभािुिः समुद्भवन्सो रप च मातृकुक्षेिः।स्फुिन्मयूखैरवहर्तांधकािैश्चकाि लोकं किकावदातम ्॥ १।२६तं िातमात्रमथ कांचियूपगौिंप्रीतिः सर्स्रियणिः शिकैिगृह्णात ्मंदािपुष्रिकिैिः सर् तस्य मूरनहखारन्नमहले च रवरिपेततुिंबुधािे॥ १।२७सुिप्रधाि ैिः परिधायहमाणो देर्ांशुिालैििुिंियंस्ताि ् ।संर्ध्ाभ्रिालोपरिसंरिरवष्ं िवोडुिािं रवरिगाय लक्ष्म्या॥ १।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)ऊिोयहथौवहस्य पृथोश्च र्स्तान्मांधातुरिंद्रप्ररतमस्य मूनहिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकक्षीवतश्चैव भुिांसदेशात्तथारवधं तस्य बभूव िन्म॥ १।२९ १।१०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)क्रमेण गभाहदरभरििःसृतिः सि ्बभौ गतिः खारदव योन्यिातिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकल्पेष्विेके रष्वव भारवतात्मा यिः संप्रिािि ्सुर्ुवे ि मूढिः॥ १।३० १।११ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)दीप्त्या च धैयषण च यो ििाि बालो िरवभूहरमरमवावतीणहिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतथारतदी्ततो रप रििीक्ष्यमाणो िर्ाि चक्षूंरर् यथा शशांकिः॥ १।३१ १।१२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)स रर् स्वगात्रप्रभयोज्ज्वलंत्या दीपप्रभां भास्किवन्मुमोर्।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमर्ार्हिांबूिदचारुवणो रवद्योतयामास रदशश्च सवाहिः॥ १।३२ १।१३7


भगवत्प्रसूरतिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)यरिि ्प्रसूते रगरििािकीला वातार्ता िौरिव भूश्चचाल।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसचंदिा चोत्पलपद्मगभाह पपात वृरष्गहगणादिभ्रात ्॥ १।४० १।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)वाता ववुिः स्पशहसुखा मिोज्ञा रदव्ारि वासांस्यवपातयंतिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसूयहिः स एवाभ्यरधकं चकाशे िज्वाल सौर्म्यारचहििीरितो रग्निः॥ १।४१ १।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)प्रागुत्तिे चावसथप्रदेशे कू पिः स्वयं प्रादुिभूरत्सतांबुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअंतिः पुिाण्यागतरवियारि यरिि ्रक्रयास्तीथह इव प्रचक्रुिः॥ १।४२ १।२३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)धमाहरथहरभभूहतगणैश्च रदव्ैस्तद्दशहिाथां बलमाप पूििः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकौतूर्लेि ैव च पादपैश्च प्रपूियामास सगंधपुष्ैिः॥ १।४३ १।२४पुष्दुमािः स्वं कुसुमं पुकुल्ुिः ससीिणोद्रारमतरदक्सुगंरध।सुसंभ्रमद्नृगवधूपगीतं भुिंगंवृदारपरर्तात्तवातम ्॥ १।४४क्वरचत ्क्वणत्तूयहमृदंगगीतैवीणामुकु ं दामुििारदरभश्च।स्वीणां चलत्ु ं डलभूरर्तािां रविारितं चोभयपाश्चहतस्तत ्॥ १।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)यद्रािशास्त्रं भृगुिंरगिा वा ि चक्रतुवांशकिावृर्ी तौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतयोिः सुतौ तौ च ससिहतुस्तत्ालेि शुक्रश्च बृर्स्परतश्च॥ १।४६ १।४१9


भगवत्प्रसूरतिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)सािस्वतश्चारप िगाद िष्ं वेदं पुियां ददृशुिह पूवहम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜव्ासस्तथैिं बहुधा चकाि ि यं वरशष्ठिः कृ तवािशरक्तिः॥ १।४७ १।४२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)वाल्ीरकिादश्च ससिह पद्यं िग्रंथ यन्न च्यविो मर्ारर्हिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरचरकरत्सतं यच्च चकाि िारत्रिः पश्चात्तदात्रेय ऋरर्िहगाद॥ १।४८ १।४३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यच्च रिित्वं कुरशको ि लेभे तद्गाधििः सूिुिवाप िािि ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवेलां समुद्रे सगिश्च दध्रे िेक्ष्वाकवो यां प्रथमं बबंधुिः॥ १।४९ १।४४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)आचायहकं योगरवधौ रििािामप्रा्ततमन्यैिहिको िगाम।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜख्ातारि कमाहरण च यारि शौिैिः शूिादयस्तेष्वबला बभूवुिः॥ १।५० १।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तिात्प्रमाणं ि वयो ि कालिः करश्चत्क्वरचच्च्रैष्ठ्यमुपै रत लोके ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिाज्ञामृर्ीणां च रर्तारि तारि कृ तारि पुत्रैिकृ तारि पूवैिः॥ १।५१ १।४६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)एवं िृपिः प्रत्यरयतैरििैस्तैिावारसतश्चापॎरभिंरदतश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशंकामरिष्ां रविर्ौ मिस्तिः प्रर्र्हमेवारधकमारुिोर्॥ १।५२ १।४७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)प्रीतश्च तेभ्यो रििसत्तमेभ्यिः सत्ािपूवां प्रददौ धिारि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜभूयादयं भूरमपरतयहथोक्तो यायाज्जिामेत्य विारि चेरत॥ १।५३ १।४८10


भगवत्प्रसूरतिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)अथौ रिरमत्तैश्च तपोबलाच्च तज्जन्म िन्मांतकिस्य बुद्ध्वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशाक्येविस्यालयमािगाम सद्धमहतर्ाहदरसतो मर्ारर्हिः॥ १।५४ १।४९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तं ब्रह्मरवद्ब्रह्मरवदां ज्वलंतं ब्राह्म्या रिया चैव तपिःरिया च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिाज्ञो गुरुगौिवसरियाभ्यां प्रवेशयामास ििेंद्रसद्म॥ १।५५ १।५०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)स पारथहवांतिःपुिसंरिकर्ां कुमाििन्मागतर्र्हवेगम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरववेश धीिो बलसंज्ञयैव तपिःप्रकर्ाहच्च ििाियाच्च॥ १।५६ १।५१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)ततो िृपस्तं मुरिमासिस्थं पाद्यार्घ्हपूवां प्ररतपूज्य सर्म्यक्।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरिमंत्रयामास यथोपचािं पुिा वरसष्ठं स इवांरतदेविः॥ १।५७ १।५२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)धन्यो स्म्यिुग्राह्यरमदं कुलं मे यन्मां रददृक्षुभहगवािुपेतिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआज्ञापॎतां रकं किवारण सौर्म्य रशष्ो रि रविंरभतुमर्हसीरत॥ १।५८ १।५३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)एवं िृपेणोपरिमंरत्रतिः सन्सवषण भावेि मुरियहथावत ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसरवियोत्फुल्रवशालदृरष्गांभीिधीिारण वचांस्युवाच॥ १।५९ १।५४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)मर्ात्मरि त्वय्युपपन्नमेतत ्रप्रयारतथौ त्यारगरि धमहकामे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसत्त्वान्वयज्ञािवयो िुरूपा रनिगग्धा यदेवं मरय ते मरतिः स्यात ्॥ १।६० १।५५11


भगवत्प्रसूरतिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)एतच्च तद्येि िृपर्हयस्ते धमषण सूक्ष्ारण धिान्यपास्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरित्यं त्यिंतो रवरधवद्बभूवुस्तपोरभिाढ्या रवभवैदहरिद्रािः॥ १।६१ १।५६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)प्रयोििं यत्तु ममोपयािे तन्मे शृणु प्रीरतमुपेरर् च त्वम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरदव्ा मया रदव्पथे िुता वाग्बोधाय िातस्तियस्तवेरत॥ १।६२ १।५७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)िुत्वा वचस्तच्च मिश्च युक्त्वा ज्ञात्वा रिरमत्तैश्च ततो स्म्युपेतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरददृक्षया शाक्यकुलध्विस्य शक्रध्विस्येव समुरच्च्रतस्य॥ १।६३ १।५८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)इत्येतदेवं वचिं रिशर्म्य प्रर्र्हसंभ्रांतगरतिहिेंद्रिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआदाय धात्र्यंकगतं कुमािं संदशहयामास तपोधिाय॥ १।६४ १।५९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)चक्रांकपादं स तथा मर्ारर्हिाहलाविद्धांगुरलपारणपादम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसोणहभ्रुवं वािणवरस्तकोशं सरवियं िािसुतं ददशह॥ १।६५ १।६०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)धात्र्यंकसंरवष्मवेक्ष्य चैिं देव्ंकसंरवष्रमवारग्नसूिुम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबभूव पक्ष्ांतरिवांरचतािुरिहवस्य चैवं रत्ररदवोन्मुखो भूत ्॥ १।६६ १।६१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)दृष्ट्वारसतं त्विुपरिप्ल ुताक्षं निगेर्ात्तु पुत्रस्य िृपश्चकं पे।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसगद्गदं बाष्कर्ायकं ठिः पप्रच्च च प्रांिरलिाितांगिः॥ १।६७ १।६२12


भगवत्प्रसूरतिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)स्वल्पांतिं यस्य वपुमु हिेिः स्याद्बह्वद्भुतं यस्य च िन्म दी्ततम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयस्योत्तमं भारविमात्थ चाथां तं प्रेक्ष्य किात्तव धीि वाष्िः॥ १।६८ १।६३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)अरप रस्थिायुभहगवि ्कुमाििः करच्चन्न शोकाय मम प्रसूतिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलब्धिः कथंरचत ्सरललांिरलमष ि खरिमं पातुमुपै रत कालिः॥ १।६९ १।६४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)अपॎक्षयं मे यशसो रिधािं करच्चदॎुवो मे कुलर्स्तसाििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÛÜÛÜÜअरप प्रयास्यारम सुखं पित्र सु्तते रप पुत्रे रिरमर्ैकचक्षुिः॥ १।७० १।६५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)करच्चन्न मे िातमफुल्मेव कुलप्रबालं परिशोर्भारग।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरक्षप्रं रवभो ब्रूरर् ि मे रस्त शांरतिः निगेर्ं सुते वेरत्स रर् बांधवािाम ्॥ १।७१ १।६६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)इत्यागतावेगमरिष्बुद्ा बुद्ध्वा ििेंद्रं स मुरिबहभार्े।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमा भून्मरतस्ते िृप कारचदन्या रििःसंशयं तद्यदवोचमरि॥ १।७२ १।६७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िास्यान्यथात्वं प्ररत रवरक्रया मे स्वां वंचिां तु प्ररत रव्लववो रि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकालो रर् मे यातुमयं च िातो िारतक्षयस्यासुलभस्य बोद्धा॥ १।७३ १।६८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवर्ाय िाज्यं रवर्येष्विास्थस्तीव्रैिः प्रयत्नैिरधगर्म्य तत्त्वम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜUpajàti (»ddhi)िगत्ययं मोर्तमो रिर्ंतु ं ज्वरलष्रत ज्ञािमयो रर् सूयहिः॥ १।७४ १।६९13


भगवत्प्रसूरतिःÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràअरप च शतसर्स्रपूणहसंख्ािः रस्थिबलवत्तियािः सर्ेमशृंगीिः।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअिुपगतििािः पयरस्विीगाहिः स्वयमददात्सुतवृद्धये रििेभ्यिः॥ १।८९ १।८४ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràबहुरवधरवर्यास्ततो यतात्मा स्वहृदयतोर्किीिः रक्रया रवधाय।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜगुणवरत रदवसे रशवे मुहूतष मरतमकिोन्मुरदतिः पुिप्रवेशे॥ १।९० १।८५ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràरििदिदमयीमथो मर्ार्ाां रसतरसतपुष्भृतां मरणप्रदीपाम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअभित रशरवकां रशवाय देवी तियवती प्ररणपत्य देवताभ्यिः॥ १।९१ १।८६ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràपुिमथ पुितिः प्रवेश्य पत्नीं स्थरविििािुगतामपत्यिाथाम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिृपरतिरप िगाम पौिसंघै रदिवममिैमहघवारिवाच्यहमाििः॥ १।९२ १।८७ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràभविमथ रवगाह्य शाक्यिािो भव इव र्ण्मुखिन्मिा प्रतीतिः।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜइदरमदरमरत र्र्हपूणहवकॎो बहुरवधपुरष्यशस्किं व्धत्त॥ १।९३ १।८८ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràइरत ििपरतपुत्रिन्मवृद्ा सििपदं करपलाह्वयं पुिं तत ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜधिदपुिरमवाप्सिो वकीणां मुरदतमभून्नलकू विप्रसूतौ॥ १।९४ १।८९इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े भगवत्प्रसूरतिाहम प्रथमिः सगहिः॥ १॥16


२ । अन्तिःपुिरवर्ािोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)आ िन्मिो िन्मििांतकस्य तस्यात्मिस्यात्मरितिः स िािा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअर्न्यर्न्यथहगिावरमत्रैवृहरद्धं ययौ रसंधरिवांबुवेगैिः॥ २।१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)धिस्य ित्नस्य च तस्य तस्य कृ ताकृ तस्यैव च कांचिस्य।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतदा रर् ि ैकात्मरिधीिवारप मिोिथस्यापॎरतभािभूताि ्॥ २।२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)ये पद्मकल्पैिरप च रिपेंद्रैिहमंडलं शक्यरमर्ारभिेतुम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमदोत्टा र्ैमवता गिास्ते रविारप यत्नादुपतस्थुिेिम ्॥ २।३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)िािांकरचह्नैिहवर्ेमभांडैिभूरर्तैलांबसटैस्तथान्यैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंचुक्षुभे चास्य पुिं तुिंगैबहलेि मैत्र्या च धिेि चा्ततैिः॥ २।४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)पुष्ाश्च तुष्ाश्च तदास्य िाज्ये साध्व्यो ििस्का गुणवत्पयस्कािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउदग्रवत्सैिः सरर्ता बभूवुबहह्व्यो बहुक्षीिदुर्श्च गाविः॥ २।५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)मर्ध्स्थतां तस्य रिपुिहगाम मर्ध्स्वभाविः प्रययौ सुहृत्त्वम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवशेर्तो दाढ्यहरमयाय रमत्रं िावस्य पक्षावपिस्तु िाशम ्॥ २।६17


अन्तिःपुिरवर्ािोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)तथास्य मंदारिलमेघशब्दिः सौदारमिीकु ं डलमंरडतांगिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरविाश्मवर्ाहशरिपातदोर्ैिः काले च देशे प्रववर्ह देविः॥ २।७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)रुिोर् संयक् फलवद्यथातु ह तदाकृ तेिारप कृ रर्िमेण।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜता एव चैवौर्धयो िसेि सािेण चैवाभ्यरधका बभूवुिः॥ २।८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)शिीिसंदेर्किे रप काले संग्रामसंमदह इव प्रवृत्ते।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वस्थािः सुखं चैव रििामयं च प्रिरज्ञिे गभहधिाश्च िायहिः॥ २।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)यच्च प्ररतभ्वो रवभवे रप शक्ये ि प्राथहयंरत ि ििािः पिेभ्यिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअभ्यरथहतिः सूक्ष्धिो रप चायं तदा ि करश्चरिमुखो बभूव॥ २।१०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िाशे वधो बंधुर्ुिापॎदाता ि ैवाव्रतो िािृरतको ि रर्ंस्रिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआसीत्तदा कश्चि तस्य िाज्ये िाज्ञो ययातेरिव िाहुर्स्य॥ २।११ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)उद्यािदेवायतिािमाणां कू पप्रपापुष्करिणीविािाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचक्रुिः रक्रयास्तत्र च धमहकामािः प्रत्यक्षतिः स्वगहरमवोपलभ्य॥ २।१२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)मुक्तश्च दुरभहक्षभयामयेभ्यो हृष्ो िििः स्वगहरमवारभिेमे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपत्नीं परतवाह मरर्र्ी परतं वा पिस्पिं ि व्रभचेितुश्च॥ २।१३18


अन्तिःपुिरवर्ािोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)करश्चरत्सर्ेवे ितये ि कामं कामाथहमथां ि िुगोप करश्चत ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकरश्चद्धिाथां ि चचाि धमां धमाहय करश्चन्न चकाि रर्ंसाम ्॥ २।१४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)स्तेयारदरभश्चापॎरभतश्च िष्ं स्वस्थं स्वचक्रं पिचक्रमुक्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜक्षेमं सु रभक्षं च बभूव तस्य पुिाण्यिण्यारि यथैव िाषॎे॥ २।१५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)तदा रर् तज्जन्मरि तस्य िाज्ञो मिोरिवारदत्यसुतस्य िाज्ये।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचचाि र्र्हिः प्रणिाश पाप्ा िज्वाल धमहिः कलर्िः शशाम॥ २।१६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)एवंरवधा िािसुतस्य तस्य सवाहथहरसरद्धश्च यतो बभूव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜततो िृपस्तस्य सुतस्य िाम सवाहथहरसद्धो यरमरत प्रचक्रे॥ २।१७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)देवी तु माया रवबुधरर्हकल्पं दृष्ट्वा रवशालं तियप्रभावम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिातं प्रर्र्ां ि शशाक सोढु ं ततो रविाशाय रदवं िगाम॥ २।१८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततिः कुमािं सुिगभहकल्पं निगेर्ेि भावेि च रिरवहशेर्म ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमातृष्वसा मातृसमप्रभावा संवधहयामात्मिवद्बभूव॥ २।१९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)ततिः स बालाकह इवोदयस्थिः समीरितो वरह्नरिवारिलेि।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜक्रमेण सर्म्यग्ववृधे कुमािस्तािारधपिः पक्ष इवातमस्के ॥ २।२०19


अन्तिःपुिरवर्ािोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)रकं रचन्मििःक्षोभकिं प्रतीपं कथंच पश्येरदरत सो िुरचंत्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवासं िृपो ह्यारदशरत ि तिै र्र्म्योदिेष्वेव ि भूप्रचािम ्॥ २।२८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततिः शित्तोयदपांडिेर्ुभूमौ रवमािेरष्वव िंरितेर्ु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜर्र्म्यषर्ुसवहतु हसुखाियेर्ुस्त्रीणामुदािैरवहिर्ाि तूयैिः॥ २।२९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)कलैरर्ि चामीकिबद्धकक्षैिाहिीकिाग्रारभर्तैमृहदंगैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜविाप्सिोिृत्यसमैश्च िृत्यैिः कैलासवत्तद्भविं ििाि॥ २।३०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)वारभिः कलारभलहरलतैश्च र्ािैमहदैिः सखेलैमहधुिैश्च र्ासैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतं तत्र िायो िमयांबभूवुभ्रूहवंरचतैिधहरििीरक्षतैश्च॥ २।३१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)ततश्च कामाियपंरडतारभिः स्त्रीरभगृहर्ीतो िरतककहशारभिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवमािपृष्ठान्न मर्ीं िगाम रवमािपृष्थारदव पुण्यकमाह॥ २।३२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)िृपस्तु तस्यैव रववृरद्धर्ेतोस्तद्भारविाथषि च चोद्यमाििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशमे रभिेमे रवििाम पापाद्भेिे दमं संरवबभाि साधूि ्॥ २।३३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)िाधीिवत ्कामसुखे ससंिे ि संििंिे रवर्मं ििन्याम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधृत्येंरद्रयावांश्चपलाि ्रवरिग्ये बंधूंश्च पौिांश्च गुणैरिहगाय॥ २।३४21


अन्तिःपुिरवर्ािोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िार्ध्ैष् दुिःखाय पिस्य रवद्यां ज्ञािं रशवं यत्तु तदर्ध्गीष्।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वाभ्यिः प्रिाभ्यो रर् यथा तथैव सवहप्रिाभ्यिः रशवमाशशंसे॥ २।३५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)तं भासुिं चांरगिसारधदेवं यथावदािचह तदायुर्े सिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुर्ाव र्व्ान्यकृ शे कृ शािौ ददौ रििेभ्यिः कृ शिं च गाश्च॥ २।३६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)सनिगौ शिीिं परवतु ं मिश्च तीथाांबुरभश्चैव गुणांबुरभश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛवेदोपरदष्ं सममात्मिं च सोमं पपौ शांरतसुखं च र्ादहम ्॥ २।३७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसांत्वं बभार्े ि च िाथहवद्यज्जिल्प तत्त्वं ि च रवरप्रयं यत ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜUpajàti (Bhadrà)सांत्वं ह्यतत्वं परुर्ं च तत्त्वं रर्ह्रयाशकन्नात्मि एव वक्तुम ्॥ २।३८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)इष्ेष्वरिष्ेर्ुच कायहवत्सु ि िागदोर्ाियतां प्रपेदे।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरशवं रसर्ेवे व्वर्ािलब्धं यज्ञं रर् मेिे ि तथा यथावत ्॥ २।३९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)आशावते चारभगताय सद्यो देयांबुरभस्तर्हमचेरच्चरदष्।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयुद्धादृते वृत्तपिवधेि रिदपहमुिृत्तमबेरभरदष्॥ २।४०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)एकं रवरिन्ये स िुगोप स्तत स्ततैव तत्याि ििक्ष पंच।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्राप रत्रवगां बुबुधे रत्रवगां िज्ञे रिवगां प्रिर्ौ रिवगहम ्॥ २।४१22


अन्तिःपुिरवर्ािोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)कृ तागसो रप प्ररतपाद्य वर्ध्ान्नािीघिन्नारप रुर्ा ददशह।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबबंध सांत्वेि फलेि चैतांस्त्यागो रप तेर्ां ह्यिपायदृष्िः॥ २।४२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)आर्ाहण्यचािीत्पिमव्रतारि वैिाण्यर्ासीरच्चिसंभृतारि।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयशांरस चापद्ग ुणगंधवंरत ििांस्यर्ासीन्मरलिीकिारण॥ २।४३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)ि चारिर्ीर्ीद्बरलमप्रवृत्तं ि चारचकीर्ीत्पिवस्त्वरभर्ध्ाम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि चारववक्षीरिर्तामधमां ि चारदधक्षीद्धृदयेि मन्युम ्॥ २।४४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)तरिंस्तथा भूरमपतौ प्रवृत्ते भृत्याश्च पौिाश्च तथैव चेरुिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशमात्मके चेतरस रवप्रसन्ने प्रयुक्तयोगस्य यथेंरद्रयारण॥ २।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)काले ततश्चारुपयोधिायां यशोधिायां सुयशोधिायाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशौद्धोदिेिाहुसपत्नवकॎो िज्ञे सुतो िाहुल एव िाम्ना॥ २।४६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)अथेष्पुत्रिः पिमप्रतीतिः कुलस्य वृरद्धं प्ररत भूरमपालिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयथैव पुत्रप्रसवे ििंद तथैव पौत्रप्रसवे ििंद॥ २।४७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)पौत्रस्य मे पुत्रगतो ममैव निगेर्िः कथं स्यारदरत िातर्र्हिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकाले स तं तं रवरधमाललंबे पुत्ररप्रयिः स्वगहरमवारुरुक्षि ्॥ २।४८23


अन्तिःपुिरवर्ािोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)रस्थत्वा परथ प्राथमकरल्पकािां िािर्हभाणां यशसारन्वतािाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशु्लवान्यमुक्त्वारप तपांस्यत्तत यज्ञे च रर्ंसािरर्तैियष्॥ २।४९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)अिाज्वरलष्ाथ स पुण्यकमाह िृपरिया चैव तपिःरिया च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकुलेि वृत्तेि रधया च दी्ततस्तेििः सर्स्रांशुरिवोरत्ससृक्षुिः॥ २।५०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)स्वायंभुवं चारचहकमचहरयत्वा ििाप पुत्ररस्थतये रस्थतिीिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचकाि कमाहरण च दुष्किारण प्रिािः रससृक्षुिः क इवारदकाले॥ २।५१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)तत्ज्ज्याि शस्त्रं रवममशह शास्त्रं शमं रसर्ेवे रियमं रवर्ेर्े।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवशीव कं रचरिर्यं ि भेिे रपतेव सवाहरन्वर्याि ्ददशह॥ २।५२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)बभाि िाज्यं स रर् पुत्रर्ेतोिः पुत्रं कुलाथां यशसे कुलं तु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वगाहय शब्दं रदवमात्मर्ेतोधहमाहथहमात्मरस्थरतमाचकांक्ष॥ २।५३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)एवं स धमां रवरवधं चकाि सरद्भरिहपातं िुरततश्च रसद्धम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदृष्ट्वा कथं पुत्रमुखं सुतो मे विं ि यायारदरत िाथमाििः॥ २।५४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)रििरक्षर्ंतिः रियमात्मसंस्था िक्षंरत पुत्राि ्भु रव भूरमपालािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपुत्रं ििेंद्रिः स तु धमहकामो ििक्ष धमाहरिर्येष्वमु ंचत ्॥ २।५५24


अन्तिःपुिरवर्ािोÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜ Màlinãविमिुपमसत्त्वा बोरधसत्त्वास्तु सवषÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜरवर्यसुखिसज्ञा िग्मुरुत्पन्नपुत्रािः।ÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜअत उपरचतकमाह रूढमूले रप र्ेतौÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜस िरतमुपरसर्ेवे बोरधमापन्नयावत ्॥ २।५६इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े न्तिःपुिरवर्ािो िाम रितीयिः सगहिः॥ २॥25


३ । र्ंवेगोत्परत्तिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततिः कदारचन्मृदुशािलारि पु ंस्कोरकलोन्नारदतपादपारि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशुिाव पद्माकिमंरडतारि शीते रिबद्धारि स काििारि॥ ३।१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)िुत्वा ततिः स्त्रीििवल्भािां मिोज्ञभावं पुिकाििािाम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबरर्िःप्रयाणाय चकाि बुरद्धमंतगृहर्े िाग इवावरुद्धिः॥ ३।२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततो िृपस्तस्य रिशर्म्य भावं पुत्रारभधािस्य मिोिथस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜनिगेर्स्य लक्ष्म्या वयसश्च योग्याम ् -आज्ञापयामास रवर्ाियात्राम ्॥ ३।३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)रिवतहयामास च िािमागष संपातमातहस्य पृथग्ििस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमा भूत्ुमाििः सुकुमािरचत्तिः संरवग्नचेता इव मन्यमाििः॥ ३।४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)प्रत्यंगर्ीिाि ्रवकलेंरद्रयांश्च िीणाहतुिादीि ्कृ पणांश्च रभक्षूि ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜततिः समुत्सायह पिेण साम्ना शोभां पिा िािपथस्य चक्रुिः॥ ३।५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततिः कृ ते िीमरत िािमागष िीमाि ्रविीतािुचििः कुमाििः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्रासादपृष्ठादवतीयह काले कृ ताभ्यिुज्ञो िृपमभ्यगच्चत ्॥ ३।६26


र्ंवेगोत्परत्तिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अथो ििेंद्रिः सुतमागतािुिः रशिस्युपाघ्राय रचिं रििीक्ष्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜगच्चेरत चाज्ञापयरत ि वाचा निगेर्ान्न चैिं मिसा मुमोच॥ ३।७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततिः स िांबूिदभांडभृरद्भयु हक्तं चतुरभहरिहभृतैस्तुिंगैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअ्लवीवरवर्ध्ुच्चुरचिरश्मधािां रर्िण्मयं स्यंदिमारुिोर्॥ ३।८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)ततिः प्रकीणोज्ज्वलपुष्िालं रवर्क्तमालॎं प्रचलत्पताकम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमागां प्रपेदे सदृशािुयात्रश्चंद्रिः सिक्षत्र इवान्तिीक्षम ्॥ ३।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)कौतूर्लात्स्फीततिैश्च िेत्रैिीलोत्पलाभै रिव कीयहमाणिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशि ैिः शि ैिािपथं िगार्े पौिैिः समंतादरभवीक्ष्यमाणिः॥ ३।१०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)तं तुष्ुवुिः सौर्म्यगुणेि केरचिवंरदिे दी्तततया तथान्ये।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसौमुख्तस्तु रियमस्य के रचिैपुलॎमाशंरसर्ुिायुर्श्च॥ ३।११ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)रििःसृत्य कुब्जाश्च मर्ाकुलेभ्यो व्ूर्ाश्च कैिातकवामिािाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिायहिः कृ शेभ्यश्च रिवेशिेभ्यो देवािुयािध्विवत ्प्रणेमुिः॥ ३।१२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)ततिः कुमाििः खल गच्चतीरत िुत्वा रस्त्रयिः प्रेष्ििात्प्रवृरत्तम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरददृक्षया र्र्म्यहतलारि िग्मुिहिेि मान्येि कृ ताभ्यिुज्ञािः॥ ३।१३27


र्ंवेगोत्परत्तिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)वातायिािामरवशालभावादन्योन्यगंडारपहतकु ं डलारि।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमुखारि िेिुिः प्रमदोत्तमािां बद्धािः कलाप इव पंकिािाम ्॥ ३।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)तरिि ्कुमािं परथ वीक्षमाणािः रस्त्रयो बभुगाहरमव गंतुकामािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜऊध्वोन्मुखाश्चैिमुदीक्षमाणा ििा बभुद्याहरमव गंतुकामािः॥ ३।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)दृष्ट्वा च तं िािसुतं रस्त्रयस्ता िाज्वलॎमािं वपुर्ा रिया च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधन्यास्य भायषरत शि ैिवोचञ्शुद्धैमहिोरभिः खल िान्यभावात ्॥ ३।२३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)अयं रकल व्ायतपीिबाहू रूपेण साक्षारदव पुष्के तुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜत्यक्त्वा रियं धमहमुपेष्तीरत तरिि ्रर्ता गौिवमेव चक्रुिः॥ ३।२४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)कीणां तथा िािपथं कुमाििः पौिैरवहिीतैिः शुरचधीिवेर्ैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्पूवहमालोक्य िर्र्ह रकं रचन्मेिे पुिभाहवरमवात्मिश्च॥ ३।२५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)पुिं तु तत्स्वगहरमव प्रहृष्ं शुद्धारधवासािः समवेक्ष्य देवािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिीणां ििं रिमहरमिे प्रयातु ं संचोदिाथां रक्षरतपात्मिस्य॥ ३।२६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)ततिः कुमािो िियारभभूतं दृष्ट्वा ििेभ्यिः पृथगाकृ रतं तम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउवाच संग्रार्कमागतास्थस्तत्रैव रिष्कम्परिरवष्दृरष्िः॥ ३।२७29


र्ंवेगोत्परत्तिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)क एर् भोिः सूत ििो भ्युपेतिः के शैिः रसतैयहरष्रवर्क्तर्स्तिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜभ्रूसंवृताक्षिः रशरथलाितांगिः रकं रवरक्रयैर्ा प्रकृ रतयहदृच्चा॥ ३।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)इत्येवमुक्तिः स िथप्रणेता रिवेदयामास िृपात्मिाय।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंिक्ष्यमपॎथहमदोर्दशी तैिेव देवैिः कृ तबुरद्धमोर्िः॥ ३।२९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)रूपस्य र्त्री व्सिं बलस्य शोकस्य योरिरिहधिं ितीिाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिाशिः िृतीिां रिपुरिंरद्रयाणामेर्ा ििा िाम ययैर् भग्निः॥ ३।३०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)पीतं ह्यिेिारप पयिः रशशुत्वे कालेि भूयिः परिमृष्मुव्ाहम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜक्रमेण भूत्वा च युवा वपुष्माि ्क्रमेण तेि ैव ििामुपेतिः॥ ३।३१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)इत्येवमुक्ते चरलतिः स रकं रचद्रािात्मििः सूतरमदं बभार्े।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरकमेर् दोर्ो भरवता ममापीत्यिै ततिः सािरथिभ्युवाच॥ ३।३२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)आयुष्मतो पॎेर् वयिःप्रकर्ाहरन्निःसंशयं कालवशेि भावी।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜएवं ििां रूपरविाशरयत्रीं िािारत चैवेच्चरत चैर् लोकिः॥ ३।३३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततिः स पूवाहशयशुद्धबुरद्धरवहस्तीणहकल्पारचतपुण्यकमाह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुत्वा ििां संरवरविे मर्ात्मा मर्ाशिेघोर्रमवांरतके गौिः॥ ३।३४30


र्ंवेगोत्परत्तिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)रििःवस्य दीघां स रशििः प्रकं पॎ तरिंश्च िीणष रवरिवेश्य चक्षुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतां चैव दृष्ट्वा िितां सर्र्ाां वाक्यं स संरवग्नरमदं िगाद॥ ३।३५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)एवं ििा र्ंरत च रिरवहशेर्ं िृरतं च रूपं च पिाक्रमं च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि चैव संवेगमुपै रत लोकिः प्रत्यक्षतो पीदृशमीक्षमाणिः॥ ३।३६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)एवं गते सूत रिवतहयावाि ्शीघ्रं गृर्ाण्येव भवान्प्रयातु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउद्यािभूमौ रर् कुतो िरतमष ििाभवे चेतरस वतहमािे॥ ३।३७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)अथाज्ञया भतृहसुतस्य तस्य रिवतहयामास िथं रियंता।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜततिः कुमािो भविं तदेव रचंतावशिः शून्यरमव प्रपेदे॥ ३।३८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)यदा तु तत्रैव ि शमह लेभे ििा ििेरत प्रपिीक्षमाणिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜततो ििेंद्रािुमतिः स भूयिः क्रमेण तेि ैव बरर्िहगाम॥ ३।३९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अथापिं व्ारधपिीतदेर्ं त एव देवािः ससृिुमहिुष्म ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदृष्ट्वा च तं सािरथमाबभार्े शौद्धोदरिस्तद्गतदृरष्िेव॥ ३।४०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)स्थूलोदििः वासचलच्चिीििः स्रस्तांसबाहुिः कृ शपाण्दुगात्रिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअंबेरत वाचं करुणं ब्रुवाणिः पिं समारिष् िििः क एर्िः॥ ३।४१31


र्ंवेगोत्परत्तिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततो ब्रवीत्सािरथिस्य सौर्म्य धातुप्रकोपप्रभविः प्रवृद्धिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिोगारभधाििः सुमर्ाििथहिः शक्रो रप येि ैर् कृ तो स्वतंत्रिः॥ ३।४२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)इत्यूरचवाि ्िािसुतिः स भूयस्तं सािुकं पो ििमीक्षमाणिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअस्यैव िातिः पृथगेर् दोर्िः सामान्यतो िोगभयं प्रिािाम ्॥ ३।४३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)ततो बभार्े स िथप्रणेता कुमाि साधािण एर् दोर्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜएवं रर् िोगैिः परिपीड्यमािो रुिातुिो र्र्हमुपै रत लोकिः॥ ३।४४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)इरत िुताथहिः स रवर्ण्णचेतािः प्रावेपतांबूरमहगतिः शशीव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜइदं च वाक्यं करुणायमाििः प्रोवाच रकं रचन्मृदुिा स्विेण॥ ३।४५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)इदं च िोगव्सिं प्रिािां पश्यंश्च रविंभमुपै रत लोकिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवस्तीणहरवज्ञािमर्ो ििाणां र्संरत ये िोगभयैिमुक्तािः॥ ३।४६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)रिवत्यहतां सूत वरर्िःप्रयाणान्निेंद्रसद्मैव िथिः प्रयातु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुत्वा च मे िोगभयं िरतभ्यिः प्रत्यार्तं संकुचतीव चेतिः॥ ३।४७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततो रिवृत्तिः स रिवृत्तर्र्हिः प्रर्ध्ाियुक्तिः प्ररववेश सद्म।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतं रिस्तथा प्रेक्ष्य च संरिवृत्तं पुयाहगमं भूरमपरतश्चकाि॥ ३।४८32


र्ंवेगोत्परत्तिःÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िुत्वा रिरमत्तं तु रिवतहिस्य संत्यक्तमात्मािमिेि मेिे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमागहस्य शौचारधकृ ताय चैव चुक्रोश रुष्ो रप च िोग्रदंडिः॥ ३।४९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)भूयश्च तिै रवदधे सुताय रवशेर्युक्तं रवर्यप्रकािम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचलेंरद्रयत्वादरप िारप शक्तो िािारन्विह्यारदरत िाथमाििः॥ ३।५०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)यदा च शब्दारदरभरिंरद्रयाथैिंतिःपुिे ि ैव सुतो स्य िेमे।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜततो वरर्व्ाहरदशरत ि यात्रां िसान्तिं स्यारदरत मन्यमाििः॥ ३।५१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)निगेर्ाच्च भावं तियस्य बुद्ध्वा संवेगदोर्ािरवरचंत्य कांरश्चत ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयोग्यािः समाज्ञापयरत ि तत्र कलास्वरभज्ञ इरत वािमुख्ािः॥ ३।५२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)ततो रवशेर्ेण ििेंद्रमागष स्वलंकृ ते चैव पिीरक्षते च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜव्त्यास्य सूतं च िथं च िािा प्रस्थापयामास बरर्िः कुमािम ्॥ ३।५३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततस्तथा गच्चरत िािपुत्रे तैिेव देवैरवहरर्तो गतासुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतं चैव मागष मृतमुह्यमािं सूतिः कुमािश्च ददशह िान्यिः॥ ३।५४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अथाब्रवीद्रािसुतिः स सूतं ििैश्चतुरभहरर्ह्रहयते क एर्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदीि ैमहिुष्ैििुगर्म्यमािो यो भूरर्तो वास्यवरुद्यते च॥ ३।५५33


र्ंवेगोत्परत्तिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)ततिः स शुद्धात्मरभिेव देवैिः शुद्धारधवासैिरभभूतचेतािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअवाच्यमपॎथहरममं रियंता प्रव्ािर्ािाथहरवदीविाय॥ ३।५६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)बुद्धींरद्रयप्राणगुणैरवहयुक्तिः सु्ततो रवसंज्ञस्तृणकाष्ठभूतिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंबर्ध् संिक्ष्य च यत्नवरद्भिः रप्रयारप्रयैस्त्यज्यत एर् को रप॥ ३।५७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)इरत प्रणेतुिः स रिशर्म्य वाक्यं संचुक्षुभे रकं रचदुवाच चैिम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरकं के वलस्यैव ििस्य धमहिः सवहप्रिािामयमीदृशों ऽतिः॥ ३।५८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततिः प्रणेता वदरत ि तिै सवहप्रिािामयमंतकमाह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜर्ीिस्य मर्ध्स्य मर्ात्मिो वा सवहस्य लोके रियतो रविाशिः॥ ३।५९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततिः स धीिो रप ििेंद्रसूिुिः िुत्वैव मृत्यु ं रवर्साद सद्यिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअंसेि संरिष् च कू बिाग्रं प्रोवाच रिर्ह्रादवता स्विेण॥ ३।६०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)इयं च रिष्ठा रियतं प्रिािां प्रमाद्यरत त्यक्तभयश्च लोकिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमिांरस शंके करठिारि ि ् ।णाां स्वस्थास्तथा ह्यध्वरि वतहमािािः॥ ३।६१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)तिाद्रथं सूत रिवत्यहतां िो रवर्ािभूमौ ि रर् देशकालिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिािरन्विाशं कथमारत्तहकाले सचेतििः स्यारदर् रर् प्रमत्तिः॥ ३।६२34


र्ंवेगोत्परत्तिःÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜVaüèasthaइरत ब्रुवाणे रप ििारधपात्मिे रिवतहयामास स ि ैव तं िथम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवशेर्युक्तं तु ििेंद्रशासिात्स पद्मखंडं विमेव रियहयौ॥ ३।६३ÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜ Ruciràततिः रशवं कुसु रमतबालपादपं परिभ्रमत्प्रमुरदतमत्तकोरकलम ् ।ÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜरवपािवत्सकमलचारुदीरघहकं ददशह तििरमव िंदिं विम ्॥ ३।६४ÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜ Ruciràविांगिागणकरललं िृपात्मिस्ततो बलाििमरभिीयते ि तत ् ।ÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜविाप्सिोवृतमलकारधपालयं िवव्रतो मुरिरिव रविकातििः॥ ३।६५इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े संवेगौत्परत्तिाहम तृतीयिः सगहिः॥ ३॥35


४ । ष्त्रीरवघातिोÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ pathyà èlokaततस्तिात ्पुिोद्यािात ्कौतूर्लचलेक्षणािः।ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàप्रत्युज्जग्मुिृहपसुतं प्रा्ततं विरमव रस्त्रयिः॥ ४।१ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜअरभगर्म्य च तास्तिै रवियोत्फुल्लोचिािः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜचरक्रिे समुदाचािं पद्मकोशरिभैिः किैिः॥ ४।२ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतस्थुश्च परिवायैिं मन्मथारक्ष्ततचेतसिः।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàरिश्चलैिः प्रीरतरवकचैिः रपबंत्य इव लोचि ैिः॥ ४।३ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜतं रर् ता मेरििे िायहिः कामो रवग्रर्वारिरत।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜशोरभतं लक्षणैदी्ततैिः सर्िैभूहर्णैरिव॥ ४।४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜसौर्म्यत्वाच्चैव धैयाहच्च कारश्चदेिं प्रिरज्ञिे।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअवतीणो मर्ीं साक्षाद ्सुधांशुश्चंद्रमा इव॥ ४।५ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतस्य ता वपुर्ारक्ष्तता रिग्रहर्ीतु ं ििृंरभिे।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअन्योन्यं दृरष्रभगहत्वा शि ैश्च रवरिशवसुिः॥ ४।६36


ष्त्रीरवघातिोÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜएवं ता दृरष्मात्रेण िायो ददृशुिेव तम ् ।ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàि व्ािह्रुिह िर्सुिः प्रभावेणास्य यंरत्रतािः॥ ४।७ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜतास्तथा तु रििािंभा दृष्ट्वा प्रणयरव्लववािः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜपुिोरर्तसुतो धीमािुदायी वाक्यमब्रवीत ्॥ ४।८ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜसवाहिः सवहकलाज्ञािः स्थ भावग्रर्णपंरडतािः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜरूपचातुयहसंपन्नािः स्वगुणैमु हख्तां गतािः॥ ४।९ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜशोभयेत गुणैिेरभिरप तािुत्तिाि ्कुरूि ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜकुवेिस्यारप च क्रीडं प्रागेव वसुधारममाम ्॥ ४।१०ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜशक्ताश्चालरयतु ं यूयं वीतिागािृर्ीिरप।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàअप्सिोरभश्च करलताि ्ग्रर्ीतु ं रवबुधािरप॥ ४।११ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜभावज्ञािेि र्ावेि चातुयाहद्रू पसंपदा।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜस्त्रीणामेव च शक्तािः स्थ संिागे रकं पुििृहणाम ्॥ ४।१२ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜतासामेवंरवधािां वो रियुक्तािां स्वगोचिे।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜइयमेवंरवधा चेष्ा ि तुष्ो स्म्यािहवेि विः॥ ४।१३37


ष्त्रीरवघातिोÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜइदं िववधूिां वो र्ह्रीरिकु ं रचतचक्षुर्ाम ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜसदृशं चेरष्तं रर् स्यादरप वा गोपयोरर्ताम ्॥ ४।१४ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜयद्यरप स्यादयं वीििः िीप्रभावान्मर्ारिरत।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜस्त्रीणामरप मर्त्तेि इरत कायो त्र रिश्चयिः॥ ४।१५ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜपुिा रर् कारशसु ंदयाह वेशवध्वा मर्ािृरर्िः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜतारडतो भूत ्पदन्यासाद्द ुधहर्ो दैवतैिरप॥ ४।१६ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜमंथालगौतमो रभक्षुिांघया बालमुख्या।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜरपप्रीर्ुश्च तदथाहथां व्सूि ्रििर्ित ्पुिा॥ ४।१७ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜगौतमं दीघहतपसं मर्ारर्ां दीघहिीरविम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜयोरर्त ्संतोर्यामास वणहस्थािाविा सती॥ ४।१८ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàऋष्शृंगं मुरिसुतं तथैव स्त्रीष्वपंरडतम ् ।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜउपायैरवहरवधैिः शांता िग्रार् च िर्ाि च॥ ४।१९ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜरववारमत्रो मर्रर्हश्च रवगाढो रप मर्त्तपािः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜदशवर्ाहण्यिण्यस्थो घृताच्याप्सिसा हृतिः॥ ४।२०38


ष्त्रीरवघातिोÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜएवमादीिृर्ींस्तांस्तािियि ्रवरक्रयां रस्त्रयिः।ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàलरलतं पूवहवयसं रकं पुििृहपतेिः सुतम ्॥ ४।२१ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜतदेवं सरत रविब्धं प्रयतध्वं तथा यथा।ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜइयं िृपस्य वंशिीरितो ि स्यात्पिाङ्मुखी॥ ४।२२ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàया रर् कारश्चद्युवतयो र्िंरत सदृशं ििम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरिकृ ष्ोत्ृ ष्योभाहवं या गृह्णंरत तु तािः रस्त्रयिः॥ ४।२३ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜइत्युदारयवचिः िुत्वा ता रवद्धा इव योरर्तिः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜसमारुरुहुिात्मािं कुमािग्रर्णं प्ररत॥ ४।२४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜता भ्रूरभिः प्रेरक्षतैभाहवैर्हरसतैलहरलतैगहतैिः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜचक्रुिाक्षेरपकाश्चेष्ा भीतभीता इवांगिािः॥ ४।२५ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜिाज्ञस्तु रवरियोगेि कुमािस्य च मादहवात ् ।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜिह्रुिः रक्षप्रमरविंभं मदेि मदिेि च॥ ४।२६ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàअथ िािीििवृतिः कुमािो व्चिििम ् ।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàवारसतायूथसरर्तिः किीव रर्मवििम ्॥ ४।२७39


ष्त्रीरवघातिोÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜस तरिि ्काििे िर्म्ये िज्वाल स्त्रीपुििःसििः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜआक्रीड इव बभ्रािे रववस्वािप्सिोवृतिः॥ ४।२८ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜमदेिावरिहता िाम तं कारश्चत्तत्र योरर्तिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜकरठि ैिः पस्पृशुिः पीि ैिः संघट्टैवहल्गु रभिः स्ति ैिः॥ ४।२९ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜस्रस्तांसकोमलालंबमृदुबाहुलताबला।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअिृतं स्खरलतं कारचत्ृ त्वैिं सस्विे बलात ्॥ ४।३०ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜकारचत ्ताम्राधिोष्ठेि मुखेिासवगंरधिा।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜरवरिशवास कणष स्य िर्स्यं िूयतारमरत॥ ४।३१ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜकारचदाज्ञापयंतीव प्रोवाचाद्राहिुलेपिा।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜइर् भरक्तं कुरुष्वेरत र्स्तं संरिष् रलप्सया॥ ४।३२ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜमुहुमु हहुमहदव्ािस्रस्तिीलांशुकापिा।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜआलक्ष्यिसिा िेिे स्फुिरिद्युरदव क्षपा॥ ४।३३ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜकारश्चत्िककांचीरभमु हखिारभरितस्ततिः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜबभ्रमुदहशहयंत्यो स्य िोणीस्तन्वंशुकावृतािः॥ ४।३४40


ष्त्रीरवघातिोÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàचूतशाखां कुसु रमतां प्रगृह्यान्या ललंरबिे।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜसुवणहकलशप्रख्ाि ्दशहयंत्यिः पयोधिाि ्॥ ४।३५ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜकारचत्पद्मविादेत्य सपद्मा पद्मलोचिा।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜपद्मवकॎस्य पावष स्य पद्मिीरिव तस्थुर्ी॥ ४।३६ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜमधुिं गीतमन्वथां कारचत्सारभियं िगौ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतं स्वस्थं चोदयंतीव वंरचतो सीत्यवेरक्षतैिः॥ ४।३७ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜशुभेि वदिेिान्या भ्रूकामु हकरवकरर्हणा।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜप्रावृत्यािुचकािास्य चेरष्तं वीिलीलया॥ ४।३८ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜपीिवल्गुस्तिी कारचिाताघूरणहतकु ं डला।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜउच्चैिविर्ासैिं समाप्नोतु भवारिरत॥ ४।३९ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअपयान्तं तथैवान्या बबंधुमाहलॎदामरभिः।ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàकारश्चत्साक्षेपमधुिैिहगृहुवहचिांकुशैिः॥ ४।४०ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜप्ररतयोगारथहिी कारचद्गृर्ीत्वा चूतवल्िीम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜइदं पुष्ं तु कस्येरत पप्रच्च मदरव्लववा॥ ४।४१41


ष्त्रीरवघातिोÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜकारचत्पुरुर्वत्ृ त्वा गरतं संस्थािमेव च।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜउवाचैिं रितिः स्त्रीरभिहय भोिः पृरथवीरममाम ्॥ ४।४२ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअथ लोलेक्सणा कारचरज्जघ्रंती िीलमुत्पलम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜरकं रचन्मदकलैवाहक्यैिृहपात्मिमभार्त॥ ४।४३ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜपश्य भतहरश्चतं चूतं कुसुमैमहधुगंरधरभिः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜर्ेमपंििरुद्धो वा कोरकलो यत्र कू िरत॥ ४।४४ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜअशोको दृश्यतामेर् कारमशोकरववधहििः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरुवंरत भ्रमिा यत्र दह्यमािा इवारग्निा॥ ४।४५ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜचूतयष्ा समारिष्ो दृश्यतां रतलकद्रुमिः।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàशु्लववासा इव िििः रस्त्रया पीतांगिागया॥ ४।४६ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜफुल्ं कुरुवकं पश्य रिमु हक्तालक्तकप्रभम ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜयो िखप्रभया स्त्रीणां रिभहरत्सहत इवाितिः॥ ४।४७ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàबालाशोकश्च रिरचतो दृश्यतामेर् पल्वैिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜयो िाकं र्स्तशोभारभलहज्जमाि इव रस्थतिः॥ ४।४८42


ष्त्रीरवघातिोÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜदीरघहकां प्रावृतां पश्य तीििैिः रसंदुवािकैिः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜपांडुिांशुकसंवीतां शयािां प्रमदारमव॥ ४।४९ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜदृश्यतां स्त्रीर्ुमार्ात्म्यं चक्रवाको ह्यसौ िले।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜपृष्ठतिः प्रेष्वद्भायाहमिुवृत्यािुगच्चरत॥ ४।५०ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜमत्तस्य पिपुष्स्य रुवतिः िूयतां ध्वरििः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअपििः कोरकलो िुत्िः प्ररतिुत्येव कू िरत॥ ४।५१ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअरप िाम रवर्ंगािां वसंतेिारर्तो मदिः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜि तु रचंतयतरश्चत्तं ििस्य प्राज्ञमारिििः॥ ४।५२ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàइत्येवं ता युवतयो मन्मथोद्दामचेतसिः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜकुमािं रवरवधैस्तैस्तैरुपचक्ररमिे ियैिः॥ ४।५३ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜएवमारक्षपॎमाणो रप स तु धैयाहवृतेंरद्रयिः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜमतहव्रमरत सोिेगो ि िर्र्ह ि रसरिये॥ ४।५४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜतासां तत्त्वेि वस्थािं दृष्ट्वा स पुरुर्ोत्तमिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜससंरवग्नेि धीिेण रचंतयामास चेतसा॥ ४।५५43


ष्त्रीरवघातिोÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜरकं रविा िावगच्चंरत चपलं यौविं रस्त्रयिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜयतो रूपेण संपन्नं ििेयं िाशरयष्रत॥ ४।५६ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜिूिमेता ि पश्यंरत कस्यरचद ्िोगसंप्लवम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜतथा हृष्ा भयं त्यक्त्वा िगरत व्ारधधरमहरण॥ ४।५७ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअिरभज्ञाश्च सुव्क्तं मृत्योिः सवाहपर्ारिणिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜतथा स्वस्था रिरुिेगािः क्रीडंरत च र्संरत च॥ ४।५८ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜििां व्ारधं च मृत्यु ं च को रर् िािि ्सचेतििः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜस्वस्थरस्तष्ठि ्रिर्ीदेिा सुपेिा रकं पुिर्हसेत ्॥ ४।५९ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜयस्तु दृष्ट्वा पिं िीणां व्ारधतं मृतमेव च।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜस्वस्थो भवरत िोरिग्नो यथाचेतास्तथैव सिः॥ ४।६०ÛÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ bhavipulàरवयुज्यमािे रप तिौ पुष्ैिरप फलैिरप।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜपतरत रच्चद्यमािे वा तरुिन्यो ि शोचते॥ ४।६१ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜइरत र्ध्ािपिं दृष्ट्वा रवर्येभ्यो गतस्पृर्म ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜउदायी िीरतशास्त्रज्ञस्तमुवाच सुहृत्तया॥ ४।६२44


ष्त्रीरवघातिोÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअर्ं िृपरतिा दत्तिः सखा तुभ्यं क्षमिः रकल।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜयिात्त्वरय रववक्षा मे तया प्रणयवत्तया॥ ४।६३ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअरर्तात ्प्ररतर्ेधश्च रर्ते चािुप्रवतहिम ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜव्सिे चापरित्यागरस्त्ररवधं रमत्रलक्षणम ्॥ ४।६४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜसो र्ं मैत्रीं प्ररतज्ञाय पुरुर्ाथाहत्पिाङ्मुखम ् ।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜयरद त्वां समुपेक्षेयं ि भवेरन्मत्रता मरय॥ ४।६५ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜतद्ब्रवीरम सुहृद्भूत्वा तरुणस्य वपुष्मतिः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜइदं ि प्ररतरूपं ते स्त्रीष्वदारक्षण्यमीदृशम ्॥ ४।६६ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअिृतेिारप िािीणां युक्तं समिुवतहिम ् ।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतदॎीडापरिर्ािाथहमात्मित्यथहमेव च॥ ४।६७ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜसंिरतस्चािुवृरत्तश्च स्त्रीणां हृदयबंधिम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜनिगेर्स्य रर् गुणा योरिमाहिकामाश्च योरर्तिः॥ ४।६८ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜतदर्हरस रवशालाक्ष हृदये रप पिाङ्मुखे।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरूपस्यास्यािुरूपेण दारक्षण्येिािुवरतहतुम ्॥ ४।६९45


ष्त्रीरवघातिोÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜदारक्षण्यमौर्धं स्त्रीणां दारक्षण्यं भूर्णं पिम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜदारक्षण्यिरर्तं रूपं रिष्ुष्रमव काििम ्॥ ४।७०ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरकं वा दारक्षण्यमात्रेण भावेिास्तु परिग्रर्िः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरवर्याि ्दुलहभांल्ब्ध्वा ि ह्यवज्ञातुमर्हरस॥ ४।७१ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜकामं पिरमरत ज्ञात्वा देवो रप रर् पुिंदििः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜगौतमस्य मुिेिः पत्नीमर्लॎां चकमे पुिा॥ ४।७२ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜअगस्त्यिः प्राथहयामास सोमभायाां च िोरर्णीम ् ।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜतिात ्तत्सदृशं लेभे लोपामुद्रारमरत िुरतिः॥ ४।७३ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜऔतथ्यस्य च भायाहयां ममतायां मर्ातपािः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜमारुत्यां िियामास भििािं वृर्स्परतिः॥ ४।७४ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜवृर्स्पतेमहरर्ष्ां च िुह्वत्यां िुह्वतां वििः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜबुधं रवबुधधमाहणं िियामास चंद्रमािः॥ ४।७५ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜकालीम ्चैव पुिा कन्यां िलप्रभवसंभवाम ् ।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜिगाम यमुिातीिे िातिागिः पिाशििः॥ ४।७६46


ष्त्रीरवघातिोÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜमातंग्यामक्षमालायां गरर्ितायां रििंसया।ÛÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ bhavipulàकरपंिलादं तियं वरसष्ठो िियन्मुरििः॥ ४।७७ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜययारतश्चैव िािरर्हवहयस्यरप रवरिगहते।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरववाच्याप्सिसा साधां िेमे चैत्रिथे विे॥ ४।७८ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜस्त्रीसंसगां रविाशांतं पांडुज्ञाहत्वारप कौिविः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜमाद्रीरूपगुणारक्ष्ततिः रसर्ेवे कामिं सुखम ्॥ ४।७९ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜकिालििकश्चैव हृत्वा ब्राह्मणकन्यकाम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÜÐÛÜÛÜअवाप भ्रंशम ्अपॎेव ि तु त्यिेच्च मन्मथम ्॥ ४।८०ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜएवमाद्या मर्ात्मािो रवर्याि ्गरर्ितािरप।ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàिरतर्ेतोबु हभु रििे प्रागेव गुणसंरर्ताि ्॥ ४।८१ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜत्वं पुिन्याहयतिः प्रा्तताि ्बलवाि ्रूपवाि ्युवा।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜरवर्यािविािारस यत्र सक्तरमदं िगत ्॥ ४।८२ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜइरत िुत्वा वचस्तस्य िक्ष्णमागमसंरर्तम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜमेघस्तरितरिघोर्िः कुमाििः प्रत्यभार्त॥ ४।८३47


ष्त्रीरवघातिोÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜउपपन्नरमदं वाक्यं सौर्ादहव्ंिकं त्वरय।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜअत्र च त्वािुिेष्ारम यत्र मा दुष्ठु मन्यसे॥ ४।८४ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàिाविािारम रवर्याञ्जािे लोकं तदात्मकम ् ।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜअरित्यं तु िगन्मत्वा िात्र मे िमते मििः॥ ४।८५ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜििा व्ारधश्च मृत्युश्च यरद ि स्यारददं त्रयम ् ।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜममारप रर् मिोज्ञेर्ुरवर्येर्ुिरतभहवेत ्॥ ४।८६ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜरित्यं यद्यरप रर् स्त्रीणामेतदेव वपुभहवेत ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜससंरवत्स्य कामेर्ुतथारप ि िरतिः क्षमा॥ ४।८७ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜयदा तु ििया पीतं रूपमासां भरवष्रत।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜआत्मिो पॎिरभप्रेतं मोर्ात्तत्र िरतभहवेत ्॥ ४।८८ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜमृत्युव्ारधििाधमो मृत्युव्ारधििात्मरभिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜिममाणो पॎसंरवग्निः समािो मृगपरक्षरभिः॥ ४।८९ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜयदपॎात्थ मर्ात्मािस्ते रप कामात्मका इरत।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜसंवेगो त्र ि कतहव्ो यदा तेर्ामरप क्षयिः॥ ४।९०48


ष्त्रीरवघातिोÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜमार्ात्म्यं ि च तन्मन्ये यत्र सामान्यतिः क्षयिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरवर्येर्ुप्रसरक्तवाह युरक्तवाह िात्मवत्तया॥ ४।९१ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜयदपॎात्थािृतेिारप स्त्रीििे वत्यहतारमरत।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअिृतं िावगच्चारम दारक्षण्येिारप रकं चि॥ ४।९२ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜि चािुवतहिं तन्मे रुरचतं यत्र िािहवम ् ।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜसवहभावेि संपको यरद िारस्त रधगस्तु तत ्॥ ४।९३ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअिृते िद्दधािस्य सक्तस्यादोर्दरशहििः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरकं रर् वंचरयतव्ं स्याज्जातिागस्य चेतसिः॥ ४।९४ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜवंचयंरत च यद्येव िातिागािः पिस्पिम ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜििु ि ैव क्षमं द्रष्ुं ििािः स्त्रीणां िृणाम ्रस्त्रयिः॥ ४।९५ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜतदेवं सरत दुिःखात्तां ििामिणभोरगिम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜि मां कामेष्विायषर्ुप्रतािरयतुमर्हरस॥ ४।९६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअर्ो रतधीिं बलवच्च ते मिश्चलेर्ुकामेर्ुच सािदरशहििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜभये रप तीव्रे रवर्येर्ुसज्जसे रििीक्षमाणो मिणाध्वरि प्रिािः॥ ४।९७49


ष्त्रीरवघातिोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअर्ं पुिभीरुितीवरव्लववो ििारवपद्ारधभयं रवरचंतयि ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜलभे ि शांरतं ि धृरतं कुतो िरतं रिशामयि ्दी्ततरमवारग्निा िगत ्॥ ४।९८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअसंशयं मृत्युरिरत प्रिाितो ििस्य िागो हृरद यस्य िायते।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअयोमयीं तस्य पिैरम चेतिां मर्ाभये िक्षरत यो ि िोरदरत॥ ४।९९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअथौ कुमािश्च रवरिश्चयारत्मकां चकाि कामाियघारतिीं कथाम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜििस्य चक्षुगहमिीयमंडलो मर्ीधिं चास्तरमयाय भास्कििः॥ ४।१००ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो वृथाधारितभूर्णस्रििः कलागुणैश्च प्रणयैश्च रिष्फलैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜस्व एव भावे रवरिगृह्य मन्मथं पुिं ययुभहग्नमिोिथािः रस्त्रयिः॥ ४।१०१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः पुिोद्यािगतां ििरियं रििीक्ष्य सायं प्ररतसंहृतां पुििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअरित्यतां सवहगतां रवरचंतयि ्रववेश रधष्ण्यं रक्षरतपालकात्मििः॥ ४।१०२ÛÜÜÜÜÜ,ÛÛÛÛÛÜÜÛÛÛÜ øikhariõãततिः िुत्वा िािा रवर्यरवमुखं तस्य तु मिोÛÜÜÜÜÜ,ÛÛÛÛÛÜÜÛÛÛÜि रशश्ये तां िारत्रं हृदयगतशलॎो गि इव।50


ष्त्रीरवघातिोÛÜÜÜÜÜ,ÛÛÛÛÛÜÜÛÛÛÜअथ िांतो मंत्रे बहुरवरवधमागष ससरचवोÛÜÜÜÜÜ,ÛÛÛÛÛÜÜÛÛÛÜि सो न्यत्ामेभ्यो रियमिमपश्यत्सुतमतेिः॥ ४।१०३इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े स्त्रीरवघातिो िाम चतुथहिः सगहिः॥ ४॥51


५ । अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaस तथा रवर्यैरवहलोभ्यमाििः पिमोर्ैिरप शाक्यिािसूिुिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜि िगाम िरतं ि शमह लेभे हृदये रसंर् इवारतरदग्धरवद्धिः॥ ५।१ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ मंरत्रसुतैिः क्षमैिः कदारचत्सरखरभरश्चत्रकथैिः कृ तािुयात्रिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜविभूरमरददृक्षया शमेप्सुिहिदेवािुमतो वरर्िः प्रतस्थे॥ ५।२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaिवरुक्मखलीिरकं रकणीकं प्रचलच्चामिचारुर्ेमभांडम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअरभरुह्य स कं ठकं सदवं प्रययौ के तुरमव द्रुमाब्जके तुिः॥ ५।३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaस रिकृ ष्तिां विांतभूरमं विलोभाच्च ययौ मर्ीगुणेच्चुिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜसरललोरमहरवकािसीिमागाां वसुधां चैव ददशह कृ ष्माणाम ्॥ ५।४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaर्लरभन्नरवकीणहशष्दभाां र्तसूक्ष्रक्ररमकांडिंतुकीणाहम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜसमवेक्ष्य िसां तथारवधां तां स्वििस्येव बधे भृशं शुशोच॥ ५।५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaकृ र्तिः पुरुर्ांश्च वीक्षमाणिः पविाकाांशुििोरवरभन्नवणाहि ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜवर्ि्लवमरव्लववांश्च धुयाहि ्पिमायहिः पिमां कृ पां चकाि॥ ५।६52


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअवतीयह ततस्तुिंगपृष्ठाच्चिकैगाां व्चित ्शुचा पिीतिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिगतो िििव्यं रवरचन्वि ्कृ पणं खरिदरमत्युवाच चात्तहिः॥ ५।७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaमिसा च रवरवक्ततामभीप्सुिः सुहृदस्ताििुयारयिो रिवायह।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअरभतािलचारुपणहवत्या रवििे मूलमुपेरयवाि ्स िंवािः॥ ५।८ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरिर्साद च पत्रखोिवत्यां भु रव वैदूयहरिकाशशािलायाम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिगतिः प्रभवव्यौ रवरचंत्य मिसश्च रस्थरतमागहमाललंबे॥ ५।९ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaसमवा्ततमििः रस्थरतश्च सद्यो रवर्येच्चारदरभिारधरभश्च मुक्तिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜसरवतकहरवचािमाप शांतं प्रथमं र्ध्ािमिािवप्रकािम ्॥ ५।१०ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअरधगर्म्य ततो रववेकिं तु पिमप्रीरतसुखं मििः समारधम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜइदमेव ततिः पिं प्रदर्ध्ौ मिसा लोकगरतं रिशर्म्य सर्म्यक्॥ ५।११ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaकृ पणं वत यज्जििः स्वयं सन्निसो व्ारधििारविाशधमहिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिियारदितमातुिं मृतं वा पिमज्ञो रविुगुप्सते मदांधिः॥ ५।१२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइर् चेदर्मीदृशिः स्वयं सि ्रविुगुप्सेय पिं तथास्वभावम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜि भवेत्सदृशं रर् तत्क्षमं वा पिमं धमहरममं रविाितो मे॥ ५।१३53


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत तस्य रवपश्यतो यथावज्जगतो व्ारधििारवपरत्तदोर्ाि ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜबलयौवििीरवतप्रवृत्तौ रविगामात्मगतो मदिः क्षणेि॥ ५।१४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaि िर्र्ह ि चारप चािुतेपे रवरचरकत्सां ि ययौ ि तंरद्ररिद्रे।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜि च कामगुणेर्ुसंििंिे ि च रदिेर् पिं ि चावमेिे॥ ५।१५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत बुरद्धरियं च िीििस्का ववृधे तस्य मर्ात्मिो रवशुद्धा।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜपुरुर्ैिपिैिदृश्यमाििः पुरुर्श्चोपससपह रभक्षुवेशिः॥ ५।१६ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaििदेवसुतस्तमभ्यपृच्चिद को सीरत शशंस सो थ तिै।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜस च पु ंगव िन्ममृत्युभीतिः िमणिः प्रव्ररितो रि मोक्षर्ेतोिः॥ ५।१७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaिगरत क्षयधमहके मुमुक्षुमृहगये र्ं रशवमक्षयं पदं तत ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअििो न्यिि ैितुलॎबुरद्धरवहर्येभ्यो रवरिवृत्तिागदोर्िः॥ ५।१८ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरिवसि ्क्वरचदेव वृक्षमूले रवििे वायतिे रगिौ विे वा।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरवचिार्म्यपरिग्रर्ो रििाशिः पिमाथाहय यथोपपन्नरभक्षुिः॥ ५।१९ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत पश्यत एव िािसूिोरिदमुक्त्वा स िभिः समुत्पपात।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜस रर् तिपुिन्यबुरद्धदशी िृतये तस्य समेरयवाि ्रदवौकािः॥ ५।२०54


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaगगिं खगवद्गते च तरिि ्िृवििः संिहृर्े रवरसरिये च।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜउपलभ्य ततश्च धमहसंज्ञामरभरियाहणरवधौ मरतं चकाि॥ ५।२१ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaतत इंद्रसमो रितेंरद्रयश्च प्ररवरवक्षुिः पिमावमारुिोर्।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜपरिवत्यह ििं त्ववेक्षमाणस्तत एवारभमतं विं ि भेिे॥ ५।२२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaस ििामिणक्षयं रचकीर्ु हवहिवासाय मरतं िृतौ रिधाय।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜप्ररववेश पुििः पुिं ि कामाििभूमेरिव मंडलं रिपेंद्रिः॥ ५।२३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaसु रखता वत रिवृहता च सा स्त्री परतिीदृक्त्वरमवायताक्ष यस्यािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜइरत तं समुदीक्ष्य िािकन्या प्ररवशंतं परथ सांिरलिहगाद॥ ५।२४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ घोर्रममं मर्ाभ्रघोर्िः परिशुिाव शमं पिं च लेभे।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिुतवांश्च रर् रिवृहतेरत शब्दं परिरिवाहणरवधौ मरतं चकाि॥ ५।२५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ कांचिशैलशृंगवष्माह गिमेघर्हभबाहुरिस्विाक्षिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜक्षयमक्षयधमहिातिागिः शरशरसंर्ाििरवक्रमिः प्रपेदे॥ ५।२६ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaमृगिािगरतस्ततो भ्यगच्चन्नृपरतं मंरत्रगणैरुपास्यमािम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜसरमतौ मरुतारमव ज्वलंतं मघवंतं रत्ररदवे सित्ुमाििः॥ ५।२७55


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaप्ररणपत्य च सांिरलबहभार्े रदश मह्यं ििदेव साध्विुज्ञाम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜपरिरवव्ररिर्ारम मोक्षर्ेतोरिहयतो ह्यस्य ििस्य रवप्रयोगिः॥ ५।२८ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत तस्य वचो रिशर्म्य िािा करिणेवारभर्तो द्रुमश्चचाल।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜकमलप्ररतमें ऽिलौ गृर्ीत्वा वचिं चेदमुवाच वाष्कं ठिः॥ ५।२९ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaप्ररतसंर्ि तात बुरद्धमेतां ि रर् कालस्तव धमहसंियस्य।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜवयरस प्रथमे मतौ चलायां बहुदोर्ां रर् वदंरत धमहचयाहम ्॥ ५।३०ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरवर्येर्ुकुतूर्लेंरद्रयस्य व्रतखेदेष्वसमथहरिश्चयस्य।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜतरुणस्य मिश्चलत्यिण्यादिरभज्ञस्य रवशेर्तो रववेकम ्॥ ५।३१ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaमम तु रप्रयधमह धमहकालस्त्वरय लक्ष्ीमवसृज्य लक्ष्यभूते।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरस्थिरवक्रम रवक्रमेण धमहस्तव रर्त्वा तु गुरुं भवेदधमहिः॥ ५।३२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaतरदमं व्वसायमुत्सृि त्वं भव तावरन्नितो गृर्स्थधमष।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜपुरुर्स्य वयिःसुखारि भुक्त्वा िमणीयो रर् तपोविप्रवेशिः॥ ५।३३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत वाक्यरमदं रिशर्म्य िाज्ञिः कलरवंकस्वि उत्तिं बभार्े।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜयरद मे प्ररतभूश्चतुर्ु ह िािि ्भवरस त्वं ि तपोविं िरयष्े॥ ५।३४56


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaि भवेन्मिणाय िीरवतं मे रवर्िेत्स्वास्थ्यरमदं च मे ि िोगिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜि च यौविमारक्षपेज्जिा मे ि च संपरत्तमपार्िेरिपरत्तिः॥ ५।३५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत दुलहभमथहमूरचवांसं तियं वाक्यमुवाच शाक्यिाििः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜत्यि बुरद्धमरतमां गरतप्रवृत्तामवर्ास्यो रतमिोिथक्रमश्च॥ ५।३६ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ मेरुगुरुगु हरुं बभार्े यरद िारस्त क्रम एर् िारस्त वायहिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜशिणाज्ज्वलिेि दह्यमािान्न रर् रिरश्चक्ररमर्ु ं क्षमं ग्रर्ीतुम ्॥ ५।३७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaिगतश्च यथा ध्रुवो रवयोगो ि तु धमाहय विं त्वयं रवयोगिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअवशं ििु रवप्रयोियेन्मामकृ तस्वाथहमतृ्ततमेव मृत्युिः॥ ५।३८ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत भूरमपरतरिहशर्म्य तस्य व्वसायं तियस्य रिमु हमुक्षोिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअरभधाय ि यास्यतीरत भूयो रवदधे िक्षणमुत्तमांश्च कामाि ्॥ ५।३९ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaसरचवैस्तु रिदरशहतो यथावद्बहुमािात ्प्रणयाच्च शास्त्रपूवहम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜगुरुणा च रिवारितो िुपातैिः प्ररववेशावसथं ततिः स शोचि ्॥ ५।४०ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaचलकुण्दलचु ंरबताििारभघहिरिवासरवकं रपतस्तिीरभिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜवरितारभिधीिलोचिारभमृहगशावारभरिवाभ्युदीक्ष्यमाणिः॥ ५।४१57


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaस रर् कांचिपवहतावदातो हृदयोन्मादकिो विांगिािाम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिविांगरवलोचिात्मभावाि ्वचिस्पशहवपुगु हणैिहर्ाि॥ ५।४२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरवगते रदवसे ततो रवमािं वपुर्ा सूयह इव प्रदीपॎमाििः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरतरमिं रवरिघांसुिात्मभासा िरवरुद्यरन्नव मेरुमारुिोर्॥ ५।४३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaकिकोज्ज्वलदी्ततदीपवृक्षं विकालागुरुधूपपूणहगभहम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअरधरुह्य स वज्रभरक्तरचत्रं प्रविं कांचिमासिं रसर्ेवे॥ ५।४४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaतत उत्तममुत्तमाश्च िायो रिरश तूयैरुपतस्थुरिंद्रकल्पम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरर्मवरच्चिसीव चंद्रगौिे द्ररवणेंद्रात्मिमप्सिोगणौघािः॥ ५।४५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaपिमैिरप रदव्तूयहकल्पैिः स तु तैिैव िरतं ययौ ि र्र्हम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜपिमाथहसुखाय तस्य साधोिरभरिरश्चक्ररमर्ा यतो ि िेमे॥ ५।४६ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ तत्र सुिैस्तपोवरिष्ठैिकरिष्ठैव्हवसायमस्य बुद्ध्वा।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜयुगपत्प्रमदाििस्य रिद्रा रवरर्तासीरिकृ ताश्च गात्रचेष्ािः॥ ५।४७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअभवच्चरयता रर् तत्र कारचरिरिवेश्य प्रचले किे कपोलम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜदरयतामरप रुक्मपतॎरचत्रां कुरपतेवांकगतां रवर्ाय वीणाम ्॥ ५।४८58


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरवबभौ किलग्नवेणुिन्या स्तिरवस्रस्तरसतांशुका शयािा।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜऋिुर्ट्पदपंरक्तिुष्पद्मा िलफे िप्रर्सत्तटा िदीव॥ ५।४९ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaिवपुष्किगभहकोमलाभ्यां तपिीयोज्ज्वलसंगतांगदाभ्याम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜस्वरपरत ि तथा पुिा भुिाभ्यां परििभ्य रप्रयवन्मृदंगमेव॥ ५।५०ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaिवर्ाटकभूर्णास्तथान्या वसिं पीतमिुत्तमं वसािािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअवशा वत रिद्रया रिपेतुगहिभग्ना इव करणहकािशाखािः॥ ५।५१ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअवलंब्य गवाक्षपावहमन्या शरयता चापरवभुग्नगात्रयरष्िः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरवििाि रवलंरबचारुर्ािा िरचता तोिणशालभंरिके व॥ ५।५२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaमरणकु ं डलदष्पत्रलेखं मुखपद्मं रवितं तथापिस्यािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜशतपत्ररमवाधहचक्रिाडं रस्थतकािंडवघरट्टतं चकाशे॥ ५।५३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअपिािः शरयता यथोपरवष्ािः स्तिभािैिवमन्यमािगात्रािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜउपगुह्य पिस्पिं रविेिुभु हिपाशैस्तपिीयपारिर्ायैिः॥ ५।५४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaमर्तीं परिवारदिीं च कारचिरितारलंग्य सखीरमव प्रसु्तता।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरविुघूणह चलत्सुवणहसूत्रां वदिेिाकुलकरणहकोज्ज्वलेि॥ ५।५५59


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaपणवं युवरतभु हिांसदेशादवरवस्रंरसतचारुपाशमन्या।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜसरवलासितांततांतमूवोरवहविे कांतरमवारभिीय रशश्ये॥ ५।५६ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअपिा ि बभु रिहमीरलताक्ष्यो रवपुलाक्ष्यो रप शुभभ्रुवो रप सत्यिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜप्ररतसंकुरचतािरवंदकोशािः सरवतयहस्तरमते यथा िरलन्यिः॥ ५।५७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरशरथलाकुलमूधहिा तथान्या िघिस्रस्तरवभूर्णांशुकांता।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअशरयष् रवकीणहकं ठसूत्रा गिभग्ना प्ररतपारततांगिेव॥ ५।५८ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअपिास्त्ववशा रर्ह्रया रवयुक्ता धृरतमत्यो रप वपुगु हणैरुपेतािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरवरिशवसुरुिणं शयािा रवकृ तारक्ष्ततभुिा ििृंरभिे च॥ ५।५९ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaव्परवद्धरवभूर्णस्रिो न्या रवसृताग्रंथिवाससो रवसंज्ञािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअरिमीरलतशु्लवरिश्चलाक्ष्यो ि रविेिुिः शरयता गतासुकल्पािः॥ ५।६०ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरववृतास्यपुटा रववृद्धगात्रा प्रपतिकॎिला प्रकाशगुह्या।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअपिा मदघूरणहतेव रशश्ये ि बभार्े रवकृ तं वपुिः पुपोर्॥ ५।६१ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत सत्त्वकुलािुरूपरूपं रवरवधं स प्रमदािििः शयाििः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜसिसिः सदृशं बभाि रूपं पविावरिहतरुग्णपुष्किस्य॥ ५।६२60


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaसमवेक्ष्य ततश्च तािः शयािा रवकृ तास्ता युवतीिधीिचेष्ािः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜगुणविपुर्ो रप वल्गुभासो िृपसूिुिः स रवगर्हयां बभूव॥ ५।६३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअशुरचरवहकृ तश्च िीवलोके वरितािामयमीदृशिः स्वभाविः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜवसिाभिणैस्तु वंच्यमाििः पुरुर्िः स्त्रीरवर्येर्ुिागमेरत॥ ५।६४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरवमृशेद्यरद योरर्तां मिुष्िः प्रकृ रतं स्वप्नरवकािमीदृशं च।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜध्रुवमत्र ि वधहयेत्प्रमादं गुणसंकल्पर्तस्तु िागमेरत॥ ५।६५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइरत तस्य तदंतिं रवरदत्वा रिरश रिरश्चक्ररमर्ा समुद्बभूव।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअवगर्म्य मिस्ततो स्य देवैभहवििािमपावृतं बभूव॥ ५।६६ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ सो वतताि र्र्म्यहपृष्ठाद्युवतीस्तािः शरयता रवगर्हमाणिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअवतीयह ततश्च रिरवहशंको गृर्कक्ष्यां प्रथमं रवरििहगाम॥ ५।६७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaतुिगावचिं स बोधरयत्वा िरविं चंदकरमत्थरमत्युवाच।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜर्यमािय कं थकं त्विावाि ्अमृतं प्रा्ततु रमतो द्य मे रययासा॥ ५।६८ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaहृरद या मम तुरष्िद्य िाता व्वसायश्च यथा धृतौ रिरवष्िः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरवििे रप च िाथवारिवारि ध्रुवमथो रभमुखिः स मे य इष्िः॥ ५।६९61


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaरर्ह्रयमेव च संिरतं च रर्त्वा शरयता मत्प्रमुखे यथा युवत्यिः।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरववृते च यथा स्वयं कपाटे रियतं यातुमिामयाय कालिः॥ ५।७०ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaप्ररतगृह्य ततिः स भतु हिाज्ञां रवरदताथो रप ििेंद्रशासिस्य।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜमिसीव पिेण चोद्यमािस्तुिगस्याियिे मरतं चकाि॥ ५।७१ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaअथ र्ेमखलीिपूणहवकॎं लघुशय्यास्तिणोपगूढपृष्ठम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜबलसत्त्विवत्विोपपन्नं स विावं तमुपारििाय भत्रष॥ ५।७२ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaप्रततरत्रकपुच्चमूलपारष्णां रिभृतं र्ह्रस्वतिूिपृष्ठकणहम ् ।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरवितोन्नतपृष्ठकुरक्षपावां रवपुलप्रोथललाटकठ्युिस्कम ्॥ ५।७३ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaउपगुह्य स तं रवशालवक्षािः कमलाभेि च सांत्वयि ्किेण।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜमधुिाक्षिया रगिा शशास ध्वरििीमर्ध्रमव प्रवेष्ुकामिः॥ ५।७४ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaबहुशिः करलशत्रवो रििस्तािः समिे त्वामरधरुह्य पारथहवेि।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअर्मपॎमृतं पिं यथावत्तुिगिेष्ठ लभेय तत्ुरुष्व॥ ५।७५ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaसुलभािः खल संयुगे सर्ाया रवर्यावा्ततसुखे धिािहिे वा।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜपुरुर्स्य तु दुलहभािः सर्ायािः परततस्यापरद धमहसंिये वा॥ ५।७६62


अरभरिष्क्रमणोÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaइर् चैव भवंरत ये सर्ायािः कलर्े धमहरण धमहसंिये वा।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअवगच्चरत मे यथांतिात्मा रियतं ते रप ििास्तदंशभाििः॥ ५।७७ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Aupacchandasakaतरददं परिगर्म्य धमहयुक्तं मम रियाहणमतो िगरद्धताय।ÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÜÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜतुिगोत्तम वेगरवक्रमाभ्यां प्रयतस्वात्मरर्ते िगरद्धते च॥ ५।७८ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràइरत सुहृदरमवािुरशष् कृ त्ये तुिगविं िृविो विं रययासुिः।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरसतमरसतगरतद्युरतवहपुष्माि ्िरवरिव शािदमभ्रमारुिोर्॥ ५।७९ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràअथ स परिर्िरन्नशीथचंडं परिििबोधकिं ध्वरिं सदविः।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜरवगतर्िुिविः प्रशांतर्ेर्श्चरकतरवमुक्तपदक्रमा िगाम॥ ५।८०ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràकिकवलयभूरर्तप्रकोष्ठैिः कमलरिभैिः कमलारि च प्ररवर्ध्।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअविततिवस्ततो स्य यक्षाश्चरकतगतेदहरधिे खुिाि ्किाग्रैिः॥ ५।८१ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràगुरुपरिघकपाटसंवृता या ि सुखमरप रििदैिपारव्रयंते।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜव्रिरत िृपसुते गतस्विास्तािः स्वयमभवि ्रववृतािः पुििः प्रतोलॎिः॥ ५।८२ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜPuùpitàgràरपतिमरभमुखं सुतं च बालं ििमिुिक्तमिुत्तमां च लक्ष्ीम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜकृ तमरतिपर्ाय रिव्हपेक्षिः रपतृिगिात ्स ततो रवरििहगाम॥ ५।८३63


अरभरिष्क्रमणोÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜPuùpitàgràअथ स रवकचपंकिायताक्षिः पुिमवलोक्य ििाद रसंर्िादम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜिििमिणयोिदृष्पािो ि पुििर्ं करपलाह्वयं प्ररवष्ा॥ ५।८४ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràइरत वचिरमदं रिशर्म्य तस्य द्ररवणपतेिः परिर्द्गणा ििंदुिः। ५।८५ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜप्रमुरदतमिसश्च देवसंघा व्वरसतपािणमाशशंरसिे िै॥ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràहुतवर्वपुर्ो रदवौकसो न्ये व्वरसतमस्य दुष्किं रवरदत्वा।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअकुरुत तुरर्िे परथ प्रकाशं घिरवविप्रर्ृता इवेंदुपादािः॥ ५।८६ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràर्रितुिगतुिंगवत्तुिंगिः स तु रवचिि ्मिसीव चोद्यमाििः।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअरुणपरुर्भािमंतिीक्षं सिसबहूरि िगाम योििारि॥ ५।८७इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े रभरिष्क्रमणो िाम पंचमिः सगहिः॥ ५॥64


६ । छंदकरिवतहिंÛÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ bhavipulàततो मुहूतष भ्युरदते िगच्चक्षुरर् भास्किे।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàभागहवस्यािमपदं स ददशह िृणां वििः॥ ६।१ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàसु्ततरववस्तर्रिणं स्वस्थरस्थतरवर्ंगमम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜpathyà èlokaरविांत इव यद्दृष्ा कृ ताथह इव चाभवत ्॥ ६।२ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜस रवियरिवृत्थां तपिःपूिाथहमेव च।ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜस्वां चािुवरतहतां िक्षन्नवपृष्ठादवातित ्॥ ६।३ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअवतीयह च पस्पशह रिस्तीणहरमरत वारििम ् ।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜचंदकं चाब्रवीत ्प्रीतिः निगापयरन्नव चक्षुर्ा॥ ६।४ÛÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàइमं ताक्ष्योपमिवं तुिंगमिुगच्चता।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜदरशहता सौर्म्य मद्भरक्तरवहक्रमश्चायमात्मििः॥ ६।५ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜसवहथास्म्यन्यकायो रप गृर्ीतो भवता हृरद।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜभतृहनिगेर्श्च यस्यायमीदृशिः शक्त एव च॥ ६।६65


छंदकरिवतहिंÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअरनिगग्धो रप समथो रस्त रििःसामथ्यो रप भरक्तमाि ् ।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜभरक्तमांस्चैव शक्तश्च दुलहभस्त्वरिधो भु रव॥ ६।७ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜतत्प्रीतो रि तवािेि मर्ाभागेि कमहणा।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜदृश्यते मरय भावो यं फलेभ्यो रप पिाङ्मुखे॥ ६।८ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜको ििस्य फलस्थस्य ि स्यादरभमुखो िििः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜििीभवरत भूरयष्ठं स्वििो रप रवपयहये॥ ६।९ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜकुलाथां धायहते पुत्रिः पोर्ाथां सेव्ते रपता।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàआशयारिष्रत िगन्नारस्त रिष्कािणास्वता॥ ६।१०ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜरकमुक्त्वा बहु संक्षेपात्ृ तं मे सुमर्रत्प्रयम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरिवतहस्वावमादाय संप्रा्ततो िीरप्सतं विम ्॥ ६।११ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜइत्युक्त्वा स मर्ाबाहुििुशंसरचकीर्हया।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜभूर्णान्यवमुच्यािै संत्ततमिसे ददौ॥ ६।१२ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜमुकुटोद्दी्ततकमाहणं मरणमादाय भास्विम ् ।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜब्रुवि ्वाक्यरमदं तस्थौ सारदत्य इव मंदििः॥ ६।१३66


छंदकरिवतहिंÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअिेि मरणिा चंद प्रणर्म्य बहुशो िृपिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜरवज्ञापॎो मुक्तरविंभं संतापरवरिवृत्तये॥ ६।१४ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜििामिणिाशाथां प्ररवष्ो रि तपोविम ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜि खल स्वगहतर्षण िानिगेर्ेि ि मन्युिा॥ ६।१५ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜतदेवमरभरिष्क्रांतं ि मां शोरचतुमर्हरस।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜभूत्वारप रर् रचिं िेर्िः कालेि ि भरवष्रत॥ ६।१६ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜध्रुवो यिाच्च रविेर्स्तिान्मोक्षाय मे मरतिः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरवप्रयोगिः कथं ि स्याद्भूयो रप स्वििारदरभिः॥ ६।१७ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜशोकत्यागाय रिष्क्रांतं ि मां शोरचतुमर्हरस।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜशोकर्ेतुर्ुकामेर्ुसक्तािः शोच्यास्तु िारगणिः॥ ६।१८ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअयं च रकल पूवषर्ामिाकं रिश्चयिः रस्थििः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜइरत दायादभूतेि ि शोच्यो रि पथा व्रिि ्॥ ६।१९ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜभवंरत ह्यथहदायादािः पुरुर्स्य रवपयहये।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜपृरथव्ां धमहदायादा दुलहभास्तु ि संरत वा॥ ६।२०67


छंदकरिवतहिंÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàयदरप स्यादसमये यातो विमसारवरत।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜअकालो िारस्त धमहस्य िीरवते चंचले सरत॥ ६।२१ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜतिादद्यैव मे िेयश्चेतव्रमरत रिश्चयिः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜिीरवते को रर् रविंभो मृत्यौ प्रत्यरथहरि रस्थते॥ ६।२२ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜएवमारद त्वया सौर्म्य रवज्ञापॎो वसुधारधपिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜप्रयतेथास्तथा चैव यथा मां ि ििेदरप॥ ६।२३ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअरप ि ैगु हण्यमिाकं वाच्यं ििपतौ त्वया।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜि ैगु हण्यात्ज्यते निगेर्िः निगेर्त्यागान्न शोच्यते॥ ६।२४ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜइरत वाक्यरमदं िुत्वा चंदिः संतापरव्लवविः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜवाष्ग्ररथतया वाचा प्रत्युवाच कृ तांिरलिः॥ ६।२५ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜअिेि तव भावेि बांधवायासदारयिा।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜभतहिः सीदरत मे चेतो िदीपंक इव रिपिः॥ ६।२६ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜकस्य िोत्पादयेिाष्ं रिश्चयस्ते यमीदृशिः।ÛÜÛÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàअयोमये रप हृदये रकं पुििः निगेर्रव्लववे॥ ६।२७68


छंदकरिवतहिंÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜरवमािशयिार्ां रर् सौकुमायहरमदं क्व च।ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàखिदभाांकुिवती तपोविमर्ी क्व च॥ ६।२८ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜिुत्वा तु व्वसायं ते यदवो यं मया हृतिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜबलात्ािेण तन्नाथ दैवेि ैवारि कारितिः॥ ६।२९ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜकथं ह्यात्मवशो िािि ्व्वसायरममं तव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ bhavipulàउपाियेयं तुिगं शोकं करपलवस्तुििः॥ ६।३०ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜतन्नार्हरस मर्ाबार्ो रवर्ातु ं पुत्रलालसम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜरनिगग्धं वृद्धं च िािािं सद्धमहरमव िारस्तकिः॥ ६।३१ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜसंवधहिपरििांतां रितीयां तां च मातिम ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜदेव िार्हरस रवितु ां कृ ति इव सरियाम ्॥ ६।३२ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàबालपुत्रां गुणवतीं कुलिार्घ्ां परतव्रताम ् ।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜदेवीमर्हरस ि त्यक्तु ं ्लवीविः प्रा्ततारमव रियम ्॥ ६।३३ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜपुत्रं याशोधिं िार्घ्ं यशोधमहभृतां वििः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜबालमर्हरस ि त्यक्तु ं व्सिीवोत्तमं यशिः॥ ६।३४69


छंदकरिवतहिंÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜअथ बंधु ं च िाज्यं च त्यक्तुमेव कृ ता मरतिः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜमां िार्हरस रवभो त्यक्तु ं त्वत्पादौ रर् गरतमहम॥ ६।३५ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜिारि यातु ं पुिं शक्तो दह्यमािेि चेतसा।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜत्वामिण्ये परित्यज्य सु रमत्र इव िाघवम ्॥ ६।३६ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜरकं रर् वक्ष्यरत िािा मां त्वदृते िगिं गतम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜवक्ष्यार्म्युरचतदरशहत्वारत्ं तवांतिःपुिारण वा॥ ६।३७ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜयदपॎात्थारप ि ैगु हण्यं वाच्यं ििपतारवरत।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरकं तिक्ष्यार्म्यभूतं ते रिदोर्स्य मुिेरिव॥ ६।३८ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜहृदयेि सलज्जेि रिह्वया सज्जमािया।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअर्ं यद्यरप वा ब्रूयां कस्तच्च्रद्धातुमर्हरत॥ ६।३९ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜयो रर् चंद्रमसस्तैक्ष्ण्य कथयेच्च्रद्दधीत वा।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜस दोर्ांस्तव दोर्ज्ञ कथयेच्च्रद्दधीत वा॥ ६।४०ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàसािुक्रोशस्य सततं रित्यं करुणवेरदििः।ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàरनिगग्धत्यागो ि सदृशो रिवतहस्व प्रसीद मे॥ ६।४१70


छंदकरिवतहिंÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜइरत शोकारभभूतस्य िुत्वा चंदस्य भारर्तम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜस्वस्थिः पिमया धृत्या िगाद वदतां वििः॥ ६।४२ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜमरियोगं प्ररत च्चंद संतापस्त्यज्यतामयम ् ।ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàिािाभावो रर् रियतं पृथग्िारतर्ुदेरर्र्ु॥ ६।४३ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜस्वििं यद्यरप निगेर्ान्न त्यिेयं मुमुक्षया।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàमृत्युिन्योन्यमवशाििाि ्संत्यािरयष्रत॥ ६।४४ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜमर्त्या तृष्णया दुिःखैगहभषणारि यया धृतिः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜतस्या रिष्फलयत्नायािः क्वार्ं मातुिः क्व सा मम॥ ६।४५ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜवासवृक्षे समागर्म्य रवगच्चंरत यथांडिािः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜरियतं रवप्रयोगांतस्तथा भूतसमागमिः॥ ६।४६ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜसमेत्य च यथा भूयो व्पयांरत वलार्कािः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜसंयोगो रवप्रयोगश्च तथा मे प्रारणिां मतिः॥ ६।४७ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜयिाद्यारत च लोको यं रवप्रलभ्य पिस्पिम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜममत्वं ि क्षमं तिात्स्वप्नभूते समागमे॥ ६।४८71


छंदकरिवतहिंÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜसर्िेि रवयुज्यंते पणहिागेण पादपािः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜअन्येिान्यस्य रविेर्िः रकं पुििह भरवष्रत॥ ६।४९ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜतदेवं सरत संतापं मा कार्ीिः सौर्म्य गर्म्यताम ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜलंबते यरद तु निगेर्ो गत्वारप पुििाव्रि॥ ६।५०ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜब्रूयाश्चािास्विाक्षेपं ििं करपलवस्तुरि।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜत्यज्यतां तद्गतिः निगेर्िः िूयतां चास्य रिश्चयिः॥ ६।५१ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरक्षप्रमेष्रत वा कृ त्वा ििामृत्युक्षयं रकल।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜअकृ ताथो रििालंबो रिधिं यास्यतीरत वा॥ ६।५२ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜइरत तस्य वचिः िुत्वा कं थकस्तुिगोत्तमिः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरिह्वया रलरलर्े पादौ वाष्मुष्णं मुमोच च॥ ६।५३ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜिारलिा स्वरस्तकांकेि वक्रमर्ध्ेि पारणिा।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜआममशह कुमािस्तं बभार्े च वयस्यवत ्॥ ६।५४ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜमु ंच कं थक मा वाष्ं दरशहतेयं सदवता।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜमृष्तां सफलिः शीघ्रं िमस्ते यं भरवष्रत॥ ६।५५72


छंदकरिवतहिंÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)मरणत्सरुं चंदकर्स्तसंस्थं ततिः स धीिो रिरशतं गृर्ीत्वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकोशादरसं कांचिभरक्तरचत्रं रवलारदवाशीरवर्मुद्बबर्ह॥ ६।५६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)रिष्कास्य तं चोत्पलपतॎिीलं रचच्चेद रचत्रं मुकुटं सकेशम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवकीयहमाणांशुकमंतिीक्षे रचक्षेप चैिं सिसीव र्ंसम ्॥ ६।५७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)पूिारभलार्ेण च बाहुमान्यारद्दवौकसस्तं िगृहुिः प्ररवद्धम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयथावदेिं रदरव देवसंघा रदव्ैरवहशेर्ैमहर्यां च चक्रुिः॥ ६।५८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)मुक्त्वा त्वलंकािकलत्रवत्तां िीरवप्रवासं रशिसश्च कृ त्वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदृष्ट्वांशुकं कांचिर्ंसरचत्रम ्वन्यं स धीिो रभचकांक्ष वासिः॥ ६।५९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततो मृगव्ाधवपुरदिवौका भावं रवरदत्वास्य रवशुद्धभाविः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकार्ायवस्त्रो रभययौ समीपं तं शाक्यिािप्रभवो भ्युवाच॥ ६।६०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)रशवं च कार्ायमृरर्ध्विस्ते ि युज्यते रर्ंस्ररमदं धिुश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्सौर्म्य यद्यरस्त ि सरक्तित्र मह्यं प्रयच्चेदरमदं गृर्ाण॥ ६।६१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)व्ाधो ब्रवीत्ामद काममािादिेि रववास्य मृगाि ्रिर्त्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअथहस्तु शक्रोपम यद्यिेि र्ंत प्रतीच्चािय शु्लवमेतत ्॥ ६।६२73


छंदकरिवतहिंÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)पिेण र्र्षण ततिः स वन्यं िग्रार् वासों ऽशुकमुत्ससिह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜव्ाधस्तु रदव्ं वपुिेव रबभ्रत ्तच्चु्लवमादाय रदवं िगाम॥ ६।६३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततिः कुमािश्च स चावगोपस्तरिंस्तथा यारत रवरसरियाते।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआिण्यके वासरस चैव भूयस्तरिन्नकाष्ाां बहुमािमाशु॥ ६।६४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)चंदं ततिः सािुमुखं रवसृज्य कार्ायसंरविृतकीरतहभृत्सिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयेिािमस्तेि ययौ मर्ात्मा संर्ध्ाभ्रसंवीत इवारद्रिाििः॥ ६।६५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततस्तथा भतहरि िाज्यरििःस्पृर्े तपोविं यारत रववणहवासरस।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜभुिौ समुरत्क्षपॎ ततिः स वारिभृद्भृशं रवचुक्रोश पपात च रक्षतौ॥ ६।६६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवलोक्य भूयश्च रुिोद सस्विं र्यं भुिाभ्यामुपगुह्य कं थकम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜततो रििाशो रवलपन्मुहुमु हहुयहयौ शिीिेण पुिं ि चेतसा॥ ६।६७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaक्वरचत्प्रदर्ध्ौ रवललाप च क्वरचत ्क्वरचत्प्रचस्खाल पपात च क्वरचत ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअतो व्रिि ्भरक्तवशेि दुिःरखतश्चचाि बह्वीिवशिः परथ रक्रयािः॥ ६।६८इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े चंदकरिवतहिं िाम र्ष्ठिः सगहिः॥ ६॥74


७ । टपोविप्रवेशोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततो रवसृज्यािुमुखं रुदंतं चंदं विच्चंदतया रििास्थिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसवाहथहरसद्धो वपुर्ारभभूय तमािमं रसद्धरमव प्रपेदे॥ ७।१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)स िािसूिुमृहगिािगामी मृगारििं तन्मृगवत ्प्ररवष्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलक्ष्ीरवयुक्तो रप शिीिलक्ष्म्या चक्षूंरर् सवाहिरमणां िर्ाि॥ ७।२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)रस्थता रर् र्स्तस्थयुगास्तथैव कौतूर्लाच्चक्रधिािः सदािािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतरमंद्रकल्पं ददृशुिह िग्मुधु हयाह इवाधाहवितैिः रशिोरभिः॥ ७।३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)रवप्राश्च गत्वा बरर्रिध्मर्ेतोिः प्रा्ततािः सरमत्पुष्परवत्रर्स्तािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतपिःप्रधािािः कृ तबुद्धयो रप तं द्रष्ुमीयुिहमठािभीयुिः॥ ७।४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)हृष्ाश्च के का मुमुचुमहयूिा दृष्ट्वांबुदं िीलरमवोन्नमंतम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशष्ारण रर्त्वारभमुखाश्च तस्थुमृहगाश्चलाक्षा मृगचारिणश्च॥ ७।५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)दृष्ट्वा तरमक्ष्वाकुकुलप्रदीपं ज्वलंतमुद्यंतरमवांशुमंतम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकृ ते रप दोर्े िरितप्रमोदािः प्रसुस्रुवुर्ोमदुर्श्च गाविः॥ ७।६75


टपोविप्रवेशोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)करश्चिसूिामयमष्मिः स्यात्स्यादरविोिन्यतिश्च्युतो त्र।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउच्चेरुरुच्चैरिरत तत्र वाचस्तद्दशहिारिियिा मुिीिाम ्॥ ७।७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)लेखर्हभस्येव वपुरिितीयं धामेव लोकस्य चिाचिस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस द्योतयामास विं रर् कृ त्स्नं यदृच्चया सूयह इवावतीणहिः॥ ७।८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततिः स तैिािरमरभयहथावदभ्यरचहतश्चोपरिमंरत्रतश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्रत्यचहयां धमहभृतो बभूव स्विेण भाद्रांबुधिोपमेि॥ ७।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)कीणां ततिः पुण्यकृ ता ििेि स्वगाहरभकामेि रवमोक्षकामिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतमािमं सो िुचचाि धीिस्तपांरस रचत्रारण रििीक्षमाणिः॥ ७।१०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)तपोरवकािांश्च रििीक्ष्य सौर्म्यस्तपोविे तत्र तपोधिािाम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतपरस्विं कं रचदिुव्रिंतं तत्त्वं रवरिज्ञासु रिदं बभार्े॥ ७।११ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तत्पूवहमद्यािमदशहिं मे यिारदमं धमहरवरधं ि िािे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतिाद्भवािर्हरत भारर्तु ं मे यो रिश्चयो यं प्ररत विः प्रवृत्तिः॥ ७।१२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)ततो रििारतिः स तपोरवर्ाििः शाक्यर्हभायर्हभरवक्रमाय।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜक्रमेि तिै कथयांचकाि तपोरवशेर्ं तपसिः फलं च॥ ७।१३76


टपोविप्रवेशोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)अग्रार्म्यमन्नं सरललप्ररूढं पणाहरि तोयं फलमूलमेव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयथागमं वृरत्तरियं मुिीिां रभन्नास्तु ते ते तपसां रवकल्पािः॥ ७।१४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)उंचेि िीवंरत खगा इवान्ये तृणारि के रचन्मृगवच्चिंरत।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜके रचद्भुिंगैिः सर् वतहयंरत वल्ीकभूता इव मारुतेि॥ ७।१५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)अश्मप्रयत्नारिहतवृत्तयो न्ये के रचत्स्वदंतापर्तान्नभक्षािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकृ त्वा पिाथां िपणं तथान्ये कुवांरत कायां यरद शेर्मरस्त॥ ७।१६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)के रचज्जलर्लवन्निटाकलापा रििः पावकं िुह्वरत मंत्रपूवहम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमीि ैिः समं के रचदपो रवगाह्य वसंरत कू मोरल्रखतैिः शिीिैिः॥ ७।१७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)एवंरवधैिः कालरचतैस्तपोरभिः पिैरदिवं यांत्यपिैिृहलोकम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदुिःखेि मागषण सुखं रक्षयंरत दुिःखं रर् धमहस्य वदंरत मूलम ्॥ ७।१८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)इत्येवमारद रिपदेंद्रवत्सिः िुत्वा वचस्तस्य तपोधिस्य।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअदृष्तत्त्वो रप ि संतुतोर् शिरिदं ै चात्मगतं िगाद॥ ७।१९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)दुिःखात्मकं ि ैकरवधं तपश्च स्वगहप्रधािं तपसिः फलं च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलोकाश्च सवष परिणामवंतिः स्वल्पे िमिः खियमािमाणाम ्॥ ७।२०77


टपोविप्रवेशोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)रियं च बंधूि ्रवर्यांश्च रर्त्वा ये स्वगहर्ेतौ रियमं चिंरत।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜते रवप्रयुक्तािः खल गंतुकामा मर्त्तिं स्वं विमेव भूयिः॥ ७।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)काय्लवमैयहश्च तपो रभधाि ैिः प्रवृरत्तमाकांक्षरत कामर्ेतोिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंसािदोर्ािपिीक्षमाणो दुिःखेि सो रन्वच्चरत दुिःखमेव॥ ७।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)त्रासश्च रित्यं मिणात्प्रिािां यत्नेि चेच्चंरत पुििः प्रसूरतम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसत्यां प्रवृत्तौ रियतश्च मृत्युस्तत्रैव मग्नो यत एव भीतिः॥ ७।२३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)इर्ाथहमेके प्ररवशंरत खेदं स्वगाहथहमन्ये िममाप्नुवंरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसुखाथहमाशाकृ पणो कृ ताथहिः पतत्यिथष खल िीवलोकिः॥ ७।२४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ि खियं गरर्ित एव यत्नो यो र्ीिमुत्सृज्य रवशेर्गामी।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्राज्ञैिः समािेि परििमेण कायां तु तद्यत्र पुििह कायहम ्॥ ७।२५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)शिीिपीडा तु यदीर् धमहिः सुखं शिीिस्य भवत्यधमहिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधमषण चाप्नोरत सुखं पित्र तिादधमां फलतीर् धमहिः॥ ७।२६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)यतिः शिीिं मिसो वशेि प्रवतहते वारप रिवतहते वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयुक्तो दमश्चेतस एव तिारच्चत्तादृते काष्ठसमं शिीिम ्॥ ७।२७78


टपोविप्रवेशोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)आर्ािशुद्ा यरद पुण्यरमष्ं तिान्मृगाणामरप पुण्यमरस्त।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜये चारप बाह्यािः पुरुर्ािः फलेभ्यो भाग्यापिाधेि पिाङ्मुखत्वात ्॥ ७।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)दुिःखे रभसंरधस्त्वथ पुण्यर्ेतुिः सुखे रप कायो ििु सो रभसंरधिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअथ प्रमाणं ि सुखे रभसंरधदुहिःखे प्रमाणं ििुिारभसंरधिः॥ ७।२९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)तथैव ये कमहरवशुरद्धर्ेतोिः स्पृशंत्यपस्तीथहरमरत प्रवृत्तािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्रारप तोर्ो हृरद के वलो यं ि पावरयष्ंरत रर् पापमापिः॥ ७।३०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)स्पृष्ं रर् यद्यद्ग ुणवरद्भिंभस्तत्तत्पृरथव्ां यरद तीथहरमष्म ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतिाद्ग ुणािेव पिैरम तीथहमापस्तु रििःसंशयमाप एव॥ ७।३१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)इरत ि तत्तद्बहुयुरक्तयुक्तं िगाद चास्तं च ययौ रववस्वाि ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜततो र्रवधूहमरववणहवृक्षं तपिःप्रशांतं स विं रववेश॥ ७।३२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)अभ्युद्धृतप्रज्वरलतारग्नर्ोत्रं कृ तारभर्ेकरर्हििावकीणहम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिापॎस्विाकू रितदेवकोष्ठं धमहस्य कमाांतरमव प्रवृत्तम ्॥ ७।३३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)कारश्चरन्नशास्तत्र रिशाकिाभिः पिीक्षमाणश्च तपांस्युवास।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसवां परिक्षेपॎ तपश्च मत्वा तिात्तपिःक्षेत्रतलाज्जगाम॥ ७।३४79


टपोविप्रवेशोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)अन्वव्रिन्नािरमणस्ततस्तं तद्रू पमार्ात्म्यगतैमहिोरभिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदेशादिायैिरभभूयमािान्मर्ार्हयो धमहरमवापयांतम ्॥ ७।३५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)ततो िटावल्कलचीिखेलांस्तपोधिांश्चैव स तान्ददशह।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतपांरस चैर्ामिुबुर्ध्मािस्तस्थौ रशवे िीमरत मागहवृक्षे॥ ७।३६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)अथोपसृत्यािमवारसिस्तं मिुष्वयां परिवायह तस्थुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवृद्धश्च तेर्ां बहुमािपूवां कलेि साम्ना रगिरमत्युवाच॥ ७।३७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)त्वय्यागते पूणह इवािमो भूत्संपद्यते शून्य इव प्रयाते।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतिारदमं िार्हरस तात र्ातु ं रििीरवर्ोदषर्रमवेष्मायुिः॥ ७।३८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)ब्रह्मरर्हिािरर्हसुिरर्हिुष्िः पुण्यिः समीपे रर्मवाि ्रर् शैलिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतपांरस तान्येव तपोधिािां यत्संरिकर्ाहद्बहुलीभवंरत॥ ७।३९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तीथाहरि पुण्यान्यरभतस्तथैव सोपािभूतारि िभस्तलस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुष्ारि धमाहत्मरभिात्मवरद्भदषवरर्हरभश्चैव मर्ारर्हरभश्च॥ ७।४०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)इतश्च भूयिः क्षममुत्तिैव रदक्सेरवतु ं धमहरवशेर्र्ेतोिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि रर् क्षमं दरक्षणतो बुधेि पदं भवेदेकमरप प्रयातुम ्॥ ७।४१80


टपोविप्रवेशोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)तपोविे रिन्नथ रिरष्क्रयो वा संकीणहधमाह परततो शुरचवाह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदृष्स्त्वया येि ि ते रववत्सा तद्ब्रूरर् यावद्रुरचतो स्तु वासिः॥ ७।४२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)इमे रर् वांचंरत तपिःसर्ायं तपोरिधािप्ररतमं भवंतम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवासस्त्वया र्ींद्रसमेि साधां वृर्स्पतेिभ्युदयावर्िः स्यात ्॥ ७।४३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)इत्येवमुक्ते स तपरस्वमर्ध्े तपरस्वमुख्ेि मिीरर्मुख्िः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜभवप्रणाशाय कृ तप्ररतज्ञिः स्वं भावमंतगहतमाचचक्षे॥ ७।४४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)ऋज्वात्मिां धमहभृतां मुिीिारमष्ारतरथत्वात्स्वििोपमािम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜएवंरवधैमाां प्ररत भाविातैिः प्रीरतिः पिात्मा िरितश्च मागहिः॥ ७।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)रनिगग्धारभिारभहृहदयंगमारभिः समासतिः निगात इवारि वारभिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिरतश्च मे धमहिवग्रर्स्य रवस्पंरदता संप्ररत भूय एव॥ ७।४६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)एवं प्रवृत्ताि ्भवतिः शिण्याितीव संदरशहतपक्षपाताि ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयास्यारम रर्त्वेरत ममारप दुिःखं यथैव बंधूंस्त्यितस्तथैव॥ ७।४७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)स्वगाहय युष्माकमयं तु धमो ममारभलार्स्त्वपुिभहवाय।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअरिि ्विे येि ि मे रववत्सा रभन्निः प्रवृत्ा रर् रिवृरत्तधमहिः॥ ७।४८81


टपोविप्रवेशोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)तन्नािरतमष ि पिापचािो विारदतो येि परिव्रिारम।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधमष रस्थतािः पूवहयुगािुरूपे सवष भवंतो रर् मर्ारर्हकल्पािः॥ ७।४९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततो वचिः सूिृतमथहवच्च सुिक्ष्णमोिरस्व च गरवहतं च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुत्वा कुमािस्य तपरस्विस्ते रवशेर्युक्तं बहुमािमीयुिः॥ ७।५०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)करश्चरििस्तत्र तु भिशायी प्रांशुिः रशखी दािवचीिवासािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआरपंगलाक्षस्तिुदीघहघोणिः कु ं डोदर्स्तो रगिरमत्युवाच॥ ७।५१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)धीमन्न ुदाििः खल रिश्चयस्ते यस्त्वं युवा िन्मरि दृष्दोर्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वगाहपवगौ रर् रवचायह सर्म्यग्यस्यापवगष मरतिरस्त सो रस्त॥ ७।५२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यज्ञैस्तपोरभरिहयमैश्च तैस्तैिः स्वगां रययासंरत रर् िागवंतिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिागेण साधां रिपुणेव युद्ध्वा मोक्षं पिीप्संरत तु सत्त्ववंतिः॥ ७।५३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तद्बुरद्धिेर्ा यरद रिरश्चता ते तूणां भवाि ्गच्चतु रवंर्ध्कोष्ठम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअसौ मुरिस्तत्र वसत्यिाडो यो िरष्ठके ै िेयरस लब्धचक्षुिः॥ ७।५४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तिाद्भवाञ्च्रोष्रत तत्त्वमागां सत्यां रुचौ संप्ररतपत्स्यते च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयथा तु पश्यारम मरतस्तवैर्ा तस्यारप यास्यत्यवधूय बुरद्धम ्॥ ७।५५82


टपोविप्रवेशोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)पुष्ावघोणं रवपुलायताक्षं ताम्राधिोष्ठं रसततीक्ष्णदंषॎम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜइदं रर् वकॎं तिुिक्तरिह्वं ज्ञेयाणहवं पास्यरत कृ त्स्नमेव॥ ७।५६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)गंभीिता या भवतस्त्वगाधा या दी्ततता यारि च लक्षणारि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआचायहकं प्राप्स्यरस तत्पृरथव्ां यन्नरर्हरभिः पूवहयुगे पॎवा्ततम ्॥ ७।५७ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Aparavaktraपिमरमरत ततो िृपात्मिस्तमृरर्ििं प्ररतिंद्य रियहयौ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवरधवदिु रवधाय ते रप तं प्ररवरवशुिािरमणस्तपोविम ्॥ ७।५८इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े तपोविप्रवेशो िाम स्ततमिः सगहिः॥ ७॥83


८ । आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततस्तुिंगावचििः स दुमहिास्तथा विं भतहरि रिमहमे गते।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜचकाि यत्नं परथ शोकरवग्रर्े तथारप चैवािु ि तस्य रचरक्षपे॥ ८।१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयमेकिात्रेण तु भतु हिाज्ञया िगाम मागां सर् तेि वारििा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜइयाय भतु हरवहिर्ं रवरचंतयंस्तमेव पंथािमर्ोरभिष्रभिः॥ ८।२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaर्यश्च सौिरस्व चचाि कं थकस्तताम भावेि बभूव रिमहदिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअलंकृ तश्चारप तथैव भूर्णैिभूद्गतिीरिव तेि वरिहतिः॥ ८।३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरिवृत्य चैवारभमुखस्तपोविं भृशं रिर्ेर्े करुणं मुहुमु हहुिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜक्षुधारन्वतो पॎध्वरि शष्मंबु वा यथा पुिा िारभििंद िाददे॥ ८।४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो रवर्ीिं करपलाह्वयं पुिं मर्ात्मिा तेि िगरद्धतात्मिा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜक्रमेण तौ शून्यरमवोपिग्मतुरदिवाकिेणेव रविाकृ तं िभिः॥ ८।५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसपु ंडिीकैिरप शोरभतं िलैिलंकृ तं पुष्धिैिहगैिरप।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतदेव तस्योपविं विोपमं गतप्रर्र्ैिह ििाि िागिैिः॥ ८।६84


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो भ्रमरद्भरदिरश दीिमािसैििुज्ज्वलैवाहष्र्तेक्षणैिहिैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरिवायहमाणारवव तावुभौ पुिं शि ैिििःनिगातरमवारभिग्मतुिः॥ ८।७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरिशर्म्य च स्रस्तशिीिगारमिौ रविागतौ शाक्यकुलर्हभेण तौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜमुमोच वाष्ं परथ िागिो िििः पुिा िथे दाशिथेरिवागते॥ ८।८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअथ ब्रुवंतिः समुपेतमन्यवो ििािः परथ च्चंदकमागतािविः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜक्व िािपुत्रिः कुलिाषॎवधहिो हृतस्त्वयासारवरत पृष्ठतो न्वयुिः॥ ८।९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः स ताि ्भरक्तमतो ब्रवीज्जिान्निेंद्रपुत्रं ि परित्यिार्म्यर्म ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरुदन्नर्ं तेि तु रििहिे विे गृर्स्थवेशश्च रवसरिहतारवरत॥ ८।१०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइदं वचस्तस्य रिशर्म्य ते ििािः सुदुष्किं खरिरत रिश्चयं ययुिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜपतरििह्रुिः सरललं ि िेत्रिं मिो रिरिंदुश्च फलाथहमात्मििः॥ ८।११ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअथोचुिद्यैव रवशाम तििं गतिः स यत्र रिपिािरवक्रमिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरििीरवर्ा िारस्त रर् तेि िो रविा यथेंरद्रयाणां रवगमे शिीरिणाम ्॥ ८।१२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइदं पुिं तेि रववरिहतं विं विं च तत्तेि समरन्वतं पुिम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜि शोभते तेि रर् िो रविा पुिं मरुत्वता वृत्रवधे यथा रदवम ्॥ ८।१३85


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaपुििः कुमािो रवरिवृत्त इत्यथौ गवाक्षमालािः प्ररतपेरदिें ऽगिािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवरवक्तपृष्ठं च रिशर्म्य वारििं पुिगहवाक्षारण रपधाय चुक्रुशुिः॥ ८।१४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaप्ररवष्दीक्षस्तु सुतोपलब्धये व्रतेि शोकेि च रखन्नमािसिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜििाप देवायतिे ििारधपश्चकाि तास्ताश्च यथाियािः रक्रयािः॥ ८।१५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः स वाष्प्ररतपूणहलोचिस्तुिंगमादाय तुिंगमािसिः। ८।१६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरववेश शोकारभर्तो िृपालयं क्षयं रविीते रिपुणेव भतहरि॥ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवगार्मािश्च ििेंद्रमंरदिं रवलोकयन्निुवर्ेि चक्षुर्ा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜस्विेण पुष्ेि रुिाव कं थको ििाय दुिःखं प्ररतवेदयरन्नव॥ ८।१७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः खगाश्च क्षयमर्ध्गोचिािः समीपबद्धास्तुिगाश्च सत्ृ तािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜर्यस्य तस्य प्ररतसस्विुिः स्विं ििेंद्रसूिोरुपयािशंरकतािः॥ ८।१८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaििाश्च र्र्ाहरतशयेि वंरचता ििारधपांतिःपुिसंरिकर्हगािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜयथा र्यिः कं थक एर् र्ेर्ते ध्रुवं कुमािो रवशतीरत मेरििे॥ ८।१९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअरतप्रर्र्ाहदथ शोकमूरचहतािः कुमािसंदशहिलोललोचिािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜगृर्ारिरिश्चक्रमुिाशया रस्त्रयिः शित्पयोदारदव रवद्युतश्चलािः॥ ८।२०86


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवलंबवेश्यो मरलिांशुकांबिा रििंिि ैवाहष्र्तेक्षणैमु हखैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरस्त्रयो ि िेिुमृहिया रविाकृ ता रदवीव तािा िििीक्षयारुणािः॥ ८।२१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअिक्तताम्रैश्चिणैििूपुिैिकु ं डलैिािहवकरणहकैमु हखैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜस्वभावपीि ैिहघि ैिमेखलैिर्ाियोकॎैमु हरर्तैरिव स्ति ैिः॥ ८।२२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरििीरक्षता वाष्पिीतलोचिं रििाियं चंदकमवमेव च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरववणहवकॎा रुरुदुवहिांगिा विांतिे गाव इवर्हभोरितािः॥ ८।२३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः सवाष्ा मरर्र्ी मर्ीपतेिः प्रिष्वत्सा मरर्र्ीव वत्सला।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रगृह्य बाहू रिपपात गौतमी रवलोलपणाह कदलीव कांचिी॥ ८।२४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaर्तरत्वर्ो न्यािः रशरथलात्मबार्विः रस्त्रयो रवर्ादेि रवचेतिा इव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜि चुक्रुशुिाहिु िहुिह शवसुिह चेतिा उरल्रखता इव रस्थतािः॥ ८।२५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअधीिमन्यािः परतशोकमूरचहता रवलोचिप्रस्रवणैमु हखैिः रस्त्रयिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरसरर्ंरचिे प्रोरर्तचंदिाि ्स्तिाि ्धिाधििः प्रस्रवणैरिवोपलाि ्॥ ८।२६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaमुखैश्च तासां ियिांबुतारडतैिः ििाि तद्रािरिवेशिं तदा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜिवांबुकालें ऽबुदवृरष्तारडतैिः स्रवज्जलैस्तामिसैयहथा सििः॥ ८।२७87


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसुवृत्तपीिांगुरलरभरिहिंतिैिभूर्णैगूहढरशिैवहिांगिािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜउिांरस ििुिः कमलोपमैिः किैिः स्वपल्वैवाहतचला लता इव॥ ८।२८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaकिप्रर्ािप्रचलैश्च ता बभुयहथारप िायहिः सरर्तोन्नतैिः स्ति ैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜविारिलाघूरणहतपद्मकं रपतैिः िथांगिाम्नां रमथुिरिवापगािः॥ ै ८।२९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयथा च वक्षांरस किैिपीडयंस्तथैव वक्षोरभिपीडयि ्किाि ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअकाियंस्तत्र पिस्पिं व्थािः किाग्रवक्षांस्यबला दयालसािः॥ ८।३०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततस्तु िोर्प्ररविक्तलोचिा रवर्ादसंबंधकर्ायगद्गदम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜउवाच रििःवासचलत्पयोधिा रवगाधशोकािुधिा यशोधिा॥ ८।३१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरिरश प्रसु्ततामवशां रवर्ाय मां गतिः क्व स च्चंदक मन्मिोिथिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜउपागते च त्वरय कं थके च मे समं गतेर्ुरत्रर्ुकं पते मििः॥ ८।३२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअिायहमरनिगद्घमरमत्रकमह मे िृशंस कृ त्वा रकरमर्ाद्य िोरदरर्।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरियच्च वाष्ं भव तुष्मािसो ि संवदत्यिु च तच्च कमह ते॥ ८।३३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरप्रयेण वश्येि रर्तेि साधुिा त्वया सर्ायेि यथाथहकारिणा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜगतो यहपुत्रो ह्यपुिरिहवृत्तये िमस्व रदष्ा सफलिः िमस्तव॥ ८।३४88


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaविं मिुष्स्य रवचक्षणो रिपुिह रमत्रमप्राज्ञमयोगपेशलम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜसुहृद्ब्रुवेण ह्यरवपरश्चता त्वया कृ तिः कुलस्यास्य मर्ािुपप्लविः॥ ८।३५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइमा रर् शोच्या व्वमुक्तभूर्णािः प्रसक्तवाष्ारवलिक्तलोचिािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरस्थते रप पत्यौ रर्मवन्मर्ीसमे प्रिष्शोभा रवधवा इव रस्त्रयिः॥ ८।३६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइमाश्च रवरक्ष्ततरवटंकबार्विः प्रसक्तपािावतदीघहरिस्विािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरविाकृ तास्तेि सर्ैव िोधि ैभृहशं रुदंतीव रवमािपंक्तयिः॥ ८।३७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअिथहकामो स्य ििस्य सवहथा तुिंगमो रप ध्रुवमेर् कं थकिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜिर्ाि सवहस्वरमतस्तथा रर् मे ििे प्रसु्तते रिरश ित्नचौिवत ्॥ ८।३८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयदा समथहिः खल सोढुमागतारिर्ुप्रर्ािािरप रकं पुििः कशािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜगतिः कशापातभयात ्कथं त्वयं रियं गृर्ीत्वा हृदयं च मे समम ्॥ ८।३९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअिायहकमाह भृशमद्य र्ेर्ते ििेंद्ररधष्ण्यं प्ररतपूियरन्नव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜयदा तु रिवाहर्यरत ि मे रप्रयं तदा रर् मूकस्तुिगाधमो भवत ्॥ ८।४०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयरद ह्यर्ेरर्ष्त बोधयञ्जिं खुिैिः रक्षतौ वापॎकरिष्त ध्वरिम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜर्िुस्विं वाििरयष्दुत्तमं ि चाभरवष्न्मम दुिःखमीदृशम ्॥ ८।४१89


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइतीर् देव्ािः परिदेरवताियं रिशर्म्य वाष्ग्ररथताक्षिं वचिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअधोमुखिः सािुकलिः कृ तांिरलिः शिरिदं ै चंदक उत्तिं िगौ॥ ८।४२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवगरर्ितु ं िार्हरस देरव कं थकं ि चारप िोर्ं मरय कतु हमर्हरस।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअिागसौ स्विः समवेरर् सवहशो गतो िृदेविः स रर् देरव देववत ्॥ ८।४३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअर्ं रर् िािन्नरप िािशासिं बलात्ृ तिः कैिरप दैवतैरिव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜउपाियं तूणहरममं तुिंगमं तथान्वगच्चं रवगतिमो ध्वरि॥ ८।४४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaव्रिन्नयं वारिविो रप िास्पृशन्मर्ीं खुिाग्रै रवहधृतैरिवांतिा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतथैव दैवारदव संयताििो र्िुस्विं िाकृ त िापॎर्ेर्त॥ ८।४५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयदा वरर्गहच्चरत पारथहवात्मिस्तदाभविािमपावृतं स्वयम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतमश्च ि ैशं िरवणेव पारटतं ततो रप दैवो रवरधिेर् गृह्यताम ्॥ ८।४६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयदाप्रमत्तो रप ििेंद्रशासिाद्गृर्े पुिे चैव सर्स्रशो िििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतदा स िाबुर्ध्त रिद्रया हृतस्ततो रप दैवो रवरधिेर् गृह्यताम ्॥ ८।४७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयतश्च वासो विवाससंमतं रवसृष्मिै समये रदवौकसा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरदरव प्ररवद्धं मुकुटं च तद्धृतं ततो रप दैवो रवरधिेर् गृह्यताम ्॥ ८।४८90


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaतदेवमावां ििदेरव दोर्तो ि तत्प्रयातं प्ररतगंतुमर्हरस।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜि कामकािो मम िास्य वारिििः कृ तािुयात्रिः स रर् दैवतैगहतिः॥ ८।४९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइरत प्रयाणं बहुधैवमद्भुतं रिशर्म्य तास्तस्य मर्ात्मििः रस्त्रयिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रिष्शोका इव रवियं ययुमहिोज्विं प्रव्रििात्तु लेरभिे॥ ८।५०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवर्ादपारिप्लवलोचिा ततिः प्रिष्पोता कुििीव दुिःरखता।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवर्ाय धैयां रवरुिाव गौतमी तताम चैवािुमुखी िगाद च॥ ८।५१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaमर्ोरमहमंतो मृदवो रसतािः शुभािः पृथक्पृथग्मूलरुर्ािः समुद्गतािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रचेरितास्ते भु रव तस्य मूधहिा ििेंद्रमौलीपरिवेष्िक्षमािः॥ ८।५२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaप्रलंबबाहुमृहगिािरवक्रमो मर्ार्हभाक्षिः किकोज्ज्वलद्युरतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवशालवक्षा घिदुंदुरभस्विस्तथारवधो पॎािमवासमर्हरत॥ ८।५३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअभारगिी िूिरमयं वसु ंधिा तमायहकमाहणमिुत्तमं प्ररत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜगतस्ततो सौ गुणवाि ्रर् तादृशो िृपिः प्रिाभाग्यगुणैिः प्रसूयते॥ ८।५४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसुिातिालावततांगुली मृदू रिगूढगुल्ौ रवर्पुष्कोमलौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜविांतभूरमं करठिां कथं िु तौ सचक्रमर्ध्ौ चिणौ गरमष्तिः॥ ८।५५91


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवमािपृष्ठे शयिासिोरचतं मर्ार्हवस्त्रागुरुचंदिारचहतम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜकथं िु शीतोष्णिलागमेर्ुतच्चिीिमोिरस्व विे भरवष्रत॥ ८।५६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaकुलेि सत्त्वेि बलेि वचहसा िुतेि लक्ष्म्या वयसा च गरवहतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रदातुमेवाभ्युरदतो ि यारचतु ं कथं स रभक्षां पितश्चरिष्रत॥ ८।५७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaशुचौ शरयत्वा शयिे रर्िण्मये प्रबोर्ध्मािो रिरश तूयहरिस्वि ैिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜकथं वत स्वप्स्यरत सो द्य मे व्रती पटौकदेशांतरिते मर्ीतले॥ ८।५८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइमं रवलापं करुणं रिशर्म्य ता भुिैिः परिष्वज्य पिस्पिं रस्त्रयिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवलोचिेभ्यिः सरललारि तत्यिुमहधूरि पुष्ेभ्य इवेरिता लतािः॥ ८।५९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो धिायामपतद्यशोधिा रवचक्रवाकेव िथांगसाह्वया।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜशि ैश्च तत्तरिललाप रव्लववा मुहुमु हहुगहद्गदरुद्धया रगिा॥ ८।६०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaस मामिाथां सर्धमहचारिणीमपास्य धमां यरद कतु हरमच्चरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜकुतो स्य धमहिः सर्धमहचारिणीं रविा तपो यिः परिभोक्तुरमच्चरत॥ ८।६१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaशृणोरत िूिं स ि पूवहपारथहवाि ्मर्ासुदशहप्रभृतीि ्रपतामर्ाि ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜविारि पत्नीसरर्तािुपेयुर्स्तथा स धमां मदृते रचकीर्हरत॥ ८।६२92


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaमखेर्ुवा वेदरवधािसंस्कृ तौ ि दंपती पश्यरत दीरक्षतावुभौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜसमं बुभुक्षू पितो रप तत्फलं ततो स्य िातो मरय धमहमत्सििः॥ ८।६३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaध्रुवं स िािि ्मम धमहवल्भो मििः रप्रये पॎाकलर्ं मुहुरमहथिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜसुखं रवभीमाहमपर्ाय िोसणां मर्ेंद्रलोके प्सिसो रिघृक्षरत॥ ८।६४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइयं तु रचंता मम कीदृशं िुता वपुगु हणं रबभ्ररत तत्र योरर्तिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜविे यदथां स तपांरस तपॎते रियं च रर्त्वा मम भरक्तमेव च॥ ८।६५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaि खरियं स्वगहसुखाय मे स्पृर्ा ि तज्जिस्यात्मवतो रप दुलहभम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜस तु रप्रयो मारमर् वा पित्र वा कथं ि िह्यारदरत मे मिोिथिः॥ ८।६६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअभारगिी यद्यर्मायतेक्षणं शुरचरितं भतु हरुदीरक्षतु ं मुखम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜि मंदभाग्यो र्हरत िाहुलो पॎयं कदारचदंके परिवरतहतु ं रपतुिः॥ ८।६७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअर्ो िृशंसं सुकुमािवचहसिः सुदारुणं तस्य मिरस्विो मििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜकलप्रलापं रिर्तो रप र्र्हणं रशशु ं सुतं यस्त्यितीदृशं स्वतिः॥ ८।६८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaममारप कामं हृदयं सुदारुणं रशलामयं वापॎयसारप वा कृ तम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअिाथवच्च्रीिरर्ते सुखोरचते विं गते भतहरि यन्न दीयहते॥ ८।६९93


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइतीर् देवी परतशोकमूरचहता रुिोद दर्ध्ौ रवललाप चासकृ त ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜस्वभावधीिारप रर् सा सती शुचा धृरतं ि सिाि चकाि िो रर्ह्रयम ्॥ ८।७०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततस्तथा शोकरवलापरव्लववां यशोधिां प्रेक्ष्य वसु ंधिागताम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜमर्ािरवंदैरिव वृरष्तारडतैमु हखैिः सवाष्ैवहरिता रवचुक्रुशुिः॥ ८।७१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसमा्ततिापॎिः कृ तर्ोममंगलो िृपस्तु देवायतिारिरियहयौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐ ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜििस्य तेिात्तहिवेण चार्तश्चचाल वज्रध्वरििेव वािणिः॥ ८।७२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरिशार्म्य च च्चंदककं थकावुभौ सुतस्य संिुत्य च रिश्चयं रस्थिम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜपपात शोकारभर्तो मर्ीपरतिः शचीपतेवृहत्त इवोत्सवे ध्वििः॥ ८।७३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो मुहूतां सुतशोकमोरर्तो ििेि तुलॎारभििेि धारितिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरििीक्ष्य दृष्ा िलपूणहया र्यं मर्ीतलस्थो रवललाप पारथहविः॥ ८।७४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaबहूरि कृ त्वा समिे रप्रयारण मे मर्त्त्वया कं थक रवरप्रयं कृ तम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜगुणरप्रयो येि विे स मे रप्रयिः रप्रयो रप सन्नरप्रयवत ्प्रचेरितिः॥ ८।७५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaतदद्य मां वा िय तत्र यत्र स व्रि द्रुतं वा पुििेिमािय।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜऋते रर् तिान्मम िारस्त िीरवतं रवगाढिोगस्य सदौर्धारदव॥ ८।७६94


आंतिःपुिरवलापोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसुवणहरिष्ठीरवरि मृत्युिा हृते सुदुष्किं यन्न ममाि सृंियिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअर्ं पुिधहमहितौ सुते गते मुमुक्षुिात्मािमिात्मवारिव॥ ८।७७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरवभोदहशक्षत्रकृ तिः प्रिापतेिः पिापिज्ञस्य रववस्वदात्मििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरप्रयेण पुत्रेण सता रविाकृ तं कथं ि मुह्येरद्ध मिो मिोिरप॥ ८।७८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअिस्य िाज्ञस्तियाय धीमते ििारधपायेंद्रसखाय मे स्पृर्ा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜगते विं यस्तिये रदवं गतो ि मोघवाष्िः कृ पणं रििीव र्॥ ८।७९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaप्रचक्ष्व मे भद्र तदािमारििं हृतस्त्वया यत्र स मे िलांिरलिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜइमे पिीप्संरत रर् ते रपपासवो ममासविः प्रेतगरतं रययासविः॥ ८।८०ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràइरत तियरवयोगिातदुिःखं रक्षरतसदृशं सर्िं रवर्ाय धैयहम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜदशिथ इव िामशोकवश्यो बहु रवललाप िृपो रवसंज्ञकल्पिः॥ ८।८१ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràिुतरवियगुणारन्वतस्ततस्तं मरतसरचविः प्रवयािः पुिोरर्तश्च।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜअवधृतरमदमूचतुयहथावन्न च परित्ततमुखौ ि चापॎशोकौ॥ ८।८२ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràत्यि ििवि शोकमेरर् धैयां कुधृरतरिवार्हरस धीि िािु मोक्तुम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜस्रिरमव मृरदतामपास्य लक्ष्ीं भु रव बर्वो रर् िृपा विान्यतीयुिः॥ ८।८३95


आंतिःपुिरवलापोÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràअरप च रियत एर् तस्य भाविः िि वचिं तदृर्ेिः पुिारसतस्य।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜि रर् स रदरव ि चक्रवरतहिाज्ये क्षणमरप वासरयतु ं सुखेि शक्यिः॥ ८।८४ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràयरद तु िृवि कायह एव यत्नस्त्वरितमुदार्ि यावदत्र याविः।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜबहुरवधरमर् युद्धमस्तु तावत्तव तियस्य रवधेश्च तस्य तस्य॥ ८।८५ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜ Puùpitàgràििपरतिथ तौ शशास तिाद्द्र ुतरमत एव युवामरभप्रयातम ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜि रर् मम हृदयं प्रयारत शांरतं विशकुिेरिव पुत्रलालसस्य॥ ८।८६ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÛ Puùpitàgràपिमरमरत ििेंद्रशासिात्तौ ययतुिमात्यपुिोरर्तौ विं तत ् ।ÛÛÛÛÛÛÐÜÛÜÛÜÜÐÐÛÛÛÛÜÛÛÐÜÛÜÛÜÜकृ तरमरत सवधूिििः सदािो िृपरतिरप प्रचकाि शेर्कायहम ्॥ ८।८७इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्ें ऽतिःपुिरवलापो िामाष्मिः सगहिः॥ ८॥96


९ । कृ मािान्वेर्णोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)ततस्तदा मंरत्रपुिोरर्तौ तौ वाष्प्रतोदारभर्तौ िृपेण।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवद्धौ सदवारवव सवहयत्नात्सौर्ादहशीघ्रं ययतुवहिं तत ्॥ ९।१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)तमािमम ्िातपरििमौ तावुपेत्य काले सदृशािुयात्रौ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिािरद्धहमुत्सृज्य रविीतचेष्ावुपेयतुभाहगहवरधष्ण्यमेव॥ ९।२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तौ न्यायतस्तं प्ररतपूज्य रवप्रं तेिारचहतौ तावरप चािुरूपम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकृ तासिौ भागहवमासिस्थं रचत्त्वा कथामूचतुिात्मकृ त्यम ्॥ ९।३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)शुद्धौिसिः शुद्धरवशालकीतषरिक्ष्वाकुवंशप्रभवस्य िाज्ञिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜइमं ििं वेत्तु भवािधीिं िुतग्रर्े मंत्रपरिग्रर्े च॥ ९।४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तस्येंद्रकल्पस्य ियंतकल्पिः पुत्रो ििामृत्युभयं रततीर्ु हिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜइर्ाभ्युपेतिः रकल तस्य र्ेतोिावामुपेतौ भगवािवैतु॥ ९।५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तौ सो ब्रवीदरस्त स दीघहबाहुिः प्रा्ततिः कुमािो ि तु िावबुद्धिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधमो यमावतहक इत्यवेत्य यातस्त्विाडारभमुखो मुमुक्षुिः॥ ९।६97


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तिात्ततस्तावुपलभ्य तत्त्वं तं रवप्रमामंत् तदैव सद्यिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरखन्नावरखन्नारवव िािपुत्रिः प्रसस्रतुस्तेि यतिः स यातिः॥ ९।७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)यांतौ ततस्तौ सृिया रवर्ीिमपश्यतां तं वपुर्ा ज्वलंतम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिृपोपरवष्ं परथ वृक्षमूले सूयां घिाभोगरमव प्ररवष्म ्॥ ९।८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)यािं रवर्ायोपययौ ततस्तं पुिोरर्तो मंत्रधिेण साधहम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयथा विस्थं सर्वामदेवो िामं रददृक्षुमु हरििौवहशेयिः॥ ९।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)तावचहयामासतुिर्हतस्तं रदवीव शुक्रांरगिसौ मर्ेंद्रम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्रत्यचहयामास स चार्हतस्तौ रदवीव शुक्रांरगिसौ मर्ेंद्रिः॥ ९।१०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)कृ ताभ्यिुज्ञावरभतस्ततस्तौ रिर्ीदतुिः शाक्यकुलध्विस्य।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरविेितुस्तस्य च संरिकर्ष पुिवहसू योगगतारववेंदोिः॥ ९।११ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)तं वृक्षमूलस्थमरभज्वलंतं पुिोरर्तो िािसुतं बभार्े।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयथोपरवष्ं रदरव पारििाते वृर्स्परतिः शक्रसुतं ियंतम ्॥ ९।१२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)त्वच्चोकशलॎे हृदयावगाढे मोर्ं गतो भूरमतले मुहूतहम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकुमाि िािा ियिांबुवर्ो यत्त्वामवोचत्तरददं रिबोध॥ ९।१३98


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)िािारम धमां प्ररत रिश्चयं ते पिैरम ते च्यारविमेतमथहम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअर्ं त्वकाले विसंियात्ते शोकारग्निारग्नप्ररतमेि दह्ये॥ ९।१४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)तदेरर् धमहरप्रय मरत्प्रयाथां धमाहथहमेव त्यि बुरद्धमेताम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअयं रर् मा शोकियिः प्रवृद्धो िदीियिः कू लरमवारभर्ंरत॥ ९।१५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)मेघांबुकक्षारद्रर्ुया रर् वृरत्तिः समीिणाकाहरग्नमर्ाशिीिाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतां वृरत्तमिासुकिोरत शोको रवकर्हणोच्चोर्णदार्भेदैिः॥ ९।१६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तद्भु ंक्ष्व ताविसुधारधपत्यं काले विं यास्यरस शास्त्रदृष्े।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअरिष्बंधौ कुरु मापॎुपेक्षां सवषर्ुभूतेर्ुदया रर् धमहिः॥ ९।१७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)ि चैर् धमो वि एव रसद्धिः पुिे रप रसरद्धरिहयता यतीिाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबुरद्धश्च यत्नश्च रिरमत्तमत्र विं च रलंगं च रर् भीरुरचह्नम ्॥ ९।१८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)मौलीधिैिंसरवर्क्तर्ािैिः के यूिरवष्ब्धभुिैिहिेंद्रैिः ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलक्ष्म्यंकमर्ध्े परिवतहमाि ैिः प्रा्ततो गृर्स्थैिरप मोक्षधमहिः॥ ९।१९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)ध्रुवािुिौ यौ बरलवज्रबाहू वैभ्रािमार्ाढमथांरतदेवम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवदेर्िािं ििकं तथैव पाकद्रुमं सेिरितश्च िाज्ञिः॥ ९।२०99


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)एताि ्गृर्स्थाि ्िृपतीिवेरर् ि ैिःिेयसे धमहरवधौ रविीताि ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउभे रप तिाद्युगपद्भिस्व रचत्तारधपत्यं च िृपरियं च॥ ९।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)इच्चारम रर् त्वामुपगुह्य गाढं कृ तारभर्ेकं सरललाद्रहमेव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधृतातपत्रं समुदीक्षमाणस्तेि ैव र्र्षण विं प्रवेष्ुम ्॥ ९।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)इत्यब्रवीद्भूरमपरतभहवंतं वाक्येि वाष्ग्ररथताक्षिेण।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुत्वा भवािर्हरत तरत्प्रयाथां निगेर्ेि तत्स्नेर्मिुप्रयातुम ्॥ ९।२३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)शोकांभरस त्वत्प्रभवे ह्यगाधे दुिःखाणहवे मज्जरत शाक्यिाििः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतिात्तमुत्तािय िाथर्ीिं रििाियं मग्नरमवाणहवे गाम ्॥ ९।२४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)भीष्मेण गंगोदिसंभवेि िामेण िामेण च भागहवेण।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुत्वा कृ तं कमह रपतुिः रप्रयाथां रपतुस्त्वमपॎर्हरस कतु हरमष्म ्॥ ९।२५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)संवधहरयत्रीं च समेरर् देवीमगस्त्यिुष्ां रदशमप्रयाताम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रिष्वत्सारमव वत्सलां गामिस्रमात्ताां करुणं रुदंतीं ॥ ९।२६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)र्ंसेि र्ंसीरमव रवप्रयुक्तां त्यक्तां गिेिेव विे किेणुम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआत्ताां सिाथामरप िाथर्ीिां त्रातु ं वधूमर्हरस दशहिेि॥ ९।२७100


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)एकं सुतं बालमिर्हदुिःखं संतापमन्तगहतमुिर्न्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतं िाहुलं मोक्षय बंधुशोकाद ्िाहूपसगाहरदव पूणहचंद्रम ्॥ ९।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)शोकारग्निा त्वरििर्ेंधिेि रििःवासधूमेि तमिःरशखेि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜत्वद्दशहिायचहरत दह्यमाििः सों ऽतिःपुिं चैव पुिं च कृ त्स्नम ्॥ ९।२९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)स बोरधसत्त्विः परिपूणहसत्त्विः िुत्वा वचस्तस्य पुिोरर्तस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜर्ध्ात्वा मुहूतां गुणवद्ग ुणज्ञिः प्रत्युत्तिं प्ररितरमत्युवाच॥ ९।३०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अवैरम भावं तियप्रसक्तं रवशेर्तो यो मरय भूरमपस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिािन्नरप व्ारधििारवपद्ो भीतस्त्वगत्या स्वििं त्यिारम॥ ९।३१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)द्रष्ुं रप्रयं किः स्वििं रर् िेच्चेन्नासौ यरद स्यारत्प्रयरवप्रयोगिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयदा तु भूत्वारप भवेरियोगस्ततो गुरुं रनिगग्धमरप त्यिारम॥ ९।३२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)मद्धेतुकं यत्तु ििारधपस्य शोकं भवािर्हरत ि रप्रयं मे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयत्स्वप्नभूतेर्ुसमागमेर्ुसंतपॎते भारवरि रवप्रयोगैिः॥ ९।३३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)एवं च ते रिश्चयमेतु बुरद्धदृहष्ट्वा रवरचत्रं रवरवधप्रचािम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंतापर्ेतुिहसुतो ि बंधुिज्ञािि रमरत्तक ै एर् तापिः॥ ९।३४101


कृ मािान्वेर्णोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)यदाध्वगािारमव संगतािां काले रवयोगो रियतिः प्रिािाम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्राज्ञो िििः को िु भिेत शोकं बंधुरप्रयिः सन्नरप बंधुर्ीििः॥ ९।३५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)इर्ैरत रर्त्वा स्वििं पित्र प्रलभ्य चेर्ारप पुििः प्रयारत।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜगत्वारप तत्रापॎपित्र गच्चेत्येवं ििो योरगरि को िुिोधिः॥ ९।३६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)यदा च गभाहत्प्रभृरत प्रवृत्तिः सवाहस्व ्अवस्थासुवधाय मृत्युिः ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛकिादकाले विसंियं मे पुत्ररप्रयस्तत्र भवाि ्अवोचत ्॥ ९।३७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)भवत्यकालो रवर्यारभपत्तौ कालस्तथैवारभरवधौ प्ररदष्िः। ९।३८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकालो िगत्र्हरत सवहकालािचाहर्हके िेयरस सवहकालिः॥ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)िाज्यं मुमुक्षुमहरय यच्च िािा तदपॎुदािं सदृशं रपतुश्च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्ररतग्रर्ीतु ं मम ि क्षमं तु लोभादपथ्यान्नरमवातुिस्य॥ ९।३९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)कथं िु मोर्ायतिं िृपत्वं क्षमं प्रपत्तु ं रवदुर्ा ििेण।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसोिेगता यत्र मदिः िमश्च पिोपचािेण च धमहपीडा॥ ९।४०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)िांबूिदं र्र्म्यहरमव प्रदी्ततं रवर्ेण संयुक्तरमवोत्तमान्नम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜग्रार्ाकुलं चारिव सािरवन्दं िाज्यं रर् िर्म्यं व्सिाियं च ॥ ९।४१102


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)इत्थं च िाज्यं ि सुखं ि धमहिः पूवष यथा िातघृणा ििेंद्रािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवयिःप्रकर्ष परिर्ायहदुिःखे िाज्यारि मुक्त्वा विमेव िग्मुिः॥ ९।४२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)विं रर् भुक्तारि तृणान्यिण्ये तोर्ं पिं ित्नरमवोपगुह्य।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसर्ोरर्तं िीसुलभैिह चैव दोर्ैिदृश्यैरिव कृ ष्णसपैिः॥ ९।४३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)िार्घ्ं रर् िाज्यारि रवर्ाय िाज्ञां धमाहरभलार्ेण विं प्रवेष्ुम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜभग्नप्ररतज्ञस्य ि तूपपन्नं विं परित्यज्य गृर्ं प्रवेष्ुम ्॥ ९।४४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)िातिः कुले को रर् िििः ससत्त्वो धमाहरभलार्ेण विं प्ररवष्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकार्ायमुत्सृज्य रवमुक्तलज्जिः पुिंदिस्यारप पुिं ियेत॥ ९।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)लोभारद्ध मोर्ादथवा भयेि यो वांतमन्नं पुििाददीत।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलोभात्स मोर्ादथवा भयेि संत्यज्य कामाि ्पुििाददीत॥ ९।४६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यश्च प्रदी्तताच्चिणात्थंरचरन्नष्क्रर्म्य भूयिः प्ररवशेत्तदेव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜगार्हस्थ्यमुत्सृज्य स दृष्दोर्ो मोर्ेि भूयो रभलर्ेद्ग्रर्ीतुम ्॥ ९।४७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)या च िुरतमोक्षमवा्ततवन्तो िृपा गृर्स्था इरत ि ैतदरस्त।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशमप्रधाििः क्व च मोक्षधमो दंडप्रधाििः क्व च िािधमहिः॥ ९।४८103


कृ मािान्वेर्णोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)शमे िरतश्चेरच्चरथलं च िाज्यं िाज्ये मरतश्चेच्चमरवप्लवश्च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशमश्च तैक्ष्ण्यं च रर् िोपपन्नं शीतोष्णयोिैक्यरमवोदकाग्न्ोिः॥ ९।४९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तरन्नश्चयािा वसुधारधपास्ते िाज्यारि मुक्त्वा शममा्ततवंतिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिाज्यांरगता वा रिभृतेरन्द्रयत्वादि रष्ठके ै मोक्षकृ तारभमािािः॥ ९।५०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तेर्ां च िाज्ये स्तु शमो यथावत्प्रा्ततो विं िार्मरिश्चयेि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरचत्त्वा रर् पाशं गृर्बंधुसंज्ञं मुक्तिः पुििहप्ररवरवक्षुिरि॥ ९।५१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)इत्यात्मरवज्ञािगुणािुरूपं मुक्तस्पृर्ं र्ेतुमदूरिहतं च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिुत्वा ििेंद्रात्मिमुक्तवन्तं प्रत्युत्तिं मंत्रधिो पॎुवाच॥ ९।४२ ९।५२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यो रिश्चयो मंत्रविस्तवायं िायं ि युक्तो ि तु कालयुक्तिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशोकाय रर्त्वा रपतिं वयिःस्थं स्याद्धमहकामस्य रर् ते ि धमहिः॥ ९।४३ ९।५३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िूिं च बुरद्धस्तव िारतसूक्ष्ा धमाहथहकामेष्वरवचक्षणा वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜर्ेतोिदृष्स्य फलस्य यस्त्वं प्रत्यक्षमथां परिभूय यारस॥ ९। ४४ ९।५४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)पुिभहवो स्तीरत च के रचदाहुिाहस्तीरत केरचरन्नयतप्ररतज्ञािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜएवं यदा संशरयतो यमथहस्तिात ्क्षमं भोक्तुमुपरस्थता िीिः॥ ९।४५ ९।५५104


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)भूयिः प्रवृरत्तयहरद कारचदरस्त िंस्यामर्े तत्र यथोपपत्तौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअथ प्रवृरत्तिः पितो ि कारचरत्सद्धो प्रयत्नाज्जगतो स्य मोक्षिः॥ ९।४६ ९।५६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)अस्तीरत के रचत्पिलोकमाहुमोक्षस्य योगं ि तु वणहयंरत।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअग्नेयहथा ह्युष्णमपां द्रवत्वं तित्प्रवृत्तौ प्रकृ रतं वदंरत॥ ९।४७ ९।५७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)के रचत्स्वभावारदरत वणहयंरत शुभाशुभं चैव भवाभवौ च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वाभारवकं सवहरमदं च यिादतो रप मोघो भवरत प्रयत्निः॥ ९।४८ ९।५८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)यरदंरद्रयाणां रियतिः प्रचाििः रप्रयारप्रयत्वं रवर्येर्ुचैव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंयुज्यते यज्जियारत्तहरभश्च कस्तत्र यत्नो ििु स स्वभाविः॥ ९।४९ ९।५९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)अरद्भहुहताशिः शममभ्युपै रत तेिांरस चापो गमयंरत शोर्म।्ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरभन्नारि भूतारि शिीिसंस्थान्यैक्यं च दत्त्वा िगदुिर्ंरत॥ ९।५० ९।६०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)यत्पारणपादोदिपृष्ठमूनाह रिवहतहते गभहगतस्य भाविः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयदात्मिस्तस्य च तेि योगिः स्वाभारवकं तत्थयंरत तज्ज्ञािः॥ ९।५१ ९।६१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)किः कं टकस्य प्रकिोरत तैक्ष्ण्यं रवरचत्रभावं मृगपरक्षणां वा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वभावतिः सवहरमदं प्रवृत्तं ि कामकािो रस्त कुतिः प्रयत्निः॥ ९।५२ ९।६२105


कृ मािान्वेर्णोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)सगां वदंतीवितस्तथान्ये तत्र प्रयत्ने पुरुर्ष् को थहिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜय एव र्ेतुिहगतिः प्रवृत्तौ र्ेतुरिहवृत्तौ रियतिः स एव॥ ९।५३ ९।६३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)के रचिदंत्यात्मरिरमत्तमेव प्रादुभहवं चैव भवक्षयं च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्रादुभहवं तु प्रवदंत्ययत्नाद्यत्नेि मोक्षारधगमं ब्रुवंरत॥ ९।५४ ९।६४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)िििः रपत ् ।णाहमिृणिः प्रिारभवषदैरृर्ीणां क्रतुरभिः सुिाणाम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउत्पद्यते साधहमृणैरस्त्ररभस्तैयहस्यारस्त मोक्षिः रकल तस्य मोक्षिः॥ ९।५५ ९।६५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)इत्येवमेतेि रवरधक्रमेण मोक्षं सयत्नस्य वदंरत तज्ज्ञािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्रयत्नवंतो रप रर् रवक्रमेण मुमुक्षविः खेदमवाप्नुवंरत॥ ९।५६ ९।६६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तत्सौर्म्य मोक्षे यरद भरक्तिरस्त न्यायेि सेवस्व रवरधं यथोक्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜएवं भरवष्त्युपपरत्तिस्य संतापिाशश्च ििारधपस्य॥ ९।५७ ९।६७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)या च प्रवृत्ता भवदोर्बुरद्धस्तपोविेभ्यो भविं प्रवेष्ुम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्रारप रचंता तव तात मा भूत ्पूवष रप िग्मुिः स्वगृर्ं विेभ्यिः॥ ९।५८ ९।६८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)तपोविस्थो रप वृतिः प्रिारभिहगाम िािा पुिमंबिीर्िः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतथा मर्ीं रवप्रकृ तामिायैस्तपोविादेत्य ििक्ष िामिः॥ ९।५९ ९।६९106


कृ मािान्वेर्णोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)तथैव शािारधपरतद्रुहमाक्षो विात्ससूिुिः स्वपुिं प्ररवश्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜब्रह्मरर्हभूतश्च मुिेवहरशष्ठाद्दध्रे रियं सांकृ रतिंरतदेविः॥ ९।६० ९।७०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)एवंरवधा धमहयशिःप्रदी्तता विारि रर्त्वा भविान्यभीयुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतिान्न दोर्ो रस्त गृर्ं प्रवेष्ुं तपोविाद्धमहरिरमत्तमेव॥ ९।६१ ९।७१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो वचस्तस्य रिशर्म्य मंरत्रणिः रप्रयं रर्तं चैव िृपस्य चक्षुर्िः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअिूिमव्स्तमसक्तमद्रुतं धृतौ रस्थतो िािसुतो ब्रवीिचिः॥ ९।६२ ९।७२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइर्ारस्त िास्तीरत य एर् संशयिः पिस्य वाक्यैिह ममात्र रिश्चयिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअवेत्य तत्त्वं तपसा शमेि वा स्वयं ग्रर्ीष्ारम यदत्र रिरश्चतम ्॥ ९।६३ ९।७३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaि मे क्षमं संगशतं रर् दशहिं ग्रर्ीतुमव्क्तपिं पिार्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜबुद्धिः पिप्रत्ययतो रर् को व्रिेज्जिों ऽधकािें ऽध इवांधदेरशतिः॥ ९।६४ ९।७४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअदृष्तत्त्वस्य सतो रप रकं तु मे शुभाशुभे संशरयते शुभे मरतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜवृथारप खेदो रप विं शुभात्मििः सुखं ि तत्त्वे रप रवगरर्ितात्मििः॥ ९।६५ ९।७५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइमं तु दृष्ट्वागममव्वरस्थतं यदुक्तमा्ततैस्तदवेरर् सारध्वरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रर्ीणदोर्त्वमवेरर् चा्तततां प्रर्ीणदोर्ो ह्यिृतं ि वक्ष्यरत॥ ९।६६ ९।७६107


कृ मािान्वेर्णोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaगृर्प्रवेशं प्ररत यच्च मे भवािुवाच िामप्रभृतीि ्रिदशहिम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜि ते प्रमाणं ि रर् धमहरिश्चयेष्वलं प्रमाणाय परिक्षतव्रतािः॥ ९।६७ ९।७७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaतदेवमपॎेव िरवमहर्ीं पतेदरप रस्थित्वं रर्मवाि ्रगरिस्त्यिेत ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअदृष्तत्त्वो रवर्योन्मुखेंरद्रयिः ियेय ि त्वेव गृर्ाि ्पृथग्िििः॥ ९।६८ ९।७८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअर्ं रवशेयं ज्वरलतं हुताशिं ि चाकृ ताथहिः प्ररवशेयमालयम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜइरत प्ररतज्ञां स चकाि गरवहतो यथेष्मुत्थाय च रिमहमो ययौ॥ ९।६९ ९।७९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः सवाष्ौ सरचवरििावुभौ रिशर्म्य तस्य रस्थिमेव रिश्चयम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरवर्ण्णवकॎाविुगर्म्य दुिःरखतौ शि ैिगत्या पुिमेव िग्मतुिः॥ ९।७० ९।८०ÜÜÜ ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜÐÐÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜ Praharùiõãतत्स्नेर्ादथ िृपतेश्च भरक्ततस्तौ सापेक्षं प्ररतययतुश्च तस्थतुश्च।ÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜÐÐÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜदुधहर्ां िरवरमव दी्ततमात्मभासा तं द्रष्ुं ि रर् परथ शेकतुिह मोक्तुम ्॥ ९।७१ ९।८१ÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜÐÐÜÜÜ ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜ Praharùiõãतौ ज्ञातु ं पिमगतेगहरतं तु तस्य प्रच्चन्नांश्चिपुरुर्ाञ्चुचीि ्रवधाय।ÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜÐÐÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÛिािािं रप्रयसुतलालसं िु गत्वा द्रक्ष्याविः कथरमरत िग्मतुिः कथंरचत ्॥ ९।७२ ९।८२इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े कुमािान्वेर्णो िाम िवमिः सगहिः॥ ९॥108


१० । िेण्यारभगमिोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)स िािवत्सिः पृथुपीिवक्षास्तौ र्व्मंत्रारधकृ तौ रवर्ाय।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउत्तीयह गंगां प्रचलत्तिंगां िीमद्गृर्ं िािगृर्ं िगाम॥ १०।१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)शैलैिः सुगु्ततं च रवभूरर्तं च धृतं च पूतं च रशवैस्तपोदैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपंचाचलांकं िगिं प्रपेदे शांतिः स्वयंभूरिव िाकपृष्ठम ्॥ १०।२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)गांभीयहमोिश्च रिशार्म्य तस्य वपुश्च दी्ततं पुरुर्ाितीत्य।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवरसरिये तत्र ििस्तदािीं स्थाणुव्रतस्येव वृर्ध्विस्य॥ १०।३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तं प्रेक्ष्य यो न्येि ययौ स तस्थौ यश्चात्र तस्थौ परथ सो न्वगच्चत ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜद्रुतं ययौ यं सदयं सधीिं यिः करश्चदास्ते ि स चोत्पपात॥ १०।४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)करश्चत्तमािचह िििः किाभ्यां सत्ृ त्य करश्चरच्चिसा ववंदे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरनिगग्धेि करश्चिचसाभ्यिंदन्नैवं िगामाप्ररतपूज्य करश्चत ्॥ १०।५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)तं रिरर्ह्रयुिः प्रेक्ष्य रवरचत्रवेर्ािः प्रकीणहवाचिः परथ मौिमीयुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधमहस्य साक्षारदव संरिकर्ाहन्न करश्चदन्यायमरतबहभूव॥ १०।६109


िेण्यारभगमिोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)अन्यरक्रयाणामरप िािमागष स्त्रीणां िृणां वा बहुमािपूवहम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतदेव कल्पं ििदेवसूत्रं रििीक्षमाणा ि तु तस्य दृरष्िः॥ १०।७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)भ्रुवौ ललाटं मुखमीक्षणं वा वपुिः किौ वा चिणौ गरतं वा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयदेव यस्तस्य ददशह तत्र तदेव तस्यािुबबंध चक्षुिः॥ १०।८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)दृष्ट्वा शुभोणहभ्रुवमायताक्षं ज्वलच्चिीिं शुभिालर्स्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतं रभक्षुवेशं रक्षरतपालिार्ां संचुक्षुभे िािगृर्स्य लक्ष्ीिः॥ १०।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)िेण्यो थ भताह मगधारििस्य वाह्यारिमािारिपुलं ििौघम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜददशह पप्रच्च च तस्य र्ेतु ं ततस्तमिै पुरुर्िः शशंस॥ १०।१०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)ज्ञािं पिं वा पृरथवीरियं वा रवप्रैयह उक्तो रधगरमष्तीरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस एव शाक्यारधपतेस्तिूिो रििीक्ष्यते प्रव्ररितो ििेि॥ १०।११ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)ततिः िुताथो मिसा गताथो िािा बभार्े पुरुर्ं तमेव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवज्ञायतां क्व प्ररतगच्चतीरत तथेत्यथैिं पुरुर्ो न्वगच्चत ्॥ १०।१२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Upendravajrà)अलोलचक्षुयु हगमात्रदशी रिवृत्तवाग्यंरत्रतमंदगामी।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचचाि रभक्षां स तु रभक्षुवयो रिधाय गात्रारण चलं च चेतिः॥ १०।१३110


िेण्यारभगमिोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)आदाय भैक्षं च यथोपपन्नं ययौ रगिेिः प्रस्रवणं रवरवक्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜन्यायेि तत्राभ्यवहृत्य चैिन्मर्ीधिं पांडवमारुिोर्॥ १०।१४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)तरिन्विे लोध्रविोपगूढे मयूििादप्ररतपूणहकु ं िे।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकार्ायवासािः स बभौ िृसूयो यथोदयस्योपरि बालसूयहिः॥ १०।१५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तत्रैवमालोक्य स िािभृत्यिः िेण्याय िाज्ञे कथयां चकाि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंिुत्य िािा स च बाहुमान्यात्तत्र प्रतस्थे रिभृतािुयात्रिः॥ १०।१६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)स पांडवं पांडवतुलॎवीयहिः शैलोत्तमं शैलसमािवष्माह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमौलीधििः रसंर्गरतिृहरसंर्श्चलत्सटिः रसंर् इवारुिोर्॥ १०।१७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)चलस्य तस्योपरि शृंगभूतं शांतेंरद्रयं पश्यरत बोरधसत्त्वम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपयांकमास्थाय रविोचमािं शशांकमुद्यंतरमवाभ्रकू टात ्॥ १०।१८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)तं रूपलक्ष्म्या च शमेि चैव धमहस्य रिमाहणरमवोपरदष्म ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसरवियिः प्रियवाि ्ििेंद्रिः स्वयंभुवं शक्र इवोपतस्थे॥ १०।१९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)तं न्यायतो न्यायवतां वरिष्ठिः समेत्य पप्रच्च च धातुसार्म्यम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस चापॎवोचत्सदृशेि साम्ना िृपं मििःस्वास्थ्यमिामयं च॥ १०।२०111


िेण्यारभगमिोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)ततिः शुचौ वािणकणहिीले रशलातले सौ रिर्साद िािा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिृपोपरवश्यािुमतश्च तस्य भावं रवरिज्ञासु रिदं बभार्े॥ १०।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)प्रीरतिः पिा मे भवतिः कुलेि क्रमागता चैव पिीरक्षता च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिाता रववक्षा सुत या यतो मे तिारददं निगेर्वचो रिबोध॥ १०।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)आरदत्यपूवां रवपुलं कुलं ते िवं वयो दी्ततरमदं वपुश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकिारदयं ते मरतिक्रमेण भैक्षाक एवारभिता ि िाज्ये॥ १०।२३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)गात्रं रर् ते लोरर्तचंदिार्ां कार्ायसंिेर्मिर्हमेतत ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜर्स्तिः प्रिापालियोग्य एर् भोक्तु ं ि चार्हिः पिदत्तमन्नम ्॥ १०।२४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तत्सौर्म्य िाज्यं यरद पैतृकं त्वं निगेर्ारत्पतुिषच्चरस रवक्रमेण।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि च क्षमं मर्हरयतु ं मरतस्ते भुक्त्वाधहमिरिर्यस्य शीघ्रम ्॥ १०।२५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)एवं रर् ि स्यात्स्वििावमदहिः कालक्रमेणारप शमिया िीिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतिात्ुरुष्व प्रणयं मरय त्वं सरद्भिः सर्ीया रर् सतां समृरद्धिः॥ १०।२६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)अथ रत्वदािीं कुलगरवहतत्वादिासुरविंभगुणो ि ते रस्त।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜव्ूर्ान्यिेकारि रवगाह्य वाणैमहया सर्ायेि पिारञ्जगीर्॥ १०।२७112


िेण्यारभगमिोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तद्बुरद्धमत्रान्यतिां वृणीष्व धमाहथहकामाि ्रवरधवद्भिस्व।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜव्त्यस्य िागारद र् रर् रत्रवगां प्रेत्येर् रवभ्रंशमवाप्नुवंरत॥ १०।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यो ह्यथहधमौ परिपीड्य कामिः स्याद्धमहकार्म्ये परिभूय चाथहिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकामाथहयोश्चोपिमेण धमहस्त्याज्यिः स कृ त्स्नो यरद कांरक्षताथहिः॥ १०।२९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तिारतॎवगहस्य रिर्ेवणेि त्वं रूपमेतत्सफलं कुरुष्व।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधमाहथहकामारधगमं ह्यिूिं िृणामिूिं पुरुर्ाथहमाहुिः॥ १०।३०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तरन्नष्फलौ िार्हरस कतु हमेतौ पीिौ भुिौ चापरवकर्हणार्ौ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमांधातृवज्जेतुरममौ रर् योग्यौ लोकारि रर् त्रीरण रर् रकं पुिगाहम ्॥ १०।३१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)निगेर्ेि खिेतदर्ं ब्रवीरम ि ैवयहिागेण ि रवियेि।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜइमं रर् दृष्ट्वा तव रभक्षुवेशं िातािुकं पो स्म्यरप चागतािुिः॥ १०।३२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तद्भु ंक्ष्व रभक्षािमकाम कामांकाले रस कताह रप्रयधमह धमहम।्ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयावत्स्ववंशप्ररतरूपरूपं ि ते ििाभ्येत्यरभभूय भूयिः॥ १०।३३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)शक्नोरत िीणहिः खल धमहमा्ततु ं कामोपभोगेष्वगरतिहिायािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअतश्च यूििः कथयंरत कामान्मर्ध्स्य रवत्तं स्थरविस्य धमहम ्॥ १०।३४113


िेण्यारभगमिोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)धमहस्य चाथहस्य च िीवलोके प्रत्यरथहभूतारि रर् यौविारि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंिक्ष्यमाणान्यरप दुग्रहर्ारण कामा यतस्तेि यथा र्िंरत॥ १०।३५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)वयांरस िीणाहरि रवमशहयंरत धीिाण्यवस्थािपिायणारि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअल्पेि यत्नेि शमात्मकारि भवंत्यगत्येव च लज्जया च॥ १०।३६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)अतश्च लोलं रवर्यप्रधािं प्रमत्तमक्षांतमदीघहदरशह।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबहुच्चलं यौविमभ्यतीत्य रिस्तीयह कांतािरमवावसंरत॥ १०।३७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)तिादधीिं चपलप्रमारद िवं वयस्तावरददं व्पैतु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकामस्य पूवां रर् वयिः शिव्ं ि शक्यते िरक्षतुरमंरद्रयेभ्यिः॥ १०।३८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)अथौ रचकीर्ाह तव धमह एव यिस्व यज्ञं कुलधमह एर्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयज्ञैिरधष्ठाय रर् िाकपृष्ठं ययौ मरुत्वािरप िाकपृष्ठम ्॥ १०।३९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसुवणहके यूिरवदष्बार्वो मरणप्रदीपोज्ज्वलरचत्रमौलयिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜिृपर्हयस्तां रर् गरतं गता मखैिः िमेण यामेव मर्ार्हयो ययुिः॥ १०।४०ÜÜÜ,ÛÛÛÛÜ[ÛÜ]ÛÜÜÐÐÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜइत्येवं मगधपरतवहचो बभार्े यिः सर्म्यग्वलरभरदव ध्रुवं बभार्े।Praharùiõã114


िेण्यारभगमिोÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜÐÐÜÜÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÜतच्च्रुत्वा ि स रवचचाि िािसूिुिः कैलासो रगरिरिव ि ैकरचत्रसािुिः॥ १०।४१इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े वघोर्कृ ते िेण्यारभगमिो िाम दशमिः सगहिः॥ १०॥115


११ । कामरवगर्हणोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अथैवमुक्तो मगधारधपेि सुहृन्मुखेि प्ररतकू लमथहम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वस्थो रवकाििः कुलशौचशुद्धिः शौद्धोदरिवाहक्यरमदं िगाद॥ ११।१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िाश्चयहमेतद्भवतो रभधातु ं िातस्य र्यांककुले रवशाले।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयरन्मत्रपक्षे तव रमत्रकाम स्यािृरत्तिेर्ा परिशुद्धवृत्तेिः॥ ११।२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)असत्सु मैत्री स्वकुलािुरूपा ि रतष्ठरत िीरिव रव्लववेर्ु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपूवैिः कृ तां प्रीरतपिंपिारभस्तामेव संतस्तु रववधहयंरत॥ ११।३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)ये चाथहकृ च्च्रेर्ुभवंरत लोके समािकायाहिः सुहृदां मिुष्ािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरमत्रारण तािीरत पिैरम बुद्ा स्वस्थस्य वृरद्धरष्वर् को रर् ि स्यात ्॥ ११।४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)एवं च ये द्रव्मवापॎ लोके रमत्रेर्ुधमष च रियोियंरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअवा्ततसािारण धिारि तेर्ां भ्रष्ारि िांते िियंरत तापम ्॥ ११।५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)सुहृत्तया चायहतया च िािि ्रवभाव् मामेव रवरिश्चयस्ते।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअत्रािुिेष्ारम सुहृत्तयैव ब्रूयामर्ं िोत्तिमन्यदत्र॥ ११।६116


कामरवगर्हणोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अर्ं ििामृत्युभयं रवरदत्वा मुमुक्षया धमहरममं प्रपन्निः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबंधूरन्प्रयाििुमुखाि ्रवर्ाय प्रागेव कामािशुभस्य र्ेतूि ्॥ ११।७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)िाशीरवर्ेभ्यो रप तथा रबभेरम ि ैवाशरिभ्यो गगिाच्च्युतेभ्यिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि पावके भ्यो रिलसंरर्तेभ्यो यथा भयं मे रवर्येभ्य एभ्यिः॥ ११।८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)कामा ह्यरित्यािः कुशलाथहचौिा रिक्ताश्च मायासदृशाश्च लोके ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआशास्यमािा अरप मोर्यंरत रचत्तं िृणां रकं पुििात्मसंस्थािः॥ ११।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)कामारभभूता रर् ि यांरत शमह रत्ररपष्पे रकं वत मत्यहलोके ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकामैिः सतृष्णस्य रर् िारस्त तृर्ततयहथेंधि ैवाहतसखस्य वह्नेिः॥ ११।१०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)िगत्यिथो ि समो रस्त कामैमोर्ाच्च तेष्वेव िििः प्रसक्तिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्त्वं रवरदत्वैवमिथहभीरुिः प्राज्ञिः स्वयं को रभलर्ेदिथहम ्॥ ११।११ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)समुद्रवस्त्रामरप गामवापॎ पािं रिगीर्ंरत मर्ाणहवस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलोकस्य कामैिह रवतृर्ततिरस्त पतरद्भिंभोरभरिवाणहवस्य॥ ११।१२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)देवेि वृष्े रप रर्िण्यवर्ष िीपान्समुद्रांश्चतुिो रप रित्वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशक्रस्य चाधाहसिमपॎवापॎ मांधातुिासीरिर्येष्वतृर्ततिः॥ ११।१३117


कामरवगर्हणोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)भुक्त्वारप िाज्यं रदरव देवतािां शतक्रतौ वृत्रभयात्प्रिष्े।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदपाहन्मर्ार्ीिरप वार्रयत्वा कामेष्वतृ्ततो िहुर्िः पपात॥ ११।१४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)ऐडश्च िािा रत्ररदवं रवगाह्य िीत्वारप देवीं वशमुवहशीं ताम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलोभादृरर्भ्यिः किकं रिर्ीर्ु हिहगाम िाशं रवर्येष्वतृ्ततिः॥ ११।१५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)बलेमहर्ेंद्रं िहुर्ं मर्ेंद्रारदंद्रं पुियष िहुर्ादुपेयुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वगष रक्षतौ वा रवर्येर्ुतेर्ुको रववसेद्भाग्यकुलाकुलेर्ु॥ ११।१६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)चीिांबिा मूलफलांबुभक्षा िटा वर्ंतो रप भुिंगदीघाहिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयैिन्यकायाह मुियो रप भग्नािः किः कामसंज्ञाि ्मृगयेत शत्रूि ्॥ ११।१७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)उग्रायुधश्चौग्रधृतायुधो रप येर्ां कृ ते मृत्युमवाप भीष्मात ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरचंतारप तेर्ामरशवा वधाय तिृरत्तिां रकं पुििव्रतािाम ्॥ ११।१८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)आस्वादमल्पं रवर्येर्ुमत्वा संयोििोत्र्हमतृर्ततमेव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसद्श्च गर्ाां रियतं च पापं किः कामसंज्ञं रवर्माससाद॥ ११।१९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)कृ ष्ारदरभधहमहरभिरन्वतािां कामात्मकािां च रिशर्म्य दुिःखम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वास्थ्यं च कामेष्वकुतूर्लािां कामाि ्रवर्ातु ं क्षममात्मवरद्भिः॥ ११।२०118


कामरवगर्हणोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)ज्ञेया रवपत्ारमरि कामसंपरत्सद्धेर्ुकामेर्ुमदं ह्युपै रत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमदादकायां कुरुते ि कायां येि क्षतो दुगहरतमभ्युपै रत॥ ११।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यत्नेि लब्धािः परििरक्षताश्च ये रवप्रलभ्य प्ररतयांरत भूयिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतेष्वात्मवाि ्यारचतकोपमेर्ुकामेर्ुरविारिर् को िमेत॥ ११।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)अरन्वष् चादाय च िाततर्ाह याित्यिंतिः परियांरत दुिःखम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलोके तृणोल्कासदृशेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।२३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)अिात्मवंतो हृरद यैरवहदष्ा रविाशमचांरत ि यांरत शमह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜक्रुद्धौग्रसपहप्ररतमेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।२४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)अरस्थ क्षुधात्ताह इव सािमेया भुक्त्वारप यान्नैव भवंरत तृ्ततािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिीणाहरस्थकं कालसमेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।२५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)ये िािचौिोदकपावके भ्यिः साधािणत्वाज्जियंरत दुिःखम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतेर्ुप्ररवद्धारमर्संरिभेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।२६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यत्र रस्थतािामरभतो रवपरत्तिः शत्रोिः सकाशादरप बांधवेभ्यिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरर्ंस्रेर्ुतेष्वायतिोपमेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।२७119


कामरवगर्हणोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)रगिौ विे चाप्सु च सागिे च यदॎंशमचांत्यरभलंघमािािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतेर्ुद्रुमप्राग्रफलोपमेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)तीथैिः प्रयत्नैरवहरवधैिवा्ततािः क्षणेि ये िाशरमर् प्रयांरत। ११।२९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वप्नोपभोगप्ररतमेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)यािचहरयत्वारप ि यांरत शमह रववधहरयत्वा परिपालरयत्वा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअंगािकर्हप्ररतमेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।३०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)रविाशमीयुिः कुिवो यदथां वृष्ण्यंधका मैरथलदंडकाश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशूलारसकाष्ठप्ररतमेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।३१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)सु ंदोपसु ंदावसुिौ यदथहमन्योन्यवैिप्रसृतौ रविष्ौ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसौर्ादहरविेर्किेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।३२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)कामांधसंज्ञािः कृ पया व के च क्रव्ात्सु िात्मािरमर्ोत्सृिंरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसपत्नभूतेष्वरशवेर्ुतेर्ुकामेर्ुकस्यात्मवतो िरतिः स्यात ्॥ ११।३३120


कामरवगर्हणोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)कामांधसंज्ञिः कृ पणं किोरत प्राप्नोरत दुिःखं वधबंधिारद।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकामाथहमाशाकृ पणस्तपस्वी मृत्युिमं चार्हरत िीवलोके॥ ११।३४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)गीतैरर्ह्रहयंते रर् मृगा वधाय रूपाथहमग्नौ शलभािः पतंरत।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमत्स्यो रगित्यायसमारमर्ाथी तिादिथां रवर्यािः फलंरत॥ ११।३५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)कामास्तु भोगा इरत यन्मतं स्याद्भोग्या ि के रचत्परिगण्यमािािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवस्त्रादयो द्रव्गुणा रर् लोके दुिःखप्रतीकाि इरत प्रधायाहिः॥ ११।३६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)इष्ं रर् तर्हप्रशमाय तोयं क्षुन्नाशर्ेतोिशिं तथैव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवातातपांवाविणाय वेश्म कौपीिशीताविणाय वासिः॥ ११।३७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)रिद्रारवघाताय तथैव शय्या यािं तथाध्विमिाशिाय।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतथासिं स्थािरविोदिाय निगािं मृिािोग्यबलाियाय॥ ११।३८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)दुिःखप्रतीकािरिरमत्तभूतास्तिात्प्रिािां रवर्या ि भोग्यािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअश्नारम भोगारिरत को भ्युपेयात्प्राज्ञिः प्रतीकािरवधौ प्रवृत्ताि ्॥ ११।३९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यिः रपत्तदार्ेि रवदह्यमाििः शीतरक्रयां भोग इरत व्वस्येत ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदुिःखप्रतीकािरवधौ प्रवृत्तिः कामेर्ुकुयाहत्स रर् भोगसंज्ञाम ्॥ ११।४०121


कामरवगर्हणोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)कामेष्वि ैकांरतकता च यिादतो रप मे तेर्ुि भोगसंज्ञा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜय एव भावा रर् सुखं रदशंरत त एव दुिःखं पुििावर्ंरत॥ ११।४१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)गुरूरण वासांस्यगुरूरण चैव सुखाय शीते ह्यसुखाय घमष।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचंद्रांशवश्चंदिमेव चोष्णे सुखाय दुिःखाय भवंरत शीते॥ ११।४२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)िंिारि सवहस्य यतिः प्रसक्तान्यलाभलाभप्रभृतीरि लोके ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअतो रप ि ैकांतसुखो रस्त करश्चन्नैकांतदुिःखिः पुरुर्िः रठठव्ाम ्॥ ११।४३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)दृष्ट्वा च रमिां सुखदुिःकतां मे िाज्यं च दास्यं च मतं समािम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरित्यं र्सत्येव रर् ि ैव िािा ि चारप संतपॎत एव दासिः॥ ११।४४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)आज्ञा िृपत्वे भ्यरधके रत यिात्मर्ांरत दुिःखान्यत एव िाज्ञिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआसंगकाष्ठप्ररतमो रर् िािा लोकस्य र्ेतोिः परिखेदमेरत॥ ११।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)िाज्ये िृपस्त्यारगरि वंकरमत्रे रववासमागच्चरत चेरिपन्निः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअथारप रविंभमुपै रत िेर् रकं िाम सौख्ं चरकतस्य िाज्ञिः॥ ११।४६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)यदा च रित्वारप मर्ीं समग्रां वासाय दृष्ं पुिमेकमेव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्रारप चैकं भविं रिर्ेव्ं िमिः पिाथष ििु िािभाविः॥ ११।४७122


कामरवगर्हणोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)िाज्यो रप वासे युगमेकमेव क्षुत्संरििोधाय तथान्नमात्रा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशय्या तथैकासिमेकमेव शेर्ा रवशेर्ा िृपतेमहदाय॥ ११।४८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)तुष्थहमेतच्च फलं यदीष्मृते रप िाज्यान्मम तुरष्िरस्त।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतुष्ौ च सत्यां पुरुर्स्य लोके सवष रवशेर्ा ििु रिरवहशेर्ािः॥ ११।४९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तन्नारस्त कामाि ्प्ररत संप्रतायहिः क्षेमे रशवं मागहमिुप्रपन्निः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिृत्वा सुहृत्त्वं तु पुििः पुिमाां ब्रूरर् प्ररतज्ञां खल पालयंरत॥ ११।५०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màyà)ि ह्यस्म्यमर्षण विप्ररवष्ो ि शत्रुबाणैिवधूतमौरलिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकृ तस्पृर्ो िारप फलारधकेभ्यो गृह्णारम ि ैतिचिं यतस्ते॥ ११।५१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यो दंदशूकं कुरपतं भुिंगं मुक्त्वा व्वस्येरद्ध पुिग्रहर्ीतुम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदार्ारत्मकां वा ज्वरलतां तृणौल्कां संत्यज्य कामान्स पुिभहिेत॥ ११।५२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)अंधाय यश्च स्पृर्येदिंधो बद्धाय मुक्तो रवधिाय वाढ्यिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउन्मत्तरचत्ताय च कलॎरचत्तिः स्पृर्ां स कुयाहरिर्यात्मकाय॥ ११।५३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Buddhi)रभक्षोपभोगी वि िािुकं पॎिः कृ ती ििामृत्युभयं रततीर्ु हिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜइर्ोत्तमं शांरतसुखं च यस्य पित्र दुिःखारि च संवृतारि॥ ११।५४123


कामरवगर्हणोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)लक्ष्म्यां मर्त्यामरप वतहमािस्तृष्णारभभूतस्त्विुकं रपतव्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्राप्नोरत यिः शांरतसुखं ि चेर् पित्र दुिःखं प्ररतगृह्यते च॥ ११।५५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)एवं तु वक्तु ं भवतो िुरूपं सत्त्वस्य वृत्तस्य कुलस्य चैव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜममारप वोढु ं सदृशं प्ररतज्ञां सत्त्वस्य वृत्तस्य कुलस्य चैव॥ ११।५६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)अर्ं रर् संसाििसेि रवद्धो रवरििःसृतिः शांतमवा्ततुकामिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिेच्चेयमा्ततु ं रत्ररदवे रप िाज्यं रििामयं रकं वत मािुर्ेर्ु॥ ११।५७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरत्रवगहसेवां िृप यत्तु कृ त्स्नतिः पिो मिुष्ाथह इरत त्वमात्थ माम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअिथह इत्यात्थ ममाथहदशहिं क्षयी रत्रवगो रर् ि चारप तपहकिः॥ ११।५८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaपदे तु यरिन्न ििा ि भीरुता ि िन्म ि ैवोपिमो ि वाधयिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतमेव मन्ये पुरुर्ाथहमुत्तमं ि रवद्यते यत्र पुििः पुििः रक्रया॥ ११।५९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयदपॎवोचिः परिपालॎतां ििा िवं वयो गच्चरत रवरक्रयारमरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअरिश्चयो यं चपलं रर् दृश्यते ििापॎधीिा धृरतमच्च यौविम ्॥ ११।६०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaस्वकमहदक्षश्च यदा तु को िगियिःसुसवषर्ुच संरवकर्हरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरविाशकाले कथमव्वरस्थते ििा प्रतीक्ष्या रवदुर्ा शमेप्सुिा॥ ११।६१124


कामरवगर्हणोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaििायुधो व्ारधरवकीणहसायको यदांतको व्ाध इवारितिः रस्थतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रिामृगाि ्भाग्यविारितांस्तुदि ्वयिःप्रकर्ां प्ररत को मिोिथिः॥ ११।६२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaसुतो युवा वा स्थरविो थवा रशशुस्तथा त्विावारिर् कतु हमर्हरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜयथा भवेद्धमहवतिः कृ पात्मििः प्रवृरत्तरिष्ा रवरिवृरत्तिेव वा॥ ११।६३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयदात्थ वा दी्ततफलां कुलोरचतां कुरुष्व धमाहय मखरक्रयारमरत।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜिमो मखेभ्यो ि रर् कामये सुखं पिस्य दुिःखरक्रययापरदश्यते॥ ११।६४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaपिं रर् र्ंतु ं रववशं फलेप्सया ि युक्तरूपं करुणात्मििः सतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜक्रतोिः फलं यद्यरप शावतं भवेत ्तथारप कृ त्वा रकमुपक्षयात्मकम ्॥ ११।६५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaभवेच्च धमो यरद िापिो रवरधव्रहतेि शीलेि मििःशमेि वा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतथारप ि ैवार्हरत सेरवतु ं क्रतु ं रवशस्य यरिि ्पिमुच्यते फलम ्॥ ११।६६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइर्ारप तावत्पुरुर्स्य रतष्ठतिः प्रवतहते यत्पिरर्ंसया सुखम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜतदपॎरिष्ं सघृणस्य धीमतो भवांतिे रकं वत यन्न दृश्यते॥ ११।६७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaि च प्रतायो रि फलप्रवृत्तये भवेर्ुिािि ्िमते ि मे मििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜलता इवांभोधिवृरष्तारडतािः प्रवृत्तयिः सवहगता रर् चंचला॥ ११।६८125


कामरवगर्हणोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaइर्ागतश्चार्रमतो रददृक्षया मुिेििाडस्य रवमोक्षवारदििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜप्रयारम चाद्यैव िृपास्तु ते रशवं वचिः क्षमेथािः शमतत्त्वरिष्ठुिम ्॥ ११।६९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaअथेंद्रवरद्दव्व शवदकहवद्ग ुणैिव िेय इर्ाव गामव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअवायुिायैिव सत्सुताि ्अव रियश्च िािन्नव धमहमात्मििः॥ ११।७०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरर्मारिके तूद्भवसंप्लवांतिे यथा रििो यारत रवमोक्षयंस्तिुम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜVaüèasthaरर्मारिशत्रु ं क्षयशत्रुघारतिस्तथांतिे यारर् रवमोचयन्मििः॥ ११।७१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaिृपो ब्रवीत्सांिरलिागतस्पृर्ो यथेष्माप्नोरत भवािरवितिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜअवापॎ काले कृ तकृ त्यतारममां ममारप कायो भवता त्विुग्रर्िः॥ ११।७२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaरस्थिं प्ररतज्ञाय तथेरत पारथहवे ततिः स वैवंतिमािमं ययौ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜपरिव्रिंतं समुदीक्ष्य रवरितो िृपो रप च प्रापु रिमं रगरिं व्रिि ्॥ ११।७३इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े वघोर्कृ ते कामरवगर्हणो िामैकादशिः सगहिः॥ ११॥126


१२ । आिाडदशहिोÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ pathyà èlokaततिः शमरवर्ािस्य मुिेरिक्ष्वाकुचंद्रमािः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜअिाडस्यािमं भेिे वपुर्ा पूियरन्नव॥ १२।१ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜस कालामसगोत्रेण तेिालोक्यैव दूितिः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜउच्चैिः स्वागतरमत्युक्तिः समीपमुपिरग्मवाि ्॥ १२।२ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतावुभौ न्यायतिः पृष्ट्वा धातुसार्म्यं पिस्पिम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜदािव्ोमषर्ध्योवृहष्ोिः शुचौ देशे रिर्ीदतुिः॥ १२।३ÛÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàतमासीिं िृपसुतं सो ब्रवीन्मुरिसत्तमिः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜबहुमािरवशालाभ्यां दशहिाभ्यां रपबरन्नव ॥ १२।४ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरवरदतं मे यथा सौर्म्य रिष्क्रांतो भविादरस।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरचत्त्वा निगेर्मयं पाशं पाशं दृ्तत इव रिपिः॥ १२।५ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜसवहथा धृरतमच्चैव प्राज्ञं चैव मिस्तव।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜयस्त्वं प्रा्ततिः रियं त्यक्त्वा लतां रवर्फलारमव॥ १२।६127


आिाडदशहिोÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàिाश्चयां िीणहवयसो यज्जग्मुिः पारथहवा विम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअपत्येभ्यिः रियं दत्त्वा भुक्तोरच्चष्ारमव स्रिम ्॥ १२।७ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜइदं मे मतमाश्चयां िवे वयरस यद्भवाि ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअभुक्त्वे व रियं प्रा्ततिः रस्थतो रवर्यगोचिे॥ १२।८ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜतरिज्ञातुरममं धमां पिमं भाििं भवाि ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜज्ञािपूवहमरधष्ठाय शीघ्रं दुिःखाणहवं ति॥ १२।९ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरशष्े यद्यरप रवज्ञाते शास्त्रं कालेि वतहते।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜगांभीयाहद्वसायाच्च सुपिीक्ष्यो भवाि ्मम॥ १२।१०ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜइरत वाक्यमिाडस्य रवज्ञाय स ििारधपिः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜबभूव पिमप्रीतिः प्रोवाचोत्तिमेव च॥ १२।११ÛÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàरविक्तस्यारप यरददं सौमुख्ं भवतिः पिम ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअकृ ताथो पॎिेिारि कृ ताथह इव संप्ररत॥ १२।१२ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜरददृक्षुरिव रर् ज्योरतरयहयासु रिव दैरशकम ् ।ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜत्वद्दशहिादर्ं मन्ये रततीर्ु हरिव च प्लवम ्॥ १२।१३128


आिाडदशहिोÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜतिादर्हरस तिक्तु ं वक्तव्ं यरद मन्यसे।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜििामिणिोगेभ्यो यथायं परिमुच्यते॥ १२।१४ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜइत्यिाडिः कुमािस्य मार्ात्म्यादेव चोरदतिः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜसंरक्ष्ततं कथयां चक्रे स्वस्य शास्त्रस्य रिश्चयम ्॥ १२।१५ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜिूयतामयमिाकं रसद्धांतिः शृण्वतां वि।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜयथा भवरत संसािो यथा वै परिवतहते॥ १२।१६ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜप्रकृ रतश्च रवकािश्च िन्म मृत्युिहिैव च।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜतत्तावत्सत्त्वरमत्युक्तं रस्थिसत्त्व पिेरर् ििः॥ १२।१७ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜतत्र तु प्रकृ रतिाहम रवरद्ध प्रकृ रतकोरवद।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜपंच भूतान्यर्ंकािं बुरद्धमव्क्तमेव च॥ १२।१८ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜरवकाि इरत बुरद्धं तु रवर्यारिंरद्रयारण च।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜपारणपादं च वादं च पायूपस्थं तथा मििः॥ १२।१९ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअस्य क्षेत्रस्य रवज्ञािात ्क्षेत्रज्ञ इरत संरज्ञ च।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜक्षेत्रज्ञ इरत चात्मािं कथयंत्यात्मरचंतकािः॥ १२।२०129


आिाडदशहिोÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜसरशष्िः करपलश्चेर् प्ररतबुद्ध इरत िृरतिः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜसपुत्रिः प्ररतबुद्धश्च प्रिापरतरिर्ोच्यते॥ १२।२१ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜिायते िीयहते चैव बुर्ध्ते रम्रयते च यत ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜतद्क्तरमरत रवज्ञेयमव्क्तं तु रवपयहयात ्॥ १२।२२ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअज्ञािं कमह तृष्णा च ज्ञेयािः संसािर्ेतविः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरस्थतो रिंरस्त्रतये यस्तु तत्सत्त्वं िारभवतहते॥ १२।२३ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरवप्रत्ययादर्ंकािात्संदेर्ादरभसंप्लवात ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜअरवशेर्ािुपायाभ्यां संगादभ्यवपाततिः॥ १२।२४ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜतत्र रवप्रत्ययो िाम रवपिीतं प्रवतहते।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअन्यथा कुरुते कायां मंतव्ं मन्यते न्यथा॥ १२।२५ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜब्रवीर्म्यर्मर्ं वेरद्म गच्चार्म्यर्मर्ं रस्थतिः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜइतीर्ैवमर्ंकािस्त्विर्ंकाि वतहते॥ १२।२६ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜयस्तु भावेि संरदग्धािेकीभावेि पश्यरत।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜमृरत्पंडवदसंदेर् संदेर्िः स इर्ोच्यते॥ १२।२७130


आिाडदशहिोÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜय एवार्ं स एवेदं मिो बुरद्धश्च कमह च।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜयश्चैवं स गणिः सो र्रमरत यिः सो रभसंप्लविः॥ १२।२८ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜअरवशेर्ं रवशेर्ज्ञ प्ररतबुद्धाप्रबुद्धयोिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜप्रकृ तीिां च यो वेद सो रवशेर् इरत िृतिः॥ १२।२९ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜिमस्कािवर्ट्कािौ प्रोक्षणाभ्युक्षणादयिः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअिुपाय इरत प्राज्ञैरुपायज्ञ प्रवेरदतिः॥ १२।३०ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜसज्जते येि दुमषधा मिोवाक्कमहबुरद्धरभिः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरवर्येष्विरभष्वंग सो रभष्वंग इरत िृतिः॥ १२।३१ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜममेदमर्मस्येरत यद्दिःखमरभमन्यते।ुÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरवज्ञेयो भ्यवपातिः स संसािे येि पात्यते॥ १२।३२ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜइत्यरवद्या रर् रविांसिः पंचपवाह समीर्ते।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜतमो मोर्ं मर्ामोर्ं तारमस्रियमेव च॥ १२।३३ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜतत्रालस्यं तमो रवरद्ध मोर्ं मृत्यु ं च िन्म च।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜमर्ामोर्स्त्वसंमोर् काम इत्यवगर्म्यताम ्॥ १२।३४131


आिाडदशहिोÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜयिादत्र च भूतारि प्रमुह्यंरत मर्ांत्यरप।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜतिादेर् मर्ाबार्ो मर्ामोर् इरत िृतिः॥ १२।३५ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतारमस्ररमरत चाक्रोध क्रोधमेवारधकुवहते।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜरवर्ादं चांधतारमस्रमरवर्ाद प्रचक्षते॥ १२।३६ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअियारवद्यया बालिः संयुक्तिः पंचपवहया।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜसंसािे दुिःखभूरयष्ठे िन्मस्वरभरिरर्च्यते॥ १२।३७ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜद्रष्ा िोता च मंता च कायां किणमेव च।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜअर्रमत्येवमागर्म्य संसािे परिवतहते॥ १२।३८ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜइत्येरभर्षतुरभधीमि ्तमिःस्रोतिः प्रवतहते।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜर्ेत्वभावे फलाभाव इरत रवज्ञातुमर्हरस॥ १२।३९ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜतत्र सर्म्यग्मरतरवहद्यान्मोक्षकाम चतुष्यम ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜप्ररतबुद्धाप्रबुद्धौ च व्क्तमव्क्तमेव च॥ १२।४०ÛÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ mavipulàयथावदेतरिज्ञाय क्षेत्रज्ञो रर् चतुष्यम ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜआिहवं िवतां रर्त्वा प्राप्नोरत पदमक्षिम ्॥ १२।४१132


आिाडदशहिोÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜइत्यथां ब्राह्मणा लोके पिमब्रह्मवारदििः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜब्रह्मचयां चिंतीर् ब्राह्मणाि ्वासयंरत च॥ १२।४२ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜइरत वाक्यरमदं िुत्वा मुिेस्तस्य िृपात्मििः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜअभ्युपायं च पप्रच्च पदमेव च िरष्ठकम ै ्॥ १२।४३ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜब्रह्मचयहरमदं चयां यथा यावच्च यत्र च।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜधमहस्यास्य च पयांतं भवाि ्व्ाख्ातुमर्हरत॥ १२।४४ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜइत्यिाडो यथाशास्त्रं रवस्पष्ाथां समासतिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतमेवान्येि कल्पेि धमहमिै व्भार्त॥ १२।४५ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜअयमादौ गृर्ान्मुक्त्वा भैक्षाकं रलंगमारितिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜसमुदाचािरवस्तीणां शीलमादाय वतहते॥ १२।४६ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜसंतोर्ं पिमास्थाय येि तेि यतस्ततिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरवरवक्तं सेवते वासं रििांििः शास्त्ररवत्ृ ती॥ १२।४७ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜततो िागाद्भयं दृष्ट्वा वैिाग्याच्च पिं रशवम ् ।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜरिगृह्णरन्नंरद्रयग्रामं यतते मिसिः िमे॥ १२।४८133


आिाडदशहिोÛÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ mavipulàअथो रवरवक्तं कामेभ्यो व्ापादारदभ्य एव च।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरववेकिमवाप्नोरत पूवहर्ध्ािं रवतकहवत ्॥ १२।४९ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜतच्च र्ध्ािं सुखं प्रापॎ तत्तदेव रवतकहयि ् ।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜअपूवहसुखलाभेि रर्ह्रयते बारलशो िििः॥ १२।५०ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜशमेि ैवंरवधेिायं कामिेर्रवगरर्िणा।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜब्रह्मलोकमवाप्नोरत परितोर्ेण वंरचतिः॥ १२।५१ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜज्ञात्वा रविाि ्रवतकाांस्तु मििःसंक्षोभकािकाि ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜतरियुक्तमवाप्नोरत र्ध्ािं प्रीरतसुखारन्वतम ्॥ १२।५२ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरर्ह्रयमाणस्तया प्रीत्या यो रवशेर्ं ि पश्यरत।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜस्थािं भास्विमाप्नोरत देवेष्वाभासुिेष्वरप॥ १२।५३ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜयस्तु प्रीरतसुखात्तिारिवेचयरत मािसम ् ।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜतृतीयं लभते र्ध्ािं सुखं प्रीरतरववरिहतम ्॥ १२।५४ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜतत्र के रचद्वस्यंरत मोक्ष इत्यरप मारिििः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜसुखदुिःखपरित्यागादव्ापािाच्च चेतसिः॥ १२।५५ ५७134


आिाडदशहिोÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜयस्तु तरिन्सुखे मग्नो ि रवशेर्ाय यत्नवाि ् ।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜशुभकृ त्स्नैिः स सामान्यं सुखं प्राप्नोरत दैवतैिः॥ १२।५६ ५५ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतादृशं सुखमासाद्य यो ि िज्यन्न ुपेक्षते।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜचतुथां र्ध्ािमाप्नोरत सुखदुिःखरववरिहतम ्॥ १२।५७ ५६ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàअस्य र्ध्ािस्य तु फलं समं देवैवृहर्त्फलैिः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜकथयंरत बृर्त्ालं वृर्त्प्रज्ञापिीक्षकािः॥ १२।५८ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜसमाधेव्ु हरत्थतस्तिाद्दृष्ट्वा दोर्ांश्चिीरिणाम ् ।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜज्ञािमािोर्रत प्राज्ञिः शिीिरवरिवृत्तये॥ १२।५९ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜततस्तद्ािमुत्सृज्य रवशेर्े कृ तरिश्चयिः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜकामेभ्य इव सत्प्राज्ञो रूपादरप रविज्यते॥ १२।६०ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜशिीिे खारि यान्यस्य तान्यादौ परिकल्पयि ् ।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜघिेष्वरप ततो द्रव्ेष्वाकाशमरधमुच्यते॥ १२।६१ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜआकाशसममात्मािं संरक्षपॎ त्वपिो बुधिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜतदैवािंततिः पश्यि ्रवशेर्मरधगच्चरत॥ १२।६२135


आिाडदशहिोÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअर्ध्ात्मकुशलेष्वन्यो रिवत्याहत्मािमात्मिा।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜरकं रचन्नास्तीरत संपश्यन्नारकं चन्य इरत िृतिः॥ १२।६३ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜततो मु ंिारदर्ीके व शकुरििः पंििारदव।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜक्षेत्रज्ञो रििःसृतो देर्ान्मुक्त इत्यरभधीयते॥ १२।६४ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜएतत्तत्पिमं ब्रह्म रिरलांगं ध्रुवमक्षिम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜयन्मोक्ष इरत तत्त्वज्ञािः कथयंरत मिीरर्णिः॥ १२।६५ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜइत्युपायश्च मोक्षश्च मया संदरशहतस्तव।ÛÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàयरद ज्ञातं यरद रुरचि ्यथावत्प्ररतपद्यताम ्॥ १२।६६ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàिैगीर्व्ो थ ििको वृद्धश्चैव पिाशििः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜइमं पंथािमासाद्य मुक्ता ह्यन्ये च मोरक्षणिः॥ १२।६७ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜइरत तस्य स तिाक्यं गृर्ीत्वा ि रवचायह च।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜपूवहर्ेतुबलप्रा्ततिः प्रत्युत्तिमुवाच सिः॥ १२।६८ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜिुतं ज्ञािरमदं सूक्ष्ं पितिः पितिः रशवम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜक्षेत्रेष्वस्यापरित्यागादवैर्म्येतदि रष्ठकम ै ्॥ १२।६९136


आिाडदशहिोÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜरवकािप्रकृ रतभ्यो रर् क्षेत्रज्ञं मुक्तमपॎर्म ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜमन्ये प्रसवधमाहणं वीिधमाहणमेव च॥ १२।७०ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜरवशुद्धो यद्यरप ह्यात्मा रिमु हक्त इरत कल्प्यते। अब ् १२।७१अब ्ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜभूयिः प्रत्ययसद्भावादमुक्तिः स भरवष्रत॥ १२।७१ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàऋतुभूर्म्यंबुरविर्ाद्यथा बीिं ि िोर्रत।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜिोर्रत प्रत्ययैस्तैस्तैस्तित्सो रप मतो मम॥ १२।७२ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜयत्माहज्ञाितृष्णािां त्यागान्मोक्षश्च कल्प्यते।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜअत्यंतस्तत्परित्यागिः सत्यात्मरि ि रवद्यते॥ १२।७१ च्च्द ् १२।७३च्च्द ्ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ navipulàरर्त्वा रर्त्वा त्रयरमदं रवशेर्स्तूपलभ्यते।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜआत्मिस्तु रस्थरतयहत्र तत्र सूक्ष्रमदं त्रयम ्॥ १२। ७२ १२।७४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜसूक्ष्त्वाच्चैव दोर्ाणामव्ापािाच्च चेतसिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜदीघहत्वादायुर्श्चैव मोक्षस्तु परिकल्प्यते॥ १२।७३ १२।७५ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअर्ंकािपरित्यागो यश्चैर् परिकल्प्यते।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜसत्यात्मरि परित्यागो िार्ंकािस्य रवद्यते॥ १२।७४ १२।७६137


आिाडदशहिोÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜसंख्ारदरभिमुक्तश्च रिगु हणो ि भवत्ययम ् ।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜतिादसरत ि ैगु हण्ये िास्य मोक्षो रभधीयते॥ १२।७५ १२।७७ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜगुरणिो रर् गुणािां च व्रतिेको ि रवद्यते।ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàरूपोष्णाभ्यां रविरर्तो ि ह्यरग्नरुपलभ्यते॥ १२।७६ १२।७८ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜप्राग्देर्ान्न भवेद्देर्ी प्राग्गुणेभ्यस्तथा गुणी।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜकिादादौ रवमुक्तिः सञ्शिीिी बर्ध्ते पुििः॥ १२।७७ १२।७९ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜक्षेत्रज्ञो रवशिीिश्च ज्ञो वा स्यादज्ञ एव वा।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜयरद ज्ञो ज्ञेयमस्यारस्त ज्ञेये सरत ि मुच्यते॥ १२।७८ १२।८०ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜअथाज्ञ इरत रसद्धो विः करल्पतेि रकमात्मिा।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜरविारप ह्यात्मिाज्ञािं प्ररसद्धं काष्ठकुड्यवत ्॥ १२।७९ १२।८१ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜपितिः पितस्त्यागो यिात्तु गुणवाि ्िृतिः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜतिात्सवहपरित्यागान्मन्ये कृ त्स्नां कृ ताथहताम ्॥ १२।८० १२।८२ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜइरत धमहमिाडस्य रवरदत्वा ि तुतोर् सिः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअकृ त्स्नरमरत रवज्ञाय ततिः प्ररतिगाम र्॥ १२।८१ १२।८३138


आिाडदशहिोÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरवशेर्मथ शुिूर्ुरुद्रकस्यािमं ययौ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜआत्मग्रार्ाच्च तस्यारप िगृर्े ि स दशहिम ्॥ १२।८२ १२।८४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜसंज्ञासंरज्ञत्वयोदोर्ं ज्ञात्वा रर् मुरिरुद्रकिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜआरकं रचन्यात्पिं लेभे संज्ञासंज्ञारत्मकां गरतम ्॥ १२।८३ १२।८५ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜयिाच्चालंबिे सूक्ष्े संज्ञासंज्ञे ततिः पिम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜिासंज्ञी ि ैव संज्ञीरत तिात्तत्र गतस्पृर्िः॥ १२।८४ १२।८६ÛÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ mavipulàयतश्च बुरद्धस्तत्रैव रस्थतान्यत्राप्रचारिणी।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜसूक्ष्ापारद ततस्तत्र िासंरज्ञत्वं ि संरज्ञता॥ १२।८५ १२।८७ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜयिाच्च तमरप प्रापॎ पुििावतहते िगत ् ।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜबोरधसत्त्विः पिं प्रेप्सुस्तिादुद्रकमत्यित ्॥ १२।८६ १२।८८ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜततो रर्त्वािमं तस्य िेयो थी कृ तरिश्चयिः।ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜभेिे गयस्य िािर्षिहगिीसंज्ञमािमम ्॥ १२।८७ १२।८९ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअथ ि ैिंििातीिे शुचौ शुरचपिाक्रमिः।ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜचकाि वासमेकांतरवर्ािारभव्रती मुरििः॥ १२।८८ १२। ९०139


आिाडदशहिोÅÅÅÅÐÅÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ तत्पूवां पंचेंरद्रयवशोद्धताि ् ।ÛÜÅÅÐÅÛÛÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜतपिः व्ररतिो रभक्षूि ्पंच रििैक्षत॥ १२।९१ÜÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ mavipulàपंचोपतस्थुदृहष्ट्वात्र रभक्षवस्तं मुमुक्षविः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜपुण्यारिहतधिािोग्यरमंरद्रयाथाह इवेविम ्॥ १२।८९ १२।९२ÜÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜ mavipulàसंपूज्यमािस्तैिः प्रह्वैरवहियाितमूरतहरभिः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜतिंशस्थारयरभिः रशष्ैलोलैमहि इवेंरद्रयैिः॥ १२।९० १२।९३ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàमृत्युिन्मांतकिणे स्यादुपायो यरमत्यथ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜदुष्किारण समािेभे तपांस्यिशिेि सिः॥ १२।९१ १२।९४ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜउपवासरवधीि ्िेकाि ्कुवहि ्ििदुिाचिाि ् ।ÜÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜ mavipulàवर्ाहरण र्ट्कमहप्रेप्सुिकिोत्ाश्यहमात्मििः॥ १२।९२ १२।९५ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअन्नकालेर्ुचैकैकैिः सकोलरतलतंडुलैिः।ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜअपािपािसंसािपािं प्रेप्सुिपाियत ्॥ १२।९३ १२।९६ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜदेर्ादपचयस्तेि तपसा तस्य यिः कृ तिः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜस एवोपचयो भूयस्तेिसास्य कृ तो भवत ्॥ १२।९४ १२।९७140


आिाडदशहिोÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜकृ शो पॎकृ शकीरतहिीह्लाहदं चक्रे न्यचक्षुर्म ् ।ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàकुमुदािारमव शिच्चु्लवपक्षारदचंद्रमािः॥ १२।९५ १२।९८ÛÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ mavipulàत्वगरस्थशेर्ो रििःशेर्ैमषदिःरपरशतशोरणतैिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜक्षीणो पॎक्षीणगांभीयहिः समुद्र इव स व्भात ्॥ १२।९६ १२।९९ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜअथ कष्तपिःस्पष्व्थहर्लवष्तिुमु हरििः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜभवभीरुरिमां चक्रे बुरद्धं बुद्धत्वकांक्षया॥ १२।९७ १२।१००ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜिायं धमो रविागाय ि बोधाय ि मुक्तये।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜिंबुमूले मया प्रा्ततो यस्तदा स रवरधध्रु हविः॥ १२।९८ १२।१०१ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜि चासौ दुबहलेिा्ततु ं शक्यरमत्यागतादििः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜशिीिबलवृद्थहरमदं भूयो न्वरचंतयत ्॥ १२।९९ १२।१०२ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜक्षुरत्पपासािम्लवांतिः िमादस्वस्थमािसिः।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜप्राप्नुयान्मिसावापॎं फलं कथमरिवृहतिः॥ १२।१०० १२।१०३ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜरिवृहरतिः प्रापॎते सर्म्यक्सततेंरद्रयतपहणात ् ।ÜÜÛÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàसंतरपहतेंरद्रयतया मििःस्वास्थ्यमवापॎते॥ १२।१०१ १२।१०४141


आिाडदशहिोÜÜÛÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàस्वस्थप्रसन्नमिसिः समारधरुपपद्यते।ÛÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜसमारधयुक्तरचत्तस्य र्ध्ाियोगिः प्रवतहते॥ १२।१०२ १२।१०५ÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜर्ध्ािप्रवतहिाद्धमाहिः प्रापॎंते यैिवापॎते।ÜÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ navipulàदुलहभं शांतमििं पिं तदमृतं पदम ्॥ १२।१०३ १२।१०६ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜतिादार्ािमूलो यमुपाय इरतरिश्चयिः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअसूरिकिणे धीििः कृ त्वारमतमरतमहरतम ्॥ १२।१०४ १२।१०७ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜनिगातो ि ैिंििातीिादुत्तताि शि ैिः कृ शिः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜभक्ावितशाखाग्रैदहत्तर्स्तस्तटद्रुमैिः॥ १२।१०५ १२।१०८ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàअथ गोपारधपसुता दैवतैिरभचोरदता।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜउद्भूतहृदयािंदा तत्र िंदबलागमत ्॥ १२।१०६ १२।१०९ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàरसतशंखोज्ज्वलभुिा िीलकं बलवारसिी।ÛÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜ mavipulàसफे णमालािीलांबुयहमुिेव सरिििा॥ १२।१०७ १२।११०ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜसा िद्धावरधहतप्रीरतरवहकसल्ोचिोत्पला।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरशिसा प्ररणपत्यैिं ग्रार्यामास पायसम ्॥ १२।१०८ १२।१११142


आिाडदशहिोÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜकृ त्वा तदुपभोगेि प्रा्ततिन्मफलां स ताम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜबोरधप्रा्ततौ समथो भूत्संतरपहतर्रडंरद्रयिः॥ १२।१०९ १२।११२ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜपयाह्ततापॎािमूतहश्च साधां सुयशसा मुरििः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜकांरतधैयैकभािैकिः शशांकाणहववलॎभौ॥ १२।११० १२।११३ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜआवृत्त इरत रवज्ञाय तं िहुिः पंचरभक्षविः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜमिीरर्णरमवात्मािं रिमु हक्तं पंचधातविः॥ १२।१११ १२।११४ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜव्वसायरितीयो थ शािलास्तीणहभूतलम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ bhavipulàसो वत्थमूलं प्रययौ बोधाय कृ तरिश्चयिः॥ १२।११२ १२।११५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततस्तदािीं गििािरवक्रमिः पदस्विेिािुपमेि बोरधतिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜमर्ामुिेिागतबोरधरिश्चयो िगाद कालो भुिगोत्तमिः स्तुरतम ्॥ १२।११३ १२।११६ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयथा मुिे त्वच्चिणावपीरडता मुहुमु हहुरिहष्ितीव मेरदिी।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜयथा च ते िािरत सूयहवत्प्रभा ध्रुवं त्वरमष्ं फलमद्य भोक्ष्यसे॥ १२।११४ १२।११७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaयथा भ्रमंत्यो रदरव वायपंक्तयिः प्रदरक्षणं त्वां कमलाक्ष कुवहते।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜयथा च सौर्म्या रदरव वांरत वायवस्त्वमद्य बुद्धो रियतं भरवष्रस॥ १२।११५ १२।११८143


आिाडदशहिोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततो भुिंगप्रविेण संस्तुतस्तृणान्युपादाय शुचीरि लावकात ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜकृ तप्ररतज्ञो रिर्साद बोधये मर्ातिोमूहलमुपारितिः शुचेिः॥ १२।११६ १२।११९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः स पयांकमकं पॎमुत्तमं बबंध सु्ततोिगभोगरपंरडतम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरभिरद्म तावद्भुरव ि ैतदासिं ि यारम तावत्ृ तकृ त्यतारमरत॥ १२।११७ १२।१२०ÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜRuciràततो ययुमु हदमतुलां रदवौकसो ववारसिे ि मृगगिा ि परक्षणिः।ÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜ,ÛÛÛÛÜÛÜÛÜि सस्विुवहितिवो रिलार्तािः कृ तासिे भगवरत रिश्चलात्मरि॥ १२।११८ १२।१२१इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े वघोर्कृ ते िाडदशहिो िाम िादशिः सगहिः॥ १२॥144


१३ । मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तरिन्श्श्च बोधाय कृ तप्ररतज्ञे िािरर्हवंशप्रभवे मर्ार्ौ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्रोपरवष्े प्रिर्र्ह लोकस्तत्रास सद्धमहरिपुस्तु माििः॥ १३।१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)यं कामदेवं प्रवदंरत लोके रचत्रायुधं पुष्शिं तथैव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकामप्रचािारधपरतं तमेव मोक्षरिर्ं मािमुदार्िंरत॥ १३।२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तस्यात्मिा रवभ्रमर्र्हदपाहरस्तस्रो िरतप्रीरततृर्श्च कन्यािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपप्रच्चुिेिं मिसो रवकािं स तांश्च ताश्चैव वचो बभार्े॥ १३।३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)असौ मुरिरिहश्चयवमह रबभ्रत ्सत्त्वायुधं बुरद्धशिं रवकृ ष्।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरिगीर्ुिास्ते रवर्यान्मदीयाि ्तिादयं मे मिसो रवर्ादिः॥ १३।४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)यरद ह्यसौ मामरभभूय यारत लोकाय चाख्ात्यपवगहमागहम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशून्यस्ततो यं रवर्यो ममाद्य वृत्ताच्च्युतस्येव रवदेर्भतु हिः॥ १३।५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)तद्यावदेवैर् ि लब्धचक्षुमहद्गोचिे रतष्ठरत यावदेव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयास्यारम तावदॎतमस्य भेत्तु ं सेतु ं िदीवेग इवारभवृद्धिः॥ १३।६145


मािरवियोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)ततो धिुिः पुष्मयं गृर्ीत्वा शिांस्तथा मोर्किांश्च पंच।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसो वत्थमूलं ससुतो भ्यगच्चदस्वास्थ्यकािी मिसिः प्रिािाम ्॥ १३।७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)अथ प्रशांतं मुरिमासिस्थं पािं रततीर्ु ां भवसागिस्य।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवर्ज्य सव्ं किमायुधाग्रे क्रीडञ्शिेणेदमुवाच माििः॥ १३।८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)उरत्तष्ठ भोिः क्षरत्रय मृत्युभीत विस्व धमां त्यि मोक्षधमहम ् ।ÜÜÛ[ÜÐÜÛ]ÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜवाणैश्च यज्ञैश्च रविीय लोकाि ्लोकाि ्पिाि ्प्राप्नु रर् वासवस्य॥ १३।९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)पंथा रर् रियाहतुमयं यशस्यो यो वारर्तिः पूवहतमैिहिेंद्रैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिातस्य िािरर्हकुले रवशाले भैक्षाकमिार्घ्रमदं प्रपत्तुम ्॥ १३।१०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)अथाद्य िोरत्तष्ठरस रिरश्चतात्मा भव रस्थिो मा रवमुचिः प्ररतज्ञाम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमयोद्यतो ह्येर् शििः स एव यिः सूयहके मीिरिपौ रवमुक्तिः॥ १३।११ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)पृष्िः स चािेि कथंरचदैडिः सोमस्य ि्ततापॎभवरिरचत्तिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस चाभवच्चांतिुिस्वतंत्रिः क्षीणे युगे रकं वत दुबहलो न्यिः॥ १३।१२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तरत्क्षप्रमुरत्तष्ठ लभस्व संज्ञां वाणो ह्ययं रतष्ठरत लेरलर्ाििः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरप्रयारभधेयेर्ुिरतरप्रयेर्ुयं चक्रवाके ष्वरप िोत्सृिारम॥ १३।१३146


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)इत्येवमुक्तो रप यदा रििास्थो ि ैवासिं शाक्यमुरिरबहभेद।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜशिं ततो िै रवससिह माििः कन्याश्च कृ त्वा पुितिः सुतांश्च॥ १३।१४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)तरिंस्तु वाणे रप स रवप्रमुक्ते चकाि िास्थां ि धृतेश्चचाल।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदृष्ट्वा तथैिं रवर्साद मािरश्चंतापिीतश्च शि ैिहगाद॥ १३।१५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)शैलेंद्रपुत्रीं प्ररत येि रवद्धो देवो रप शंभुश्चरलतो बभूव।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि रचंतयत्येर् तमेव वाणं रकं स्यादरचत्तो ि शििः स एर्िः॥ १३।१६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)तिादयं िार्हरत पुष्वाणं ि र्र्हणं िारप ितेरिहयोगम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअर्हत्ययं भूतगणैिशेर्ैिः संत्रासिातिहिताडिारि॥ १३।१७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)सिाि मािश्च ततिः स्वसैन्यं रवध्वंसिं शाक्यमुिेरश्चकीर्हि ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिािाियाश्चािुचिािः पिीयुिः शिद्रुमप्रासगदारसर्स्तािः॥ १३।१८ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)विार्मीिावखिोषॎवकॎा व्ाघ्रक्षहरसंर्रििदाििाश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜएकेक्षणा ि ैकमुखारस्त्रशीर्ाह लंबोदिाश्चैव पृर्ोदिाश्च॥ १३।१९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)अिासुसक्ता घटिािवश्च दंषॎायुधाश्चैव िखायुधाश्च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜकबंधर्स्ता बहुमूतहयश्च भग्नाधहवकॎाश्च मर्ामुखाश्च॥ १३।२०147


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)ताम्रारुणा लोरर्तरवंदुरचत्रािः खट्ांगर्स्ता र्रिधूम्रके शािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜलंबस्रिो वािणलंबकणाहश्चमाांबिाश्चैव रििंबिाश्च॥ १३।२१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)वेताधहवकॎा र्रिताधहकायास्ताम्राश्च धूम्रा र्ियो रसताश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜव्ाडोत्तिासंगभुिास्तथैव प्रघुष्घंटाकुलमेखलाश्च॥ १३।२२ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तालप्रमाणाश्च गृर्ीतशूला दंषॎाकिालाश्च रशशुप्रमाणािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜउिभ्रवकॎाश्च रवर्ंगमाश्च मािाहिवकॎाश्च मिुष्कायािः॥ १३।२३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)प्रकीणहके शािः रशरखिो धहमु ंडा िज्ज्वंबिा व्ाकुलवेष्िाश्च।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜप्रहृष्वकॎा भृकुटीमुखाश्च तेिोर्िाश्चैव मिोर्िाश्च॥ १३।२४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)के रचदॎिंतो भृशमाववल्गुिन्यो न्यमापुप्लरविे ु तथान्ये।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरचक्रीडुिाकाशगताश्च के रचत्े रचच्च चेरुस्तरुमस्तके र्ु॥ १३।२५ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)िितह करश्चदॎमयंरस्त्रशूलं करश्चद्ध पुस्फू िह गदां रवकर्हि ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜर्र्षण करश्चिृर्वन्नितह करश्चत्प्रिज्वाल तिूरुर्ेभ्यिः॥ १३।२६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)एवंरवधा भूतगणािः समंतात्तद्बोरधमूलं परिवायह तस्थुिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरिघृक्षवश्चैव रिघांसवश्च भतु हरिहयोगं परिपालयंतिः॥ १३।२७148


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तं प्रेक्ष्य मािस्य च पूवहिात्रे शाक्यर्हभस्यैव च युद्धकालम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि द्यौश्चकाशे पृरथवी चकं पे प्रिज्वलश्चैव रदशिः सशब्दािः॥ १३।२८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)रवष्वग्ववौ वायुरुदीणहवेगस्तािा ि िेिुिह बभौ शशांकिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतमश्च भूयो रवतताि िात्रेिः सवष च संचुक्षुरभिे समुद्रािः॥ १३।२९ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)मर्ीभृतो धमहपिाश्च िागा मर्ामुिेरवहिममृष्माणािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमािं प्ररत क्रोधरववृत्तिेत्रा रििःशवसुश्चैव ििृंरभिे च॥ १३।३०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)शुद्धारधवासा रवबुधर्हयस्तु सद्धमहरसद्थहरमव प्रवृत्तािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमािे िुकं पां मिसा प्रचक्रुरवहिागभावात्तु ि िोर्मीयुिः॥ १३।३१ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तद्बोरधमूलं समवेक्ष्य कीणां रर्ंसात्मिा मािबलेि तेि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜधमाहत्मरभलोकरवमोक्षकामैबहभूव र्ार्ाकृ तमंतिीक्षम ्॥ १३।३२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Haüsã)उपप्ल ुतं धमहरवदस्तु तस्य दृष्ट्वा रस्थतं मािबलं मर्ारर्हिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि चुक्षुभे िारप ययौ रवकािं मर्ध्े गवां रसंर् इवोपरवष्िः॥ १३।३३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)मािस्ततो भूतचमूमुदीणाहमाज्ञापयामास भयाय तस्य।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्वैिः स्वैिः प्रभावैिथ सास्य सेिा तद्धैयहभेदाय मरतं चकाि॥ १३।३४149


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)के रचच्चलन्नैकरवलंरबरिह्वास्तीक्ष्णोग्रदंषॎा र्रिमंडलाक्षािः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरवदारितास्यािः रस्थिशंकुकणाहिः संत्रासयंतिः रकल िाम तस्थुिः॥ १३।३५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तेभ्यिः रस्थतेभ्यिः स तथारवधेभ्यिः रूपेण भावेि च दारुणेभ्यिः।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि रवव्थे िोरिरविे मर्ारर्हिः क्रीडि ्सुबालेभ्य इवोद्धतेभ्यिः॥ १३।३६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)करश्चत्ततो िौद्ररववृत्तदृरष्स्तिै गदामुद्यमयांचकाि।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतस्तंभ बाहुिः सगदस्ततो स्य पुिंदिस्येव पुिा सवज्रिः॥ १३।३७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)के रचत्समुद्यर्म्य रशलास्तरूं श्च रवर्ेरर्िे ि ैव मुिौ रवमोक्तुम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜपेतुिः सवृक्षािः सरशलास्तथैव वज्रावभग्ना इव रवंर्ध्पादािः॥ १३।३८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)कैरश्चत्समुत्पत्य िभो रवमुक्तािः रशलाश्च वृक्षाश्च पिवधाश्च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतस्थुिहभस्येव ि चावपेतुिः संर्ध्ाभ्रपादा इव ि ैकवणाहिः॥ १३।३९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)रचक्षेप तस्योपरि दी्ततमन्यिः कडंगिं पवहतशृंगमात्रम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयन्मुक्तमात्रं गगिस्थमेव तस्यािुभावाच्चतधा बभूव॥ १३।४०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)करश्चज्ज्वलन्नकह इवोरदतिः खादंगािवर्ां मर्दुत्ससिह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜचूिाहरि चामीकिकं दिाणां कल्पात्यये मेरुरिव प्रदी्ततिः॥ १३।४१150


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तद्बोरधमूले प्ररवकीयहमाणमंगािवर्ां तु सरवस्फुरलंगम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमैत्रीरवर्ािादृरर्सत्तमस्य बभूव िक्तोत्पलपत्रवर्हिः॥ १३।४२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)शिीिरचत्तव्सिातपैस्तैिेवंरवधैस्तैश्च रिपात्यमाि ैिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि ैवासिाच्चाक्यमुरिश्चचाल स्वं रिश्चयं बंधुरमवोपगुह्य॥ १३।४३ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (ârdrà)अथापिे रििहगलमु हखेभ्यिः सपाहरन्विीणषभ्य इव द्रुमेभ्यिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜते मंत्रबद्धा इव तत्समीपे ि शवसुिोत्ससृिुिह चेलिः॥ १३।४४ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)भूत्वापिे वारिधिा वृर्ंतिः सरवद्युतिः साशरिचंडघोर्ािः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतरिि ्द्रुमे तत्यिुिश्मवर्ां तत्पुष्वर्ां रुरचिं बभूव॥ १३।४५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)चापे थ वाणो रिरर्तो पिेण िज्वाल तत्रैव ि रिष्पात।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअिीविस्यात्मरि धूयहमाणो दुमहर्हणस्येव ििस्य मन्युिः॥ १३।४६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)पंचेर्वो न्येि तु रवप्रमुक्तास्तस्थुिहयत्येव मुिौ ि पेतुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसंसािभीिोरवहर्यप्रवृत्तौ पंचेंरद्रयाणीव पिीक्षकस्य॥ १३।४७ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)रिघांसयान्यिः प्रससाि रुष्ो गदां गृर्ीत्वारभमुखो मर्ार्षिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसो प्रा्ततकालो रववशिः पपात दोर्ेरष्ववािथहकिेर्ुलोकिः॥ १३।४८151


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)स्त्री मेघकाली तु कपालर्स्ता कतु ां मर्ार्षिः रकल मोर्रचत्तम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜबभ्राम तत्रारियतं ि तस्थौ चलात्मिो बुरद्धरिवागमेर्ु॥ १३।४९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)करश्चत्प्रदी्ततं प्ररणधाय चक्षुिषत्रारग्निाशीरवर्वरद्दधक्षुिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतत्रैव िासीत्तमृरर्ं ददशह कामात्मकिः िेय इवोपरदष्म ्॥ १३।५०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)गुवीं रशलामुद्यमयंस्तथान्यिः शिाम मोघं रवर्तप्रयत्निः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरििःिेयसं ज्ञािसमारधगर्म्यं काय्लवमैधहमहरमवा्ततुकामिः॥ १३।५१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Màlà)तिक्षुरसंर्ाकृ तयस्तथान्ये प्रणेदुरुच्चैमहर्तिः प्रणादाि ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜसत्त्वारि यैिः संचुकुचुिः समंतािज्रार्ता द्यौिः फलतीरत मत्वा॥ १३।५२ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Premà)मृगा गिाश्चात्तहिवाि ्सृिंतो रवदुद्रुवुश्चैव रिरलरलॎिे च।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜिात्रौ च तस्यामर्िीव रदग्भ्यिः खगा रुवंतिः परिपेतुिात्ताहिः॥ १३।५३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Ràmà)तेर्ां प्रणादैस्तु तथारवधैस्तैिः सवषर्ुभूतेष्वरप कं रपतेर्ु।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमुरििह तत्रास ि संचुकोच िवैगहरुत्मारिव वायसािाम ्॥ १३।५४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Chàyà)भयावर्ेभ्यिः परिर्द्गणेभ्यो यथा यथा ि ैव मुरिरबहभाय।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतथा तथा धमहभृतां सपत्निः शोकाच्च िोर्ाच्च ससाि माििः॥ १३।५५152


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Vàõã)भूतं ततिः रकं रचददृश्यरूपं रवरशष्रूपं गगिस्थमेव।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜदृष्ट्वार्हये द्रुग्धमवैिरुष्ं मािं बभार्े मर्ता स्विेण॥ १३।५६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)मोघं िमं िार्हरस माि कतु ां रर्ंस्रात्मतामुत्सृि गच्च शमह।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜि ैर् त्वया कं परयतु ं रर् शक्यो मर्ारगरिमषरुरिवारिलेि॥ १३।५७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)अपॎुष्णभावं ज्वलििः प्रिह्यादापो द्रवत्वं पृरथवी रस्थित्वम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअिेककल्पारचतपुण्यकमाह ि त्वेव िह्याद्वसायमेर्िः॥ १३।५८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)यो रिश्चयो ह्यस्य पिाक्रमश्च तेिश्च यद्या च दया प्रिासु।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜअप्रापॎ िोत्थास्यरत तत्त्वमेर् तमांस्यर्त्वेव सर्स्रिरश्मिः॥ १३।५९ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)काष्ठं रर् मथ्नि ्लभते हुताशं भूरमं खिि ्रवंदरत चारप तोयम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरिबांरधििः रकं च ि िास्य सार्ध्ं न्यायेि युक्तं च कृ तं च सवहम ्॥ १३।६०ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Sàlà)तल्ोकमात्तां करुणायमािो िोगेर्ुिागारदर्ुवतहमािम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜमर्ारभर्ग्नार्हरत रविमेर् ज्ञािौर्धाथां परिरखद्यमाििः॥ १३।६१ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (»ddhi)हृते च लोके बहुरभिः कुमागैिः सन्मागहमरन्वच्चरत यिः िमेण।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस दैरशकिः क्षोभरयतु ं ि युक्तं सुदेरशकिः साथह इव प्रिष्े॥ १३।६२153


मािरवियोÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)सत्त्वेर्ुिष्ेर्ुमर्ांधकािैज्ञाहिप्रदीपिः रक्रयमाण एर्िः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜआयहस्य रिवाहपरयतु ं ि साधु प्रज्वालॎमािस्तमसीव दीपिः॥ १३।६३ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)दृष्ट्वा च संसािमये मर्ौघे मग्नं िगत्पािमरवंदमािम ् ।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜयश्चेदमुत्तािरयतु ं प्रवृत्तिः करश्चन्नयेत्तस्य तु पापमायहिः॥ १३।६४ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Kãrti)क्षमारशफो धैयहरवगाढमूलश्चारित्रपुष्िः िृरतबुरद्धशाखिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜज्ञािद्रुमो धमहफलप्रदाता िोत्पाटिं ह्यर्हरत वधहमाििः॥ १३।६५ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)बद्धां दृढैश्चेतरस मोर्पाशैयहस्य प्रिां मोक्षरयतु ं मिीर्ा।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜतरिि ्रिघांसा तव िोपपन्ना िांते िगद्बंधिमोक्षर्ेतोिः॥ १३।६६ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bhadrà)बोधाय कमाहरण रर् यान्यिेि कृ तारि तेर्ां रियतो द्य कालिः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜस्थािे तथारिन्न ुपरवष् एर् यथैव पूवष मुियस्तथैव॥ १३।६७ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Indravajrà)एर्ा रर् िारभवहसुधातलस्य कृ त्स्नेि युक्ता पिमेण धाम्ना।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜभूमेितो न्यो रस्त रर् ि प्रदेशो वेशं समाधेरवहर्यो रर्तस्य॥ १३।६८ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ Upajàti (Bàlà)तन्मा कृ थािः शोकमुपेरर् शांरतं मा भून्मरर्म्ना तव माि माििः।ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜरविंरभतु ं ि क्षममध्रुवा िीश्चले पदे रकं पदमभ्युपै रर्॥ १३।६९154


मािरवियोÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaततिः स संिुत्य च तस्य तिचो मर्ामुिेिः प्रेक्ष्य च रिष्प्रकं पताम ् ।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜिगाम मािो रवमिा र्तोद्यमिः शिैिहगच्चेतरस यैरवहर्न्यसे॥ १३।७०ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜ Vaüèasthaगतप्रर्र्ाह रवफलीकृ तिमा प्ररवद्धपार्ाणकडंगिद्रुमा।ÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜÐÐÛÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÛÜरदशिः प्रदुद्राव ततो स्य सा चमूर्हताियेव रिर्ता रिर्च्चमूिः॥ १३।७१ÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜ Màlinãद्रवरत सपिपक्षे रिरिहते पुष्के तौÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜियरत रिततमस्के िीििस्के मर्ार्ौ।ÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜयुवरतरिव सर्ासा द्यौश्चकाशे सचंद्राÛÛÛÛÛÛÜÜ,ÜÛÜÜÛÜÜसुिरभ च िलगभां पुष्वर्ां पपात॥ १३।७२तथारप पापीयरस रिरिहते गते रदशिः प्रसेदुिः प्रबभौ रिशाकििः।रदवो रिपेतुभु हरव पुष्वृष्यो ििाि योर्ेव रवकल्र्ा रिशा। १३।७३इरत िीबुद्धचरिते मर्ाकाव्े वघोर्कृ ते मािरवियो िाम त्रयोदशिः सगहिः॥ १३॥155


१४ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ pathyà èlokaततो मािबलं रित्वा धैयषण च शमेि च।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜपिमाथां रवरिज्ञासुिः स दर्ध्ौ र्ध्ािकोरवदिः॥ १४।१ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜसवषर्ुर्ध्ािरवरधर्ुप्रापॎ चैवयहमुत्तमम ् ।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜnavipulàसिाि प्रथमे यामे पूवहिन्मपिंपिाम ्॥ १४।२ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜअमुत्रार्मयं िाम च्युतस्तिारदर्ागतिः।ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜइरत िन्मसर्स्रारण सिािािुभवरन्नव॥ १४।३ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜिृत्वा िन्म च मृत्यु ं च तासुतासूपपरत्तर्ु।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜततिः सत्त्वेर्ुकारुण्यं चकाि करुणात्मकिः॥ १४।४ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜकृ त्वेर् स्वििोत्सगां पुििन्यत्र च रक्रयािः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜअत्राणिः खल लोको यं परिभ्रमरत चक्रवत ्॥ १४।५ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜइत्येवं िितस्तस्य बभूव रियतात्मििः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜकदलीगभहरििःसाििः संसाि इरत रिश्चयिः॥ १४।६156


छंदकरिवतहिंÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜरितीये त्वागते यामे सो रितीयपिाक्रमिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜरदव्ं चक्षुिः पिं लेभे सवहचक्षुष्मतां वििः॥ १४।७ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜततस्तेि स रदव्ेि परिशुद्धेि चक्षुर्ा।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜददशह रिरखलं लोकमादशह इव रिमहले॥ १४।८ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜसत्त्वािां पश्यतस्तस्य रिकृ ष्ोत्ृ ष्कमहणाम ् ।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜप्रच्युरतं चोपपरत्तं च ववृधे करुणात्मता॥ १४।९ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜइमे दुष्कृ तकमाहणिः प्रारणिो यांरत दुगहरतम ् ।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜइमे न्ये शुभकमाहणिः प्ररतष्ठंते रत्ररपष्पे॥ १४।१०ÛÛÜÜÐÛÛÛÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàउपपन्नािः प्ररतभये ििके भृशदारुणे।ÛÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ navipulàअमी दुिःखैबहहुरवधैिः पीड्यंते कृ पणं वत॥ १४।११ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜपाय्यंते क्वरथतं के रचदरग्नवणहमयोिसम ् ।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜआिोपॎंते रुवंतो न्ये रिष््ततस्तंभमायसम ्॥ १४।१२157


छंदकरिवतहिंÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜपच्यंते रपष्वत्े रचदयस्कु ं भीष्ववाङ्मुखािः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜदह्यंते करुणं के रचद्दी्ततेष्वंगाििारशर्ु॥ १४।१३ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜके रचत्तीक्ष्णैियोदंषॎैभहक्ष्यंते दारुणैिः वरभिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜके रचद्धृष्ैियस्तु ंडैवाहयसैिायसै रिव॥ १४।१४ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜके रचद्दार्परििांतािः शीतच्चायारभकांरक्षणिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜअरसपत्रं विं िीलं बद्धा इव रवशंत्यमी॥ १४।१५ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜपाट्यंते दारुवत ्केरचत्ुठािैबहहुबार्विः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜदुिःखे रप ि रवपद्यंते कमहरभधाहरितासविः॥ १४।१६ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜसुखं स्यारदरत यत्मह कृ तं दुिःखरिवृत्तये।ÛÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ navipulàफलं तस्येदमवशैदुहिःखमेवोपभुज्यते॥ १४।१७ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜसुखाथहमशुभं कृ त्वा य एते भृशदुिःरखतािः।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜआस्वादिः स रकमेतेर्ां किोरत सुखमण्वरप॥ १४।१८ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜर्सरद्भयहत्ृ तं कमह कलर्ं कलर्ात्मरभिः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜएतत्परिणते काले क्रोशरद्भििुभूयते॥ १४।१९158


छंदकरिवतहिंÜÜÛÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜयद्येव पापकमाहणिः पश्येयुिः कमहणां फलम ् ।ÛÜÛÜÐÛÛÛÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜnavipulàवमेयुरुष्णरुरधिं ममहस्वरभर्ता इव॥ १४।२०शािीिेभ्यो रप दुिःखेभ्यो िािके भ्यो मिरस्वििः।अिायैिः सर् संवासो मम कृ च्च्रतमो मतिः॥। १४।२१ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜइमे न्ये कमहरभरश्चत्रैरश्चत्तरवस्पंदसंभवैिः।ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜरतयहग्योिौ रवरचत्रायामुपपन्नास्तपरस्वििः॥ १४।२२ १४।२१ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜमांसत्वग्बालदंताथां वैिादरप मदादरप।ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜर्न्यंते कृ पणा यत्र बंधूिां पश्यतामरप॥ १४।२३ १४।२२ÛÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ bhavipulàअशक्नुवंतो पॎवशािः क्षुत्तर्हिमपीरडतािः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜगो वभूताश्च वाह्यंते प्रतोदक्षतमूतहयिः॥ १४।२४ १४।२३ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜवाह्यंते गिभूताश्च बलीयांसो रप दुबहलैिः।ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜअंकुशर्लवष्मूधाहिस्तारडतािः पादपारष्णहरभिः॥ १४।२५ १४।२४ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜसत्स्वपॎन्येर्ुदुिःखेर्ुदुिःखं यत्र रवशेर्तिः।ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜपिस्पिरविोधाच्च पिाधीितयैव च॥ १४।२६ १४।२५159


छंदकरिवतहिंÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜखस्थािः खस्थै रर्ि बार्ध्ंते िलस्था िलचारिरभिः।ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜस्थलस्थािः स्थलसंस्थैस्तु प्रापॎंते चेतिेतिैिः॥ १४।२७ १४।२६ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜउपपन्नास्तथा चेमे मात्सयाहक्रांतचेतसिः।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜरपतृलोके रििालोके कृ पणं भु ंिते फलम ्॥ १४।२८ १४।२७ÜÜÜÜÐÛÛÛÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ navipulàसूचीरचद्रोपममुखािः पवहतोपमकुक्षयिः।ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜक्षुत्तर्हिरितैदुहिःखैिः पीड्यंते दुिःखभारगििः॥ १४।२९ १४।२८ÛÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜपुरुर्ो यरद िािीत मात्सयहस्येदृशं फलम ् ।ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜसवहथा रशरववद्दद्याच्चिीिावयवािरप॥ १४।३० १४।३०ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜआशया समरभक्रांता घायहमाणािः स्वकमहरभिः।ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜलभंते ि ह्यमी भोक्तु ं प्रवृद्धान्यशुचीन्यरप॥ १४।३१ १४।२९ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜइमे न्ये ििकं प्रापॎ गभहसंज्ञे शुरचर्ह्रदे।ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜउपपन्ना मिुष्ेर्ुदुिःखमचांरत िंतविः॥ १४।३२ १४।३१160

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!