Aleksandra Antonowicz (Polska Zielona Sieć) - Baltic Green Belt

Wielkoprzemysłowe fermyzwierząt jako punktoweźródła zanieczyszczeńrolniczychWARSZTYROLNICTWO ZRÓWNOWAŻONE ORAZ SYTUACJAWIELKOPRZEMYSŁOWEJ PRODUKCJI ZWIERZĘCEJW POLSCESZCZECIN, 24 LIPCA 2009

Informacje ogólne► Fermy przemysłowe – instalacje wymagająceuzyskania POZWOLENIA ZINTEGROWANEGO,czyli o obsadzie ponad 40 000 osobników – drób,2 000 świń (tuczników) o wadze ponad 30 kgi/lub 750 macior (Dyrektywa Rady Unii Europej-skiej 96/61/EC z 24 września 1996 r. dotyczącazintegrowanego zapobiegania zanieczyszcze-niom i ich kontroli).► Po uznaniu ferm wielkoprzemysłowych za punktoweźródła zanieczyszczeń rolniczych HELCOM(tzw. Baltic HOT SPOT) postuluje objęciem tądefinicją również instalacji do chowu bydła o obsadzieodpowiadającej 400 AU, a także owiec,kóz, koni i zwierząt futerkowych.

Dane statystyczne► 13,3 mln świń w Polsce (marzec 2009) – na ok.50 000 000 w całym obszarze zlewni Bałtyku;► pogłowie drobiu w Polsce wynosi 124,3 mlnzwierząt;► ok. 650 fermy przemysłowych, w tym 126 fermtrzody chlewnej i 524 fermy drobiu;► 8 686 ferm o obsadzie 200 i więcej świń (2006);► ok. 60 gospodarstw ekologicznych utrzymującychtrzodę chlewną w Polsce (w Danii ok. 370).► 13 ferm tuczu trzody chlewnej, 2 fermy drobiuoraz 4 fermy o mieszanym charakterze produkcjiw Europejskim Rejestrze Emisji Zanieczyszczeń(EPER).

Lokalizacjaprzemysłowychferm trzodychlewnejw Polsce

Lokalizacjaprzemysłowychferm drobiuw Polsce

140120100806040200fermytrzodychlewnejfermydrobiulubel.kuj.-pom.dolnośl.łódz.lubus.opol.mazow.małopol.podl.podkarp.śląsk.pomor.wielkopol.warm.-maz.świętokrz.zachodniopom.Ilość pozwoleń zintegrowanych wydanych dla ferm trzody chlewneji drobiu w poszczególnych województwach (na podst.www.mos.gov.pl)

Problemy związane z wielko-towarową produkcją zwierzęcąA) Problemy środowiskowe:► ZANIECZYSZCZENIE WÓD – przenawożenie i odpływnawozów organicznych (gł. biogenów– azotui fosforu)zpól do wód gruntowych,powierzchniowychi w rezultacie do wód Bałtyku;► EUTROFIZACJA (przeżyźnienie) wód śródlądowychi morskich (zakwity glonów, zmniejszanie populacjicennych gatunków ryb, modyfikacja ekosystemów,utrata dennej fauny, przyducha);► ZANIECZYSZCZENIE MIKROBIOLOGICZNE– zagrożeniesanitarne wynikające z zawartości patogenów(np. Staphyloccocus sp., fekalne streptokoki,Escherichia coli, wirus różyczki i pryszczycy, larwyi jaja robaków pasożytniczych)wgnojowicy produkowanejprzez fermy (gł. trzody chlewnej);

► pośredni i drugorzędny wpływ na tworzenie KWA-ŚNYCH DESZCZY (emisja tlenków azotu i tlenkówsiarki) i zwiększenie EFEKTU CIEPLARNIANEGO(emisja gazów cieplarnianych uszkadzającychwarstwę ozonową).Straty zeźródełpunktow ych10%Naturalnycharakterzanieczyszczeń32%Straty zeźródełrozproszonych (w tymrolnictw o)58%Straty zeźródełpunktow ych20%Straty opodłożunaturalnym27%Straty zeźródełrozproszonych (w tymrolnictw o)53%Odpływ azotu do Bałtyku(źródło: HELCOM 2004)Odpływ fosforu do Bałtyku(źródło: HELCOM 2004)

fermaIPPC oobsadzie2500tuczników= 500,0 AU500,0 x 0,18 = 90,0 [kgN/dzień]500,0 x 0,053 = 26,5 [kgP/dzień]zakładając, że świnia wydala ok. 3razy więcej odchodów niż człowiek…1 AU w 0,18 kgN/dzieńprzypadkutuczników = oraz0,053 kgP/dzień1 kg azotu zrzucony doodbiornika daje, powbudowaniu go w komórkiroślinne, ok. 16 kg biomasy,która obumierając powodujezwiększenie ładunku ChZT oprawie 20 kg O 2 !fermaIPPC oobsadzie2500tucznikówjestporównywalna zmiastem z 7500mieszkańcami, bezjakiegokolwieksystemu oczyszczaniaścieków!32,85 MgN/rokoraz9,67 MgP/rok

B) Problemy ekonomiczno-społeczne:• ODORY – wśród odorów gnojowicy trzody chlewnej zidentyfikowano100 – 200 substancji zapachowych, z których co najmniej 30 tozwiązkiszczególniecuchnąceiszkodliwedla zrodwia (np. merkaptany,siarczkiorganiczne, aminy, kwasy organiczne,aldehydy, ketony),• UTRATA MIEJSC REKREACJI – np. gnojowica z ferm w pobliżuuzdrowiska Gołdapskiego spowodowała masowe śnięcie ryb w pobliskichjeziorach (2006),• WYSOKIE KOSZTY OCZYSZCZANIA WODY PITNEJ,• INFEKCJE, CHOROBY I ALERGIE,• DEGRADACJA GRUNTÓW ROLNYCH (niezgodne z prawem składowaniei stosowanie gnojowicy);• lokalizacja ferm w bezpośrednim sąsiedztwie lub na terenieobszarów NATURA 2000 oraz OBSZARACH SZCZEGÓLNIENARAŻONYCH NA ODPŁYW AZOTU ZE ŹRÓDEŁ ROLNICZYCH(ang. the Nitrate Vulnerable Zones).

Fig.6. Niezabezpieczony zbiornik na gnojowicęw jednej z ferm w Zachodniopomorskiem (2006)

Krew i resztki poubojowe na polach Agrofirmy Witkowo – okreszimowy, pokrywa śniegowa, Zachodniopomorskie (2009)

C) Problemy prawne:• Posiadanie odpowiedniego are-ału do zagospodarowania nawozunaturalnego oraz planu nawożenianie stanowi warunku do wydaniapozwolenia zintegrowanego.• Brak implementacji KonwencjiHelsińskiej (powszechne nie przestrzeganieAneksu III).Fig.7. Gnojowica na polu koło fermyw Byszkowie, Zachodniopomorskie (2005)• Rozbieżności w definicji insta-lacji w prawie Poslkim i Unijnym –Prawo Polskie zakłada, iż instalacja przynależy do danego właściciela, anie do miejsca (możliwość notarialnego podziału majątku i unikania tymsamym konieczności uzyskania pozwolenia zintegrowanego).• Plany nawożenia nie są ogólnie dostępną informacją o środowi-sku i jego ochronie, ani informacją publiczną udostępnianą przezstacje chemiczno-rolnicze.• Brak „regulacji odorowych” (projekt ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwościzapachowej powietrza).

Fig.8. Padłezwierzęta w laguniena gnojowicę –ferma w Żabinie,Zachodniopomorskie(2005)

Sposoby przeciwdziałanianegatywnym skutkom tuczuprzemysłowego• uznanie ferm przemysłowych za punktowe źródła zanieczyszczeń,jako HOT SPOT’Y (HELCOM),• dotrzymanie standardów prawnych (30 październik 2007 – ostatecznytermin, do którego wszystkie fermy przemysłowe zobligowanesąuzyskaćpozwolenie zintegrowane),• zwiększenie udziału władz samorządowych w kontroli i egze-kucji przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska,• upublicznienie informacjiupublicznienie informacji o instalacjach wymagających uzyskaniapozwolenia zintegrowanego (aktualizacja i rozszerzenie internetowejbazy danych Ministerstwa Środowiska i Europejskiego Rejestru EmisjiZanieczyszczeń (EPER),

• promocja i zwiększenie liczby gospodarstw ekologicznychutrzymujących trzodę chlewną (364 w Dani) i drób,• wykorzystanie biotechnologicznej „obróbki” gnojowicy(zmniejszenie emisji odorów, biologiczna dezynfekcja i sanitaryzacja,mineralizacja materii organicznej, produkcja biogazu, oczyszczaniew przygospodarskich oczyszczalniach biologicznych – kontrolowanafermentacja, wykorzystanie „efektywnych mikroorganizmów”),• ustanowienie dobrze skonstruowanych i skutecznych regulacjiprawnych dotyczących jakości zapachowej powietrza,• pełna implementacja ratyfikowanej Konwencji Helsińskiej,• zwiększenie znaczenia Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej orazNajlepszych Dostępnych Technik Intensywnej Hodowli Drobiui Trzody Chlewnej (BAT) oraz opracowań Agendy 21 w sektorzewielkotowarowej produkcji zwierzęcej.

Dziękuję za uwagę!