MISTRZOSTWO W ZAWODZIE - Nauczyciel na miarę czasów

MISTRZOSTWOW ZAWODZIE

MISTRZ(def. wg EncyklopediiPopularnej PWN,Warszawa 1994)1) człowiek przewyższającyinnych biegłością, umiejętnościami w jakiejśdziedzinie;1) człowiek, którego obiera się na wzór;nauczyciel;2) rzemieślnik mający dyplom; majster;3) stopień naukowy w Polsce średniowiecznej,wyższy od stopnia bakałarza.

MISTRZOSTWO(def. wg ,,Słownika współczesnego językapolskiego. Tom 1,2”, Przegląd Reader‘sDigest, Warszawa 1998):Najwyższemistrzowskieumiejętności wjakiejś dziedzinie(okazał dużemistrzostwowykonując koncert)

ZAWÓD(def. wg ,,Słownika współczesnego językapolskiego. Tom 1,2”, Przegląd Reader‘sDigest, Warszawa 1998):Jest to zajęcie, w którym ktoś się wyspecjalizował,którego się wyuczył i które fachowo, stale wykonujew celach zarobkowych;Fach, specjalność, profesja: ciekawy, dobry, opłacalnyzawód; trudny, niewdzięczny zawód; zawód wyuczony,wykonywany; zawód lekarza, nauczyciela, prawnika;obrać sobie zawód; uczyć się zawodu; pracować wzawodzie.

ZAWÓD(def. wg Encyklopedii Popularnej PWN,Warszawa 1994)Wyodrębniony w ramach społecznegopodziału pracy określonyzespół czynności, wymagającyodpowiedniego wykształcenia(kwalifikacji) wykonywany przezjednostkę stale lub dorywczo istanowiący dla niej źródłoutrzymania.

Co stanowi o mistrzostwie pedagogicznym,o jego istocie i charakterze? Jaka droga wiedzie w kierunku owegozawodowego perfekcjonizmu?

,,Szkolny stan winien być stawiany na równi znajwyższymi stanami, gdyż tylko doskonały nauczycielmoże zaszczepić młodzieży w szkole te cnoty, naktórych opierają się prawa w Rzeczypospolitejpanujące”A. F. Modrzewski

Na osiągnięcie mistrzostwapedagogicznego maja wpływ:POZIOMWYKSZTAŁ-WARTOŚCIMORALNEKOMPETENCJE(wiedza, umiejętności,sprawności,dyspozycje do wykonywaniazawodu)SAMO-KSZTAŁCENIESTOPIEŃAWANSUWEGOCECHYWOŚCIPRESTIŻZAWODO-OSOBO-DOŚWIAD-CZENIEZAWODOWECENIAAUTORYTETPOSTAWYZAWODOWENAUCZYCIELAWARSZTATPRACYTALENTPEDAGOGICZNY

NAUCZYCIELSKIE KOMPETENCJE(teacher‘s competences)Termin ten oznacza zbiór profesjonalnych umiejętności,wiedzy, wartości oraz postaw, którymi musi dysponowaćkażdy nauczyciel, aby mógł efektywnie wykonywaćswoją pracę.(za: Śliwerski B., 2006)A. Pawłucki wyróżnia 4 rodzaje nauczycielskich kompetencji:1) aksjologiczne;2) technologiczne;3) komunikacyjne;4) realizacyjne.

Wyniki badań wskazują na stosunkowo dużyodsetek nauczycieli, którzy trafili do zawoduprzez przypadek lub z konieczności (prawie 25%),niski wskaźnik identyfikacji nauczyciela zzawodem (na poziomie 26%), a także małezróżnicowane sukcesy albo ich brak.(za: Runiński A. .)

Dobry pedagog posiada odpowiedniepredyspozycje, które umożliwiają mu bycienauczycielem, ponieważnauczyciel to nie tylkozawód, ale przedewszystkim powołanie.Ważne jest, aby dozawodu nauczycielatrafili ludzie najbardziejwartościowi, a nie z przypadku lub ci, którychgdzie indziej nie chciano; ci, którzy ,,karierę”nauczycielska wybrali dobrowolnie i tu chcielibysię zawodowo i osobiście zrealizować.

Dobrymnauczycielemnie możebyć każdy !!!Mistrzostwo w pracy dydaktyczno-wychowawczejosiągająludzie o określonych cechachosobowości.(za: Czabański B.)

asertywność twórcze myślenie dynamicznośćwszechstronność otwartość stanowczośćinnowacyjnośćelastycznośćindywi-zaangadualnośćPERFEKCYJNYNAUCZYCIELżowanieempatiatakt i kulturapedagogicznapewność siebieprawość, wyrozu- poczuciezdatność sprawiedliwość miałość odpowiedzialnościwychowawczakonsekwencja, wytrwałość opanowanie

Stworzenie uniwersalnego wzoru nauczyciela, awięc sporządzenie listy zawierającej te i tylko tecechy osobowości oraz wiadomości i umiejętności,których posiadanie jest konieczne i wystarczającedla osiągnięcia dobrych wyników w zawodzienauczycielskim jest niemożliwe.

Ideałem nauczyciela jest zdaniem W. Okonia człowiek:- wysoko zaawansowany w poznawaniu, rozumieniu iwartościowaniu stosunków panujących w świecie;- wysoko zaawansowany w twórczym kształtowaniutych stosunków.(za: Czabański B.)

Wizja idealnego nauczyciela zawiera przymioty,które dobrze służą wykonywanej pracy:• człowiek o szczególnych dyspozycjach osobowościowych,zorientowany na humanistyczną i społeczną rolę nauczyciela;• posiada umiejętności wychowawcze, opiekuńcze, diagnostyczne iterapeutyczne;• zajmuje się trudnymi sprawami z dziedziny wychowania;• człowiek, który dorasta do zadań: zawsze efektywnie rozwija,umacnia, pobudza, krzewi itd.;• nauczyciel, który posiada uznanie u uczniów jako ten, na któregomożna liczyć, powierzyć mu własne problemy i jemu zaufać;• stanowi wzór osobowy dla uczniów;• posiada uznanie w oczach innych;• funkcjonuje jako mechanizm osób znaczących;

Wizja idealnego nauczyciela zawiera przymioty,które dobrze służą wykonywanej pracy – cd.:• nauczyciel zadowolony z pracy, wykazujący identyfikacje zzawodem;• rozumie i wciąż poznaje zmienności świata;• posiada motywacje do nowatorstwa;• jest autorem i kreatorem zmian;• myśli kontekstowo i przyszłościowo;• preferuje twórczość w swojej zawodowej działalności;• staje się specjalistą, który potrafi oddzielić propagandowe slogany ipobożne życzenia teoretyków od tego, co może osiągnąć w pracy zuczniami i co jest warte osiągnięcia;• posiada autonomię zawodową – sam wyznacza cele i środki swojejdziałalności oraz analizuje osiągane wyniki.

Zawód nauczycielski macharakter społecznyPerfekcyjny nauczyciel potrafiodpowiedzieć, jaki jest sensżycia, dostrzega konieczność isposoby efektywnego uczeniasię, rozumie człowieka i problemy,z jakimi boryka się społeczeństwo,rozumie obowiązekdokonywania wyborów.

Każdy zawód polega m.in. na zdobywaniuspecyficznych, niepowtarzalnych icharakterystycznych tylko dla niegodoświadczeń profesjonalnych.Niebagatelnąrole w pracynauczycielaodgrywadoświadczeniezawodowe.

Doświadczenie zawodowe nauczycielakształtuje się w wyniku:(za: Jagieła J.)Różnorodnych kontaktów osobowych(uczniowie, rodzice, inninauczyciele, władze szkolne,nadzór pedagogiczny itp.)Różnorodnych kontaktów przedmiotowych(wyposażenie szkoły,programy, podręczniki, możliwośćzaspokajania potrzeb bytowych,pozaszkolne materialneusytuowanie placówki itp.)Uczestnictwa w różnych przejawach praktyki pedagogicznej(w sposób aktywny, bezpośredni, specyficznie ustrukturalizowany)Warunek konieczny, choć nie wystarczający uznania doświadczeniaza bogate, efektywne, znaczące czy mistrzowskie

Doświadczeni nauczycielemogą być ekspertami zarównow zakresie oceny wykonywaniawłasnego zawodu,jak i treści profesjonalnegoprzygotowania.

Często w kontaktach z nauczycielami słyszymy,wypowiadane z dumą lub z wymownym znaczeniem,stwierdzenia w rodzaju: ,,Mam za sobą już 30 lat pracynauczycielskiej” lub ,,Od niemal 28 lat uczę wyłączniehistorii” itp.Stwierdzenia te maja być widomym dowodemmistrzostwa pedagogicznego. Ale czy są?,,To bowiem, co odciska każdy rok pracy na naszymżyciu i indywidualnym rozwoju, w postaci doświadczeniazawodowego, pozostanie przecież zawszeniepowtarzalnym piętnem i świadomym wyborem nassamych”.(Jagieła J., 1996)

Mistrzowskie doświadczenie pedagogiczne jest procesem(rezultatem zawiłego procesu strukturalizacji).Proces gromadzenia doświadczenia pedagogicznego tosekwencja nieustannie następujących po sobie etapów:1) doświadczenie pierwotne;2) czynna refleksja (,,myślenie alternatywne”, ,,refleksjakrytyczn”);3) doświadczenie zrekonstruowane (krytyczne).Gromadzenie doświadczenia krytycznego, a co za tym idzierównież proces zdobywania wprawy i mistrzostwa pedagogicznego,dokonuje się poprzez coraz to wyższe, ukierunkowaneetapy przechodzenia z faz integracji do momentówdezintegrujących.(za: Jagieła J.)

Droga do perfekcjonizmu w zawodzie nauczycielskimjest bardzo złożona i skomplikowana.Przypomina schemat spiralny:1) Doświadczeniepierwotne2) Czynna3) Doświadczenie refleksjazrekonstruowane(za: Jagieła J.)

Brak liniowegopostępu w rozwojumistrzostwa pedagogicznegowynikaz istnienia w tymprocesie2 rodzajów barier:WEWNĘTRZNEJZEWNĘTRZNEJ(za: Jagieła J.)

Bariery występujące w procesie rozwoju mistrzostwapedagogicznego:(za: Jagieła J.)WEWNĘTRZNA(granica między doświadczeniempierwotnym a refleksją)ZEWNĘTRZNA(granica między refleksją adoświadczeniem zrekonstruowanym)Nauczyciel:- pozbawiony jest zdolności do krytycznegoi refleksyjnego myślenia o pracy;- nie umie dokonywać analizy zjawiskpedagogicznych oraz wyciągać wnioskówz bieżących zdarzeń;- nie umie obserwować i planować zmian;- nie ma wyobraźni potrzebnej do dokonywaniausprawnień i ulepszeń;- pozbawiony jest odwagi w przeciwstawianiusię utartym i szablonowym rozwiązaniomtzw. większości.Nauczyciel:- jest zdolny do krytycznego myślenia, o-ceny własnej pracy i dokonań innych;- potrafi analizować otaczającą go rzeczywistośćoraz dochodzić do trafnych, rzetelnychi uczciwych konkluzji, leczwarunki zew. (tysiące sformalizowanychlub zbiurokratyzowanych ograniczeń, np.obowiązujące programy, warunki pracy,brak środków, konstrukcja podręczników,niekompetentni przełożeni) nie pozwalająmu na wprowadzenie rezultatów w życie.

Bariery występujące w procesie rozwojumistrzostwa pedagogicznego:WEWNĘTRZNAZEWNĘTRZNANauczyciel staje się jednostkązewnętrznosterowaną.Jest biernym, bezrefleksyjnymkonsumentem nowych zarządzeńwładz i pozbawionym wyobraźniposłusznym wykonawcą tychpoleceń.NIGDY NIE WZNIESIE SIĘNA WYŻYNY MISTRZOS-TWA NAUCZYCIELSKIEGO!Nauczyciel w niewielkim tylkostopniu wyrasta poza doświadczeniepierwotne.Źle funkcjonuje zawodowowo;w krańcowych przypadkachporzuca pracę nauczycielską(za: Jagieła J.)

Brak rozwoju w zawodzie nauczycielskimprowadzi do wyjątkowo destrukcyjnychnastępstw:- stagnacja i belferska rutyna;- utrwalanie się lękowych i obronnychzachowań;- brak umiejętności ,,posługiwania się”swoja osobowością jako narzędziem,które stanowi podstawę zawodowegofunkcjonowania.Możliwość skutecznego przekraczania barier, przeszkód nadrodze do mistrzostwa pedagogicznego jest jedynym zpodstawowych warunków decydujących o przyszłościcałego systemu oświatowego w Polsce.(za: Jagieła J.)

,,Kształcenie nauczycieli znalazłosię na rozdrożu. Z jednej stronyjest jasne, że nauczyciele potrzebująwysokiej jakości profesjonalnychumiejętności, ale z drugiejstrony nie docenia się faktu, żepotrzebują też głębokiego uświadomieniasobie wartości, jakiemaja przekazywać swoimuczniom”.(za: Niemi H.)Ważne jest odpowiednie przygotowanie nauczycieli do zawodubardzo odpowiedzialnego i ,,najbardziej ludzkiego z ludzkich”.

„Aby stać się artystą ,wcześniej trzebaopanować rzemiosło”Richard I. Arends

,,Kwalifikacjepracownikówdydaktycznych winny byćzdobywane w czasiestudiów oraz rozwijane wsystemie dokształcania idoskonalenia, abygruntownie wykształconynauczyciel sprostałoczekiwaniom społecznym,potrzebom młodzieży ichciał uczestniczyć wtworzeniu szkoły «jutra»”(za: Kucharska Cz.)

DOBRY NAUCZYCIELPobudzainnych doinnowacjii sam jewprowadzaNie pracujeszablonowoWykorzystujespontanicznąaktywność swoichwychowanków,bezpośredniedoświadczenie,przeżycia i emocjeJESTTWÓRCZYKształci się,doskonali,DOCHODZI DOMISTRZOSTWAW ZAWODZIEWspomaga wychowanków wrozwijaniu sfery intelektualnej,moralnej, sprawnościowej, uczuciowej,estetycznej i duchowejPogłębia swojąwiedzę pedagogiczno-psychologiczną,uzupełniają, aktualizujeStwarzasytuacje dopodejmowaniaróżnychdziałań(za: Babecka B.)

NIE PRZESTAWAJ SIĘ UCZYĆ!ODWAŻ SIĘ BYĆ MĄDRYM!Zawód nauczycielski to zawódartystównudziarzyiBĄDŹ ARTYSTĄ!!!

Nauczyciel jako profesjonalista to ten, ,,kto mawykonywać swoje zadania poprawnie”,zamiasttego, ,,kto ma wykonywać poprawne zadania”Niemi H.

PRAKTYKA CZYNIMISTRZA !!!Nawet najlepsze wykształcenienie czyni nauczycieladoskonałym.Dopiero praca zawodowa,w trakcie której nauczycieldoskonali swoje kwalifikacje,czyni go mistrzem.(za: Kucharska Cz.)

NAUCZYCIEL–MISTRZ:‣ realizuje najważniejsze idee współczesnej edukacji;‣ rozumie świat i zachodzące w nim zmiany;‣ kształtuje własną tożsamość;‣ przygotowywuje wychowanków do zdobywania corazlepszych kwalifikacji i rozszerzania horyzontów myślowych;‣ posiada obszerna wiedze podmiotowa, społeczną, kulturową ipedagogiczną;‣ posiada umiejętność przekazywania wiedzy w sposóbzrozumiały i przystępny;‣ rozwija intelekt uczniów i rozszerza ich zainteresowania;‣ kształci umiejętności samodzielnego uczenia się;‣ korzysta z postępu technologicznego w pracy dydaktycznej;‣ posiada motywację do nowatorstwa i zmian.

Nauczyciel musi być dobrym dyrygentem, dowódcąumiejącym pobudzić zespół do wspólnegodziałania.Nauczyciel-mistrz jestdyrygentem, któregorytm i tempo pracysłuchacze przyswajająpodświadomie jakowłasne i odpowiadająceich zakresowi uwagi (awiec uczą się i sąnauczani bardzoefektywnie).

W pracy ,,Nauczyciel – uczeń”wyróżnione zostały 3 elementy składoweobrazujące osobę nauczyciela:1) Czynnik fachowości – kompetentność nauczycielajako specjalisty, poziom jego profesjonalnegomistrzostwa;2) Czynnik emocjonalny – ocena nauczyciela jakowzoru osobowego, jego stosunku do uczniów;3) Czynnik osobowościowy – ocena właściwościzewnętrznego zachowania się i komunikatywnościnauczyciela z uczniami z punktu widzenia samychuczniów, jego stylu bycia.(za: Dąbrowska M., 1989)

Nauczyciel, który ma życzliwy stosunek do uczniów,który lubi swój zawód i szanuje swój przedmiot (...)jest mistrzem z urodzenia.Nauczyciel taki pozwala uczniom na optymalnewykorzystanie ich indywidualnych cech osobistychodnośnie rytmu pracy, tempa i zakresu uwagi.Jego lekcje są bardzo efektowne i efektywne.Potrafi on przygotować i odpowiednio zorganizowaćpracę oraz kontrolować wyniki i korygować błędy.(za: Czabański B.)

,,Dobra szkoła dobrymnauczycielem stoi.Tak, więc od stanunauczycielskiego zależyjaka to będzie szkoła,jakie kształcenie iwychowanie młodzieży”(za: Kucharska Cz.),,Wiele warunków składa się na dobre wychowanie,lecz jeden wśród nich jest szczególnej wagi:doskonałe wychowanie może być dziełemtylko doskonałego wychowawcy”Wincenty Okoń

Ważne jest, aby nauczyciel stał sięrzeczywistym autorytetem w środowisku.Szczególnie nauczyciele dyplomowanipowinni być najlepszymi z najlepszych.

Etapy rozwoju zawodowego nauczyciela(,,kariery wzrostu nauczyciela”): Wybór zawodu nauczyciela (motywacja dostudiowania specjalności nauczycielskiej); Profesjonalny start (nauczyciel początkujący –stażysta); Profesjonalna adaptacja (pierwsze latawykonywania zawodu nauczyciela); Profesjonalna stabilizacja (doświadczonynauczyciel, nauczyciel-ekspert); Wypalenie zawodowe.(za: Śliwerski B., 2006)

Etapy te wiążą się z efektywnością kształcenia,zgodnie z hipotezą, że im wyższy jest etaprozwoju zawodowego nauczyciela (im bardziejnauczyciel jestdoświadczonyzawodowo)tym jego pracama wyższąwartość!”

Etap profesjonalnej stabilizacji(doświadczony nauczyciel,nauczyciel-ekspert)Nauczyciel może zostać skutecznym profesjonalistąpo ok. 5 latach praktyki – po tym okresie jest jużdoświadczonym specjalistą, czyli tzw. expert teacher.Nauczyciel-ekspert posiada określone kompetencje,które realizuje w ramach swojej aktywnościzawodowej.(za: Śliwerski B., 2006)

Istotną rolę w rozwoju form doskonalenia zawodowego nauczycieli miałowdrożenie awansu zawodowego nauczycieli. Uchwalona w dniu 18 luty2000 r. przez Sejm RP nowelizacja ustawy – Karta Nauczycielawprowadziła kolejne stopnie: stażysty, kontraktowego, mianowanego,dyplomowanego, co zobligowało nauczycieli do podejmowaniaróżnorodnych form doskonalenia w trakcie kariery zawodowej. R.Więckowski (2001) pisze:,,W doskonaleniu nauczycieli można wstępnie wyróżnić kilkanastępujących etapów: etap inicjacji zawodowej, naśladownictwa,innowacji, mistrzostwa w zawodzie. Doskonalenie było i jest zawszezwiązane z rozwojem zawodowym nauczyciela”.Obecnie etapom rozwoju zawodowego odpowiadają kolejne stopnieawansu.(za: Korcz E.)

Wg danych Ministerstwa Edukacji Narodowejz 10 lipca 2001 r. już 2241 nauczycieliuzyskało tytułNAUCZYCIELA DYPLOMOWANEGO,najwyższyjaki można uzyskać w postępowaniukwalifikacyjnym,potwierdzającym mistrzostwo pedagogiczne.

Profesor oświaty(tytuł honorowy)Do 31 grudnia 2010 r. tytuł honorowyprofesora oświaty może być nadanynauczycielowi, który legitymuję siępięcioletnim okresem pracy jako nauczycieldyplomowany oraz znaczącym i uznanymdorobkiem zawodowym. Tytuł nadajeminister właściwy do spraw oświaty iwychowania na wniosek Kapituły do sprawProfesorów Oświaty.

człowiek odpowiedzialny profesjonalnie osoba skupiająca różneza przyszłe kariery zawo- wykwalifikowany funkcje (wychowawca,dowe i osobiste młodego pracownik peda- opiekun, kierownik,pokolenia Polaków gogiczny organizator procesudydaktycznego, etyk)wzór zawodunauczycielskiegokreator o wszechnauczyciel,,Europejczyk”twórca i profesjonalistao szerokichhoryzontachmyślowychNAUCZYCIEL– MISTRZpasjonatastronnym działaniunauczycielprzyszłościnauczyciel z powołaniawspółkreator orientacji wartościużyczliwyautorytet jących młodzieżydoradca dla młodzieży

Deskryptory kompetencjikluczowych nauczycielajęzyków obcychDeskryptory podzielone są na siedemogólnych kategorii i reprezentują dziedziny,które wymagają od nauczycieli wiedzy,posiadania wielorakich kompetencji iumiejętności podejmowania decyzjidotyczących procesu nauczania.

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych1. KONTEKSTA. Program nauczaniaB. Cele i potrzebyC. Rola nauczycielajęzykaD. Środki i ograniczeniainstytucjonalne

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych2. Metody itechnikinauczaniaA. Mówienie/porozumiewanie się w mowieB. Pisanie/porozumiewaniesię w piśmieC. Słuchanie zezrozumieniemD. Czytanie zezrozumieniemE. GramatykaF. SłownictwoG. Kultura

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych3. Pomocedydaktyczne

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych4. PlanowanielekcjiA. Cele lekcjiB. Przebieg lekcjiC. Organizacja lekcji

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych5. ProwadzenielekcjiA. Korzystanie zkonspektu zajęćB. TreściC. Interakcja z uczniamiD. Kierowanie klasąE. Język używanypodczas lekcji

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych6. Samodzielneuczenie sięA. Autonomia uczniaB. Praca domowaC. Prace projektoweD. PortfolioE. Wirtualneśrodowisko naukiF. Zajęcia pozalekcyjne

Deskryptory kompetencjinauczyciela języków obcych7. Ocena wynikównaukiA. Konstruowanienarzędzi ocenyB. EwaluacjaC. Samoocena i ocenawzajemnaD. Posługiwanie sięjęzykiemE. KulturaF. Analiza błędów

,,Życie nauczyciela jestpedagogicznym laboratorium.Są to bowiemposzukiwania, próby idoświadczenia, któretrwają przez całe życie.Nauczyciel nie jest jedynie wytworem szkoływyższej, nauczyciela-opiekuna, swego dyrektora,kolegów i tak dalej, ale w znacznej mierze jestkreatorem siebie samego”.(za: Śliwerski B., 2006)

Idealny model nauczycielato nauczyciel nowej epoki,nauczyciel przyszłości,taki, który sprostanowym, edukacyjnymwyzwaniom !!!

Bibliografia:1. ,,Awans zawodowy nauczycieli. Poradnik”, Instytut promocji nauczycieli,,Solidarność”, Gdańsk 20002. Czabański B. (red.), ,,Elementy dydaktyki ogólnej”, Nauki humanistyczne.Seria B. AWF we Wrocławiu, Wrocław 19943. Dąbrowska-Bąk M., ,,Kara w szkole”, Edukacja Nr 1/19894. Korcz E., ,,Oczekiwania nauczycieli wobec własnego doskonaleniazawodowego” [w:] Denek K., Koszczyc T., Lewandowski M.. (red. nauk.),,,Edukacja jutra”, IX Tatrzańskie Seminarium Naukowe, Wrocław 20035. Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 19946. Konarzewski K. (red. nauk.), ,,Sztuka nauczania – Szkoła. Podręcznikakademicki”, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 20047. Pawłucki A., ,,Pedagogika wartości ciała”, AWF, Gdańsk 19968. Rusiecki J., ,,Wąski profesjonalizm nauczycieli powodem anomii szkolnej”[w:] Runiński A. (red.), ,,Etyczny wymiar edukacji nauczycielskiej”,Oficyna wydawnicza ,,Impuls”, Kraków 20049. ,,Słownik współczesnego języka polskiego. Tom 1,2”, Przegląd Reader‘sDigest, Warszawa 1998

Bibliografia:9. Śliwerski B. (red. nauk.), ,,Pedagogika. Tom II. Pedagogika wobecedukacji, polityki oświatowej i badań naukowych”, Gdańskie Wyd. Pedag.,Gdańsk 200610. Strony internetowe:• http://www. podnkartuzy.webpark.pl/osoba.htm (art.. ,,Osobowość i zawódnauczyciela”, Szulc A.);• http://www.scholaris.pl (art.. ,,Optymalny model nauczyciela-wychowawcy.Przegląd koncepcji współczesnej sylwetki nauczyciela w literaturzepedagogicznej”, Chodorowska-Chromiec M.);• http://www.vulcan.edu.pl (art.. ,,Do mistrzostwa pedagogicznego”, JagiełaJ., ,,Co znaczy dobra szkoła?”, Babecka B.);• http://www.wom.opole.pl/gazeta (art. ,,Awans zawodowy nauczycieli”,Mateusz. T; art. ,,Awans nauczycieli – szanse i zagrożenia”, Książek. W[w:] http://www.wom.opole.pl/gazeta Gazeta Internetowa WOM w Opolu,,Edukator” nr 8 z 10 VII 2001 r.);• http://www. zsr-zarzecze.neostrada.pl/publikacje/cechy.doc (art. ,,Cechyosobowe i kultura pedagogiczna w relacjach podmiotowych”, Hałucha K.);• http://www.21.edu.pl (art. ,,Nauczyciel nowych czasów”, Kucharska Cz.).

Dziękuję za uwagę