Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

More documents

Recommendations

Info

Varfëria dhe Pabarazitë në ShëndetësiNdërsa përqindja e njerëzve të verilindjes sëvendit, të cilët thonë se e kanë shëndetinshumë të mirë është shumë e vogël, rreth 13.3për qind. Duhet mbajtur parasysh se kjo zonëvështrohet si treva më e varfër e vendit. Qytetii Tiranës, si treva më e pasur e vendit, del nëpah se ka përqindjen më të ulët të njerëzve, tëcilët thonë se e kanë shëndetin të keq oseshumë të keq, përkatësisht 4,2 dhe 1,4 përqind. Gjithashtu ka rëndësi të përmendet qëmodeli i shëndetit të vetëvlerësuar në nivelrajonal pasqyron modelin e dallimeve mesfshatit e qytetit, duke dalë Verilindja engjashme me zonat rurale dhe Tirana me njëmodel të ngjashëm me zonat urbane. Ky dallimrajonal është me shumë rëndësi, jo vetëm nëpërpjekjet për të kuptuar gjendjenshëndetësore brenda vendit, por edhe për tëshpjeguar pjesërisht disa nga prirjet emodelet e migrimit të brendshëm. Dihet sevarfëria në pikëpamje reale, ashtu si dheTabela 2.1-2. Shëndeti i vetëvlerësuar sipas vendbanimit të të anketuarve (4 shtresakryesore të vrojtimit të MMSJ).RajonetFigure 2.1-2. Shëndeti i vetëvlerësuar për popullsinë më tëpasur dhe më të varfërShumë i keqI keqMesatareMirëShumë mirëShendeti i VetëvlerësuarShumë i mirë I mirë Mesatar I keq Shumë i keq GjithsejJugperëndimi 38.2 37 15.3 8.1 1.5 100Qëndra 31.8 42.1 16.8 7.9 1.5 100Verilindja 13.3 61.1 15.5 8.6 1.6 100Tirana 41 41.5 11.9 4.2 1.4 100Më të varfrit 20%Më të pasurit 20%0 10 20 30 40 50 60in %papunësia, janë shkaktarët kryesorë tëlëvizjeve të brendshme në vend gjatë viteve1990, por gjithashtu mundësia për të pasurkujdesin shëndetësor dhe aspekte të tjera tëjetës shoqërore përbëjnë një forcë tërheqësepër njerëzit që jetojnë në zonat, ku këtomungojnë, dhe i shtyjnë të shpërngulen drejtzonave të vendit me shërbime më të mira. Njëtablo e njohur na del, kur të dhënat paraqitennë Fig. 2.1-2 për shëndetin e vetëvlerësuarsipas nivelit të varfërisë, duke krahasuar 20për qind e më të varfërve dhe 20 për qind e mëtë pasurve sipas shpenzimeve të tyre përkonsum. Siç e tregojnë të dhënat, ata që bëjnëpjesë në 20 përqindshin e popullsisë më tëvarfër lidhur me nivelin e varfërisë, vlerësimine shëndetit e kanë gjendje të keqe ose shumëtë keqe shëndetësore dhe e kanë më të lartësesa 20 përqindshi i më të pasurve. Ështëme interes gjithashtu të vihet në dukje se këtotë dhëna pasqyrojnë në një shkallë të madheedhe shpërndarjen fshat-qytet përvetëvlerësimin e shëndetit, duke treguar edhenjë herë se dallimi fshat-qytet i Shqipërisëështë edhe një ndarje në të pasur e të varfër.Megjithatë, ka rëndësi të përmendet sepërgjithësisht edhe popullsia rurale e quanveten të shëndetshme.2.2 Modelet e sëmundshmërisëdhe pabaraziaTë dhënat për sëmundjet kronike gjatë trevjetëve të kaluar tregojnë se ka shtim tësëmundshmërisë sipas moshës për të dyjagjinitë, diçka kjo që ështe e pritshme. Fëmijëtdhe të rinjtë e moshave nga 0 deri 15 vjeçshfaqin përqindjen më të ulët të sëmundjevekronike me 3 dhe 2,6 për qind për meshkujtt efemrat përkatësisht, ndërsa të moshuarit mbi65 vjeç kanë përpjesën më të madhe me 54dhe 58 për qind për burrat e gratë përkatësisht.Ndërsa përqindja e grave të moshës sëmadhe si për sëmundjet kronike, edhe për24 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001
k a p i t u l l i dyato akute është më e lartë në krahasim meburrat, kjo nuk mund të thuhet lidhur me vizitatpër të marrë ndihmë mjekësore. Burrat eFigure 2.2-1.Shpërndarja e incidencës së sëmundjevekronike në tre vjetët e kaluar sipas tipit të sëmundjesmoshës 65 vjeç e më lart kërkojnë më shumëndihmë mjekësore dhe shtrohen më shumënë spital sesa gratë. Përqindja e burrave qëkërkojnë ndihmë mjekësore është rreth 77,6Të tjera29%SKV37%për qind, krahasur me 41,5 për qind për gratë,ndërsa shtrimi në spital është 9,6 për qindpër burrat dhe 7,4 për qind për gratë. Fig. 2.2-1 tregon modelin e sëmundjeve sipasnjoftimeve të të anketuarve në MMSJ-në.Incidenti i sëmundjeve kronike në tre vjetët ekaluar tregon qartë modelin e një vendi, qëështë në fazë të përparuar të tranzicionitNervore11%Tëkockave/tëindeve14%Respiratore9%epidemiologjik, duke i pasur sëmundjetkardiovaskulare si grupin më të madh.Ky përfundim mbështet analizat e tjera të kryeranë të kaluarën, që tregon se Shqipëria kakaluar në fazën përfundimtare të tranzicionitepidemiologjik, në fazën e sëmundjeve tëshkaktuara prej njeriut dhe atyre degjeneruese(Gjonça, A. 2001). Megjithatë, ka një incidencëtë lartë të sëmundjeve të frymëmarrjes, që nukpritej lidhur me nivelin e lartë të zgjatjes sëjetës në vend. Në të vërtetë kjo pasqyron niveline varfërisë në vend, pasi sëmundjet efrymëmarrjes janë të tilla, që mbizotërojnë mestë varfërve. Përsëri duhet theksuar, sesëmundshmëria e vetënjoftuar, me nivel tëlartë të sëmundjeve kardiovaskulare dheFigure 2.2-2. Dallimet fshat-qytet në shpërndarjen e incidencëssë sëmundjeve kronike gjatë tre vjetëve të kaluarTë tjeraNervoreTë kockave/tëindeveRespiratoreSKVFshatQytet0 10 20 30 40 50 60relativisht të lartë të sëmundjeve respiratorepasqyrojnë gjendjen paradoksale në Shqipërisi një vend, i cili e ka arritur shëndetin e mirëme kosto relativisht të ulët, por ende ështëvend i varfër me vdekshmëri foshnjorerelativisht të lartë dhe me rastisje të lartë tësëmundjeve respiratore.Kur analizohet modeli i sëmundshmërisësipas dallimeve fshat-qytet dhe sipasvariacionit rajonal, na shfaqet e njëjta tablo.Krahasimi si në nivelin fshat-qytet dhe nëTabela 2.2-1. Dallimet rajonale në shpërndarjen e incidencës së sëmundjevekronike gjatë tre vjetëve të kaluarRajonetSëmundjet kronike në tre vitet e funditSKV Respiratore Koctak/indet Nervore Të tjera GjithsejJugperendimi 38.4 7.4 11.9 10.8 31.6 100Qëndra 35.8 10.4 14.7 11.4 27.7 100Verilindja 23.2 11.8 22.3 11.7 31.1 100Tirana 49.6 6.9 10 5.6 28 100Gjithsej 36.8 9.1 14 10.7 29.5 100nivelin rajonal pasqyron atë që pritej, seincidenti i sëmundjeve kardiovaskulare (SKV)është më i shpeshtë në zonat më të pasura tëkushtet e jetesës dhe pabarazia në shqipëri 25
Page 1: KUSHTET E JETESËS DHEPABARAZIA NË
Page 4 and 5: 1 PËRSHKRIMI I VARFËRISË NË SHQ
Page 6 and 7: Figura 1.3.1-1: Ndryshimet në Për
Page 8 and 9: Përshkrimi i Varfërisë në Shqip
Page 20 and 21: Varfëria dhe Pabarazitë në Shën
Page 34 and 35: Varfëria dhe Pabarazitë në Arsim
Page 42 and 43: Kushtet e Banimit dhe Pabaraziaqind
Page 44 and 45: Kushtet e Banimit dhe Pabaraziatë
Page 46 and 47: Kushtet e Banimit dhe Pabarazia46 R
Page 48 and 49: Keefe et al. 1971. Area Handbook fo
Page 50: CIP Katalogimi në botim BK Tiranë

Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?