Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

Varfëria dhe Pabarazitë në Shëndetësidhe Instituti i Sigurimeve Shëndetësore. Njëmasë tjetër që u mor ishte lejimi i sistemitmjekësor privat paralel. (Gjonça, E. dheGjonça, A., 2000). Ndërsa këto masandihmuan për ta lehtësuar dhënien e kujdesitshëndetësor dhe financimin e pjesshëm tëtij, përkundrazi, ato nuk e ruajtën barazinë dhembulimin e plotë gjeografik me kujdesmjekësor, që ishte trashëguar prej sëkaluarës komuniste. Mundësia për të pasurshërbime shëndetësore është zvogëluarsidomos në zonat fshatare dhe të thella gjatëviteve 1990. Nga 630 qendra shëndetësoreqë veprojnë sot në vend, 50 vlerësohen si tëpapërdorshme. Veç kësaj, nga 2.000ambulanca që nevojiten për mbulimin normaltë popullsisë me shërbime shëndetësore nëmbarë vendin, rreth 1300 prej tyre nukfunksionojnë (Q. e Shq., Strategjia kombëtarepër zhvillimin ekonomik-shoqëror, 2003).Bazuar në këto të dhëna del se shpenzimet eqeverisë u shkurtuan rëndë (Tabela 2-1) dhekjo gjë u pasqyrua në rënien e një varguaspektesh për shëndetin e popullsisë. Numrii mjekëve për 100.000 banorë ka rënë prej171 te 139 në vitin 2000, duke e përmbysurprirjen pozitive përpara vitit 1990. Numri iinfermiereve po ashtu zbriti poshtë. Me hap tëngjashëm ka pësuar rënie numri i shtretërvenë spitale nga 590 më 1990 te 326 në vitin2000, si dhe numri i spitaleve për 100.000banorë nga 4,11 më 1992 te 1,61 në vitin 2000(Tabela 2-1).Tabela 2-1. Treguesit e përdorimit të kujdesit shëndetësor në ShqipëriNuk është për t’u habitur që ndryshimet nëkëto masa për mjekësinë do të kishin pasojaafatshkurtër mbi shëndetin e popullsisë. Dyndarjet vijuese japin gjendjen e shëndetit tëpopullsisë shqiptare në vitin 2002 sipasmatjeve të bëra me vetëvlerësim dhe tërastisjes së sëmundjeve kronike e akute.2.1 Gjendja shëndetësore dhepabarazitë (shëndeti sipasvetëvlerësimeve)Përgjithësisht shqiptarët bëjnë një jetë më tëshëndetshme në krahasim me europianët etjetë lindorë e juglindorë (Gjonça, A. 2001). Atajetojnë gjatë, me zgjatje mesatare rreth 74,5vjet për të dyja gjinitë në vitin 2000 (INSTAT,2003). Këtë zgjatje të madhe të jetës ata ekanë ruajtur madje edhe gjatë viteve 1990.Punime të tjera kanë nxjerrë në pah se kjovjen kryesisht prej përmirësimeve që ndodhëngjatë 50 vjetëve të fundit në sistemin shqiptartë kujdesit shëndetësor, prej përmirësimevenë ushqim, si dhe stilit të shëndetshëmmesdhetar të jetesës, që ekziston tekshqiptarët në krahasim me europianët e tjerë(Gjonça, A. dhe Bobak, B., 1997). Ndërsamatjet e vdekshmërisë mbështeten në tëdhënat e agregate dhe na tregojnë nivelin dhemodelin e vdekshmërisë, ndërkohë që atonuk na tregojnë nivelin e sëmundshmërisësë popullsisë dhe sesi e perceptojnë njerëzitshëndetin e tyre.1990 1 1992 1995 2000 2001 2002Shpenzimet shëndetësore sipërqindje e PBB 3.36 2.38 1.91 2.00 2.70Mjekë për 100.000 banorë 171.02 165.01 130.63 138.89Infermiere për 100.000banorë 499.20 435.09 390.94Shtretër për 100.000 banorë 590.01 401.34 319.22 326.33Spitale për 100.000 banorë 4.11 1.57 1.61Burimi: Zyra Rajonale e OBSH për Europën, Health for All database.Shënimi 1 : Të dhënat për vitin 1990 janë mbështetur te Vjetari Statistikor i Shqipërisë.MMSJ-ja është i pari dhe i vetmi vrojtim, që kambledhur të dhëna për vdekshmërinë përgjithë popullsinë e Shqipërisë. Të dhënat eanalizuara këtu janë matje të vetëvlerësimitpër gjendjen shëndetësore dhe rastisjen esëmundjeve kronike e akute për individët epopullsisë së anketuar. Përveç pasqyrimit tëmodelit të vdekshmërisë së vendit, shqyrtimi itë dhënave për gjendjen e shëndetit me anëtë vetëperceptimit ka dobi të madhe për22 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001