Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

instat.gov.al
from instat.gov.al More from this publisher
11.07.2015 Views

Përshkrimi i Varfërisë Shqipëri1.3.4 Pabarazitë kushtet ebanimit e të jetesësKushtet e banimit e të strehimit Shqipërigjithmo ka qe të papërshtatshme.Kurdoherë sektori publik dhe infrastrukturabazë ka qe të pamjaftueshme. Përparase të vinin pushtet komunistët sistemi ikullimit ishte i dobët dhe furnizimi me ujëkufizohej disa pjesë të vendit, por madjeedhe atje vetëm për disa shtëpi, kryesisht dukeu mbështetur te puset dhe depozitat private.Këtë gjendje e shoqëronin ndërtimet e këqijatë banesave, gjendja tejet e keqe e higjiese sanitetit jo vetëm zonat fshatare, por edhe vendbanimet e pakta qytetare. Këto rrethanae detyruan shtetin komunist ta vinte qendërtë politikës pas luftës jo thjesht pakësimin edallimeve shoqërore-ekonomike brendavendit, por edhe përmirësimin e kushteve tëstrehimit e të mjediseve brenda vendit.Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore shtetii shtoi përpjekjet për të rindërtuar 62.000shtëpitë e shkatërruara nga lufta, si dhe për tëndërtuar apartamente e banesa të reja që tëpërballohej rritja e shpejtë e popullsisë.Kështu tashmë vitin 1970 ishin ndërtuar185.000 apartamente e banesa të reja me njënormë prej 7.400 hyrjesh vit (Hall, 1994, f.95). Me gjithë këto përpjekje, shtimi i banesavenuk e përballonte normën e lartë të shtimit tëpopullsisë, që shkonte duke u ngritur këtëperiudhë me më tepër se 3 për qind vit.Pas viteve 1970 rënia e shtimit të popullsisëdhe shtimi i qëndrueshëm i numrit tëbanesave të reja, e zbuti pak trysni përkërkesat e strehimit. Me gjithë ndërtimet e reja,asnjëherë nuk u bë riparimi i shtëpive të vjetraekzistuese, të cilat disa zona të vendit ubraktisën nga familjet.Gjendja e shërbimeve dhe e pajisjeveafatgjate nuk ishte shumë e ndryshme. Ngafundi i viteve 1980 gjysma e popullsisëfshatare nuk kishte ujë të rrjedhshëm. Gjendjaishte edhe më e rëndë për ngrohjen. Përngrohje përdorej vetëm lëndë djegëse engurtë, kryesisht drutë. Në pjesën më të madhetë banesave e të shtëpive vend nuk kishtengrohje qendrore. Përjashtim bënin zonat afërburimeve të gazit ose të naftës. Po edhe atjefurnizimi ishte i papërshtatshëm. I vetmi“sukses” i shtetit komunist, me të cilinkrenohej, ishte elektrifikimi i gjithë vendit vitin 1970. Nga mesi i viteve 1990 pabaraziakryesore sigurimin e shërbimeve bazëshihej ndërmjet zonave fshatare e qytetare,duke qe këto të fundit më mirë. Kushtet ejetesës zonat fshatare ishin tëpapërshtatshme rastin më të mirë,sidomos lidhur me ujin e rrjedhshëm dheprani e pajisjeve të tualetit brenda shtëpive.Me gjithë rritjen e numrit të banesave gjatëviteve të kaluara përpara vitit 1990, mbarëShqipëri ndeshej mbipopullimi i banesave.Shumica e hyrjeve të sapondërtuaramesatarisht kishin dy dhoma e një kuzhidhe ishin të mbipopulluara. Mëse dy të tretat ebanesave dalin të mbipopulluara edhe nga tëdhënat e vitit 2001. Gjendja duket më e mirë qytetet kryesore, si Tira dhe Durrës.1.4 Nivelet dhe modelet e varfërisë etë pabarazisëVlerësimet për nivelin e varfërisë Shqipëri,të mbështetura të dhënat e MMSJ-së, jabërë nga Banka Botërore dhe INSTAT-i (2003).Ja njehsuar nivele të ndryshme të varfërisë,duke u mbështetur llogaritjen e konsumittë përgjithshëm të popullsisë shqiptare. Dymë të rëndësishmet prej tyre, që i kemipërdorur këtë punim, ja niveli i varfërisëushqimore dhe niveli i varfërisë së plotë. Nivelii varfërisë ushqimore është niveli i tëardhurave për frymë muaj, tëdomosdoshme që një shqiptar të marrëminimumin e sasisë së kalorive. Ky nivelllogaritet 3.047 lekë. I dyti, niveli më irëndësishëm i varfërisë është niveli i plotë ivarfërisë, që përfshin edhe konsumin eprodukteve joushqimore, llogaritet të jetë 4.89116 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001

k a p i t u l l i n j ëlekë për frymë muaj. Rezultatet tregoj sesipas vlerësimit 25,4 për qind e shqiptarëve(ose rreth 780.000 shqiptarë) jetoj poshtënivelit të varfërisë së plotë. Kjo shifër, qëpërfshin një të katërtën e popullsisë shqiptare,është e lartë krahasim me vendet e tjera tëEuropës Juglindore, por është e ngjashmeme vendet e Azisë Qendrore. Ndërsa pjesa enjerëzve që jetoj n vijën e varfërisë sëplotë është e lartë Shqipëri, përqindja ejetesës n nivelin e varfërisë ushqimoreështë relativisht e ulët, me vetëm 4,7 për qindtë shqiptarëve, që jetoj varfëri eskajshme (BB dhe INSTAT, 2003).Zonat fshatare të Shqipërisë vijoj të mbetenpjesa më e varfër e gjithë vendit. Kjo për faktinse pothuaj gjysma e popullsisë shqiptare endeështë fshatare dhe bujqësia ende përbën njënga sektorët kryesorë të ekonomisë. 29,6 përqind e popullsisë fshatare jeton n vijën evarfërisë, krahasim me 20,1 për qind tëpopullsisë së qyteteve dhe 17,8 për qind tëpopullsisë së Tiras. Tabloja e dallimevendërmjet zonave urbane e rurale nuk tregondallime të mëdha, kur merret shqyrtim vijae varfërisë ushqimore me 5,2 për qind tëpopullsisë fshatare që jeton n varfëri eskajshme, ndërsa vetëm 4,8 për qind epopullsisë urbane dhe 2,3 për qind epopullsisë së Tiras jeton n këtë vijë tëvarfërisë së skajshme.Siç e kemi përmendur më sipër, MMSJ-ja endan Shqipëri Rajonin Verilindor,Shqipëri Qendrore, Rajonin Juglindor dheTiran. Nga rezultatet e analizave del qartë,se rrethet malore të verilindjes së vendit jamë të varfra, me 46 për qind të të varfërve, qëbanoj këtë rajon, kurse vetëm 8 për qinde popullsisë së varfër banon Tira.Pothuaj gjysma e popullsisë zonverilindore jeton n vijën e varfërisë me mëshumë se 25 për qind prej tyre, që jetoj nvijën e varfërisë së skajshme. Po ashtu si medallimet fshat-qytet, niveli i varfërisë (i tëardhurave) shfaq të njëjtat dallime rajonale sidhe dhjetëvjeçarët e kaluar. Është merëndësi të nvizohet, se deri më sot kamunguar politikat për t’i zvogëluar pabarazitë zhvillimin ekonomik rajonal. Me gjithëpërpjekjet gjatë regjimit të kaluar komunist përt’i zvogëluar këto pabarazi, ato ende ja tëpranishme. Madje, ja edhe më të theksuarasot krahasim me të kaluarën jo sepsethjesht mungoj politikat për t’i ngushtuarkëto pabarazi, por edhe sepse ja pasojë elëvizjeve migratore, që ka pasur ndikim zhvillimin e disa rajoneve.1.5 Karakteristikat demografiketë të varfërve ShqipëriVarfëria këtë fillim shekulli Shqipëri kaprekur kryesisht moshën e re. Ajo mbizotëronmë shumë popullsi fshatare, familjetme shumë atarë dhe me numër të lartëfëmijësh, si dhe mbizotëron te të paput dhenjerëzit me arsimin më të ulët.Shtresa më e varfër Shqipëri ja të rinjtë.Më shumë se 55 për qind e popullsisë sëvarfër është n moshën 25 vjeç, ndërsa kjogrupmoshë përfshin vetëm 33 për qind tëpopullsisë gjithsej. Kjo është kundërshtimme perceptimin popullor se pjesa më e prekurnga varfëria vend ja më të moshuarit.Përkundrazi, vetëm 10 për qind e popullsisësë varfër ja të moshës 60 vjeç e lart. Në tëkundërt me popullsi e të rinjve, që ose ështëe papu (shih pjesën për papusi), osevaret prej familjes, pensionistët ka të paktënnjë të ardhur minimale (pension të garantuarnga shteti), që vjen si rrjedhim i politikës sëpusimit të plotë gjatë viteve të kaluara tëkomunizmit për të dyja gjinitë. Ndose këtopensione nuk ja të larta, përsëri shumicën e rasteve ja mbi nivelin e varfërisësë plotë prej 4.891 lekë për frymë muaj.Një faktor tjetër që mund ta ketë ndihmuarpërqindjen e ulët të të moshuarve që jetojn nivelin e varfërisë mund të jetë norma ekushtet e jetesës dhe pabarazia shqipëri 17

Përshkrimi i Varfërisë <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong>1.3.4 Pabarazitë <strong>në</strong> kushtet ebanimit e të jetesës<strong>Kushtet</strong> e banimit e të strehimit <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong>gjithmo<strong>në</strong> ka<strong>në</strong> qe<strong>në</strong> të papërshtatshme.Kurdoherë sektori publik <strong>dhe</strong> infrastrukturabazë ka<strong>në</strong> qe<strong>në</strong> të pamjaftueshme. Përparase të vinin <strong>në</strong> pushtet komunistët sistemi ikullimit ishte i dobët <strong>dhe</strong> furnizimi me ujëkufizohej <strong>në</strong> disa pjesë të vendit, por madjee<strong>dhe</strong> atje vetëm për disa shtëpi, kryesisht dukeu mbështetur te puset <strong>dhe</strong> depozitat private.Këtë gjendje e shoqëronin ndërtimet e këqijatë banesave, gjendja tejet e keqe e higjie<strong>në</strong>se sanitetit jo vetëm <strong>në</strong> zonat fshatare, por e<strong>dhe</strong><strong>në</strong> vendbanimet e pakta qytetare. Këto rrethanae detyruan shtetin komunist ta vinte <strong>në</strong> qendërtë politikës pas luftës jo thjesht pakësimin edallimeve shoqërore-ekonomike brendavendit, por e<strong>dhe</strong> përmirësimin e kushteve tëstrehimit e të mjediseve brenda vendit.Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore shtetii shtoi përpjekjet për të rindërtuar 62.000shtëpitë e shkatërruara nga lufta, si <strong>dhe</strong> për tëndërtuar apartamente e banesa të reja që tëpërballohej rritja e shpejtë e popullsisë.Kështu tashmë <strong>në</strong> vitin 1970 ishin ndërtuar185.000 apartamente e banesa të reja me njënormë prej 7.400 hyrjesh <strong>në</strong> vit (Hall, 1994, f.95). Me gjithë këto përpjekje, shtimi i banesavenuk e përballonte normën e lartë të shtimit tëpopullsisë, që shkonte duke u ngritur <strong>në</strong> këtëperiudhë me më tepër se 3 për qind <strong>në</strong> vit.Pas viteve 1970 rënia e shtimit të popullsisë<strong>dhe</strong> shtimi i qëndrueshëm i numrit tëbanesave të reja, e zbuti pak trysni<strong>në</strong> përkërkesat e strehimit. Me gjithë ndërtimet e reja,asnjëherë nuk u bë riparimi i shtëpive të vjetraekzistuese, të cilat <strong>në</strong> disa zona të vendit ubraktisën nga familjet.Gjendja e shërbimeve <strong>dhe</strong> e pajisjeveafatgjate nuk ishte shumë e ndryshme. Ngafundi i viteve 1980 gjysma e popullsisëfshatare nuk kishte ujë të rrjedhshëm. Gjendjaishte e<strong>dhe</strong> më e rëndë për ngrohjen. Përngrohje përdorej vetëm lëndë djegëse engurtë, kryesisht drutë. Në pjesën më të ma<strong>dhe</strong>të banesave e të shtëpive <strong>në</strong> vend nuk kishtengrohje qendrore. Përjashtim bënin zonat afërburimeve të gazit ose të naftës. Po e<strong>dhe</strong> atjefurnizimi ishte i papërshtatshëm. I vetmi“sukses” i shtetit komunist, me të cilinkrenohej, ishte elektrifikimi i gjithë vendit <strong>në</strong>vitin 1970. Nga mesi i viteve 1990 pabaraziakryesore <strong>në</strong> sigurimin e shërbimeve bazëshihej ndërmjet zonave fshatare e qytetare,duke qe<strong>në</strong> këto të fundit më mirë. <strong>Kushtet</strong> ejetesës <strong>në</strong> zonat fshatare ishin tëpapërshtatshme <strong>në</strong> rastin më të mirë,sidomos lidhur me ujin e rrjedhshëm <strong>dhe</strong>prani<strong>në</strong> e pajisjeve të tualetit brenda shtëpive.Me gjithë rritjen e numrit të banesave gjatëviteve të kaluara përpara vitit 1990, <strong>në</strong> mbarë<strong>Shqipëri</strong><strong>në</strong> ndeshej mbipopullimi i banesave.Shumica e hyrjeve të sapondërtuaramesatarisht kishin dy dhoma e një kuzhi<strong>në</strong><strong>dhe</strong> ishin të mbipopulluara. Mëse dy të tretat ebanesave dalin të mbipopulluara e<strong>dhe</strong> nga tëdhënat e vitit 2001. Gjendja duket më e mirë<strong>në</strong> qytetet kryesore, si Tira<strong>në</strong> <strong>dhe</strong> Durrës.1.4 Nivelet <strong>dhe</strong> modelet e varfërisë etë pabarazisëVlerësimet për nivelin e varfërisë <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong>,të mbështetura <strong>në</strong> të dhënat e MMSJ-së, ja<strong>në</strong>bërë nga Banka Botërore <strong>dhe</strong> <strong>INSTAT</strong>-i (2003).Ja<strong>në</strong> njehsuar nivele të ndryshme të varfërisë,duke u mbështetur <strong>në</strong> llogaritjen e konsumittë përgjithshëm të popullsisë shqiptare. Dymë të rëndësishmet prej tyre, që i kemipërdorur <strong>në</strong> këtë punim, ja<strong>në</strong> niveli i varfërisëushqimore <strong>dhe</strong> niveli i varfërisë së plotë. Nivelii varfërisë ushqimore është niveli i tëardhurave për frymë <strong>në</strong> muaj, tëdomosdoshme që një shqiptar të marrëminimumin e sasisë së kalorive. Ky nivelllogaritet <strong>në</strong> 3.047 lekë. I dyti, niveli më irëndësishëm i varfërisë është niveli i plotë ivarfërisë, që përfshin e<strong>dhe</strong> konsumin eprodukteve joushqimore, llogaritet të jetë 4.89116 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!