Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

k a p i t u l l i n j ëndryshim sipas rajoneve me një farë dallimi.Vërehet një ndarje rajonale për prirjet dhenivelet ndërmjet verilindjes e jugperëndimit tëvendit. Rrethet e jugut të Shqipërisë si Kolonja,Përmeti, Tepelena dhe Saranda ishin mbimesataren e vendit, ndërsa e kundërtandodhte me rrethet e veriut si Pukë, Mirditë,Gramsh, Kukës dhe Dibër (Golemi, B. dheMisja, V. 1987, f. 184; Sjoberg O. 1991, f. 71).Disa nga arsyet përse zonat malore të veriutmbeteshin prapa nga niveli arsimor mund tëkenë qenë niveli i dobët i urbanizimit, traditat,feja dhe struktura moshore. Ndikimi i këtijkompleksi faktorësh pasqyrohet gjithashtu nëdallimet e vdekshmërisë.Ndërsa frekuentimii shkollës dhe zhdukja e analfabetizmit ishinarritje mbresëlënëse, nuk mund të thuhet enjëjta gjë për cilësinë e arsimit. Shkollat vuaninnga mbingarkesa e nxënësve dhe ngamungesa e mjediseve dhe e materialevemësimore.Fig. 1.3.3-1: Dallimet rajonale në arsim nëShqipëri në vitet 1970Tabela 1.3.3-1. Numri i shkollave dhe numri i studentëve që kanë mbaruarshkollat më 1950-1990.Numri i shkollaveParashkollore Tetëvjeçare Të mesme Të lartaUrbane Rurale Urbane Rurale Gjithsej Gjithsej1950 93 62 82 111 2311960 230 204 132 425 6961970 378 1045 187 1187 13151980 666 2001 212 1347 2808Numri i nxënësve e i studentëve që mbaruan shkollatTetëvjeçare (000) Të mesme (000) Të larta1950 4.3 0.5 -1960 11.2 2.4 6901970 34.6 3.5 16131980 60.4 28 28771990 60.5 35.5 3990Burimi: Vjetari Statistikor i Shqipërisë 1991.Parimi i “mbështetjes në forcat e veta” eshkëputi Shqipërinë nga bota e jashtme. Nëshumicën e fushave të arsimit mungoninspecialistët dhe literatura përkatëse, kursecenzsura, kufizimet dhe mungesa e lirisëpersonale e bënin gjendjen edhe më të keqe.Pabarazitë lidhur me dallimet qytet-fshat dheverilindje kundrejt jugperëndimit ishin tëpranishme kur u shemb komunizmi më 1990(INSTAT, 2003). Megjithatë, arsimi ipërgjithshëm pati një arritje të dukshme nësistemin komunist.Gjatë viteve 1990 gjendjanisi të keqësohej pak nga pak si pasojë endryshimeve të shpejta politike, ekonomikedhe shoqërore që po ndodhnin në vend. Përmomentin sistemi arsimor i Shqipërisëpërballet me një varg problemesh të rënda.Me gjithë përpjekjet pozitive që bën qeveriashqiptare për të përmirësuar legjislacionin,cilësinë e mësimdhënies dhe të mësuesve,si dhe me rënien e nivelit të braktisjes, sistemiarsimor përballet me shumë vështirësi. Kashumë shkolla, sidomos në zonat fshatare,që janë në kushte të këqija fizike dhe umungojnë ngrohja, ndriçimi e mjediset e tjera.Në disa raste ka mungesë mësuesish mearsimin përkatës dhe po shtohen pabarazitëe kushteve të arsimimit ndërmjet zonavefshatare e të qyteteve. Kjo gjendje e veçantëpati pasoja në vitet e ardhshme.kushtet e jetesës dhe pabarazia në shqipëri 15