Kushtet e Jetesës dhe Pabarazia në Shqipëri - INSTAT

Përshkrimi i Varfërisë në Shqipërishërbimeve shëndetësore kishin nevojë përrimëkëmbje dhe për pajisje, ndërkohë kishtezona ku mungonte tërësisht shërbimishëndetësor, kurse banorët përballeshin mevështirësi për të vajtur deri te qendrat më tëafërta shëndetësore për shkak tëinfrastrukturës së dobët. Ndërmjet rretheve kashumë pabarazi në shpërndarjen e pajisjeveshëndetësore dhe madje mungon personelii kualifikuar edhe në ato ekzistuese. Pjesa mëe madhe e këtyre pabarazive pasqyrohen nërezultatet e analizave të të dhënave të MMSJsëtë paraqitura në pjesën 2.Me gjithë vëmendjen e përqendruar tevdekshmëria e fëmijëve e në veçanti foshnjoregjatë periudhës komuniste, përsëri ekzistontepabarazia brenda vendit. Kështu, dallimetndërmjet krahinave për vdekshmërinë ishintë qarta midis zonës më të varfër të verilindjes,të krahasuar me gjendjen pak më të mirë nëzonën jugperëndimore. Kjo shkallë evdekshmërisë krahinore më tepër sesa njëpasqyrim i rrethanave të varfërisë, ishtetregues i pabarazive në arsim, e në veçanti iarsimit të femrave (Gjonça, A. 2001).1.3.3 Pabarazitë në arsim: dallimetndërmjet fshatit e qytetit, dallimetndërmjet rajoneve.Kur shteti komunist erdhi në fuqi më 1945trashëgoi një gjendje të rëndë lidhur me arsimine popullsisë. Mëse 80 për qind e popullsisëishte analfabete. Në vitin 1949 shteti miratoi njëligj që kërkonte zhdukjen e analfabetizmit, dukeu mësuar shkrim e këndim të gjithë njerëzvenga mosha dymbëdhjetë deri në dyzet vjeç(Keefe, E.K. e të tj., 1971, f. 86). Në vitin 1952 uvendos arsimi i detyrueshëm për fëmijët emoshës 7-14 vjeç. Shteti deklaroi se ndërmjetviteve 1955-‘56 analfabetizmi u zhduk te të gjithënjerëzit nën moshën dyzet vjeç. U ngrit njëstrukturë arsimore me shkollën 8-vjeçare dheme arsimin e mesëm 4-vjeçar për të përgatiturpunëtorë të kualifikuar. U hapën shkollat embrëmjes që të rriturve t’u jepej mundësia tavazhdonin ose ta fillonin arsimin pa u shkëputurnga puna (Skendi, S. 1956). Reforma e funditarsimore u bë në vitin 1970. U vendos një sistemi njëjtë me programe të veçanta për shkollëntetëvjeçare e të mesme, u vendos një programstandard lëndësh të shkollës së mesme, i cilipërmbante 55% mësim, 27% punë prodhuese,18% stërvitje ushtarake dhe përgatitje fizike(Hall, D. 1994, f. 75).Po të shqyrtohet frekuentimi i shkollës, del seShqipëria kishte një sistem arsimor me bazëtë gjerë, në të cilin pothuaj 90% e nxënësvepërfundonin shkollën e detyrueshmetetëvjeçare dhe prej tyre 74% vazhdoninshkollën e mesme. Prej këtyre të fundit mëtepër se 40% vazhdonin shkollën e lartë. Sipasshifrave zyrtare, në fund të vitit 1972 kishte700.000 nxënës e studentë, që do të thotë senjë në çdo tre banorë ndiqte ndonjë lloj shkolle(Këllezi, A. 1973, f. 39). Numri i kopshteve tëfëmijëve në qytete u rrit me 112% nga viti 1970deri më 1990, ndërsa në zonat fshatare ushtua 150%. Për të njëjtën periudhë kohe,numri i shkollave fillore në zonat fshatare u rrit31% dhe në qytete 24%. Numri i përgjithshëmi shkollave të mesme u shtua 291%, kurse ishkollave të larta 60%.Një prirje e ngjashme vërehet për numrin enxënësve e të studentëve. Kështu, numri inxënësve që mbaruan shkollat tetëvjeçare përperiudhën 1970-1990 u rrit 74,8%, për shkollate mesme numri u shtua në 914,2% dhe përshkollat e larta 147%. Arsimi jepej falas.Studentët që kishin të ardhura të ulëta nëfamilje kishin të drejtë të merrnin bursë, që umundësonte të kishin falas fjetjen, ushqiminetj. (Marmullaku, R. 1975, f. 79). Ashtu si përgjendjen shëndetësore të popullsisë, edhepër arsimin politika shtetërore përsëri synontetë zvogëlonte pabarazitë ndërmjet krahinavetë ndryshme dhe ndërmjet zonave fshatare dheqyteteve. Zgjerimi i institucioneve arsimore eparashkollore pati zhvillim të shpejtë, mirëpomesataret në shkallë vendi fshehin një14 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE I BANESAVE 2001