Гласило на ЗЕЛС

ЗЕЛСГ Л А С И Л ОЗаедница на единицитена локалната самоуправана република македонијаbnjvlG A Z E T ЁbashkЁsia e njЁsive tЁvetЁqeverisjes lokale tЁrepublikЁs se maqedonisЁ09 • 2009

Почитувани,Во месец септември, ЗЕЛС спроведе многу активности од коисе очекуваат големи придобивки за локалните власти во правецна зголемување на финансиската независност на општините изајакнувањето на општинските административни капацитети. Одголемо значење е одржувањето на тематската седница на Владатана РМ, исклучиво посветена на разгледување на доставенитеод ЗЕЛС, систематизирани ставови. На седницата беа поканети ичленовите на УО кои дискутираа за барањата од областа на финансиите,образованието, градежното земјиште, користењето наминералните суровини и други значајни прашања за локалнатавласт. Владата дефинитивно прифати дека барањето на ЗЕЛСза зголемување на процентот од ДДВ е основано и најави деказголемувањето ќе се одвива во континуитет до 2012 година . Беаприфатени и доставените предлози на ЗЕЛС за измени во Законотза минералните суровини, кои се однесуваат на распределбата напроцентот од приходите од концесиите во корист на општините,односно поделбата да биде 78% за општините, 18% за државатаи 4% за рекултивација. Особено е значајношто долгогодишните притисоци на ЗЕЛС затрансфер на градежното земјиште, од централнона локално ниво, дефинитивно почнаа дадобиваат колосек на реализација. Специјалноформираната Работна група, изготви и доставидо Владата предлози со можни алтернативиза разрешување на ова прашање, кое треба дабиде преточено во стратегиски документ за извршувањена трансферот. Од големо значење,овој месец, е и средбата што потпретседателитена ЗЕЛС ја имаа со министерот за економија,Фатмир Бесими околу завршните консултацииза усвојување на Законот за трговски дејностиод мал обем, повеќегодишна иницијатива наЗЕЛС за разрешување на ова прашање, кадеданокот од вршење на оваа дејност би претставувалприход за општините, идентично какошто е решено со персоналниот данок на доходза вршење на занаетчиска дејност. Во овојмесец отпочна и реализација на нов циклусна ,,Форуми во заедницата” со нови 12 општини, а интензивно сеспроведуваат и активности за можно институционализирање наоваа форма на учество на граѓаните во локалната влас. Беше промовирани прирачникот ,,Практичен водич за работата на комисиитеза односи меѓу заедниците”, со што ЗЕЛС и натаму ја продолжувасвојата активност на поддршка на овие комисиии во правецна развивање на мултиетничкиот соживот во нашата земја. Вореализацијата на стратегиската цел за јакнење на капацитетитена општините, ЗЕЛС особено внимание посвети на одговорнителица за управување со човечки ресурси во општините. За овиеактивности на ЗЕЛС како и за многу други ќе можете подеталнода се информирате во овој број на септемвриското Гласило наЗЕЛС.Со почит,Душица ПеришиќИзвршен директор на ЗЕЛСTë nderuar,Në muajin shtator BNJVL zbatoi shumë aktivitete nga të cilatpriten përfitime të mëdha për pushtetet lokale në drejtim tërritjes së pavarësisë financiare të komunave dhe përforcimit tëkapaciteteve administrative komunale. Rëndësi të veçantë kambajtja e seancës tematike të Qeverisë së RM, veçanërisht tëdedikuar për shqyrtimin e qëndrimeve të sistematizuara të dorëzuaranga BNJVL. Në seancë u ftuan edhe anëtarët e BD të cilëtdiskutuan për kërkesat nga lëmia e financave, arsimit, tokësndërtimore, shfrytëzimit të përbërësve mineral dhe çështje tjeratë rëndësishme për pushtetin lokal. Qeveria definitivisht e pranoise kërkesa e BNJVL-së për rritjen e përqindjes nga TVSH ështëthemeluar dhe theksoi se rritja do të zhvillohet në kontinuitet derimë vitin 2012. U pranuan edhe propozimet e dorëzuara të BNJVLsëpër ndryshimet në Ligjin për përbërësit mineral, të cilat kanëtë bëjnë me shpërndarjen e të ardhurave nga koncesionet në dobitë komunës, respektivisht ndarja të jetë 78% për komunat, 18%për shtetin dhe 4% për rekultivim. Rëndësi të veçantë kanë presionetshumëvjeçare të BNJVL-së për transferine tokës ndërtimore, nga niveli qëndror nënivel lokal, të cilat definitivisht filluan të marrinbinarë të realizimit. Grupi punues special iformuar, përgatiti dhe dorëzoi deri në Qeveripropozime me alternativa të mundshme përzgjidhjen e kësaj çështjeje, e cila duhet të jetëe përfshirë në dokumentet strategjike për kryerjene transferit. Rëndësi të madhe këtë muaj,ka edhe takimi të cilin nënkryetarët e BNJVLsëe mbajtën me ministrin për ekonomi, FatmirBesimin, rreth konsultimeve përfundimtarepër miratimin e Ligjit për veprimtaritë tregtaretë vëllimit të vogël, iniciativë shumëvjeçare eBNJVL-së për zgjidhjen e kësaj çështjeje, kutatimi i kryerjes së kësaj veprimtarie do tëparaqesë të ardhur për komunat, në mënyrëidentike siç është zgjidhur me tatimin personalnë të ardhura për kryerjen e veprimtarisë zejtare.Këtë muaj filloi edhe realizimi i ciklit tëri të ,,Forumeve në bashkësi” me 12 komunatë reja, e në mënyrë intensive zbatohen edhe aktivitetet për institucionalizimine mundshëm të kësaj forme të pjesëmarrjes sëqytetarëve në pushtetin lokal. U promovua edhe doracaku ,,Udhërëfyespraktik për punën e komisioneve për marrëdhënie midisbashkësive”, me çka BNJVL edhe më tutje e vazhdon aktivitetine saj për përkrahjen e këtyre komisioneve në drejtim të zhvillimittë bashkëjetesës multietnike në vendin tonë. Në relizimin eqëllimit strategjik për përforcimin e kapaciteteve të komunave,BNJVL vëmendje të veçantë u kushtoi personave përgjegjës përmenaxhim me resurset njerëzore në komunat. Për këto aktivitetetë BNJVL-së, si dhe për shumë të tjera keni mundësi që mëdetajisht të informoheni në këtë numër të Gazetës së shtatorit tëBNJVL-së.Me respekt,Dushica PerishiqDrejtor ekzekutiv i BNJVL-sëЗАЕДНИЦА НА ЕДИНИЦИТЕ НА ЛОКАЛНАТА САМОУПРАВАНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈАтел. +389 (0)2 30 99 033 / факс: +389 (0)2 30 61 994ул. Женевска бб, п.фах 32, 1000 Скопје, Република Македонијаwww.zels.org.mk . contact@zels.org.mkBASHKЁSIA E NJЁSIVE TЁ VETЁQEVERISJES LOKALETЁ REPUBLIKЁS SЁ MAQEDONISЁtel. +389 (0)2 30 99 033 / fax: +389 (0)2 30 61 994rruga. Zhenevska p.n., F.P. 32, 1000 Shkup, Republika e Maqedonisёwww.zels.org.mk . contact@zels.org.mkИзвршен директор на ЗЕЛСДушица ПеришиќЗаменик извршен директор на ЗЕЛСАрдита ДемаУреднички колегиумВесна Арсовска - Динковска, Наташа Вртеска, Виктор АрнаудовскиДизајн и подготовка за печатПРИНТ ЦЕНТАРПечатиПРИНТ ЦЕНТАРDrejtor ekzekutiv i BNJVL-sёDushica PerishiqZёvendёs drejtor ekzekutivArdita DemaBordi redaktuesVesna Arsovska - Dinkovska, Natasha Vrteska, Viktor ArnaudovskiPergatitje per shtypPRINT CENTARShtypPRINT CENTAR2 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

Владата на РМ натематска седницаги разгледувашедоставенитесистематизираниставови на ЗЕЛСQeveria e RM në seancëntematike i shqyrtoiqëndrimet esistematizuara tëdorëzuara të BNJVL-sëВладата на РМ, на тематскаседница, гиразгледуваше доставенитеод ЗЕЛС систематизираниставови, односнобарања на ЗЕЛС за преземањена одредени мерки,во повеќе области однадлежност на локалнитевласти, со цел подобрувањена процесот на децентрализацијаво земјата.Членовите на УправниотОдбор на ЗЕЛС беа поканетида присуствуваат наседница на која беа разгледанипредлог мерките,предложени од министерстватаа врз основа насистематизираните ставовина ЗЕЛС. Непосреднопред самата седница бешеподелен документ- збирнаинформација на Владатаво однос на барањата наЗЕЛС, со поединечни одговориод ресорните министерствакои беа предмет надискусија на самата седница.Министерствоза финансииМеѓу поважните точки закои се дискутираше се тиево однос на зголемувањатана приходите на општините.Имено од Министеротза финансии бешекажано дека е прифатливобарањето на ЗЕЛС за зголемувањена процентотна приходите добиени пооснов на ДДВ но не од 3%на 6% туку би се случилосреднорочно зголемувањеза 2010 година од постоечките3% на 3.4%, за 2011година на 3.7% и за 2012година на 4%.Барањето на ЗЕЛС за зголемувањена персоналниотданок од доход од 3% на30% беше одбиено, со образложениедека тоа зголемувањеби го зголемилјазот помеѓу урбаните и руралнитеопштини, зарадиформата на распределбана средствата по овој основ.Околу барањето на ЗЕЛСза исплата на надоместокотза испратнини и надоместокна починат членод семејството беше позитивноодговорено со тоашто истите средства ќе имбидат префрлени само наопштините кои се во прватафаза од процесот на децентрализација,но послереакција на У.О на ЗЕЛС дане се запостават и општинитекои се во втора фазабеше ветено дека ќе се направатнапори истите да сеобезбедат и за нив.Во однос на процентотпредвиден за рамномерниотрегионален развој однајмалку 1% од БДП на Р.М,одговорот од Министерствотоза финансии бешедека средствата ќе бидатефектуирани кога органитезадолжени за РРР ќе профункционираати ќе имааткапацитет да предложатиздржливи проекти.Во однос на задолженитеопштини, Министерствотоза финансии до крајотна септември ќе излезе сопредлог за надминувањена состојбите.Друга новост е дека Методологијатаза распределбана ДДВ ќе понуди нови решенијасо минимален прагна средства за општинитесо што ќе се подобри финансискатасостојба особенона руралните општини,кои со сегашната методологијадобиваат мали износи.Од овој ресор беше ветенодека при изготвувањетона буџетот за 2010 год, крајна октомври ќе се зематсериозно во предвид можноститеза зголемување насредствата на општинитепо сите основи преточениво барања на ЗЕЛС со целисполнување на заедничкатацел, успешна фискал-Qeveria e RM, nësenacë tematike, ishqyrtoi qëndrimete sistematizuara të dorëzuaranga BNJVL, përkatësishtkërkesat e BNJVL-sëpër ndërmarrje të masavetë caktuara, në më tepërlëmi të kompetencave tëvetëqeverisjes lokale. meqëllim të përmirësimit tëprocesit të decentralizimitnë vend. Anëtarët e Borditdrejtues të BNJVL-sëu ftuan që të marrin pjesënë seancën ku u shqyrtuanpropozim-masat epropozuara nga ministritë,në bazë të qëndrimeve tësistematizuara të BNJVLsë.Në mënyrë direkte, paravetë seancës u nda dokument-informacion përmbledhësi Qeverisë lidhurme kërkesat e BNJVL-së,me përgjigje individuale tëministrive të resorit të cilatishin objekt diskutimi i vetëseancës.Ministria për financaMidis pikave më të rëndësishmepër të cilat u diskutuajanë ato të cilat kanë tëbëjnë me rritjen e të ardhuravetë komunave. Emërisht,Ministri i financavetheksoi se ishte e pranueshmekërkesa e BNJVLsëpër rritjen e përqindjessë të ardhurave të fituaranë bazë të TVSH-së por joprej 3% në 6% por do tëbëhej zmadhim afatmesëmpër vitin 2010 nga 3% ekzistuesnë 3,4%, për vitin 2011në 3,7% dhe për vitin 2012në 4%.Kërkesa e BNJVL-së përrritjen e tatimit personal nëtë ardhura prej 3% në 30%u refuzua, me arsyetim sekjo rritje do t’a zmadhojëhendekun midis komunaveurbane dhe rurale, përshkak të formës së ndarjessë mjeteve mbi këtë bazë.Rreth kërkesës së BNJVLsëpër pagesën e kompenzimitpër dërgesa dhe përanëtar të vdekur të familjesu fitua përgjigje pozitive meatë se mjetet e njejta do t’utransferohen vetëm komunavetë cilat janë në fazëne parë të procesit të decentralizimit,por pas reagimittë B.D. të BNJVL të mosshmangen as komunat tëcilat janë në fazën e dytë, upemtua se do të bëhen përpjekjeqë të njejtat të sigurohenedhe për to.Në raport me përqindjene paraparë për zhvillim tëbarabartë rajonal prej mësë paku 1% të BPV të RM,përgjigja e Ministrisë së financaveishte se mjetet dotë jenë të shfrytëzuara kurorganet e obliguara përZHBR do të funkcionojnëdhe do të kenë kapacitet qëtë propozojnë projekte tëqëndrueshme.Lidhur me komunat engarkuara me borxhe, Ministriapër financa deri nëfund të shtatorit do të dalëme propozim për tejkalimine gjendjeve.Risi tjetër është se Metodologjiapër shpërndarjen eTVSH-së do të ofrojë zgjidhjetë reja me kufi minimaltë mjeteve për komunatme çka do të përmirësohetgjendja financiare veçanërishte komunave rurale, tëcilat me metodologjinë etashme fitojnë shuma tëvogla.Nga ky resor u premtuase gjatë përgatitjes së buxhetitpër v.2010, në fund tëtetorit do të merren parasyshmundësitë për rritjene mjeteve të komunave mbitë gjitha bazat e derdhuranë kërkesat e BNJVL, meqëllim të plotësimit të qëllimittë përbashkët, një decentralizimi suksesshëmfiskal.Informacioni më i rëndësishëmi kësaj ministrieështë se sërish do t’ashqyrtojnë mundësinë qëСЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС3

на децентрализација.Најважната информацијаод ова Министерствое дека уште еднаш ќе јаразгледа можноста покачувањетона процентот одДДВ да биде и поголемаод предлог даден на седницата.Министерствоза економијаОд страна на Министерствотоза економија бешеинформирано дека со новиотпредлог закон за изменувањеи дополнувањена Законот за минералнитесуровини веќе е ставенво текстот предлогот наЗЕЛС за зголемување напроцентот на приходите заопштините по овој основ итоа 78% за општините, 18%за државата и 4% за рекултивација.За брзо времеовој предлог ќе се најде наседница на Влада.Во однос на истиот предлогзакон ќе се разгледаможноста да се прифатибарањето на ЗЕЛС инспекцискиотнадзор покрај одДржавниот инспекторат затехничка инспекција да седозволи и вклучување наопштинските инспекцискиоргани, со цел спречувањена било каква злоупотребапри експлоатација на минералнитесуровини.Исто е прифатено и барањетона ЗЕЛС за задолжителноконсултирање наопштините при потпишувањена концесиските договори.Министерството затранспорт и врскиОд Министерството затранспорт и врски информираадека е во завршнафаза е изготвувањето наСтратегијата за создавањена законски и други условиза пренос на сопственостана градежно неизграденоземјиште на општините.Овој документ ќе даде насокиза конкретни измениво Законот за градежнотоземјиште, кои претставуваатперманентно барање наЗЕЛС, а по кои ЕЛС имаатподдршка и од меѓународнитеинституции.Околу зголемувањето насредствата наменети заопштините од Фондот запатишта, барањето бешеодбиено со образложениедека со кредитите од ЕБРДи Светската банка ќе сепокријат потребите, и декатаквото зголемување е теретза буџетот на Р.М.Од Министерството затранспорт и врски информираадека е во завршнафаза Законот за легализацијана дивоградбите идека истиот за брзо времеќе биде разгледан и усвоенод Владата на Р.М. Притоазабелешките и предлозитена ЗЕЛС ќе бидат земениво предвид.Министерство заземјоделството,шумарството иводостопанствотоЗЕЛС при повеќе средбиреализирани со Владатана Р.М како и при постојанаписмена комуникацијапостави барање за изменувањеи дополнување наодредени Закони и подзаконскиакти од областа наземјоделството, шумарствотои водостопанството.Како една од позначајнитее да се овозможи правотона општините да поседуваатземјоделско земјиште,пасишта и шуми со целстимулирање на руралниотразвој. На ова барање имашенегативен одговор, носе остави можност министерствотода ја преиспитаможноста и во рок од 30дена да ја извести Владатаза тоа.Околу барањето на ЗЕЛСза можноста средстватакои се прибираат при пренаменана земјоделскотово градежно земјиште, дасе пренесат во корист наопштините, беше каженодека постои таква можностно секоја ЕЛС треба поединечнода достави барањадо Владата за оваа намена.Во тек е изготвување наЗакон за комасација кој ќего третира проблемот софрагментирањето на обработливотоземјоделскоземјиште.Позитивно беше одговоренона барањето на ЗЕЛСза вклучување на претставницина ЗЕЛС во работнитегрупи и комисии од овојресор, особено при распреrritjae përqindjes së TVSHsëtë jetë edhe më e madhenga propozimi i dhënë nëseancë.Ministria për ekonomiNga ana e Ministrisë sëekonomisë u informua seme propozim-ligjin e ri përndryshim dhe plotësim tëLigjit për përbërsit mineral,më veç është futur nëtekst propozimi i BNJVL-sëpër rritjen e përqindjes sëtë ardhurave për komunatsipas kësaj baze dhe atë78% për komunat, 18% përshtetin dhe 4% për rekultivim.Së shpejti ky propozimdo të gjendet në seancë tëQeverisë.Në raport me propozimligjine njejtë do të shqyrtohetmundësia që të pranohetkërkesa e BNJVL-së që inspekcionimbikëqyrës krahasInspektoratit shtetëror përinspekcion teknik, të lejohetedhe kyçja e organeveinspektuese komunale, meqëllim që të parandalohetçdo lloj keqtrajtimi gjatëeksploatimit të përbërësvemineral.Gjithashtu është pranuaredhe kërkesa e BNJVLsëpër konsultim të detyrueshëmtë komunavegjatë firmosjes së kontratavekoncesionale.Ministra përtransport dhe lidhjeNga Ministria për transportdhe lidhje informuanse në fazë përfundimtarendodhet përgatitja e Strategjisëpër krijimin e kushteveligjore dhe kushtevetjera për mbartjen e pronësisësë tokës së pandërtuarndërtimore të komunave.Ky dokument do tëparaqesë kahje për ndryshimekonkrete në Ligjinpër tokën ndërtimore, tëcilat paraqesin kërkesëpermanente të BNJVL-së,sipas të cilave NJVL kanëpërkrahje edhe nga institu-4 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

cionet ndërkombëtare.Rreth rritjes së mjetevededikuar komunave ngaFondi për rrugë, kërkesau refuzua me arsyetim sekreditë e BEZH dhe BankësBotërore do të mbulohennevojat, dhe një rritje e tillëparaqet barrë për buxhetine RM.Nga Ministria për transportdhe lidhje informuanse në fazë përfundimtaregjendet Ligji për legalizimine ndërtimeve të ndërtuarapa leje dhe se i njejtisë shpejti do të shqyrtohetdhe miratohet në Qeverinëe RM. Pastaj, vërejtjet dhepropozimet e BNJVL-së dotë merren parasysh.sionet e këtij resori, veçanërishtgjatë shpërndarjessë tokës bujqësore.Ministria për bujqësi te tëgjitha komunat do të dorëzojëtë dhëna për tokën edhënë bujqësore.Rreth shpërndarjes sëmjeteve të cilat mblidhennga qiraja dhe koncesionii tokës bujqësore në raport20-80% në llogari tëkomunave do të shqyrtohetmundësia që të zgjidhet nëmënyrë pozitive.Deri në fund të shtatoritjanë paraparë edhe ndryshimenë Ligjin për kullosame çka ekziston mundësipër mjetet nga koncesioni indarë për kullosa.делбата на земјоделскотоземјиште.Министерството за земјоделиедо сите општиниќе достави податоци заиздаденото земјоделскоземјиште.Околу распределбата насредствата кои се прибираатод закупнината иконцесијата на земјоделскоземјиште во сооднос20%/80% на сметка наопштините ќе се разгледаможноста позитивно да сереши.До крајот на септемврисе предвидени и измениво Законот за пасиштатасо што постои можност засредства од доделена концесијаза пасишта.Министерствотоза образование инаукаНа барањето покрај соучилишните објекти општинитеда бидат сопствениции на земјиштето бешекажано дека тоа треба дасе регулира со изменитена законот за градежноземјиште.Проблемот со несоодветниоткадар за англискијазик и информатикакако и вработувањето насоодветен кадар за одржувањена компјутеритепо училиштата останувада се види со планирањетона буџетот, бидејќи оваби имало значителни фискалниимпликации. Зголемувањена блок дотациитеза основно и среднообразовани не може да сеочекува со образложениедека општините треба дапочнат рационално да гитрошат средствата за одржувањена училиштата и гисанираат објектите со целзаштеда на електричнаенергија.Министерството и Владатауште еднаш ќе ги разгледаатможните решенијаза обезбедување на кадарMinistria për bujqësi,pylltari dhe ekonomitë ujëraveBNJVL gjatë shumë takimevetë realizuara meQeverinë e RM si dhe gjatëkomunikimit të përhershëmme shkrim, parashtroikërkesë për ndryshim dheplotësim të Ligjeve të caktuaradhe akteve ndërligjorenë lëminë e bujqësisë,pylltarisë dhe ekonomisësë ujërave. Si njëra ndërmë të rëndësishmet ështëqë t’u mundësohet e drejtakomunave të posedojnëtokë bujqësore, kullosa dhepyje, me qëllim të stimulimitë zhvillimit rural. Përgjigjae kësaj kërkese ishte negative,por u dha mundësiministria t’a rishqyrtojëmundësinë dhe në afatprej 30 ditësh t’a informojëQeverinë për të njejtën.Rreth kërkesës së BNJVLsëqë mundësia e mjetevetë cilat grumbullohen gjatëridedikimit të tokës bujqësorenë tokë ndërtimore,të transferohen në dobi tëkomunave, u tregua se ekzistonnjë mundësi e tillë,por çdo NJVL duhet që nëmënyrë të veçantë të dorëzojëkërkesë në Qeveri përkëtë dedikim.Në rrjedhë është hartimi iLigjit për kamasacion i cilido t’a trajtojë probleminme fragmentimin e tokëspunuese bujqësore.Në mënyrë pozitive i’upërgjigj kërkesës së BN-JVL-së për kyçjen e përfaqësuesvetë BNJVL-së nëgrupet punuese dhe komi-Ministria përarsim dhe shkencëKërkesës që krahas meobjektet shkollore komunattë jenë pronarë edhe tëtokës, u tha se kjo duhet tërregullohet me ndryshimete ligjit për tokë ndërtimore.Problemi me kuadrinjoadekuat për gjuhë anglezedhe informatikë sidhe punësimin e kuadritadekuat për mirëmbajtjen ekompjutorëve nëpër shkollangelet të shihet me planifikimine buxhetit, sepse kjodo të kishte implikacione tërëndësishme fiskale. Rritjae bllok dotacioneve për arsiminfillor dhe të mesëmnuk mund të pritet me arsyetimse komunat duhetqë në mënyrë racionaletë fillojnë t’i shpenzojnëmjetet për mirëmbajtjen eshkollave dhe sanojnë objektetme qëllim të kursimittë energjisë elektrike.Ministria dhe Qeveriaedhe një herë do ti shqyrtojnëzgjidhjet e mundshmepër sigurimin e kuadrit i cilido të përkujdesej për IT pajisjennë shkollë.Lidhur me kërkesën eBNJVL-së për caktim tëpersonit për kontakt ngaMASH të cilit, përfaqësuesite komunave do të mund t’idrejtohen për problemet tëcilat i kanë në arsim, u thase është caktuar DaniellaDragoska dhe se në suazate MASH ekziston edhe zyree veçantë për BNJVL, përkatësishtpër komunat.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС5

кој би се грижел за ИТ опрематаво училиштата.Во однос на барањетона ЗЕЛС за одредувањена контакт лице од МОНна кое претставниците одопштините ќе може да мусе обратат за проблемитешто ги имаат во образованието,беше укажано декае одредена Даниела Драговскаи дека во рамкитена МОН постои и посебнаканцеларија за ЗЕЛС, односноза општинитеМинистерствотоза култураЌе се формира стручнотело кое ќе работи на изнаоѓањена соодветни решенијаза решавање наимотно –правните односина локалните установи одобласта на културата коисе планираат да се децентрализираат.Министерство занадворешни работиНа барањето од ЗЕЛС наградоначалниците да имсе гарантира правото застекнување на дипломатскиили пасоши, негативнобеше одговорено и тоасо образложение дека иматенденција на намалувањена издавањето на дипломатскитепасоши како резултатна визната либерализацијано дека ќе серазмисли за издавање наслужбени пасоши со штоби се олеснила меѓународнатасоработка.Министерствоза животна срединаОколу процентот на наплатана таксата за заштитана животната срединаформирана е Комисија зараспределба на средстватаи во наредниов периодќе следи реализација напреносот на средствата пооснов на надоместокот запроизводство на енергијаод фосилни горива. Истобеше покренато и прашањедали и коксот може да сетретира по овој основ, зашто ќе следи информацијаод Министерството.Ministria për kulturëDo të formohet trup profesionali cili do të punojënë gjetjen e zgjidhjeve përkatësepër raportet pronësore-juridiketë institucionevelokale në lëminë ekulturës të cilat planifikojnëtë decentralizohen.Ministria përpunë të jashtmeMe kërkesë të BNJVLsëkryetarëve të komunaveu garantohet e drejtapër fitimin e pasaportëvediplomatik, edhe kjo morripërgjigje negative dhe atëme arsyetim se ka tendencëpër zvogëlimin e dhëniessë pasaportëve diplomatiksi rezultat i liberalizimit tëvizave por se do të mendohetpër dhënien e pasaportëvezyrtar me çka do tëlehtësohet bashkëpunimindërkombëtar.Minsitria përmjedis jetësorRreth përqindjes së pagesëssë taksës për mbrojtjetë mjedisit jetësor u formuaKomision për shpërndarjetë mjeteve dhe në periudhëne ardhshme do të vijojë realizimii kalimit të mjetevenë bazë të kompenzimit përprodhim të energjisë ngalëndët djegëse fosilore.Gjithashtu u ngrit çështjese a mund që edhe koksi tëtrajtohet mbi këtë bazë, përçka pritet informacion ngaMinistria.Поголем процентза општините одконцесиите наминерални суровиниPërqindje më e madhe përkomunat nga koncesionet epërbërësve mineralНа 27 август, 2009 воВладата на РМ, воприсуство на претставнициод ЗЕЛС, министеротза економија на РМи директорот на Управатаза јавни приходи на РМсе одржа средба на којабеа разгледувани одредениактуелни барања наЗЕЛС. Еден од клучнитепрашања за кои се разговарашена средбата,беше проблемот со наплататаи висината насредствата наменети заопштините по основ наконцесии за рудни богатстваи концесии на минералнисуровини. Поточно,министерот за економијаинформираше за изменитеи дополнувањата наЗаконот за минералнитесуровини, кој е во Владинапроцедура и кој подобивањето на мислењеод останатите ресорниминистерства и од општините,ќе биде доставенво Собраниска процедуранајдоцна до срединатана септември. Предлог наЗаконот за изменување идополнување на Законотза минерални суровиниЗЕЛС го достави до ситеопштини да дадат свои забелешкии коментари. Надискусијата беше укажа-Më 27, gusht, 2009në Qeverinë e RM,morrën pjesë përfaqësuesnga BNJVL, ministrii ekonomisë së RM dhedrejtori i Drejtorisë për tëardhura publike të RM, umbajt takim në të cilin ushqyrtuan kërkesat e caktuaraaktuale të BNJVLsë.Njëra prej çështjevekyçe për të cilat u diskutuanë takim, ishte problemii lartësisë së mjeteve tëdedikuara për komunatnë bazë të koncesionevepër pasuri xeherore dhetë koncesioneve të përbërësvemineral. Më saktë,ministri për ekonomi informoipër ndryshimet dheplotësimet e Ligjit për përbërësitmineral, i cili ështënë procedurë Qeveritaredhe i cili pas marrjes sëmendimeve nga ministritëtjera të resorit si dhe ngakomunat, do të dorëzohetnë procedurë Kuvendoremë së voni deri në mestë shtatorit. Propozimine Ligjit për ndryshim dheplotësim të Ligjit për përbërësitmineral BNJVL edorëzoi deri te të gjithakomunat që t’i japin vërejtjetdhe komentet e tyre.Në diskutim u tregua seme ndryshim dhe plotësimtë Kodit penal, eksploatimi6 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

но дека со изменувањатаи дополнувањата на Кривичниотзаконик, противправнатаексплоатацијана минералните суровинидобива статус на кривичнодело, наместо какодосегашното третирањена прекршок, со штосуштински се менувапостапувањето по евидентиранитезлоупотребиодносо диви ископувањаи експлоатација. ЗЕЛС побаразголемување на процентотна распределба насредствата од концесиитево сооднос 80 – 20% во користна општините. Укажанобеше дека оваа распределбае прифатливаза министерството со тоашто максимумот кој можеда биде утврден како приходза општините е 76%,бидејќи 4% потребно е дабидат издвоени по основрекултивација и 20% какоприход за државата. Присутнитеградоначалнициги посочија специфичнитепроблеми со кои сесоочуваат, а кои всушностпретставуваат проблемии на сите општини коиимаат концесионери нарудни и минерални суровини.Го изнесоа проблемотсо амортизација напатиштата кои концесионеритеги користат какосервисна инфраструктураа чие одржување иреконструкција е целоснона товар на општините,во услови кога средстватаод Фондот за патиштадрастично се намалуваат.Градоначалниците укажааи на состојбите со неактивниконцесии, односносклучени договори коине се реализираат и бешепобарано во евиденцијаташто ќе ја изготвува министерствотода се наведекои концесии се активни,а кои не се во функција.Беше побарано Министествотоза економијада ги забрза постапкитесо доделување на новиконцесии, бидејќи ималопримери каде периодотод објавата на огласотдо склучувањето на договоротбил подолг и одшест месеци. Министеротукажа дека согласно законскоторешение кадезадолжително се бара согласностод соодветнатаопштина, има случаи когаво тек на постапката општинитедаваат негативномислење што резултира сопрекинување на постапкатаи неодговорен односкон инвеститорите. Зарадиажурна контрола и инспекцискинадзор, бешепобарано со предлог изменитеи дополнувањатана Законот да се децентрализираоваа надлежностна општините. Оварешение беше неприфатливоза министерствотозаради проценката декаистото нема да предизвикапромена на состојбите.Беше заклучено дека Министертвотоза економијаво најкраток рок ќе изготвисписок на концесионерипо општини сокој ќе го опфати рокот наважност на склучениотдоговор, состојбата со наплататаи статустот со активностана концесијата.Со оглед на јавниот карактерна договорите законцесија, истите ќе бидатобјавени на интернетстраницата на Министерствотоза економија. Заклученобеше, со изменитена Законот особено дасе утврди распределбатана средствата од концесиитеда биде во сооднос20 – 80% во корист на општините.Исто така бешенагласено дека треба дасе утврдат конкретни механизмии да се пропишепостапката на одземањена концесијата во случајна неостварувањена обврските од договорот,неплаќањеили постапување наслучај на незаконскоексплоатирање на добрата.Договорено бешекомуникацијата да продолжии да се одржи следенсостанок во проширенсостав и со претставнициод Министерството заземјоделство и Мнистерствотоза внатрешни работи.kundërligjor i përbërësvemineral merr status tëveprës penale, në vend tëtrajtimit të deri tanishëmsi cënim, në ç’rast thelbësishtndryshohet veprimisipas keqtrajtimeve tëevidentuara, përkatësishtgërmime të egra dhe eksploatim.BNJVL kërkoirritje të përqindjes sëshpërndarjes së mjetevenga koncesionet në raport80-20% në dobi të komunave.Është treguar se kjoshpërndarje është e pranueshmepër Ministrinë meatë që maksimumi i cilimund të jetë i vërtetuar si eardhur për komunat është76%, sepse 4% është enevojshme të jenë të ndaranë bazë të rekultivimit dhe20% si e ardhur për shtetin.Kryetarët pjesëmarrësi përmendën problemetspecifike me të cilat ballafaqohen,dhe të cilat nëtë vërtetë paraqesin problemepër të gjitha komunatqë kanë koncesionarë tëpërbërësve mineral dhe tëxeheve. U përmend edheproblemi me amortizimin errugëve, të cilat koncesionarëti shfrytëzojnë si infrastrukturëservisore dhemirëmbajtja e së cilës dherekonstruimi në përgjithësiështë në barrë të komunave,në kushte kur mjetetnga Fondi për rrugë nëmënyrë drastike zvogëlohet.Kryetarët e komunavepërmendën edhe gjendjetme koncesionet joaktive,respektivisht marrëveshjetë kontraktuara të cilat nukrealizohen. Për këtë shkakështë kërkuar në evidentimministria të përmend cilatkoncesione janë aktiveedhe ato të cilat nuk janënë funksion. Është kërkuarqë Ministria për ekonomit’i përshpejtojë proceduratme ndarjen e koncesionevetë reja. Janë vërejtur rastenga periudha 6 mujorenga shpallja e konkursitderi te lidhja e kontratës.Ministri theksoi se konformaktvendimit ligjor kudetyrimisht kërkohet pajtueshmëringa komunapërkatëse, ka raste kur nërrjedha të procedurës komunatjapin mendim negativqë rezulton me ndërprerjene procedurës dhesjellje të papërgjegjëshmekah investuesit. Për shkaktë kontrollit azhurues dhembikëqyrjes inspektoriale,është kërkuar me propozimndryshimet dhe plotësimete Ligjit që të decentralizohetkjo kompetencë ekomunave. Kjo zgjidhjeështë e papranueshme përministrinë për shkak tëvlerësimit se e njejta nukdo të shkakton ndryshim tëgjendjeve. U konkludua seMinistria për ekonomi nënë afat sa më të shkurtërkohor do të përgatis listëtë koncesionarëve nëpërkomuna me të cilat do tëpërfshin afatin e rëndësisësë kontratës së lidhur,gjendjen me pagesëndhe statusin me aktivitetine koncesionit. Duke pasurparasysh karakterin publiktë kontratave për koncesion,të njejtat të shpallennë faqen e Ministrisë përekonomi. U konkludua seme ndryshimet e Ligjit,veçanërisht të përcaktohetshpëndarja e mjeteve ngakoncesionet të jetë në raport20 – 80% në dobi të komunës.Gjithashtu u theksuase duhet të vërtetohenmekanizma konkret dhetë përcaktohet procedurae marrjes së koncesionitnë rast të mosrealizimittë detyrave nga kontrata,mospagim ose veprim nërast të eksploatimit joligjortë pasurive. U pajtuanqë komunikimi të vazhdojëdhe të mbahet mbledhjee rradhës në përbërje tëzgjëruar dhe me përfaqësuesnga Ministria përbujqësi dhe Ministria përpunë të brendshme.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС7

Граѓанско учество иво подготовката наопштинските буџетиНа 25 септември, воСкопје се одржа свеченостна која дванаесетопштини потпишаадоговори за реализацијана третата фаза од спроведувањетона Програмата,,Форуми во заедницата“.Во овој круг од Програматаќе се одвиваат 10 форумиво 12 општини, при што ќебидат спроведени три типана форуми и тоа : форумиво заедницата, буџетскифоруми и меѓуопштинскифоруми..Во општините Берово,Дебар и Струмица ќе сеспроведуваат буџетскитефоруми, во општинитеРадовиш-Конче и Могила-Новаци ќе се спроведуваатмеѓуопштинските форуми,а во Боговиње, Крушево,Гостивар, Аеродром и МакедонскиБрод ќе се спроведуваатфоруми во заедниците.Програмата наФорумите во заедницатафинансиски е подржана одШвајцарската агенција заразвој и соработка (СДЦ),а во имплементацијатасе вклучени невладинитеорганизации ЦИРА, ФИ-ООМ, АЛКА и АДИ. Целтана оваа програма е поддршкана граѓанскотоучество во донесувањетона одлуки на локално нивои зголемување на транспарентностаи отчетностана општините. Вкупниотбуџет за тековниот циклусизнесува 64 милиони денари,од кои 1,75 милиониденари се учество на општините,а 46,5 милиони денаридонација од СДЦ.На свеченоста на потпишувањетона договоритесо општините за реализацијана овој Проект, потпретседателотна ЗЕЛС,Изет Меџити градоначалникна Општина Чаир изразизадоволство што СДЦја продолжува подршкатана општините за развивањена можностите граѓанитесами да решаваат заприоритетните потфативо општината. Тој истакнадека неговото сопственодосегашно искуство соспроведувањето на форумитево неговата општинадало одлични резултати, асигурен е дека истото гопочувствувале и другитеопштини на што укажуваи фактот на големата заинтересираностна општинитепри пријавувањетоза третата фаза. Како потврдаза прифаќањето нафорумите, Меџити истакнадека ЗЕЛС интензивноработи на изнаоѓањето нарешение за институционализацијана форумите.Неколкуте анализи направениво општините покажуваатдека тие се волнида изнајдат и нови формина поддржување на партиципативниотразвој назаедниците на локалнониво, се разбира покрајтие што се предвиденисо постоечката позитивназаконска регулатива. Форумоткако платформа заразвој цели кон давањеможност на граѓаните даго подобрат сопствениотживот, со сопствени идеии учество но и истовременоадминистрацијата даразвие партиципативно иодговорно локално владеењена кое ќе му се верува.Градоначалникот наОпштина Аеродром, ИвицаКоневски, се заблагодираод името на сите општиникои добија можност да госпроведат овој проект и восвоите локални средини.На присутните им се обратии Татјана фон ШтајгерВебер, директорка наСДЦ, која потенцирашедека ЗЕЛС претставуваважен партнер на СДЦво помошта што таа и јадава на нашата земја воразвојот на децентрализацијата.Укажадека форумитепретставуваат еденод важните начини на вклучувањена граѓаните водонесувањето на одлукитешто се од заедничко локалнозначење. Особеного потенцираше значењетона форумот при донесувањетона општинскиотбуџет, укажувајќи деканема голем број на земјиво европа каде граѓанитеимаат можност да даваатидеи и да и помогнатна општината во донесувањетона одлуки принасочувањето на средстватаво значајни локалниинвестициони зафати.Жарко Џипунов, извршендиректор на АЛКА пак, гоизрази задоволството штооваа пракса на развивањена граѓанското партнерствоима можност и понатамуда се развива соподршка на СДЦ и учествона општините. Изрази задоволствои за укажнатадовреба, овие невладиниорганизации да продолжатсо имплементирањетона оваа програма, која сенадева дека ќе добие штопоскоро и институционалнарамка.8 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

Pjesëmarrje qytetareedhe në përgatitjen ebuxheteve komunaleMë 25 shtator, nëShkup u mbajtmanifestim në tëcilin dymbëdhjetë komunafirmosën marrëveshje përrealizimin e fazës së tretënga implementimi i Programit,,Forume në bashkësi”.Në këtë rreth ngaProgrami do të zhvillohen10 forume në 12 komuna,me çka do të implementohentre lloje të forumevedhe atë: forume në bashkësi,forume buxhetore dheforume ndërkomunale..Në komunat Berovë,Dibër dhe Strumicë dotë implementohen forumebuxhetore, në komunatRadovish – Konçedhe Mogillë-Novacë dotë implementohen forumetndërkomunale, dhenë Bogovinje, Krushevë,Gostivar, Aerodrom dheMakedonski Brod do tëimplementohen forume nëbashkësi. Programi i Forumevenë bashkësi ështëi përkrahur financiarishtnga Agjencioni Zviceran përzhvillim dhe bashkëpunim(SDC), dhe në implementimjanë të përfshira organizatatjoqeveritare CIRA,FIOOM, ALKA dhe ADI. Qëllimii këtij programi ështëpërkrahja e pjesëmarrjessë qytetarëve në sjelljene vendimeve në nivel lokaldhe rritja e transparencësdhe llogaridhënies së komunave.Buxheti i plotëpër ciklin rrjedhës arrin64 milionë denarë, prej tëcilave 1.75 mil. den. janëpjesëmarrje e komunave, e46.5 mil.den. donacion ngaSDC.Në solemnitetin e firmosjessë marrëveshjeveme komunat për realizimine këtij projekti, nënkryetarii BNJVL-së Izet Mexhiti,kryetar i komunës së Çairitshprehi kënaqësi që SDCe vazhdon përkrahjen ekomunave për zhvillimin emundësive që qytetarët vettë vendosin për prioritetetnë komunë. Ai theksoi sepërvoja e tij e deritanishmeme implementimine forumeve në komunëne tij ka dhënë rezultate tëshkëlqyeshme, dhe sigurishtqë të njejtën e kanëndier edhe komunat tjeraqë tregon edhe fakti për interesimtë madh të komunavegjatë paraqitjes përfazën e tretë. Si vërtetimpër pranimin e forumeveMexhiti theksoi se BNJVLpunon në mënyrë intensivepër gjetjen e zgjidhjevepër institucionalizimin eforumeve, siç është shembullinë disa vende fqinje.Disa analiza të bëra në komunatregojnë se ato kanëdëshirë të gjejnë edheforma të reja të përkrahjessë zhvillimit participativ tëbashkësive në nivel lokal,kuptohet krahas atyre tëparapara me rregullativënekzistuese pozitive ligjore.Forumi si platformë e zhvillimitsynon t’u japë mundësiqytetarëve t’a përmirësojnëjetën personale, meide dhe pjesëmarrje personale,por njëkohësishtqë administrata të zhvillojëudhëheqje lokale participativedhe përgjegjëse, sëcilës do t’i besohet.Kryetari i komunës sëAerodromit, Ivica Konevski,u falenderua në emërtë të gjitha komunave tëcilat fituan mundësinë t’azbatojnë këtë projekt edhenë rajonet e tyre lokale.Pjesëmarrësve i’u drejtuaedhe Tatjana fon ShtajgerVeber, drejtoreshë e SDC,e cila potencoi se BNJVLparaqet partner të rëndësishëmi SDC-së në ndihmënqë ajo u’a jep vendittonë në zhvillimin e decentralizimit.Përmendi seforumet paraqesin njërënndër mënyrat më të rëndësishmenë përfshirjen eqytetarëve në sjelljen e vendimeveqë janë me rëndësilokale. Veçanërisht e potencoirëndësinë e forumitgjatë sjelljes së buxhetitkomunal duke përmendurse nuk ka vende të shumtanë Europë ku qytetarëtkanë mundësi të japin idet’i ndihmojnë komunës nësjelljen e vendimeve gjatëudhëzimit të mjeteve në intervenimetë rëndësishmelokale investuese. ZharkoXhipunov, drejtor ekzekutivi ALKA-s, shprehi kënaqësiqë kjo praktikë e zhvillimittë partneritetit qytetarë kamundësi edhe më tutje tëzhvillohet me përkrahjene SDC dhe pjesëmarrjene qytetarëve. Shprehikënaqësi edhe për besimine dhënë, këto organizatajoqeveritare të vazhdojnëme implementimin e këtijprogrami për të cilin presgjithashtu sa më shpejtëtë fitojë kornizë institucionale.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС9

ЗЕЛС го промовираше прирачникот,,Практичен водич за работата на комисиите за односи меѓу заедниците“ЗЕЛС, на 24 септември,2009 година,во хотелот,,ХолидејИн“во Скопје, организираКонференција на која гопромовираше прирачникот,,Практичен водич за работана комисиите за односимеѓу заедниците“. Со оваапубликација во издание наЗЕЛС, се промовира постоењетои работењето накомисиите за односи меѓузаедниците кои претставуваатзначајна алатка, механизамна развивање намултикултурализмот, развивањетона социјалниотдијалог и консензуалнатадемократија, доближувањетона различните етничкиинтереси и намалувањетона евентуалните тензии волокалните заедници. Воприрачникот се опфатени ипостапките за формирањетона комисиите, даденисе препораки за нивнотоработење, остварувањетона меѓусебната соработка исоработката што тие требада ја имаат со Советот наопштината, градоначалникоти сите ентитети кои живеатво општината.Претседателот на ЗЕЛС,Коце Трајановски, во својотговор на Конференцијата,истакна дека комисиитепретставуваат вистинскидвигател на демократскиотразвој и на демократскитеодноси во земјата, показателза степенот на остварувањена охридскиот договори воспоставувањето насоживот меѓу граѓаните одземјава, независно од нивнатаетничка припадност.Тој укажа дека формиранитекомисии се потврда зависокото ниво на свесносткај локалните власти деканепречена реализацијаможе да имаат само одлукитекои се донесени воконсензус од сите членовина етничките заедници воопштината. Во неговиотговор беа потенцирани ситедосегашни активности наЗЕЛС, во поттикнувањетона општините да формираатвакви комисии, помоштададена при самото нивнонепосредно формирање,спроведените обуки на секретаритеи претседателитена општинските советикако тие најбрзо и најефикаснода го поттикнат формирањетона комисиите.Една од поважните активностина ЗЕЛС во оваа областе и издавањето на овојприрачник, кој меѓу друготоима за цел да им ја олесниработата на членовитена овие комисии. На крајотпретседателот Трајановскииспрати порака до градоначалницитеи претстедателитена советите да неда ги кочат активноститена овие комисии, туку напротивда ги поттикнуваати помагаат.Честитки за промоцијатана прирачникот и охрабрувањеза успешно спроведувањена активноститена ЗЕЛС на ова поле, наКонференцијата истакнаи претседателот на Комитетотза односи меѓу заедницитена Собранието наР.Македонија, Џеват Адеми.Тој нагласи дека спроведувањетона законските одредби,не со казнени и другимерки, туку како резултатна заедничка волја, дијалоги доверба меѓу граѓаните,претставува највисок дострелза едно општествокое се претставува како демократскои мултиетничко.Упати пофални зборови задосегашните активности наЗЕЛС во неговата неспорнаулага во потикнувањето насоработката меѓу заедниците,укажувајќи дека тоасе наметнува како практичнапотреба, а не за да сезадоволат одредени стандардина земјата за влез воЕвропската Унија.Претставникот одШвајцарската агенција заразвој и соработка ( СДЦ),Ибрахим Мехмети, потенцирашедека ваквитенастани, на кои ЗЕЛС гипретставува резултатитеод своите активности,претставуваат големо оправдувањеза довербата иподршката што СДЦ долгигодини и ја дава на Асоцијацијата.Тој нагласи декаСДЦ ја поддржува ЗЕЛС воголем број активности, пришто го истакна обезбедувањетона опремата за симултанпревод за 29 општини,што обезбеди полеснокомуницирање на етничкитезаедници и истовременопридонесе за поефикасноработење на општинскитесовети.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС 11

Согласно Законот залокална самоуправа,во член 55, формирањетона Комисииза односи меѓу заедницитее обврска наединиците за локалнасамоуправа, споредкој во општините кадеима најмалку 20% одвкупниот број на жителиприпадници наодредена заедница сеформира Комисија заодноси меѓу заедниците,која ја сочинуваатподеднаков бројпретставници од секојазаедница застапенаво општината. Овааодредба, на локалнониво се спроведувасо Статут на општинатаво кој се утврдуваначинот на избор начленовите и се прецизираатпрашањатакои ќе ги разгледувакомисијата, а нејзинитепредлози, Советотна општината е долженда ги разгледа ида одлучува по истите.Комисиите придонесуваатза подобрувањена меѓуетничките односии мултиетничкатадемократија во нашатаземја. Ваква законскаобврска имаат 20 општиниво Р.Македонија,Брвеница, Вранештица,Дебар, Долнени,Зелениково, Јегуновце,Кичево, Крушево,Куманово, Маврово-Ростуше, Петровец,Сопиште, Струга, Тетово,Чашка, ЧучерСандево, Град Скопје,Бутел, Чаир и ШутоОризари и досега восите нив овие комисиисе формирани.Бр ОПШТИНА Етничка структура1 Брвеница Македонци, Албанци, Срби2 Вранештица Македонци, Албанци, Турци3 Дебар Македонци, Албанци, Турци, Роми4 Долнени Македонци, Албанци, Турци, Бошњаци5 Зелениково Македонци, Албанци, Роми, Срби, Бошњаци6 Јегуновце Македонци, Албанци, Срби, Роми7 Кичево Македонци, Албанци, Турци, Роми, Власи, Срби8 Крушево Македонци, Албанци, Турци, Власи, Бошњаци9 Куманово Македонци, Албанци, Турци, Роми, Власи, Срби10 Маврово и Ростуше Македонци, Албанци, Турци11 Петровец Македонци, Албанци, Турци, Роми, Срби, Бошњаци12 Сопиште Македонци, Албанци, Турци13 Струга Македонци, Албанци, Турци, Роми, Срби, Бошњаци14 Тетово Македонци, Албанци, Турци, Роми, Срби, Бошњаци15 Чашка Македонци, Албанци, Турци, Срби, Бошњаци16 Чучер Сандево Македонци, Албанци, Срби17 Скопје Македонци, Албанци, Турци, Роми, Власи, Срби, Бошњаци18 Бутел Македонци, Албанци, Турци, Роми, Власи, Срби, Бошњаци19 Чаир Македонци, Албанци, Турци, Роми, Власи, Срби, Бошњаци20 Шуто Оризари Македонци, Албанци, Турци, Роми, Срби, Бошњаци12 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

Nu KOMUNA STRUKTURA ETNIKE1 Bërvenicë Maqedonas, Shqiptarë, Serbë2 Vraneshticë Maqedonas, Shqiptarë, Turq3 Dibër Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë4 Dollnenë Maqedonas Shqiptarë, Turq, Boshnjakë5 Zelenikovë Maqedonas, Shqiptarë, Romë, Serbë, Boshnjak6 Jegunovcë Maqedonas, Shqiptarë, Serbë, Romë7 Kërçovë Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Vllehë, Serbë8 Krushevë Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Vllehë, Boshnjak9 Kumanovë Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Vllehë, Serbë10 Mavrovë dhe Rostushe Maqedonas, Shqiptarë, Turq11 Petrovec Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Serbë, Boshnjakë12 Sopishte Maqedonas, Shqiptarë, Turq13 Strugë Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Serbë, Boshnjakë14 Tetovë Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Serbë, Boshnjakë15 Çashkë Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Serbë, Boshnjakë16 Çuçer Sandevë Maqedonas, Shqiptarë, Serbë17 Shkup Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Vllehë, Serbë, Boshnjakë18 Butel Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Vllehë, Serbë, Boshnjakë19 Çair Maqedonas, Shqiptarë, Turq, Romë, Vllehë, Serbë, Boshnjakë20 Shuto Orizare Maqedonas , Shqiptarë, Turq, Romë, Serbë, BoshnjakëKonform Ligjit përvetëqeverisje lokale,në nenin 55, formimii Komisionit për marrëdhëniemidis bashkësiveështë detyrim injësive të vetëqeverisjeslokale, sipas sëcilit në komunat ku kamë së paku se 20% nganumri i plotë i banorëvetë bashkësisë së caktuaretnike të formohetkomision për marrëdhëniendërmjet bashkësive,të cilat e përbëjnëpërfaqësues të njejtënga secila bashkësi epërfshirë në komunë.Kjo dispozitë, në nivellokal implementohetme Statut të komunësnë të cilin caktohetmënyra e zgjedhjes sëanëtarëve dhe precizohençështjet të cilatdo t’i shqyrton komisioni,dhe propozimete veta, Këshilli i komunësështë i detyruar t’ishqyrton dhe të vendospër të njejtat. Komisionetkontribuojnë përpërmirësimin e marrëdhënievendëretnikedhe demokracinë multietnikenë vendin tonë.Detyrim të këtillë ligjorkanë 20 komuna në R.e Maqedonisë, Bërvenicë,Vraneshticë, Dibër,Dollnenë, Zelenikovë,Jegunovcë, Kërçovë,Krushevë, Kumanovë,Mavrovë-Rostushë,Petrovec, Sopishtë,Strugë, Tetovë, Çashkë,Çuçer Sandevë, Qytetii Shkupit, Butel, Çairdhe Shuto Orizarë dhederi më tani në të gjithaato këto komisione janëformuar.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС13

BNJVL promovoi doracakun,,Udhërrëfyes praktik për punën e komisionit për marrëdhënie midis bashkësive”BNJVL, më 24 shtatortë vitit 2009, në hotelin,,Holidej Inn” nëShkup, organizoi Konferencënë të cilën e promovoidoracakun ,,Udhërrëfyespraktik për punën e komisionevepër marrëdhëniemidis bashkësive. Me këtëpublikim të BNJVL-së, upromovua ekzistimi dhepuna e komisioneve përmarrëdhënie midis bashkësivetë cilat paraqesinmjet të rëndësishëm, mekanizëmtë zhvillimit tëmultikulturalizmit, zhvillimtë dialogut social dhedemokracisë koncenzuale,afrimin e interesevetë ndryshme etnike dhezvogëlimin e tensioneveeventuale në bashkësitëlokale. Në doracak janë tëpërfshira edhe proceduratpër formimin e komisioneve,janë të dhëna rekomandimepër punën e tyre,realizimin e bashkëpunimittë ndërsjelltë dhe bashkëpuniminqë ata duhet t’akenë me Këshillin e komunës,kryetarin e komunësdhe të gjitha entitetet tëcilat jetojnë në komunë.Kryetari i BNJVL-së, KoceTrajanovski, në fjalimin etij në konferencë, theksoise komisionet paraqesininiciatorë të vërtetë të zhvillimitdemokratik dhe tëmarrëdhënieve demokratikenë vend, tregues përshkallën e realizimit tëmarrëveshjes së Ohrit dhevendosjen e bashkëjetesësmidis qyetarëve nga vendi,pavarësisht nga përkatësiae tyre etnike. Ai theksoise komisionet e formuarajanë vërtetim për nivelin elartë të vetëdijes tek pushtetetlokale dhe se realizimpapangesë mund të kenëvetëm vendimet që janë tësjellura me koncenzus ngatë gjithë anëtarët e bashkësisëetnike në komunë.Në fjalimin e tij ishin potencuartë gjitha aktivitetete deritanishme të BNJVLsë,në nxitjen e komunavepër të formuar komisionetë këtilla, ndihma e dhënëgjatë formimit direkt, trajnimete implementuara tësekretarëve dhe kryetarëvetë këshillave komunal se siato më së shpejti dhe nëmënyrë më efikase të nxisinformimin e komisioneve.Një ndër aktivitetet më tërëndësishme të BNJVL-sënë këtë fushë është edhebotimi i këtij doracaku, icili ndër të tjera ka përqëllim t’ua lehtëson punënanëtarëve të këtyre komisioneve.Në fund kryetariTrajanovski dërgoi porosideri te kryetarët dhe kryetarëte këshillave të mosi ndërpresin aktivitetet ekëtyre komisioneve, por t’inxisin dhe t’i ndihmojnë.Urime për promovimine doracakut dhe kurajopër implementim të suksesshëmtë aktiviteteve tëBNJVL-së në këtë fushë,në Konferencë theksoiedhe kryetari i Komitetitpër marrëdhënie midisbashkësive në Kuvendine R. së Maqedonisë, XhevatAdemi. Ai përmendi seimplementimi i dispozitaveligjore, jo me masa ndëshkuesedhe tjera, por sirezultat i vullnetit të përbashkët,dialog dhe besimmidis qytetarëve, paraqetarritje më të lartë për njëshoqëri e cila paraqitetsi demokratike dhe multietnike.Përmendi fjalëlavdëruese për aktivitetete deritanishme të BNJVLsënë rolin e saj në nxitjene bashkëpunimit midisbashkësive, duke theksuarse ajo vihet si nevojë praktike,dhe jo se bëhet meqëllim që të kënaqen standardetë caktuara të venditpër hyrje në Bashkimin Europian.Përfaqësuesi nga AgjencioniZvicëran për zhvillimdhe bashkëpunim (SDC),Ibrahim Mehmeti, potencoise ngjarjet e këtilla, nëtë cilat BNJVL i paraqetrezultatet nga aktivitetete veta, paraqesin arsyetimtë madh për besimindhe përkrahjen që SDCe përkrah BNJVL-në nëshumë aktivitete të ndryshme,me çka e përmendisigurimin e pajisjes përpërkthim simultan për 29komuna, me çka siguroikomunikim të bashkësiveetnike dhe njëkohësishtkontribuoi për punë mëefikase të këshillave komunale.14 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

Заклучоците за можен трансфер на државнотоградежно земјиште доставени до Владата на РМKonkluzionet për transferin e mundshëm të tokësshtetërore ndërtimore, të dorëzuara në Qeverinë e RMДржавнотоградежноземјиште да преминево сопственост на општините,претставува долгогодишнаиницијатива на ЗЕЛС,чиј приоритет е утврден и восистематизираните ставовина Асоцијацијата. Како резултатна постојаниот притисокшто ЗЕЛС и го наметнувашена Владата на РМ за разрешувањена ова прашање, таа формираРаботна група со задачада предложи алтернативи заможен трансфер на државнотоградежно земјиште од странана централната на локалнитевласти. Работната група јасочинуваа претставници одМинистерството за транспорти врски, Министерството залокална самоуправа, Државнотоправобранителство, Агенцијатаза катастар и недвижностии претставници од ЗЕЛСмеѓу кои градоначалниците:Марјан Ристески, градоначалникна Општина Прилеп, РамизМерко,градоначалник наОпштина Струга и АлександарПетрески, градпоначалник наОпштина Охрид. Работата наоваа Комисија беше поддржанаод УСАИД-Проектот за локалнасамоуправа. По одржаните седумсостаноци, Работната групасвоите ставови ги преточиво заклучоци, кои кон крајот насептемви и ги достави на Владатана РМ.Работната комисија предлагатрансферот на државнотоградежно земјиште да се спроведеспоред принципот на ,,категоризацијана градбите“ коисе предвидени да се градат надржавното градежно земјиште,со што општините би станалесопственици на државнотоградежно земјиште на кое сепредвидуваат градби од трета,четврта и петта категорија, споредЗаконот за градење. Овојтрансфер членовите го именувакако ,,делумен трансфе“. Водржавна сопственост остануваатградежните парцели накои се предвидуваат градби одпрва и втора категорија, споредЗаконот за градежно земјиште.Работната група заклучи декатреба да се направат одредениизмени кај втората категоријана градби, со што дел од нив,кои не претставуваат националенинтерес, ќе поминат воопштинска надлежност.Принципот ,,се на едно место“ќе претставува една одосновните придобивки кои сеочекуваат да се реализираатсо овој трансфер на државнотоградежно земјиште. Потенцијалнитеинвеститори и граѓаните,сите работи поврзани соадминистративните процедуриза процесот на планирање наградежното земјиште, стекнувањена сопственост или закупврз него и издавањето на одобрениеза градба за градби од3,4 и 5 категорија ќе можат даги остварат кај локалните власти,а за градби од 1 и 2 категоријакај централните власти.Со ова ќе се востанови новакатегорија градежно земјиштеи тоа ,,општинско градежноземјиште“ со што РепубликаМакедонија ќе се вброи воземјите каде најчесто постојаттри категории на градежноземјиште и тоа:државно,општинско и приватно.Основен критериум за да можеда започне овој процес на преносна градежното земјиште оддржавата на општините е создавањена база на податоци задржавното градежно земјиштена кое се предвидуваат градбиод 3,4 и 5 категорија. Овојпроцес ќе го водат: Министерствотоза транспорт и врски,општините и Агенцијата закатастар и недвижности., врзоснова на важечките урбанистичкипланови и евиденцијатаза запишување на правата нанедвижности во катастарот нанедвижности. Општините изразуваатподготвеност да помогнатна Агенцијата за катастари недвижности за ажурирањена катастарските планови соважечките урбанистички плановикои ги усвојуваат општинскитесовети.Со делумниот трансферна градежното земјиште оддржавна во општинска сосптвеностќе се трансфериранајголем дел од неизграденоградежно земјиште, бидејќиKalimi i tokës shtetërorendërtimore në pronësitë komunave, paraqetiniciativë të BNJVL-së, prioritetii së cilit është përcaktuaredhe në qëndrimete sistematizuara të Asociacionit.Si rezultat i shtypjes sëvazhdueshme të cilën BNJVLi’a bënte Qeverisë së RM përzgjidhjen e kësaj çështjeje,formoi grup punues i detyruartë propozojë alternativapër transfer të mundshëm tëtokës shtetërore ndërtimorenga ana e pushteteve qëndrorenë pushtetet lokale.Trupin punues e përbëjnëpërfaqësues të Ministrisë përtransport dhe lidhje, Ministrisëpër vetëqeverisje lokale,Prokurorisë shtetërore,Agjencionit për kadastër dhepatundshmëri dhe përfaqësuestë BNJVL-së midis sëcilëve kryetarët e komunave:Marjan Risteski, kryetar ikomunës së Prilepit, RamizMerko, kryetar i komunës sëStrugës dhe Aleksandar Petreski,kryetar i komunës sëOhrit. Puna e këtij Komisioniu përkrah nga USAID-Projektipër vetëqeverisje lokale. Passhtatë mbledhjeve të mbajtura,grupi punues qëndrimet etija i udhëzoi në konkluzionet,të cilat në fund të shtatorit i’adorëzoi Qeverisë së RM.Komisioni punues propozonqë transferi i tokës shtetërorendërtimore të zbatohet sipasparimit të ,,kategorizimit tëndërtimeve”, me ç’rast komunatdo të bëhen pronarëtë tokës shtetërore ndërtimorenë të cilën parashihenndërtime të kategorisë sëtretë, katërt dhe të pestë, sipasLigjit për ndërtim. Këtëtransfer anëtarët e emërojnësi ,,transfer të pjesërishëm”.Në pronësi shtetërore ngelenparcelat ndërtimore në të cilatparashihen ndërtime të kategorisësë parë dhe të dytë,sipas Ligjit për tokë ndërtimore.Trupi punues konkludpise duhet të bëhen ndryshimeplotësuese në kategorinë edytë të ndërtimeve, me çkapjesë e tyre që nuk paraqesininteres nacional, do të kalojnënë kompetencë komunale.Parimi ,,gjithçka në njëvend”, do t’a paraqes njërënprej përfitimeve të cilat pritentë realizohen me këtë transfertë tokës shtetërore ndërtimore.Investuesit potencialdhe qytetarët, të gjitha punëtlidhur me procedurat administrativepër procesin e planifikimittë tokës ndërtimore,arritje të pronësisë ose qirasëmbi të dhe dhënien e lejeve përndërtim për kategoritë III, IVdhe V të ndërtimit, do të mundt’i realizojnë në pushtetetlokale, e për ndërtimet e kategorisësë I dhe të II, në pushtetetqëndrore. Me këtë do tëvendoset kategori e re e tokësndërtimore dhe atë ,,tokakomunale ndërtimore”, meç’rast Republika e Maqedonisëdo të numërohet në vendet kumë së shpeshti ekzistojnë trikategori të tokës ndërtimoredhe atë: shtetërore, komunaledhe private.Kriteri themelor që të mundtë fillohet ky proces i transferimittë tokës ndërtimorenga shteti në komunat, ështëkrijimi i bazës të të dhënavepër tokën shtetërore ndërtimorenë të cilën parashikohenndërtime të kategorisësë III, IV dhe V. Këtë procesdo t’a udhëheqin : Minsitriapër transport dhe lidhje, komunatdhe Agjencioni përkadastër dhe patundshmëri,në bazë të planeve urbanistikeekzistuese dhe evidencëspër shënimin e të drejtave tëpatundshmërive në kadastrine patundshmërive. Komunatshprehin gaditshmëri që t’indihmojnë Agjencionit përkadastër dhe patundshmërilidhur me azhurimin e planevekadastrale me planet urbanistikeekzistuese të cilat imiratojnë këshillat komunale.Me transferin e pjesërishëmtë tokës ndërtimore nga pronësiashtetërore në atë komunaledo të transferohetpjesa më e madhe e tokës sëpandërtuar ndërtimore, sepsepo thuaj se numri më i madhi objekteve të parashikuaraСЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС15

речиси најголемиот број одобјектите предвидени со урбанистичкитепланови се од 3,4и 5 категорија. Со овој преносна сосптвеноста на градежнотоземјиште општините ќе добијатсилен инструмент кој ќе бидеод корист при урбанизација иреализација на урбанистичкитепланови на населенитеместа.Работната група смета декаправо на сосптвеност надградежното земјиште требада се запише и на граджнотоземјиште врз кое се изградениобјекти кои служат за извршувањена јавни функции од странана ЕЛС, согласно Законот залокална самоуправа. Градежнотоземјиште врз кое се изградени,основните училишта,детските градинки, среднитеучилишта, домови на култура,библиотеки, домови на старилица, противпожарни станици,општински згради, музеии други објекти во кои се извршуваатопштински надлежности.Тие треба да се запишатво општинска сопственост.Распределбата на веќе изграденотоградежно земјиште, помеѓускопските општини и ГрадотСкопје ќе се врши спореднадлежностите предвидени воЗаконот за Град Скопје. И кајцелосниот трансфер, така и кајделумниот трансфер, постапкатаза издавање и продажбана општинското градежноземјиште би ја воделе општинскитеоргани и општинскатаадминистрација, во согласностсо позитивното законодавство.Во случај на избор на опцијатасо делумен трансфер на државнотоградежно земјиште,како и кај потполниот трансферќе претстои поголема измена идополна на позитивното законодавствоповрзано со градежнотоземјиште. Особено изменитреба да се направат во Законотза градежно земјиште, нои во Законот за локална самоуправа,Законот за сопствености други стварни права, Законотза државното правобранителство,Законот за приватизацијаи закуп на градежно земјиштево државна сопственост, Законотза катастар на недвижности,Закон за градење, Zаконза нотаријат и други закони иподзаконски акти.me planet urbanistike janë tëkategorisë së III, IV dhe V. Mekëtë transferim të pronësisësë tokës ndërtimore komunatdo të fitojnë instrument tëfuqishëm i cili do të jetë i dobishëmgjatë urbanizimit dherealizimit të planeve urbanistiketë vendeve të banuara.Grupi punues konsideron see drejta e pronësisë mbi tokënndërtimore duhet t’i përcaktohetedhe tokës ndërtimorenë të cilën janë ndërtuar objektetë cilat shfrytëzohen përkryerjen e funkcioneve publikenga ana e NJVL, konformLigjit për vetëqeverisje lokale.Toka ndërtimore mbi të cilënjanë ndërtuar shkollat fillore,çerdhet për fëmijë, shkollat emesme, shtëpitë e kulturës,shtëpitë e pleqve, stacionetkundër zjarrit, ndërtesat komunale,muzejet dhe objektettjera në të cilat kryhen kompetencatkomunale. Këtoduhet të përcaktohen në pronësitë komunës. Shpërndarjae tokës së ndërtuar ndërtimore,midis komunave tëShkupit dhe Qytetit të Shkupitdo të kryhet sipas kompetencavetë parashikuara në Ligjinpër Qytetin e Shkupit. Si nëtransferin e përgjithshëm,ashtu edhe në atë të pjesërishëm,procedura për dhëniendhe shitjen e tokës komunalendërtimore do t’a udhëheqinorganet komunale dhe administratakomunale, në pajtimme legjislacionin pozitiv. Nërast të zgjedhjes së opcionitme transferin e pjesërishëmtë tokës shtetërore ndërtimore,si dhe në transferine përgjithshëm pritet ndryshimdhe plotësim më i madhi legjislacionit pozitiv lidhurme tokën ndërtimore. Veçanërisht,ndryshimet duhettë bëhen në Ligjin për tokëndërtimore, por edhe në Ligjinpër vetëqeverisje lokale, Ligjinpër pronësi dhe të drejta tjerareale, Ligjin për prokurorinështetërore, në Ligjin përprivatizim dhe qiradhënie tëtokës ndërtimore në pronësinështetërore, në Ligjin përkadastër të patundshmërive,në Ligjin për ndërtim, në Ligjinpër noter si dhe në ligje tjeradhe akte ndërligjore.ОдржаН СОСТАНОК наКомисија за образование при ЗЕЛСНа трети септември 2009година, во просториитена ЗЕЛС, Комсијата заобразование при ЗЕЛС го одржапрвиот состанок на кој беаразгледувани повеќе проблемиод областа на образованието.Дарко Митевски, градоначалникна Општина МакедонскаКаменица, Управниот одбор наЗЕЛС го избра за претседателна Комисијата, а членови се:градоначалникот на ОпштинаСтуденичани, Фати Исени;градоначалникот на ОпштинаМакедонски Брод, МилосимВојнески, градоначалникот наОпштина Могила, Славко Велевски,градоначалникот наОпштина Теарце, Исен Асани,градоначалникот на ОпштинаСвети Николе, Роберт Ѓорѓиеви градоначалникот на ОпштинаБутел, Петре Латиновски.-Како актуелно прашање,уште на почетокот на состанокотбеше истакнат проблемотсо доцнењето на согласноститеод МОН за нови вработувања.Нагласено беше дека станувазбор за наставен кадар за отворенинови паралелки кои веќедобиле одобрување од МОН,како и за наставници за новитепредмети согласно програматаза деветолетката.Беше предложенода се побара од МОН да сезабрза постапката за добивањена овие согласности и со самотодобивање на согласнота,МОН автоматски да ги зголемисредствата за блок дотациите.-Во однос на трансформацијатана работниот однос напоголем број наставници одучилиштата, Комисијата укажадека општините треба да започнатпостапка за трансформацијаза наставниот и ненаставниоткадар во училиштата,кои имаат работен стаж над петгодини, од определено на неопдределеновреме, согласнозаконските норми.-Беше нагласено дека големброј училишта се соочуваатсо лоша инфраструктура научилишните објекти. И покрајукажувањата од ЗЕЛС повторносе појавува неадекватнараспределба или поклопувањена проекти за инфраструктурнизафати иницирани од саматаопштина и оние што се определениод МОН. Уште еднашбеше потенцирано дека е потребнонеопходно учеството напретставници од ЗЕЛС во МОН,при утврдувањето на распределбатана средствата за капиталниинвестиции. Присутнитенагласија дека оваа година сепрефрлени помалку средстваво блок дотациите. Се претпоставувадека тоа е дел од антикризнитемерки на Владата,односно поради одложувањетона предвиденото зголемувањена платите на администрацијатаза септември оваа година, нобеше предложено да се побараинформација од МОН зошто сенамалени блок дотациите.- Комисијата го разгледа идописот од Општина Струмица,која како и повеќе општини, сесоочува со недостаток на средстваза превоз за учениците.Градоначалникот на ОпштинаСтуденичани истакна декаконкретно во неговата општина,во која има повеќе планинскисела и каде нема редовнилинии овој проблем е особеносериозен за функционирање нанаставата бидејќи префрленитесредства не се доволни. Бешеукажано дека има и општиникои добиваат повеќе средстваод потребните, што укажа декае потребно ЗЕЛС и МОН заеднода ја разгледаат и ревидираатформулата за распределба насредства за превоз на учениците.Комисијата предложи иоваа година пред Комисијатаза образование и пред Управниотодбор стручните службиод МОН да направат сумулацијаза примената на формулата зараспределба на блок дотациитеза следната 2010 година, со целнавремено да се реагира за потребнитепромени.- Комисијата го разгледа идописот на Општина Куманово.Државен ученички дом од овааопштина со одлука на Советотна општината Куманово уштепред две години е преименуванво општински училишен дом.Потоа е извршена и постапказа пререгистрација, но сеуште не е реализиран став 2, одчлен 86 од Законот за ученичкистандард, односно со Одлука наВлада не е пренесено правотона сопственост на објектот иимотот на ученичките домови.Беше укажано дека оваа појавае карактеристична за поголемброј општини што имаат ученичкидомови, при што бешепредложено, да се побара одМОН и од Владата овие постапкида се забрзаат, односно да сепрефрли сопственичкото правона општините, но без долгови,и при тоа МОН да обезбеди ипрефрли средства за нивноодржување и за плата на вработените.Членовите на Комисијатаукажаа дека сериозностана овој проблем се повеќе сезголемува, со оглед на зголемувањетона бројот на ученицитево средното задолжително образованиеи законската обврсказа обезбедување на нивносместување и превоз. Овој проблеме веќе изразен во некоиопштини, меѓу кои и општина-16 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

та Штип, каде бројот на сместувачкиоткапацитет во овиедомови е недоволен. Бешеутврдено дека е потребно да серазговара со МОН за забрзувањена постапка за прфрлањена сопственоста на Ученичкитедомови, а за недоволнитесместувачки капацитети дасе разговара и да се побараатитни алтернативни решенија,во смисла на сместување водом семејство, зголемувањена дотациите за обезбедувањена превоз на овие ученици ислично, за кои МОН треба дапредвиди и префрли дополнителнифинансиски средства.-По точката разно беа нагласениголем број проблеми коисе уште не се разрешени, а коисе дефинирани во систематизиранитеставови на ЗЕЛС. Вооднос на слабата комуникацијасо министерството, бешенагласена потеребата МОНда именува лице со кое општинитеќе може директно дакомуницираат за проблемитекои ги имаат и кое ќе им бидедостапно. Неопходноста да севработи најмалку по едно лицево училиштата кое ќе ја одржувакомјутерската мрежа, за штоМОН треба да обезбеди финансискисредства. Неопходностод средства за дезинфекција,дезинсекција, дератизацијаи за систематски прегледи навработените, за што се потребнисрества од МОН. Исто такабеше нагласена потребата одпрефрлање на срества за отпремнинии смртни случаина вработените во образованието,кои до влегувањето наопштините во втора фаза оддецентрализацијата ги надоместувашеМинистерството зафинансии и не беа предвидениво блок дотациите.Префрлањето на земјиштетона кое се наоѓаат училишнитезгради, е исто така важнопрашање за општините, а трошоцитеза огрев да се предвидуваатна секои три месеци,согласно промените на енергенситена светската берза.Овие ставови Комисијата ќе гидостави на следната седницана Управниот Одбор на ЗЕЛСна разгледување и на која ќе сепобара раководството на ЗЕЛСда оствари директен контакт соминистерот за образование соцел изнаоѓање итни и соодветнирешенија.Кomisioni për arsim pranë BNJVL-sëdiskutoi për problemet në këtë lëmiMë 3 shtator, 2009, nëhapësirat e BNJVL-së,Komisioni për arsimpranë BNJVL-së mbajti mbledhjene parë në të cilën u shqyrtuanmë tepër probleme ngalëmia e arsimit. Darko Mitevskin,kryetarin e komunës sëMakedonska Kamenicës, BordiDrejtues i BNJVL-së e zgjodhikryetar të Komisionit, ndërsaanëtarë janë edhe kryetari ikomunës së Studeniçanit, FatiIseni, kryetari i komunës MakedonskiBrod, Millosim Vojeski,kryetari i komunës së Mogillës,Sllavko Velevski, kryetari i komunëssë Tearcës, Isen Asani,kryetari i komunës së Butelit,Petre Llatinovski.-Si çëshje aktuale që në fillimtë mbledhjes u theksua problemime vonesën e pajtueshmërivenga MASH për punësimetë reja. U deklarua se bëhet fjalëpër kuadër arsimor për paralelete reja të hapura që më veçjanë aprovuar nga MASH, sidhe për arsimtarët e lëndëve tëreja në pajtim me programin enëntëvjeçares. U propozua qëtë kërkohet nga MASH t’a përshpejtojëprocedurën e marrjessë këtyre pajtueshmërive dheme vetë marrjen e tyre, MASHautomatikisht t’i rris mjetet përbllok dotacionet.- Në lidhje me transformimine marrëdhënieve të punës tënumrit më të madh të mësimdhënësvenë shkolla, Komisionitregoi se komunat duhet tëfillojnë procedurë për transformimine kuadrit arsimordhe joarsimor nëpër shkolla, tëcilët kanë stazh pune mbi 5 vite,prej kohës së caktuar në kohëtë pacaktuar, konform normatligjore.U theksua se numër i madhi shkollave ballafaqohen meinfrastrukturë të keqe të objekteveshkollore. Krahas vërejtevetë BNJVL-së sërish paraqitetshpërndarje ose përputhjee projekteve për përfshirjeinfrastrukturore të objekteveshkollore nga vetë komuna dheato të cilat janë caktuar ngaMASH. Edhe një herë u potencuase është e nevojshmepjesëmarrja e domosdoshmee përfaqësuesve të BNJVL-sënë MASH, gjatë përcaktimit tëshpërndarjes së mjeteve për investimetkapitale. Të pranishmittheksuan se këtë vit janë transferuarmë pak mjete në bllokdotacionet. Supozohet se ajoështë pjesë e masave kundërkrizës të Qeverisë, respektivishtpër shkak të anulimit të rritjessë paraparë të rrogave të administratëspër shtatorin e këtijviti, por u propozua të kërkohetinformacion nga MASH për atëse pse janë zvogëluar bllok dotacionet.- Коmisioni e shqyrtoi edheshkresën e komunës së Strumicës,e cila si në më shumë komuna,ballafaqohet me mungesëtë mjeteve për transportin enxënësve. Kryetari i komunës sëStudeniçanit, theksoi se konkretishtnë komunën e ti, në të cilënka më tepër fshatra malore dheku nuk ka linje të rregullta kyproblem është veçanërisht seriozpër funkcionimin e mësimitsepse mjetet e transferuara nukjanë të mjaftueshme. U deklaruadisa komunave u teprojnëmjetet, gjë që tregon se nevojitetqë BNJVL dhe MASH bashkërishtt’a shqyrtojnë dhe revidojnëformulën për shpërndarjen emjeteve për transport të nxënësve.Komisioni propozoi qëpara Komisionit për arsim dhepara Bordit drejtues, shërbimetprofesionale të MASH të bëjnësimulacion për zbatimin e formulëspër shpërndarjen e bllokdotacioneve për vitin 2010, meqëllim që të reagohet në kohëpër ndryshimet e nevojshme.- Коmisioni e shqyrtoi edheshkresën e komunës së Kumanovës.Konvikti shtetërorpër nxënës në këtë komunë mevendim të Këshillit të komunëssë Kumanovës që para 2vitesh është zbatuar në konviktinshkollor të komunës. Pastajështë kryer edhe procedura përpararegjistrim, por akoma nukështë realizuar alinea 2 e nenit86 të Ligjit për standarde të nxënësve,përkatësisht me Vendimtë Qeverisë nuk është kaluar edrejta e pronësisë së objektitdhe konvikteve për nxënësit.U tregua se kjo dukuri ështëkarakteristike për numër më tëmadh të komunave të cilat kanëkonvikte për nxënës, me çka upropozua që të kërkohet ngaMASH dhe nga Qeveria që këtoprocedura të përshpejtohen,përkatësisht e drejta e pronësisët’u kalohet komunave, porpa borxhe dhe gjatë saj MASHtë sigurojë dhe të transferojëmjete për mirëmbajtjen e tyredhe rrogë për të punësuarit.Anëtarët e Komisionit treguanse ky problem bëhet tejet serioz,për shkak të rritjes sënumrit të nxënësve në arsimine mesëm të domosdoshëm dheobligimit ligjor për sigurimindhe vendosjes dhe transportit tëtyre. Ky problem më veç ështëçfaqur në disa komuna, midis tëcilave edhe komuna e Shtipit, kunumri i kapacitetit të vendosjesnë këto konvikte nuk është imjaftueshëm. U konkludua seështë e nevojshme të bisedohetme MASH për shpejtimine procedurës për transferimine pronësisë së konvikteve përnxënës, e për kapacitetet epamjaftueshme të vendosjestë bisedohet dhe të kërkohenzgjidhje alternative urgjente, nëkontekst të vendosjes në shtëpifamiljare, rritje të dotacionevepër sigurimin e transportit tëkëtyre nxënësve etj, për të cilëtMASH duhet të parashikojë dhetë transferojë mjete plotësuesefinanciare.Nën pikën të ndryshme, ushprehën numër i madh i problemevetë cilat ende nuk janëzgjidhur, por të cilat janë definuarnë qëndrimet e sistematizuaratë BNJVL-së. Në lidhjeme komunikimin e dobët meministrinë, u theksua nevoja qëMASH të emërojë person metë cilin komunat do të mundqë në mënyrë direkte të komunikojnëpër problemet të cilat iposedojnë dhe i cili do t’u jetë iafrueshëm. Domosdoshmëriae punësimit të më së paku njëpersoni për një shkollë i cili dot’a mirëmbajë rrjetin kompjuteristik,e për të cilin MASHduhet të sigurojë mjete financiare.Domosdoshmëria e mjetevepër dezinfektim, dezincekcion,deratizim dhe për kontrollësistematike për të punësuarit,për të cilat janë të nevojshmemjete nga MASH. Gjithashtu utheksua nevoja e transferimittë mjeteve për dërgesa dherast vdekjeje të të punësuarvenë arsim, të cilat deri në hyrjene komunave në fazën e dytë tëdecentralizimit i kompenzonteMinistria për financa dhe nukishin paraparë në bllok dotacionet.Kalimi i tokës në të cilënndodhen ndërtesat shkollore,gjithashtu është një çështjee rëndësishme për komunat,e shpenzimet për ngrohje tëparashikohen në çdo tre muaj,në pajtim me ndryshimet e energjencavenë bursën botërore.Këto qëndrime Komisioni dot’i dorëzojë në shqyrtim në seancëne ardhshme të Borditdrejtues të BNJVL-së dhe në tëcilin do të kërkohet që kryesia eBNJVL-së të realizojë kontakttë drejtpërdrejtë me ministrine arsimit me qëllim të gjetjessë zgjidhjeve urgjente dhe përkatëse.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС17

ЗЕЛС формира Мрежана одговорни лица приЕЛС за управување сочовечки ресурсиЗЕЛС, во соработка соМакедонскиот центар замеѓународна соработка(МЦМС) оформи Мрежата наодговорни лица при ЕЛС за управувањесо човечки ресурси,со цел ефикасно и ефективноизвршување на обврските наовие лица, како и промовирањена позицијата управувањесо ЧР. Мрежата требада обезбеди развивање намеѓусебна соработка на овиелица, размена на искуства идобри практики од работењетово оваа област и утврдувањена потребите за нивното натамошнообучување и надоградувањево областа управувањесо човечки ресурси. Вкупниотброј на членови на Мрежатадосега изнесува 60, но таа еотворена за нејзино надполнувањесо сите новоименуванилица од општините одговорниза управување со човечкиресурси. Податоците за членовитена Мрежата можете даги најдете на web страната наЗЕЛС ( www..zels.org.mk)Управувањето со човечки ресурсиима големо влијание наразвојот на сите останати специјализиранисектори, ако сеима во предвид дека човечкиоткапитал е клучната движечкасила на сите процеси и промениво организациите. Токмуод тие причини ЗЕЛС, согласносвојата стратегиска определбапосветена на поддршката воразвојот на општините и тргнувајќиод важноста на УЧРсе вклучи во поддршката заразвојот на оваа област и оформувањетона оваа Мрежа.На 23 сепетмври 2009 година,во Скопје, ЗЕЛС организираконститутивен состанок начленовите на Мрежата. На состанокоттие потпишаа Меморандумза соработка со што сеофицијализираше работата наМрежата со ЗЕЛС. Од членовитена мрежата, на доброволнаоснова беа избрани осум одговорнилица, односно по еденпретставник од осумте планскирегион, кои ќе ги поттикнуваатактивностите на Мрежата.Исто така беше избрани претседател на Мрежата сомандат од 2 години, г-динотМалиша Станковиќ, од ГрадСкопје. На состанокот бешепрезентиран и извештајот одпредходно организираните4 регионални работилници,спроведени во јуни оваа година,а беа дефинирани и активноститеза оваа година ипланот за работа за следната.Со цел обезбедување на квалитетниработилници и обуки,проектот беше спроведен соекспертска поддршка и помошод консултантот за ХРМ,Христина Лозаноска.Развојот и градењето на човечкитересурси е многу значајново развиените земји, акај нас станува приоритет вонапорите да се управува сопромените и да се спроведатреформите потребни за исполнувањена европските стандарди.Во Р.М. претставувановина пристапот на управувањетосо човечките ресури,поради што треба да се развивасо план и стратегија и утврденавизија за чекорите кои ќесе преземаат. Ефикасно управувањесо човечките ресурсисе постигнува со употреба насовремени техники и алатки,адаптирани методи и техникиза лесна практична применаво областа на: редовна обука иусовршување на кадарот, следењеи оценување на извршувањетона работните задачи,надминување на јазот помеѓуочекуваните и постигнатитерезултати во работењето, организацискапоставеност исистематизација на работниместа, описи на работни местаи друго. Овој пристапполека се приближува и доконцептите на управување сочовечките ресурси во јавниотсектор и општиснаката администрација.BNJVL formon Rrjetine personave përgjegjëspranë BNJVL-së për menaxhimme resurset njerëzoreBNJVL në bashkëpunimme Qendrën maqedonasepër bashkëpunimndërkombëtar (MCMS) formoiRrjetin e personave përgjegjëspranë BNJVL-së për menaxhimme resurset njerëzore,me qëllim të kryerjes efikasedhe efektive të obligimevetë këtyre personave, si dhepromovimin e pozicionit menaxhimme RNJ. Rrjeti duhett’a sigurojë bashkëpunimin endërsjelltë të këtyre personave,shkëmbimin e përvojavedhe praktikave më të mira ngapuna në këtë lëmi si dhe përcaktimine nevojave për trajnimindhe avancimin e tyre tëmë tutjeshëm në lëminë e menaxhimitme resurset njerëzore.Numri i përgjithshëm ianëtarëve të Rrjetit deri mëtani përmban 60 anëtarë, porai është i hapur për plotësimine tij me të gjithë personat esa po emëruar nga komunat,përgjegjës për menaxhim meresurset njerëzore. Të dhënatpër anëtarët e Rrjetit mund t’igjeni në web faqen e BNJVL-së(www.zels.org.mk).Menaxhimi me resursetnjerëzore ka ndikim të madhnë zhvillimin e të gjitha sektorevetjera të specializuara,nëse merret parasysh fakti sekapitali njerëzor është forcëkyçe lëvizëse e të gjitha procesevedhe ndryshimeve nëpërorganizata. Pikërisht përkëto shkaqe BNJVL, konformndarjes strategjike të saj, ededikuar për përkrahjen e zhvillimittë komunave dhe dukeu nisur nga rëndësia e MRNJ,u kyç në përkrahjen e zhvillimittë kësaj lëmie dhe formimine këtij Rrjeti.Më 23 shtator, 2009, në Shkup,BNJVL organizoi mbledhjekonstitutive të anëtarëve të Rrjetit.Në mbledhje ata firmosënMemorandum për bashhkëpunimme çka u oficializuapuna e Rrjetit me BNJVL-në.Nga anëtarët e rrjetit në bazëvullnetare u zgjodhën tetë personapërgjegjës, përkatësishtnga një përfaqësues nga tetërajonet planifikuese, të cilëtdo t’i nxisin aktivitetet e Rrjetit.Gjithashtu u zgjodh edhe kryetarii Rrjetit me mandat prej 2vite, z. Malisha Stankoviq, ngaQyteti i Shkupit. Në mbledhje uprezantua edhe raporti nga 4punëtoritë rajonale të organizuaraparaprakisht, të zbatuaranë qershor të këtij viti, e udefinuan edhe aktivitetet përkëtë vit si dhe plani i punës përvitin e ardhshëm. Me qëllimtë sigurimit të punëtorive dhetrajnimeve kualitative, projektiu zbatua me përkrahje nga ekspertëtdhe ndihmë nga konsultantëtpër MRNJ, HristinaLozanoska.Zhvillimi dhe ndërtimi iresurseve njerëzore ështëmjaft i rëndësishëm në vendete zhvilluara, ndërsa te ne bëhetprioritar në përpjekjet për tëmenaxhuar me ndryshimetdhe për t’u zbatuar reformate nevojshme për plotësimine standardeve evropiane. NëR.M. paraqet risi qasja e menaxhimitme resurset njerëzore,me ç’rast duhet të zhvillohetme plan dhe strategji dhevizion të përcaktuar për hapattë cilat do të ndërmerren. Menaxhimiefikas me resursetnjerëzore arrihet me shfrytëzimine teknikave dhe mjetevebashkëkohore në lëminë e:trajnimit të rregullt dhe tëpërsosjes së kuadrit, ndjekjesdhe vlerësimit të kryerjes sëobligimeve të punës, tejkalimittë hendekut midis rezultatevetë pritura dhe të arritura tëpunës, vendosjes organizativedhe sistematizimit të vendevetë punës, përshkrimit tëvendeve të punës etj. Kjo qasjedalë ngadalë u afrohet edhekoncepteve për menaxhim meresurset njerëzore në sektorinpublik dhe administratën komunale.18 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

Данокот завршење на дејностод мал обем – приходна општината?На 18 септември, 2009година, во просториитена Заедницата наединиците на локалната самоуправана Република Македонија– ЗЕЛС се одржасостанок на потпретседателитена ЗЕЛС: Изет Меџитии Зоран Дамјановски со делегацијаод Министертствотоза економија, предводена одминистерот Фатмир Бесими.Потпретседателите на ЗЕЛСго презентираа интересот наопштините за усвојување наЗаконот за трговски дејностиод мал обем, особено иницијативатана ЗЕЛС, данокотза вршење на дејност од малобем да биде целосен приходна општината, идентичнокако што е решено со персоналниотданок на доход завршење на занаетчиска дејност.Министерот Бесими објаснидека Министерството заекономија има интерес дасе регулираат трговскитедејности од мал обем и гоподдржа барањето на ЗЕЛС,општините целосно да бидатнадлежни за регистрација заовој вид дејности и данокотод вршењето на дејноститеда биде целосно приход наопштините. Министерот Бесимиоцени дека на тој начинединиците на локалнатасамоуправа ќе имаат реаленинтерес да ја регулираат овааобласт во стопанството.Правното регулирање нависината на овој данок и начинотна кој тоа ќе биде уредено,ќе се утврди во консултациисо Министерството зафинансии на Република Македонија,кое треба да дадеи конечна согласност за овааодредба.Министерот Бесими бешеинформиран дека ЗЕЛС веќеима подготвено софтверскипрограм – регистар со ситеизготвени теркови на обрасци(акти) кои општинитеможат да ги употребуваатсогласно законот. Притоа,се нагласи потребата овојсофтверски програм со обрасцитеда биде прифатен какотаков, без да се оди со пропишувањенови обрасци содонесување на законот, пришто од Мистерството информираадека ќе можат да секористат обрасците кои веќесе изработени и се наоѓаатво софтверска апликација.Имено со овој закон требада се уредат условите и начинотна вршење на дејност одмал обем, односно сите ониедејности кои ги вршат физичкилица во вид на занимањена определени места-локацииво населени места, водвижење и во стан, куќа илидруг простор кој се користикако нивно живеалиште.Меѓу наведените дејности одмал обем се предвидени итрговијата на мало со овошјеи зеленчук, бижутерија и галантерија,украси, грнчарскипроизводи, сувенири, кои сепродаваат на пазарите, потоадејностите на улична продажба,како продажба на костени,конфекциониран сладолед,печени пченки, семки,кикирики и друго. Со овојпредлог закон опфатени се иоџачарските услуги, чистењена станови, обувки, чувањена деца, приватно давање начасови на ученици продажбана стари авто делови, стариучебници, списанија, книгиTatimi për kryerjen eveprimtarisë sëvëllimit të vogël- eardhur e komunësMë 18 shtator, 2009,në hapësirat eBashkësisë sënjësive të vetëqeverisjeslokale të Republikës sëMaqedonisë-BNJVL, umbajt mbledhje e kryesisësë BNJVL-së, në përbërjetë Izet Mexhitit, nënkryetardhe Zoran Damjanovski,nënkryetar, me delegacionine Ministrisë përekonomi, udhëhequr ngaministri Fatmir BesimiNënkryetarët e BNJVLsë,Izet Mexhiti dhe ZoranDamjanovski, e paraqitëninteresin e komunave gjatëmiratimit të Ligjit për veprimtaritëtregtare të vëllimittë vogël të jetë tërësishte ardhur e komunës,në mënyrë identike siçështë zgjidhur me tatiminpersonal në të ardhura përkryerje të veprimtarisë zejtare.Ministri Besimi shpjegoise Ministria e ekonomisëka interes për t’u rregulluarveprimtaritë tregtaretë vëllimit të vogëldhe e përkrahi kërkesëne BNJVL-së, që komunattë jenë plotësisht kompetentepër regjistrimin ekëtij lloji të veprimtarisëdhe tatimi i kryerjes së veprimtarivetë jetë tërësishte ardhur e komunave.Ministri Besimi vlerësoi senë këtë mënyrë, njësitë evetëqverisjes lokale do tëkenë interes real për t’arregulluar këtë lëmi nëtregti.Rregullimi juridik i lartësisësë këtij tatimi dhemënyra në të cilën i njejtido të jetë i rregulluar, dotë përcaktohet në konsultimeme Ministrinë e financavetë Republikës sëMaqedonisë, e cila duhettë japë edhe pajtueshmëripërfundimtare për këtëdispozitë.Ministri Besimi u informuase BNJVL më veç kapërgatitur program softuerik– regjistër për tëgjithë shembujt e përgatiturtë formularëve (akte)të cilat komunat mundt’i përdorin në pajtim meligjin. Më pas u theksuase nevoja e këtij programisoftuerik me formularë, tëjetë i pranueshëm si i tillë,pa krijimin e formularëvetë ri me sjelljen e ligjit,me çka, nga Ministria informuanse do të mund tëshfrytëzohen formularëttë cilët më veç janë përpunuardhe ndodhen nëaplikacion të softuerit.Emërisht me këtë ligjduhet të rregullohenkushtet dhe mënyra e kryerjessë veprimtarisë sëvëllimit të vogël, respektivishttë gjitha këto veprimtaritë cilat i kryejnëpersonat fizik në mënyrëtë vendeve-lokacionevetë caktuara në vendet ebanuara, në lëvizje dhe nëbanesë, shtëpi ose hapësirëtjetër e cila shfrytëzohetsi vendbanim i tyre.Midis veprimtarive të përmenduratë vëllimit tëvogël janë parashikuaredhe tregtia me pakicë mepemë dhe perime, bizhuteridhe galanteri, zbukurime,prodhime vorbëtare, suvenire,të cilat shiten nëtregje, pastaj veprimtaritëe shitjes në rrugë, si p.sh.shitja e gështenjave, akulloreve,misër të pjekur,fara, kikirika etj. Me këtëpropozim-ligj, janë përfshirëshërbimet e pastrimittë oxhakëve, pastrimit tëbanesave, ruajtjes së fëmijëve,dhënia e orëve privatepër nxënësit, shitje e autopjesëve,libra të vjetër,revista etj... Dispozitat epropozuara mundësojnëkornizë ligjore të këtyreveprimtarive, e ç’ështëmë e rëndësishme ështëshënuar procedurë më ethjeshtë për regjishtrimine këtyre veprimtarive tëvëllimit të vogël i cili do tëkryhet në komunat. Personattë cilët merren meСЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС 19

и друго....Предложените одредбиовозможуваат законсковрамување и на овие дејности,а што е најважно пропишанае поедноставна постапка зарегистрација на овие дејностиод мал обем што ќе се вршиво општините. Лицата кои себават со овие дејности немада бидат задолжени да водатсметководство, а плаќањетона данок ќе се врши на паушалнаоснова, а средстватаод овој данок треба да одат воопштинските каси. При утврдувањетона овие предлозиКомисијата за локален економскиразвој при ЗЕЛС, бешево контакт и со Здружениетона пазарџиите, што значидека реализацијата на законотќе се одвива во интерес насите страни, на лицата кои јадаваат дејност, на општинатакоја ќе ја евидентира, засеганеевидентираната ,,сива економија,,и државата, која иаконема директно да ги добиваовие средства ќе има пореаленприказ за бројката на невработености остварувањетона приходите во земјата.На состанокот беа рагледании други области од заедничкиинтерес. Министерствотоги прифати сите барања наЗЕЛС околу Законот за минералнисуровини, кој е во владинапроцедура и се очекуванаскоро да се разгледува воСобранието на Република Македонија.Како тема за идна соработкасе наметна и туризмот и неговиотразвој, област во којалокалната самоуправа и Министерствотоза економија можатда ја зајакнат соработката.ЗЕЛС укажа дека со цел да импомогне на своите членки и вооваа сеуште нерегулирана област,има изготвено Правилникза патна сигнализација затуристичките места, кој можеда му помогне и на министерствотопри изготвувањето назаконската регулатива.На состанокот, министеротБесими ја искористи можностада апелира до општинитево Република Македонија дасе погрижат за отворање бизнисцентри. Министерствотодосега помогнало во отворањена девет такви центри, коиспоред министерот Бесими сеодличен начин за комуникацијасо бизнис заедницата восекоја општина и за соработкакоја носи плодови за двете заинтересиранистрани.këto veprimtari nuk do tëjenë të obliguar të kryejnëkontabilitet, e pagesa e tatimitdo të kryhet në bazëpaushalle, ndërsa mjetetnga ky tatim do të duhet tëshkojnë në kasën e komunës.Gjatë përcaktimit tëkëtyre propozimeve Komisionipër zhvillim ekonomiklokal pranë BNJVLsë,ishte në kontakt edheme Shoqatën e tregtarëve,që d.m.th. realizimi i ligjitdo të zhvillohet në interestë shumëanshëm, personavetë cilët e japin veprimtarinë,komunës e cilado t’a evidentojë, tash përtash ,,ekonominë e zezë”të paevidentuar dhe shtetin,e cila edhe pse nuk doti fitojë në mënyrë direktekëto mjete do të ketëpasqyrë më të qartë përnumrin e papunësisë dherealizimin e të ardhuravenë vend.Në mbledhje u shqyrtuanedhe lëmi tjera në interestë përbashkët. Ministria ipranoi të gjitha kërkesate BNJVL-së rreth Ligjitpër përbërësit mineral, icili ndodhet në procedurëqeveritare dhe pritet që sëshpejti të shqyrtohet nëKuvendin e Republikës sëMaqedonisë.Si temë për bashkëpunimtë ardhshëm u përfshiedhe turizmi dhe zhvillimii tij, lëmi në të cilënvetëqeverisja lokale dheMinistria e ekonomisëmund t’a përforcojnëbashkëpunimin. BNJVLpërmendi se me qëllimqë t’u ndihmojë anëtarëvetë saja edhe në këtë lëmiakoma të parregulluar, kapërgatitur Rregullore përsinjalizim rrugor për vendetturistike e cila mund t’indihmojë edhe ministrisëgjatë hartimit të rregullativësligjore.Në mbledhje, ministri Besimie shfrytëzoi mundësinët’u apelojë komunavenë Republikën e Maqedonisëqë të kujdesen përhapjen e biznes qendrave.Ministria ka ndihmuar nëhapjen e nëntë qendravetë atilla, të cilat sipas ministritBesimi paraqesinmënyrë të shkëlqyeshmepër komunikim me biznesbashkësinë në secilën komunëdhe bashkëpunim icili është i frytshëm për tëdyja palët e interesuara.Нови грантови за поддршкАна меѓуопштинската соработкаНа 10 септември, 2009година, во хотелот ,,ХолидејИн“ во Скопје,беше организирана средба наградоначалници и претседателина општиниски совети,на која беше презентиранаПрограмата ,,Меѓуопштинскасоработка за подобра испоракана услуги и пристап конЕУ“ што ја реализира УНДПво партнерство со Министерствотоза локална самоуправаи ЗЕЛС, а во чии рамки на овојден беше објавен и повикот запријавување за грантови вообласта на меѓуопштинскатасоработка. Меѓуопштинскатасоработка претставува важенинструмент за заштедана средства на општините идобивањето на еднакви услугина граѓаните од локалнитезаедници.На оваа средба присуствувашеи претседателот наЗЕЛС, Коце Трајановски,министерот за локална самоуправа,Муса Џафери иАн-Мари Али , в.д. постојанпретставник на УНДП во нашатаземја. ПретседателотТрајановски во својот говористакна дека подршката штоУНДП и ја дава на локалнатавласт е особено значајна,особено на полето на поттикнувањетона развојот намеѓуопштинската соработка,која во услови на едностепенолокално самоуправувањеи нееднакви економски иадминистративни капацитетина сите ЕЛС, претставувавистински благодет. - Ситеграѓани треба да добиваатеднаков квалитет на услуги,па токму воспоставувањетона меѓуопштинската соработкаго олеснува целокупниотпроцес за одредени општини,рече тој , при што им препорачана општините и натаму даја развиваат меѓусебната соработка,бидејќи таа исто такапретставува најдобар инструметза заштеда на средства задвете или повеќето општини.На присутните им се обратии министерот Џафери, потенцирајќидека Министерствотоза локална самоуправа гиподржува сите со закон утврдениформи на соработка наопштините, кои истовременообезбедуваат забрзан процесна децентрализацијатаи обезбедуваат општинитеда бидат поуспешни воспроведувањето на своитенадлежности и давањето наподеднакви услуги на своитеграѓани. Можноста за развивањена меѓуопштинскатасоработка е утврдена во член14 од Законот за локална самоуправа.Задоволство, што УНДП можатда помогнат на локалнитевласти во нашата земја, соцел нивно подобро функционирањеи јакнење на општинскатаадминистрација, изразиАн-Мари Али, в.д. постојанпретставник на УНДП, во нашатаземја. Таа истакна декаУНДП во изминатите три годиниреализираше повеќепроекти во областа на меѓуопштинскатасоработка и тоаво 12 општини, во различнисфери од функционирањетона локалната самоуправа.- Позитивните искуства,претставуваа потврда за продолжувањесо подршката, вочии рамки е и новообјавениотгрант во вкупен износ од100.000 евра, главно наменетза малите и рурални општини,но и на другите општини коиимаат специфични развојнипотреби, рече Ан-Мари Али. Грантовите се утврдени заразвивање на меѓуопштинскасоработка во бластите:финансиски менаџмент ивнатрешна ревизија, приби-20 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

рање на даноци, урбанистичкопланирање, инспекција иекономски развој. Времетраењетона еден проект во рамкитена овој грант изнесуванајмалку шест а најмногу 12месеци. Општините може даподнесат пријави за грантовиза проекти за МОС во висинаод 10.000 до 20.000 евра. Износотна оние општини што ќебидат избрани со евалуација,ќе им се префрлаат во трирати.Më 10 shtator, 2009, nëhotelin ,,Holidej In” nëShkup, u organizua takimi kryetarëve të komunavedhe kryetarëve të këshillave tëkomunave, në të cilin u prezantuaProgrami ,,Bashkëpunimndërkomunal për dërgesë mëtë mirë të shërbimeve dhe qasjedrejt UE” të cilin e realizoi UNDPnë partneritet me Ministrinë përvetëqeverisje lokale dhe BNJVL,e në kuadër të të cilit atë ditë ushpall edhe thirja për parqitjene granteve në lëminë e bashkëpunimitndërkomunal. Bashkëpunimindërkomunal paraqetinstrument të rëndësishëm përkursimin e mjeteve të komunavedhe marrjen e shërbimevetë barabarta të qytetarëve ngabashkësitë lokale.Në këtë takim morri pjesëedhe kryetari i BNJVL-së,Koce Trajanovski, ministri përvetëqeverisje lokale, MusaXhaferi dhe An-Mari Ali, d.v.përfaqësues ekzistues i UNDPnë vendin tonë. Kryetari Trajanovskinë fjalimin e tij theksoise përkrahjen të cilën UNDPi’a jep pushtetit lokal ka rëndësitë veçantë, veçanërisht nëfushën e nxitjes së zhvillimit tëbashkëpunimit ndërkomunal,e cila në kushte të vetëqeverisjesnjëshkallëshe lokale dhekapaciteteve të pabarabartaekonomike dhe administrativetë të gjitha NJVL, paraqetnjë pasuri të vërtetë. -Të gjithëqytetarët duhet të fitojnë kualitettë barabartë të shërbimeve,e pikërisht vendosja ebashkëpunimit ndërkomunale lehtëson procesin e përgjithshëmpër komuna të caktuara– tha ai, me ç’rast u rekomandoitë gjitha komunave që edhemë tutje t’a zhvillojnë bashkëpunimine ndërsjelltë, sepseparaqet instrument më të mirëpër kursimin e mjeteve për dyose më tepër komuna.Të pranishmëve i’u drejtuaedhe ministri Xhaferi, dukeGrante të reja për përkrahjene bashkëpunimit ndërkomunalpotencuar se Ministria përvetëqeverisje lokale i përkrahtë gjitha format e përcaktuarame ligj të bashkëpunimit të komunave,të cilat njëkohësishtsigurojnë proces të përshpejtuartë decentralizimit dhesigurojnë që komunat të jenëmë të suksseshme në zbatimine kompetencave të tyredhe në dhënien të shërbimevetë barabarta qytetarëve të tyre.Mundësia e zhvillimit të bashkëpunimitndërkomunal ështëpërcaktuar në nenin 14 të Ligjitpër vetëqeverisje lokale.Kënaqësinë, që UNDP mundt’u ndihmojnë pushteteve lokalenë vendin tonë, me qëllim tëfunkcionimit dhe përforcimit mëtë mirë të administratës komunale,shprehi An-Mari Ali, d.v.përfaqësues ekzistues i UNDPnë vendin tonë. Ajo theksoi seUNDP gjatë 3 viteve të kaluararealizoi më shumë projektenë lëminë e bashkëpunimitndërkomunal dhe atë në 12 komuna,në sfera të ndryshme tëfunkcionimit të vetëqeverisjeslokale. përvojat pozitive paraqitënvërtetim për vazhdimin epërkrahjes, në suazat e së cilësështë edhe granti i sa po shpallurnë shumë të përgjithshmeprej 100.000 eurosh, kryesishti dedikuar për komunat e vogladhe ato rurale, por edhe për komunattjera të cilat kanë nevojaspecifike zhvillimore. Grantetjanë përcaktuar për zhvillimine bashkëpunimit ndërkomunalnë lëmitë: menaxhment financiardhe revizion i brendshëm,mbledhja e tatimeve, planifikimurbanistik, inspekcion dhe zhvillimekonomik. Kohëzgjatja e njëprojekti në suazat e këtij grantipërmban më së paku 6 e më sëshumti 12 muaj. Komunat mundt’i dorëzojnë paraqitjet përgrantet për projektet për BNKnë lartësi prej 10 000 deri më 20000 euro. Shuma, komunave qëdo të zgjedhen me evaluacion,do t’u transferohet në tre këste.Експертските материјализа воведувањетона Модулот задалечинско учење,во подготвителна фазаПетата фаза од спроведувањена ЛОГИНпроектот, на централнапозиција го помери воведувањетона Модулот за далечинскоучење, што ќе бидеинтегриран на интернет страницатана ЗЕЛС-www.zels.org.mk, визуелно достапен.Модулот ќе се состои од двеопции на лекции кои можаатда се препознаат визуелно иаудио во три клучни области.Тоа се: 1. Децентрализацијаво урбанизмот и градежништвото,2. Децентрализацијаво образование и 3.Системот на локална самоуправаво Република Македонија.Автори на одделнитепоглавја, составни деловина електорнското учење се:Лефкија Гажоска, автор напренесени надлежности налокално ниво во областа наобразованието; Весна Јуракза децентрализација во урбанизмоти градежништвотои Ризван Сулејмани, експертпо локална самоуправа. Модулотна далечинско учењеќе биде достапен на два јазика– македонски и албански.Најдиректен бенефит одвоведувањето на електронското„учење на далечина“би имала компонентата „градењена капацитетите“ наопштините, при што во многуставки би ги намалила трошоците,би се стремила констандардизирање на градивотоза учење, би барала активнои истражувачко учествона корисниците и би јаотворила можноста експертизатапо одредена проблематикада биде подостапна ипораспространета.Metrialet ekspertorepër zbatim të Modulit përmësim në largësi, në fazëpërgatitoreFaza e pestë e zbatimittë LOGIN projektit, nëpozicion qëndror e prolongoizbatimin e Modulit përmësim në largësi, i cili dotë jetë i integruar në internetfaqen e BNJVL-së www.zels.org.mk, i afrueshëm nëmënyrë vizuele. Moduli do tëpërbëhet prej dy opcionevetë mësimit (lekcione) të cilatmund të njihen në mënyrëvizuele dhe auditative në trilëmi kyçe. Ato janë: 1. Decentraliziminë urbanizëm dhendërtimtari, 2. Decentraliziminë arsim dhe 3. Sistemii vetëqeverisjes lokale nëRepublikën e Maqedonisë.Autorët e krerëve të ndarë,pjesë përbërëse të mësimitelektronik janë: Lefkija Gaxhoska,autore e kompetencavetë transferuara në nivellokal në lëminë e arsimit;Vesna Jurak për decentraliziminnë urbanizëm dhendërtimtari dhe Rizvan Sulejmaniekspert i vetëqeverisjeslokale. Moduli i mësimit nëlargësi do të jetë i afrueshëmnë dy gjuhë – maqedonishtdhe shqip.Beneficioni më direkt izbatimit të mësimit elektroniknë largësi, do të ketëkomponentën ,,ndërtim tëkapaciteteve” të komunave,me ç’rast në shumë pika dot’i zvogëlonte shpenzimet, dotë synonte drejt standardizimittë materialit mësimor,do të kërkonte pjesëmarrjeaktive dhe hetimore tëshfrytëzuesve dhe do t’a hapmundësinë që ekspertiza eproblematikës së caktuar tëjetë e afrueshme dhe më epërhapur.СЕПТЕМВРИ 2009 | ЗЕЛС21

Разговори на ЗЕЛС со централната власт заспроведувањето на Законот за јавна чистотаВо просториите на Владатана РМ, на 2 септември,2009 година,се одржа деветтата седницана Комитетот за решавањена проблемите поврзани сосостојбата со управувањена отпад. На состаноците наКомитетот присуствуваат ипретставници на ЗЕЛС.Информациите и заклучоцитекои произлегоа од последнатаседница се:1.Се искажа незадоволствоод начинот и динамиката сокоја општините во РМ постапуваатсогласно Законот зајавна чистота. Иако ЗЕЛС излезесо податок дека вкупниотброј на комунални редариво општините е зголемен вопоследните месеци и сегаизнесува повеќе од 80 вработеникомунални редари,претставниците на Владатаискажаа незадоволство сооваа бројка. Очекувањата наВладата при носење на овојзакон било, дека во првиотпочетниот период имплементацијатада ја врши Министерствотоза внатрешниработи, а потоа таа целоснода премине во надлежностна локалната самоуправа.Сега пак заклучуваат декаи после една година немавидлив напредок и развој наоваа надлежност од странана локалната самоуправа.Директорот на Државниоткомунален инспекторат изнесерезултати од инспекцијатанаправена во општините.Тој истакна незадоволствозаради фактот што на закажанитесредби, на кои серазговара за моменталнатаситуација, многу ретко можеда се сретне со градоначалницитеи да им укаже на неправилноститеи грешкитево работењето на локалнатасамоуправа. Истакна и декаувидите на лице место покажуваатмногу мал степен наисполнување на законскитеобврски ( Закон за јавна чистота)во општините, како штосе: донесување на одлука зарегулирање на јавната чистота,донесување на годишнапрограма за спроведувањена јавна чистота, утврдувањена надомест за одржувањена јавната чистота, како и малиотброј на вработени комуналниредари.По целата дискусија, Министеротза транспорт и врскипредложи да се испитазаконската можност за казнувањена општинските властидоколку не ги почитуваатодредбите на овој закон.2.Министерството за заштитана животната средина ипросторно планирање излезесо неколку информации:-До 10 септември на општинитеќе им бидат испорачаниконтејнерите.-Завршен е тендерот за набавкана 20000 канти за смет,а распределбата ќе се вршиво координација со ЗЕЛС.Министерството и ЗЕЛС ќеорганизираат средба, а извештајза средбата ќе испрататдо Владата, најдоцна до15 септември.Министерството почнало даорганизира средби со осумтеплански региони, а во врскасо отварање на регионалнидепонии. Ќе продолжат сооваа активност и ќе повикуваати претставник на ЗЕЛСна средбите во иднина.3.Министерството за внатрешниработи, информирашеза состојбата со казнетиграѓани по овој закон и известидека во просек се пишуваатпо 90 пријави дневно.Од изготвените извештаиможеше да се види дека, поедна година на владеење наовој закон, МВР напишало32 897 казни, наплатило 1793 од нив. 14 603 од прекршителитесе изјасниле заопштокорисна работа, а за10 409 се поднесени барањаза поведување на кривичнапостапка.Bisedimet e BNJVL-së me pushtetin qëndrorpër zbatimin e Ligjit për pastërti publikeNë hapësirat e Qeverisësë RM, më 2 shtator,2009, u mbajt seancae nëntë e Komitetit për zjidhjene problemeve lidhurme gjendjen e menaxhimittë mbeturinave. Në mbledhjete këtij Komiteti morrënpjesë edhe përfaqësues tëBNJVL-së.Informacionet dhe konkluzionettë cilat dolën ngaseanca e fundit janë:U tregua pakënaqësi ngamënyra dhe dinamika metë cilën komunat në RMveprojnë konform Ligjitpër pastërti publike. Edhepse BNJVL u paraqit me tëdhënë se numri i përgjithshëmi kujdestarëve komunalnë komuna është rriturnë muajt e fundit dhe tanipërmban më tepër se 80të punësuar si kujdestarëkomunal, përfaqësuesit eQeverisë së RM shfaqënpakënaqësi me këtë numër.Pritjet e Qeverisë gjatësjelljes së këtij ligji, kanëqenë që gjatë periudhësfillestare implementimint’a kryej Ministria për punëtë brendshme, e pastaj ajotërësisht të kalojë në kompetencate vetëqeverisjeslokale. Ndërsa tani konkludojnëse edhe pas një vitinuk ka përparim dhe zhvillimtë kësaj kompetencenga ana e vetëqeverisjeslokale.Drejtori i Inspektoratitshtetëror nxorri rezultatenga inspekcioni i bërë nëkomuna. Ai theksoi pakënaqësipër shkak të faktitse në takimet e caktuara,në të cilat flitet për situatënmomentale, shumë rrallëmund të takohet me kryetarëte komunave dhe t’uabëjë me dije për parregullsitëdhe gabimet në punëne vetëqeverisjes lokale.Theksoi edhe se inspektimetnë vendin e ngjarjestregojnë shkallë të vogëltë plotësimit të obligimeveligjore (Ligji për pastërtipublike) në komunat, siçjanë: sjellje e vendimitpër rregullim të pastërtisëpublike, sjellje e programitvjetor për zbatim tëpastrimit publik, përcaktimtë kompensimit për mirëmbajtjene pastërtisë publike,si dhe numri i vogël i kujdestarëvekomunal.Pas diskutimit, Ministripër transport dhe lidhjepropozoi të ekzaminohenmundësitë ligjore përdënimin e pushteteve komunalepër deri sa nuk irespektojnë dispozitat ekëtij ligji.Ministria për mjedisjetësor dhe planifikimhapësinor u paraqit me disainformacione:-Deri më 10 shtator komunavet’u dorëzohen kontejnerë.-Është kryer tenderi përfurnizim të 20000 kantavepër mbeturina, e shpërndarjado të kryhet në koordinimme BNJVL-në.Ministria dhe BNJVL do tëorganizojnë takim, ndërsaraportin e takimit do t’adorëzojnë në Qeveri, më sëvoni deri më 15 shtator.Ministria ka filluar të organizojëtakim me tetë rajonetplanifikuese në lidhjeme hapjen e deponiverajonale. Do të vazhdojnëme këtë aktivitet e do tëftojnë edhe përfaqësuesnga BNJVL në takimet e ardhshme.Ministria për punë tëbrendshme informoi përgjendjen me personat edënuar për këtë ligj dhedeklaroi se mesatarishtparaqiten nga 90 denoncimenë ditë. Nga raportet e përgatituramund të shihet sepas një viti të funkcionimittë këtij ligji, MPB ka shqiptuar32897 dënime, arkëtoi1793 prej tyre. 14603 ngaata që shkelën ligjin janëdeklaruar për punë me dobitë përgjithshme, e për 10409 janë paraqitur kërkesapër ngritje të procedurëspenale.22 ЗЕЛС | СЕПТЕМВРИ 2009

ЗЕЛС издаде ,,Практиченводич за издавање наБ-ИСКЗ дозволи“Интегрираноспречувањеи контрола назагадувањето (ИСКЗ)е режим на издавање наеколошки дозволи на одреденивидови индустрискиактивности ( металургија,енергетика, индустрија наминерали, хемиска индустријаи други) вклучувајќии активности во доменот наинтензивното земјоделствои управување со отпад. Целтана овој процес е преку интеграленпристап, поточносо една дозвола, целокупнода се опфатат и регулираатвлијанијата врз животнатасредина, кои се резултат наиндустриските активности.Во рамките на Уредбата заопределување на активноститена инсталации за кои сеиздава дозвола за ИСКЗ,односно дозвола за усогласувањесо оперативен плани временски распоред заподнесување на барање задозвола за усогласување сооперативен план ( СЛ.весникна РМбр.89/05)-УРЕДБА заИСКЗ е предвидено декаво зависност од големинатана инсталацијата е извршенаградација на двавида дозволи. Предвиденисе: интегрирана А-дозволаи „ интегрирна Б-дозвола ,и тоа како за нови, така и запостојните инсталации .Надлеженорган за издавањена Б-дозволите е градоначалникотна општината начиешто подрачје се наоѓаинстлацијата. Исклучок сеинсталациите што се наоѓаатна заштитено подрачје.Постапката за издавањена дозволи ја спроведуваопштинската админситацијаили заедничка администрацијаформирана од две илиповеќе општини.За подобро снаоѓање наопштините низ постапкитеи процедурите за издавањена Б-дозволите, ЗЕЛС јаиздаде публикација,,, Практиченводич за издавањена Б - ИСКЗ дозволи“и тоана два јазика: на макаедонскии на албански. ЗЕЛСодреден број на примероциод Прирачникот доставидо сите општини, а истиотможе да се најде и на webстраната на ЗЕЛС ( www.zels.org.mk).BNJVL publikoi ,,Udhërrëfyespraktik për dhënien eB-PIKN lejeve”Parandalimintegruesdhe kontrolli i ndotjes(PIKN) është regjim idhënies së lejeve ekologjiketë llojeve të caktuara të aktiviteteveindustriale (metalurgjia,energjetika, industriae mineraleve, industriakimike etj) përfshirë këtuedhe aktivitete nga domenii bujqësisë intensive dhemenaxhim me mbeturina.Qëllimi i këtij projekti ështënëpërmjet qasjes integrale,më saktë me leje, plotësishttë përfshihen edhe rregullohenndikimet ndaj mjedisitjetësor, që janë rezultat iaktiviteteve industriale. Nëkuadër të Dispozitës përndarjen e aktiviteteve të instalimevepër të cilat jepetleje për PIKN, respektivishtleje për harmonizim meplan operativ dhe afat kohorpër dorëzim të kërkesës përplan operativ (Gazeta zyrtaree R.M-së nr. 89/05)-DISPOZ-ITË për PIKN është parashikuarse në varshmëri ngamadhësia e instalimit ështëkryer gradacion në dy llojetë lejeve. Janë parashikuar:A-leje e integruar dhe B-leje e integruar, dhe atë sipër të reja, poashtu edhe përinstalimet ekzistuese. Organkompetent për dhënien e B-lejeve është kryetari i komunësnë rajonin e të cilit ndodhetinstalimi. Përjashtimjanë instalimet që ndodhennë rajon të mbrojtur. Procedurënpër dhënien e lejeve eimplementon administratakomunale ose administratae përbashkët e formuar ngady ose më shumë komuna.Për zgjidhje më të mirë tëkomunave gjatë proceduravepër dhënien e B-lejeve,BNJVL publikoi ,,Udhërrëfyespraktik për dhëniene B-lejeve për parandalimintegrues dhe kontroll tëndotjes dhe atë në dy gjuhë,në maqedonisht dhe në shqip.BNJVL numër të caktuartë ekzemplarëve nga Doracakudorëzoi deri te të gjithakomunat, dhe e njejta mundtë gjendet edhe në ueb faqene BNJVL-së (www.zels.org.mk).ЦЕНОВНИК ЗА РЕКЛАМЕН ПРОСТОР1/1 втора и последна колор страница1/1 претпоследна колор страница1/2 внатрешна колор страница1/4 внатрешна колор страница1/1 внатрешна црна-бела страница1/2 внатрешна црна-бела страница1/4 внатрешна црна-бела страница1/1 колор страница2 колор странициЛого на насловна страница вовисочина од 5 центиметри најдолу на насловната страницаПопусти:за договор од 3 месециза договор од 8 месециза договор од 10 месециза договор од 12 месеци450 евра400 евра220 евра120 евра300 евра160 евра90 евра400 евра700 евра500 евра- 10%- еден месец гратисобјава на реклама- два месеци гратис- два месеци гратиси 5% дополнителенпопустЗа плаќање во готово дополнителни 5% попуст.

ЗАЕДНИЦА НА ЕДИНИЦИТЕ НА ЛОКАЛНАТА САМОУПРАВАНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈАтел. +389 (0)2 30 99 033 / факс: +389 (0)2 30 61 994ул. Женевска бб, п.фах 32, 1000 Скопје, Република Македонијаwww.zels.org.mk . contact@zels.org.mkBASHKЁSIA E NJЁSIVE TЁ VETЁQEVERISJES LOKALETЁ REPUBLIKЁS SЁ MAQEDONISЁtel. +389 (0)2 30 99 033 / fax: +389 (0)2 30 61 994rruga. Zhenevska p.n., F.P. 32, 1000 Shkup, Republika e Maqedonisёwww.zels.org.mk . contact@zels.org.mk