Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT
Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT
Komente përmbyllëse dhe propozimet e politikave4. Një strukturë prodhuese qëduhet modernizuarGjysma e fuqisë punëtore në vend punon endenë bujqësi, që është e organizuar kryesishtnë ferma të vogla. Një e shtata (epapërfillshme) e fuqisë punëtore është nësektorin e industrisë, gjerësisht në ndërtimapo në aktivitete industriale, që i mbijetuankrizës ekonomike. Më shumë se një e tretaështë në sektorin e shërbimeve, që përmbledhshërbime të nivelit të lartë dhe modern, siedhe aktivitete të veçanta të nivelit tëprapambetur. Sektori informal mendohet tëjetë rreth 1/3 e shifrës së përgjithshme tëpunësimit, megjithëse nuk ka studime tëveçanta në këtë fushë.Nëse përpiqemi të krahasojmë gjendjenaktuale të strukturës së ekonomisë shqiptaretë konturuar nga konfiguracioni i punësimit tëvendeve të Evropës Lindore, duhet të kthehemipas në vitet 50’ për të gjetur një prani kaq tëmadhe në bujqësi, ndërsa kuota e popullsisëtë punësuar në shërbime është thuajse si ajoe regjistruar në fillim të viteve 90’.Procesi i modernizimit që do të prekShqipërinë në vitet vijuese duhet tëpërgjysmojë punësimin në bujqësi, tëdyfishojë punësimin në industri dhe t’azgjerojë sektorin e shërbimeve inflacion. Mekëto ndryshime, struktura prodhueseshqiptare do t’i afrohej strukturës mesatare tëvendeve të Evropës Lindore në 1980, por menjë zhvendosje prej një të shtatës të fuqisëpunëtore nga sektori i industrisë në atë tëshërbimeve.Megjithatë, nëse struktura e ardhshmeekonomike e vendit do të bazohet kryesishtnë aktivitetin e grupeve të reja, ajo që lexuamnë Tabelën 5.3 e errëson perspektivën. Brezate rinj rezultojnë se janë të punësuar në bujqësi,në një përqindje më të lartë se sa brezatparardhës. Ata janë të pranishëm në të dysektorët “modernë” në një përqindje më të ulët,duke dëshmuar kështu një proces regresiv injëjtë me atë që ndodhi në vitet 90’. Punësimii tyre në bujqësi, sektor ky që mundësonpunësim të pjesshëm më shumë se sektorëte tjerë, kompenson mungesën e vendeve tëpunës që ka karakterizuar tranzicioninekonomik.Ky fakt kufizon ndjeshëm shpresat për njëndryshim strukturor të shpejtë të sistemitprodhues shqiptar. Kjo grup moshë përfaqsonkandidatët më të mirë për emigrimin masivjashtë vendit pasi vazhdon të punojë për njëkohë të pjeshme në bujqësi dhe është epërgatitur psikologjikisht të zhvendoset nëaktivitete të tjera.Tabela 5.3 - Të punësuarit sipas gjinisë, grup-moshës dhe aktivitetit ekonomik: 2001Grup-moshat(% e të punësuarve sipas gjinisë dhe grup moshës)Meshkuj Femra GjithsejBujqësi Industri Shërbime Bujqësit. Industri Shërbime Bujqësi Industri Shërbime15-19 65.4 10 24.6 65.3 11.4 23.3 65.4 10.6 2420-24 66.3 10.9 22.8 58.8 12.2 29 62.2 11.6 26.225-29 55.5 13 31.5 48.8 11.3 39.9 52.7 12.3 34.930-34 48.2 14.9 37 46 12.2 41.7 47.4 14 38.635-39 44.7 16.7 38.6 45.2 13 41.8 44.9 15.5 39.640-44 41.3 18.2 40.6 41.5 12.6 45.9 41.4 16.4 42.245-49 38.9 19 42.1 52.2 8.2 39.7 44.1 14.8 41.150-54 41.1 17.3 41.7 60.9 7.9 31.2 49.4 13.3 37.355-59 49.3 15.4 35.4 87.5 2.1 10.4 56 13 30.960-64 63.3 10.4 26.2 92.1 1.6 6.3 72.7 7.6 19.765+ years 68.2 8.3 23.5 69.5 8.3 22.2 68.6 8.3 23.115+ years 48.5 15.5 36 54 10.7 35.3 50.6 13.7 35.7Burimi: përpunimi i të dhënave të regjistrimit 2001.92 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001
k a p i t u l l ipesëEdhe njëherë, shqetësimet specifike dhendërhyrjet duhen rezervuar për ata të rinj qëplanifikohen të ndjekin programme punësimiemigrator. Në këtë kontekst duhen nënshkruarmarrëveshje me vendet pritëse tëemigrantëve.5. Shqetësimet dhe shpresatpër të ardhmenAnaliza e perspektivës së brezave hodhi dritëmbi krizën e thellë të përjetuar nga gjeneratate reja shqiptare për sa i takon punësimi dheaktivitetit të tyre ekonomik.Siç edhe e vumë re në Kapitullin III, popullsianë moshë pune do të rritet. Kjo do të ndodhëgjatë dhjetë viteve të ardhshme për shkak tëhyrjes së grupeve relativisht massive, lindurnë 1980, dhe mbetjes së grupeve të mëdhatë lindura pas Luftës së Dytë Botërore. Procesii plakjes do të ndodhë si për popullsinë nëpërgjithësi ashtu edhe për atë në moshë pune.Politikat e mirëqënies do të marrin nëkonsideratë problemet e qëndrueshmërisësë skemave të pensionit ndërsa qëndrimi ibrezave të vjetër në në vendet e lakmueshmetë punës do të pengojë përfshirjen e brezavetë rinj në to.dhe se bujqësia duhet të largojë nga sektori isaj të paktën 250 mijë punëtorë, e kuptojmëse duhet ngritur një treg i ri pune, që të jetë iaftë të krijojë 500-700 mijë vende pune, dmth.gati të dyfishojë kërkesën aktuale për punë.Kjo sfida mund të duket e pakapërcyeshmedhe ajo mund të jetë e tillë vërtet nëse i lihetvetëm forcave tëe tregut të lirë. Gjithashtuduhet të konsiderojme dhe faktin se forca e ree punës e gatshme për të hyrë në tregun epunës po përkeqëson cilësisinë e vet si ngapikëpamja e eksperiencës së punës ashtuedhe të nivelit arsimor. Joshja e investitorëvetë huaj për ta transferuar inisiativën e tyreekonomike në Shqipëri mund të qëndrojë nëfaktin e kostos së ulët të fuqisë punëtore mundte dekurajohet nga cilësia e papërshtashmee fuqisë punëtore dhe mungesa einfrastrukturës në vend.Sidoqoftë, gjendja nuk mund të zgjasë edhepër shumë kohë dhe nevojiten të ndërmerrenndryshime të rëndësishme në tregun epunës. Kjo kërkon një monitorim tëkujdesshëm të gjendjes edhe nga pikëpamjastatistikore. Kryerja e përvitshme e vrojtimit tëfuqisë punëtore, është e domosdoshëme përndjekjen e ndryshimeve dhe menaxhimin epolitikave të përshtatshme të punësimit.“Bonusi demografik” që krijoi tranzicionin emenjëhershëm në moshë pune të një brezipërbërë nga shumë persona rrezikon të tëshumfishojë problemet e tyre të punësimit,në vend që ta inkurajonin ekonominë shqiptaredrejt modernizimit dhe zhvillimit të saj. Vetëminisiativat shumë dimensionale në degët intensivetë punës, mund t’i lehtësojnë këtoprobleme.Sidoqoftë, këto probleme nuk rrjedhin vetëmnga proceset demografike. Kur marrim nëkonsideratë se tregu i punës në Shqipëri duhettë punësojë rreth 300 mijë punëtorë dhendoshta edhe 100 mijë punëtorë potencialënjerëzit dhe puna në shqipëri 93
- Page 42 and 43: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 44 and 45: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 46 and 47: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 48 and 49: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 50 and 51: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 52 and 53: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 54 and 55: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 56 and 57: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 58 and 59: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 60 and 61: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 62 and 63: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 64 and 65: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 66 and 67: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 68 and 69: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 70 and 71: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 72 and 73: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 74 and 75: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 76 and 77: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 78 and 79: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 80 and 81: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 82 and 83: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 84 and 85: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 86 and 87: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 88 and 89: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 90 and 91: Komente përmbyllëse dhe propozime
- Page 94 and 95: Komente përmbyllëse dhe propozime
- Page 96 and 97: Raporti i punësimit periferik i qe
- Page 98 and 99: Tiranë: INSTATINSTAT (2003). Migri
Komente përmbyllëse <strong>dhe</strong> propozimet e politikave4. Një strukturë prodhuese qëduhet modernizuarGjysma e fuqisë pu<strong>në</strong>tore <strong>në</strong> vend punon ende<strong>në</strong> bujqësi, që është e organizuar kryesisht<strong>në</strong> ferma të vogla. Një e shtata (epapërfillshme) e fuqisë pu<strong>në</strong>tore është <strong>në</strong>sektorin e industrisë, gjerësisht <strong>në</strong> ndërtimapo <strong>në</strong> aktivitete industriale, që i mbijetuankrizës ekonomike. Më shumë se një e tretaështë <strong>në</strong> sektorin e shërbimeve, që përmbledhshërbime të nivelit të lartë <strong>dhe</strong> modern, sie<strong>dhe</strong> aktivitete të veçanta të nivelit tëprapambetur. Sektori informal mendohet tëjetë rreth 1/3 e shifrës së përgjithshme tëpu<strong>në</strong>simit, megjithëse nuk ka studime tëveçanta <strong>në</strong> këtë fushë.Nëse përpiqemi të krahasojmë gjendjenaktuale të strukturës së ekonomisë shqiptaretë konturuar nga konfiguracioni i pu<strong>në</strong>simit tëvendeve të Evropës Lindore, duhet të kthehemipas <strong>në</strong> vitet 50’ për të gjetur një prani kaq tëma<strong>dhe</strong> <strong>në</strong> bujqësi, ndërsa kuota e popullsisëtë pu<strong>në</strong>suar <strong>në</strong> shërbime është thuajse si ajoe regjistruar <strong>në</strong> fillim të viteve 90’.Procesi i modernizimit që do të prek<strong>Shqipëri</strong><strong>në</strong> <strong>në</strong> vitet vijuese duhet tëpërgjysmojë pu<strong>në</strong>simin <strong>në</strong> bujqësi, tëdyfishojë pu<strong>në</strong>simin <strong>në</strong> industri <strong>dhe</strong> t’azgjerojë sektorin e shërbimeve inflacion. Mekëto ndryshime, struktura prodhueseshqiptare do t’i afrohej strukturës mesatare tëvendeve të Evropës Lindore <strong>në</strong> 1980, por menjë zhvendosje prej një të shtatës të fuqisëpu<strong>në</strong>tore nga sektori i industrisë <strong>në</strong> atë tëshërbimeve.Megjithatë, <strong>në</strong>se struktura e ardhshmeekonomike e vendit do të bazohet kryesisht<strong>në</strong> aktivitetin e grupeve të reja, ajo që lexuam<strong>në</strong> Tabelën 5.3 e errëson perspektivën. Brezate rinj rezultoj<strong>në</strong> se ja<strong>në</strong> të pu<strong>në</strong>suar <strong>në</strong> bujqësi,<strong>në</strong> një përqindje më të lartë se sa brezatparardhës. Ata ja<strong>në</strong> të pranishëm <strong>në</strong> të dysektorët “moder<strong>në</strong>” <strong>në</strong> një përqindje më të ulët,duke dëshmuar kështu një proces regresiv injëjtë me atë që ndodhi <strong>në</strong> vitet 90’. Pu<strong>në</strong>simii tyre <strong>në</strong> bujqësi, sektor ky që mundësonpu<strong>në</strong>sim të pjesshëm më shumë se sektorëte tjerë, kompenson mungesën e vendeve tëpu<strong>në</strong>s që ka karakterizuar tranzicioninekonomik.Ky fakt kufizon ndjeshëm shpresat për njëndryshim strukturor të shpejtë të sistemitprodhues shqiptar. Kjo grup moshë përfaqsonkandidatët më të mirë për emigrimin masivjashtë vendit pasi vazhdon të punojë për njëkohë të pjeshme <strong>në</strong> bujqësi <strong>dhe</strong> është epërgatitur psikologjikisht të zhvendoset <strong>në</strong>aktivitete të tjera.Tabela 5.3 - Të pu<strong>në</strong>suarit sipas gjinisë, grup-moshës <strong>dhe</strong> aktivitetit ekonomik: 2001Grup-moshat(% e të pu<strong>në</strong>suarve sipas gjinisë <strong>dhe</strong> grup moshës)Meshkuj Femra GjithsejBujqësi Industri Shërbime Bujqësit. Industri Shërbime Bujqësi Industri Shërbime15-19 65.4 10 24.6 65.3 11.4 23.3 65.4 10.6 2420-24 66.3 10.9 22.8 58.8 12.2 29 62.2 11.6 26.225-29 55.5 13 31.5 48.8 11.3 39.9 52.7 12.3 34.930-34 48.2 14.9 37 46 12.2 41.7 47.4 14 38.635-39 44.7 16.7 38.6 45.2 13 41.8 44.9 15.5 39.640-44 41.3 18.2 40.6 41.5 12.6 45.9 41.4 16.4 42.245-49 38.9 19 42.1 52.2 8.2 39.7 44.1 14.8 41.150-54 41.1 17.3 41.7 60.9 7.9 31.2 49.4 13.3 37.355-59 49.3 15.4 35.4 87.5 2.1 10.4 56 13 30.960-64 63.3 10.4 26.2 92.1 1.6 6.3 72.7 7.6 19.765+ years 68.2 8.3 23.5 69.5 8.3 22.2 68.6 8.3 23.115+ years 48.5 15.5 36 54 10.7 35.3 50.6 13.7 35.7Burimi: përpunimi i të dhënave të regjistrimit 2001.92 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001
Change language