Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT

Faktorët demografikë dhe social-ekonomikë, që ndikojnë pjesëmarrjene fuqisë punëtore, punësimin dhe papunësinëçojnë drejt këtij rezultati, nisur nga fakti seregjistrimi ka qenë korrekt. Pika e fundit duketse konfirmohet nga zgjerimi i fenonmenit nëvend, me ndryshime të mëdha ndërmjet grupmoshave 40-45 vjeç dhe 46-49 vjeç në rrethetrurale. Megjithqatë, nga rezultatet e regjistrimitne vetëm mund të konfirmojmë se femrat emoshës 46-54 vjeç, deklaruan se ato ishin tëpunësuara në kohën e regjistrimit në shiframë të larta se ato të grupmoshave më poshtëdhe më lart nga ato: nuk kemi asnjë mënyrëpër të kontrolluar vërtetësinë e deklaratave tëtyre, as arsyet e ndryshimeve që ekzistojnë.Në teori, fenomeni mund të vijë nga “efekti igrupit”, femrat e moshës 46 vjeç e lart të qenanë të 30 – në mes të jetës së tyre në punë –në kohën kur punësimi i femrave ishte shumëi përhapur: nëse ne pranojmë se ato ia arrijnëta ruajnë aktivitetin e tyre të punës, shkalla epunësimit të re mund të jetë më e lartë sa itakon grupit ndjekës, që kanë gjetur një situatëshumë më të keqe në përballjen me tregun epunës në tranzicion. “Efekti moshë” gjithashtumund të propozohet, për shkak të lirimit tëzakonshëm nga shumë angazhimepenguese familjare, apo për shkak të njëpërzgjedhjeje që favorizon femrat punëtoreme eksperiencë (dhe në moshë) tekinvestitorët e huaj në vend për fabrikat e tyre.Sidoqoftë, asnjë arsye nuk mund të shpjegojëkapërcimin e menjëhershëm të pjesmarrjessë fuqisë puntore dhe shifrave të punësimitnga mosha 45 në 46 vjeç, dhe as rënies sëmprehtë korresponduese në moshën 54 vjeç,kur aktualisht ndodh dalja masive në pensione femrave, sipas rregullave aktuale të daljesnë pension.Edhe në këtë rast, krahasimi i karakteristikavenë grupmoshat e afërta mund të na ndihmojnëtë nxjerrin grupin e femrave që duket se patënnjë punë kaq vonë në jetën e tyre. Megjithatë,sa kohë që “kapërcimi” ndodh në moshën 46vjeç, ne preferuam të formojmë një grupmoshë46-49 vjeç, krahasuar me atë 40-45vjeç dhe pasuesen 50-54 vjeç, duke ndriçuarkështu ndryshimet e moshave përkatëse nëkarakteristikat për moshat më të interesuarapër fenomenin. (Tabela 4A.4).Duket mjaft qartë se femrat e “sapopunësuara” jetonin kryesisht në zonat rurale,ku ato të sapomartuarat kishin nivel të ulëtarsimi. Nga pikëpamja e aktivitetit të punësqë ato pretendonin të kryenin duket sembizotërojnë apo janë ekskluzivisht nëbujqësi, kryesisht në fermë që ishte shtëpia etyre apo pa ndonjë vend fiks, si punëtorë përllogari të tyren apo kontribues familjarë.Gjithashtu mënyrat sesi kryhej aktivitetisugjeronin një angazhim të kufizuar nga ata:Tabela 4A.4 - Disa karakteristika të femrave të punësuara të moshës 40-59 vjeç, sipas grupmoshës:Shqipëria 2001 (% e dalë nga numri i femrave të punësuara)Karakteristikat e grave apo punës 40-45 46-49 50-54 55-59Rezidenca: Rurale 48.2 57.8 62.9 88.8Gjendja civile: Aktualisht të martuar 88.3 90.7 89.9 93.5Niveli i arsimit: Diplomë sekondare apo më e ulët 45.9 56.9 72.9 91.6Sektori i aktivitetit: Bujqësia 41.5 52.2 60.9 87.5Statusi i punës: Puntor 45.1 38 26.7 8.2Statusi i punës: Kontribues familjar 10.2 18.1 24.7 32.1Vendi i punës: fiks, jashtë shtëpisë 53.7 45.5 35 15.3Vendi i punës: ferma shtëpi 41.9 44.4 50.7 66.5Lloji i punës: punë e përhershme 76 71.5 64.4 57.7Lloji i punës: punë rastësore 1.5 4.1 6.2 7.4Koha e punës: e plot (35 orë/më shumë) 58.9 57.2 48.8 47.7Koha e punës: e pjesshme e shkurtër (më pak se 15 orë) 6.7 3.9 2.8 4.3Burimi: përpunimi i të dhënave të regjistrimit të vitit 2001.86 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001