Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT

kapitullikatërMund të shikojmë në kurbën e pjesëmarrjessë fuqisë punëtore tedencën në ndryshim përtë punuar gjatë jetës, në konkurrim meangazhimet e tij/saj. (psh, studimi, shërbimiushtarak etj) apo mundësia për të qënë “joaktiv” (psh, pensioni, të qenët shtëpiak etj, etj.).Në krahun tjetër, përgjigja aktuale mbikërkesën për punë mund të përfaqësohet ngavlerat e punësimit korrespondues.Distanca e konsiderueshme mes dy kurbavetë meshkujve (punësimi dhe aktiv) që vërejmëderi në moshën e mesme, dëshmonvështirësinë e moshës së re për të hyrë nëmënyrë të suksesshme në tregun e punës.Është e vërtetë se të dhënat e regjistrimitparaqesin një rënie në moshën 20 vjeç kur bieshifra e punësimit dhe - thuajse habitshëm -kur rritet vlera e atyre që kërkojnë punë për herëtë parë. (Aneksi 4.1, ku analizohet edhe veçantiae grupmoshës së femrave 46-54 vjeç).Ndryshimet mes kurbës së pjesëmarrjes sëfuqisë punëtore dhe asaj që mbledhpërqindjen e të punësuarve dhe atyre qëkërkojnë një punë të re, ndriçojnë faktin se“hyrjet e reja” në tregun e punës ndodhin derinë moshën 30 vjeç, si për meshkuj edhe përfemra. Pas kësaj moshe, boshllëku qëekzisiton mes “furnizimit me punë” dhe“kërkesës për punë” vjen thuajse ekskluzivishtsi pasojë e kërkuesve të një pune të re.Nga forma e kurbave në figurë për femrat,përveç dy pikëve të veçanta analizuar nëAneksin 4.1, ne vëmë re vështirësinë e madhepër të gjetur punë dhe për ta mbajtur atë nëkohën e regjistrimit të popullsisë në vitin 2001.Aktualisht ka gjithmonë 15-20% pikë diferencëmes vlerave të pjesëmarrjes së fuqisëpunëtore dhe vlerave korresponduese tëpunësimit dhe, që prej moshës 20 vjeç, kjodiferencë – që përfaqëson papunësinë – vjenkryesisht prej atyre që kërkojnë një punë të re,femra që deklaronin se ato kishin punuar nëtë shkuarën, por në kohën e regjistrimit atoishin duke kërkuar punë të re. Ky boshllëkmbetet thuajse konstant deri në moshën 54vjeç, kur dalja e femrave nga tregu i punësndodh menjëherë.Rënia e madhe në vlerën e punësimit nga viti1989 deri në 2001 ndriçohet nga vlerat epunësimit për grupmoshën specifike pesëvjeçareqë tregohet në Grafikun 4.2. Meshkujtiu afrohen këtyre vlerave vetëm në një moshëmë të madhe (40-49 dhe 50 e lart), femratveprojnë kështu kur janë 50 vjeç e lart. Në njëmoshë më të re (15-19), vlerat e arritura ngameshkujt në 2001 janë më të larta kudo,ndërsa për femrat janë të tilla vetëm nëkontekstin urban. Duke pasur gjithëndryshimet dhe përkufizimet e vëzhgimet,punësimi më i lartë i të rinjve mund tëdëshmojë një nevojë të hershme për të fituarpërmes punës dhe, si pasojë, një tendencëmë e ulët për të studiuar (apo mundësi).Në regjistrimin e vitit 2001, ka pak ndryshimemes niveleve dhe formave sipas rezidencës,të përjashtuar nga punësimi i lartë femrat egrupmoshës 40-49 vjeç që jetojnë në zonatrurale dhe vlera të një punësimi më të lartë nëmoshën mesatare si për meshkujt edhe përfemrat që jetojnë në Tiranë.Për meshkujt, niveli i lartë i shifrave tëpapunësisë në moshën 20-24 vjeç ikorrespondon futjes së vonë dhe të ngadaltënë punë, veçanërisht në Tiranë dhe zona etjera urbane, ku 70-80% e fuqisë punëtore tëpërbërë nga meshkujt, ishin në kërkim të njëpune në atë moshë (Grafiku 4.3). Papunësiatek femrat nuk arrin dot vlera kaq të larta, por,në Tiranë dhe zona të tjera urbane, ai mbeteti lartë deri në 40-60% të fuqisë punëtorepërkatëse nga mosha 20-24 vjeç në 35-39vjeç. Situata në zonat rurale është tërësisht endryshme, veçanërisht për femrat, megjithëqë ¼ e punëtorëve femra nga 20-29 vjeç ishinduke kërkuar punë gjithashtu.njerëzit dhe puna në shqipëri 59