Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT
Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT
Një pamje e përgjithshme e ndryshimeve rajonaleGrafiku 3.6 - Të punësuar sipas gjinisë, sektorit ekonomikdhe orëve të zakonshme të punës: Shqipëria 2001Meshkuj100%Femra100%80%80%60%60%40%40%20%20%0%Bujqësi Industri ShërbimeKohë të pjeshme jo të vazhdueshmeKohë të pjeshme të vazhdueshmeMe kohë të plotë0%Bujqësi Industri ShërbimeKohë të pjeshme jo të vazhdueshmeKohë të pjeshme të vazhdueshmeMe kohë të plotë(a) më pak se 15 orë në javë(b) 15-34 orë në javëBurimi: Llogaritje në bazë të të dhënave të Regjistrimit tëPopullsisë 2001gati gjithmonë nga puntoret femra në bujqësi.Për sektorët e tjerë, fakti se më shumë se40% e punës së puntorit mes 15 dhe 34 orënë javë, dëshmon për shpejtësinë e kufizuarme të cilën po përparon ekonomia shqiptare,ende në mbijetesë.10. Puna e dytëPunët sekondare janë kryesisht të përhapuranë ekonomi ku, duke qenë se punësimikryesor i qendrueshëm është ipamjaftueshëm për nevojat apo dëshirat epunëtorëve, ai/ajo sakrifikon pjesë të kohëssë tij/saj të lirë në kryerjen e një tjetër aktivitetipune, që ka apo jo lidhje me atë kryesoren.Punët dytësore zakonisht kryhen në mënyratë parregullta apo ekonomi informale. Një tjetërtip pune dytësore, më e rregullt, mund të jetëe pranishme aty ku fuqia puntore për degëtmoderne vjen nga njerëzit që ende jetojnë nëfshat. Ata shpesh përdorin kohën e tyre të lirëpër të përmbushur aktivitete pune rurale nëfermën ku ata jetojnë. Edhe në zonat urbane,punët e pjeshme mund të kryhen si punëdytësore, veçanërisht në treëgti, rregullime tëvogla, shërbime, të lidhura ose jo me punënkryesore.Sipas të dhënave të studimit të MSJ të 2002,vetëm 5% të numri të përgjithshëm tëpopullsisë kryejnë një punë të dytë në Shqipëri.Përqindja është më e lartë mes meshkujve:7% të meshkujve të punësuar kanë një punëtë dytë, ndërsa vetëm 3% e femrave tëpunësuara janë në të njëjtën situatë.Analizattregojnë se kur të punësuarit ishin edhekryefamiljarë ata tentonin të kishin një punë tëdytë më shumë se anëtartë e tjerë të famojesqë janë të punësuar. Përqindja ështëgjithashtu më e lartë mes të punësuarve tëmoshës 40-44 vjeç dhe nes personave tëpunësuar që janë divorcuar/ndarë. Tëpunësuarit në zonat urbane kanë një punë tëdytë vetëm në 3.1% të rasteve, ndërsa tëpunësuarit në zonat rurale në 6.4% të rasteve.Një numër i tillë i ulët vjen pjesërisht si pasojëe shifrës së lartë të atyre që punojnë nëbujqësi si puna bazë e shqiptarëve, sidomosnë rastin e femrave: një bujqësi që mbijetondhe një strukturë e vogël fermash që japin46 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001
k a p i t u l l i t r epak hapsirë për punësimin paralel në njëambjent i cili për më tepër është edhe iprapambetur. Shifra e lartë e papunësisëmund të jetë edhe një, meqë shumë personanuk kanë as edhe një punë kryesore.Të dhënat sipas statusit të punësimit nëpunën dytësore tregojnë se pjesa më emadhe e tyre, 78%, janë të vet punësuar apopuntorë të papaguar familjarë; puntorëtpërbëjnë vetëm 22 %. Pjesa më e madhe etyre janë të angazhuar në aktivitetet bujqësore(Grafiku 3.7).11. KonkluzioneGrafiku 3.7 - Të punësuar me një punë të dytë sipas degësekonomike: Shqipëria ;2002Shëndetsia4%Arsimi11%Transportedhekomunikacion5%Të tjera16%Tregtia11%Ndërtimi9%Bujqësi, pyjedhe peshkim29%Industriapërpunuese(përkufizimi ingushtë)15%Situata e tregut të punës së Shqipërisëpërshkruar nga të dhënat e regjistrimit të vitit2001 dhe studimit të MSJ 2002, ështësinqerisht shqetësues: nga 2,170 mijë personambi 15 vjeç, vetëm 1,042 mijë ishin tëpunësuar (48%), me 306 mijë të papunë (14%)dhe atyre që kërkojnë punë, si dhe 823 mijë joaktivë (38%), nga të cilët të paktën 250 mijë(11.5% nga 15+ vjeç e popullsisë) duhetkonsideruar si potencial pune, këtu nukpërfshihen studentët e rritur, pensionistët dhetë paaftët, si dhe shtëpiaket në moshë tëmadhe. Kështu, përballë një numri prej mëshumë se 1,600 mijë puntorësh potencialë,të ndarë në mënyrë të barabartë sipas gjinisë,kërkesa për punë ia doli të punësonte vetëm2/3 apo më saktësisht katër në pesë meshkujkundrejt më pak se gjysmës së numrit tëfemrave. Struktura ekonomike këtij punësimiishte plotësisht e prapambetur, me më shumëse gjysmën e të punësuarve në bujqësi, mëpak se 15% në industri dhe rreth 35% nësektorin e shërbimeve.Në fakt, edhe kjo pamje është optimiste, meqëpërcaktimi i aktiviteteve të punës si kërkesëpër punë në bujqësi është iluziv. Puntorëtruralë janë zakonisht më pak të paguar dhejanë ata që në shumicën e rasteve prodhojnëBurimi: Llogaritje në bazë të të dhënave të LSMS 2002më shumë për mbijetesën e tyre se për tregun.Deri në një farë mase kjo është e vërtetë edhepër disa nga personat e zonave urbane qëpunojnë në sektorin e shërbimeve, në ndërtim,tregëti, transport dhe komunikim, sektorë kuka punë të pasigurta të rastësishme apo meangazhim të pjesshëm.Si rrjedhojë, zemra e fuqisë puntore tëpunësuar në Shqipëri në regjistrimin e vitit2001 – dmth ata që punonin në mënyrë tëpërhershme dhe me kohë të plotë –llogariteshin në rreth 550-700 mijë punëtorë,shumë më pak se gjysma e potencialit tëpunës. Kjo bërthamë e fuqisë puntoreformohej nga 350-430 mijë meshkuj dhe 200-270 mijë femra. Struktura sipas sektoritekonomik të kësaj bërthame ishte pak mëshumë “moderne”; numri i puntorëve nëbujqësi po zbriste në rreth 40% të totalit,ndërsa të punësuarit në manifakturë ishinrreth 20% dhe ata në sektorin e shërbimeverreth 40%.Duke e krahasuar situatën me atë tëregjistrimit të vitit 1989, që ishte pak parandryshimeve të mëdha në regjimin politik dhenjerëzit dhe puna në shqipëri 47
- Page 1 and 2: NJERËZIT DHE PUNANË SHQIPËRIKrah
- Page 3 and 4: falenderimeNxjerrja e kësaj serie
- Page 6 and 7: LISTA E TABELAVETabela 3.1: Populls
- Page 8 and 9: Figura 4.5 : Shkalla e punësimit s
- Page 10 and 11: 10 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BA
- Page 12 and 13: Hyrjemanaxhimin e duhur dhe përdor
- Page 14: 14 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BA
- Page 17 and 18: k a p i t u l l i dyBurime të tjer
- Page 19 and 20: k a p i t u l l i dySMSJ të 2002 k
- Page 21 and 22: k a p i t u l l i dyAneksi 1.1Konce
- Page 23 and 24: k a p i t u l l i dyqë në të nj
- Page 25 and 26: k a p i t u l l i dyKOHËZGJATJA E
- Page 27 and 28: k a p i t u l l i3Një pamje e për
- Page 29 and 30: k a p i t u l l i t r eTabela 3.1 -
- Page 32 and 33: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 34 and 35: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 36 and 37: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 38 and 39: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 40 and 41: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 42 and 43: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 44 and 45: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 48 and 49: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 50 and 51: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 52 and 53: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 54 and 55: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 56 and 57: Një pamje e përgjithshme e ndrysh
- Page 58 and 59: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 60 and 61: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 62 and 63: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 64 and 65: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 66 and 67: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 68 and 69: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 70 and 71: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 72 and 73: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 74 and 75: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 76 and 77: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 78 and 79: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 80 and 81: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 82 and 83: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 84 and 85: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 86 and 87: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 88 and 89: Faktorët demografikë dhe social-e
- Page 90 and 91: Komente përmbyllëse dhe propozime
- Page 92 and 93: Komente përmbyllëse dhe propozime
- Page 94 and 95: Komente përmbyllëse dhe propozime
Një pamje e përgjithshme e ndryshimeve rajonaleGrafiku 3.6 - Të pu<strong>në</strong>suar sipas gjinisë, sektorit ekonomik<strong>dhe</strong> orëve të zakonshme të pu<strong>në</strong>s: <strong>Shqipëri</strong>a 2001Meshkuj100%Femra100%80%80%60%60%40%40%20%20%0%Bujqësi Industri ShërbimeKohë të pjeshme jo të vazhdueshmeKohë të pjeshme të vazhdueshmeMe kohë të plotë0%Bujqësi Industri ShërbimeKohë të pjeshme jo të vazhdueshmeKohë të pjeshme të vazhdueshmeMe kohë të plotë(a) më pak se 15 orë <strong>në</strong> javë(b) 15-34 orë <strong>në</strong> javëBurimi: Llogaritje <strong>në</strong> bazë të të dhënave të Regjistrimit tëPopullsisë 2001gati gjithmo<strong>në</strong> nga puntoret femra <strong>në</strong> bujqësi.Për sektorët e tjerë, fakti se më shumë se40% e pu<strong>në</strong>s së puntorit mes 15 <strong>dhe</strong> 34 orë<strong>në</strong> javë, dëshmon për shpejtësi<strong>në</strong> e kufizuarme të cilën po përparon ekonomia shqiptare,ende <strong>në</strong> mbijetesë.10. <strong>Puna</strong> e dytëPu<strong>në</strong>t sekondare ja<strong>në</strong> kryesisht të përhapura<strong>në</strong> ekonomi ku, duke qe<strong>në</strong> se pu<strong>në</strong>simikryesor i qendrueshëm është ipamjaftueshëm për nevojat apo dëshirat epu<strong>në</strong>torëve, ai/ajo sakrifikon pjesë të kohëssë tij/saj të lirë <strong>në</strong> kryerjen e një tjetër aktivitetipune, që ka apo jo lidhje me atë kryesoren.Pu<strong>në</strong>t dytësore zakonisht kryhen <strong>në</strong> mënyratë parregullta apo ekonomi informale. Një tjetërtip pune dytësore, më e rregullt, mund të jetëe pranishme aty ku fuqia puntore për degëtmoderne vjen nga njerëzit që ende jetoj<strong>në</strong> <strong>në</strong>fshat. Ata shpesh përdorin kohën e tyre të lirëpër të përmbushur aktivitete pune rurale <strong>në</strong>fermën ku ata jetoj<strong>në</strong>. E<strong>dhe</strong> <strong>në</strong> zonat urbane,pu<strong>në</strong>t e pjeshme mund të kryhen si pu<strong>në</strong>dytësore, veça<strong>në</strong>risht <strong>në</strong> treëgti, rregullime tëvogla, shërbime, të lidhura ose jo me pu<strong>në</strong>nkryesore.Sipas të dhënave të studimit të MSJ të 2002,vetëm 5% të numri të përgjithshëm tëpopullsisë kryej<strong>në</strong> një pu<strong>në</strong> të dytë <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong>.Përqindja është më e lartë mes meshkujve:7% të meshkujve të pu<strong>në</strong>suar ka<strong>në</strong> një pu<strong>në</strong>të dytë, ndërsa vetëm 3% e femrave tëpu<strong>në</strong>suara ja<strong>në</strong> <strong>në</strong> të njëjtën situatë.Analizattregoj<strong>në</strong> se kur të pu<strong>në</strong>suarit ishin e<strong>dhe</strong>kryefamiljarë ata tentonin të kishin një pu<strong>në</strong> tëdytë më shumë se a<strong>në</strong>tartë e tjerë të famojesqë ja<strong>në</strong> të pu<strong>në</strong>suar. Përqindja ështëgjithashtu më e lartë mes të pu<strong>në</strong>suarve tëmoshës 40-44 vjeç <strong>dhe</strong> nes personave tëpu<strong>në</strong>suar që ja<strong>në</strong> divorcuar/ndarë. Tëpu<strong>në</strong>suarit <strong>në</strong> zonat urbane ka<strong>në</strong> një pu<strong>në</strong> tëdytë vetëm <strong>në</strong> 3.1% të rasteve, ndërsa tëpu<strong>në</strong>suarit <strong>në</strong> zonat rurale <strong>në</strong> 6.4% të rasteve.Një numër i tillë i ulët vjen pjesërisht si pasojëe shifrës së lartë të atyre që punoj<strong>në</strong> <strong>në</strong>bujqësi si puna bazë e shqiptarëve, sidomos<strong>në</strong> rastin e femrave: një bujqësi që mbijeton<strong>dhe</strong> një strukturë e vogël fermash që japin46 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001
Change language