Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT

Një pamje e përgjithshme e ndryshimeve rajonale(megjithëse duke ruajtur nivelin e tij mëtëlartë), teksa u rrit në shkallë vendi.Nga pikëpamje plotësisht demografike, raportimes popullsisë më të re apo më të vjetër sekufijtë e moshës së punës – dmth. 14 vjeçapo më të re, apo 65 vjeç apo më të vjetër –dhe potenciali i fuqisë puntore nga 15-64 vjeçështë tregues i fuqishëm, sintetik i strukturëssë popullsisë. Ai jep ngarkesën “jo prodhuese”për një person “potencialisht produktiv”. Nëtabelën 3.3 jepen raportet e të rinjve, të rriturve,dhe raportin e përgjithshëm të vartësisëdemografike.Tabela 3.3 - Koeficienti i varësisë sipas venbanimit dhepërbërsve: 1989 dhe 2001Gjinia / Zona Regjistrimi1989 Regjistrimi 2001Koeficienti i varësisë së Të rinjve (a)Tirana urbane 0.36 0.36Të tjera urbane 0.46 0.42Rurale 0.6 0.51Vendi 0.54 0.46Koeficienti i varësisë së Të moshuarve (b)Tirana urbane 0.09 0.13Të tjera urbane 0.07 0.12Rurale 0.09 0.12Vendi 0.09 0.12Koeficienti i varësisë (c)Tirana urbane 0.45 0.49Të tjera urbane 0.53 0.54Rurale 0.69 0.63Vendi 0.63 0.58Burimi: përpunimi i të dhënave të regjistrimeve 1989 dhe 2001.(a)Pop.0-14vj / Pop.15-64vj.(b)Pop.65+vj / Pop.15-64vj.(c)(Pop0-14vj + Pop.65+vj) / Pop.15-64vj.Në vend kishte 0.58 persona në popullsinënë moshë pune për person, me një ulje ngaregjistrimi i vitit 1989 (0.63). Rëniet kanë qënëmë të mëdha në Shqipërinë rurale, ku tanikemi 0.63 persona të moshës jo puntore përçdo person më moshë pune, krahasuar me0.69 në 1989. Rënia në zonën rurale mund tëshpejgohet kryesisht me uljen relative tëpopullsisë nga 0-14 vjeç (-23 %) krahasuar merritjen e popullsisë në moshë pune (+14 %).Në zonat urbane, sidomos në qytetin eTiranës, kjo tendencë është rritur nga 0.45 në0.49 persona jo në moshë pune për personnë moshë pune. Teksa komponenti e kazvogëluar ngarkesën e vet kudo përveçTiranës, (ku ai ishte dhe mbetet më i ulët senë gjithë vendin), komponenti më i rritur e karritur ngarkesën e vet, veçanërisht në Tiranëdhe zonat e tjera urbane.Analiza sipas rretheve (shiko Hartën 8 në Atlas)tregon se rrethet me numër të lartë tëpopullsisë nga 15-64 vjeç më 2001 dhe, sipasojë, një raport të përgjithshëm vartësiedemografike më të ulët ku Devoll, Korca,Skrapar dhe Tirana, kishin shifra e rreth njëpersoni “jo produktiv” për dy në moshë pune,kurse në rrethe si Hasi, Kukes, Malsia e Madhedhe Puka raporti i vartësisë ishte një për 1.5.Pamja ishte e ndryshme në 2001 gjithashtumes qyteteve. Qytetet me numër të lartë tëpopullsisë 15-64 vjeç ishin Berati, Gjirokastra,Skrapari dhe Tirana, ku popullsia e atij grupmoshe ishte mbi 67%, ndërsa në qytete tëtjera si Bulqize, Has, Kukes dhe Pukë numriishte 60%. Analiza të mëtejshme sipaskomponentëve të vartësisë (shiko Hartën 9dhe 10 në Atlas) tregojnë se në pjesën verioreë vendit dhe respektivisht në rrethet e Bulqizës,Dibrës, Hasit, Kukësit, % e popullsisë 0-14vjeç në raport me 15-64 vjeç është më e lartë,që shkon nga 5.9 në 7.2. Karakteristikë përkëto rrethe është se raporti nuk është shumëi ndryshëm për zonat urbane/rurale. Ndërkohë,në rrethe të tjera si Delvine, Devoll, Gjirokaster,Korçë dhe Kolonjë, që ndodhen në jug ëShqipërisë dhe veçanërisht në qytete të këtyrerretheve, raporti i vartësisë është mjaft më iulët, duke shkuar nga 3.6 në 4.0. Në rrethe siDelvina, Devoll, Kolonjë, Përmet dhe Sarandë,veçanërisht në zonat e tyre rurale, raporti ivartësisë për më të rriturit është1.3 deri në 2herë më i lartë se mesatarja e vendit. Migrimii lartë ndërkombëtar nga këto zona, kryer ngatë rinj, judtifikon këto nivele.Prania e të rinjve në vend dhe sidomos nëzonat rurale ndriçohet nga seksioni i parë iTabelës 3.4, ku pjesa më e re e popullsisë në30 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001