Njerëzit dhe Puna në Shqipëri - INSTAT

k a p i t u l l i3Një pamje e përgjithshmee ndryshimeve rajonale1. HyrjeQëllimi i këtij kapitulli është të japë një pamjetë përgjithshme të fuqisë puntore, punësimitdhe papunësisë në Shqipëri siç rezultuan ngaregjistrimi i vitit 2001. Aty ku është e mundurdo të jepen krahasimet me regjistirmin emëparshëm të kryer në 1989. Këto krahasimedo të kryhen me kujdes për shkak tëndryshimeve të mëdha në modeletekonomike dhe politike që kanë ndodhurndërkohë.Të dhënat nga Studimi i MSJ i kryernë 2002, rreth një vit pas regjitrimit të 2001, dotë bëhet kryesisht për analiza të thella mbiçështje specifike që nuk ishin vëzhguar nëregjistrim.Kuadri territorial i referencës do të përdoretshpesh në këtë studim, duke u krahasuar mekryeqytetin, Tiranën urbane, ose me zona tëtjera urbane apo ruraleose duke përdorur 36rrethet në të cilat është ndarë Shqipria që në1992 dhe për të cilat është bërë rregullimi i tëdhënave të regjistrmit të vitit 1989. Ndarja urbane/ruraleplotëson më shumë kërkesat estudimit që ka qëllim të kuptojë modelin endryshëm të punësnë mjedise të ndryshme.Ndërsa ndarja administrative, mund të jetë edobishme për bërësit e politikave kombëtare,si dhe të atyre lokale për të kuptuar ndryshmetekzistuese rajonale dhe për të planifikuarndërhyrjet e duhura. Përveç disa komentevenë tekstin e zhvilluar në nivel rajonal, nepreferuam të mbildhnim të gjithë materjalinstatistikor në Aneksin 3.1 – Fuqia Puntore,Punësimi dhe Papunësia në rrethet shqiptare,ku raportohen edhe disa komente të shkurtrambi ndryshimet rajonale.Kapitulli ndjek një metodë që shkon nga epërgjithshmja tek specifikja, duke nisur ngapopullsia në moshë pune, nga e cila vjenedhe shumica e fuqisë puntore. Më pas,popullsia ekonomikisht aktive – dmth fuqiapuntore – merret në kosnideratë. Dykomponentët e saj – popullsia e punësuardhe e papunë – analizohen, shqyrtohen,sipas pikëpamjeve të ndryshme, sikomponentët e së dytës edhe përbërja e sëparës. Për të plotësuar kuadrin, analizohetgjithashtu edhe kategoria e të rriturve inaktivë,pse aty gjejmë persona (kryesisht studentë)që pregatiten të hyjnë në tregun e punës, siedhe persona që tashmë janë larguar ngaky treg, duke qenë në pension.njerëzit dhe puna në shqipëri 27