Burimet e të dhënave <strong>dhe</strong> përkufizimetPu<strong>në</strong>simi9. (1) Të pu<strong>në</strong>suarit” përfshij<strong>në</strong> të gjithë personat mib një moshë specifike, të cilët gjatë një periu<strong>dhe</strong> tëshkurtër të specifikuar, një jaë apo një ditë, ishin <strong>në</strong> kategoritë e mëposhtme:(a)“pu<strong>në</strong>sim i paguar”(a1) “<strong>në</strong> pu<strong>në</strong>”: persona të cilët gjatë periudhës së referencës kryen pu<strong>në</strong> për pagesë, me para <strong>në</strong> dorë apo<strong>në</strong> natyrë;(a2) “me një pu<strong>në</strong> por jo <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>”: persona të cilët punonin <strong>në</strong> vendin e tyre të pu<strong>në</strong>s prej kohësh, por që nukishin përkohësisht aty gjatë periudhës së referencës <strong>dhe</strong> kishin një shtesë <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>n e tyre.Kjo shtesë formale pune duhet të përcaktohet <strong>në</strong> dritën e rrethanave kombëtare, sipas një apo më shumëkritereve të mëposhtme:i. marrja e vazhueshme e pagësii. sigurimi për rikthimin <strong>në</strong> pu<strong>në</strong> <strong>në</strong> fund të aksidenti, apo marrëveshje për datën e kthimitiii. kapërcimi i gjatësisë së mungesës nga puna, kur është rasti, mund të jetë që zgjatja për të cilën puntorëtmund të marrin përfitime kompensimi pa obligime për të pranuar pu<strong>në</strong> të tjera(b)“vetë pu<strong>në</strong>simi”(b1) “<strong>në</strong> pu<strong>në</strong>”: personat të cilët gjatë periudhës së referencës kryen ndonjë pu<strong>në</strong> për përfitime apo fitimefamiljare, <strong>në</strong> para apo <strong>në</strong> natyrë(b2) “<strong>në</strong> një firmë por jo <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>”: personat <strong>në</strong> një firmë që mund të jetë një firmë biznesi, fermë aposhërbime, që nuk ishin <strong>në</strong> pu<strong>në</strong> gjatë periudhës së referencës për ndonjë arsye specifike(2) Për qëllime operacionale, nocioni “një lloj pune” mund të interpretohet si një pu<strong>në</strong> për të paktën një orë(3) Persona përkohësisht të pa pu<strong>në</strong> për shkak të sëmundjes apo dëmtimit, pushimit apo lejes, grevës apopërjashtimit, arsimimit, lejes për trajnim, lejs prindërore apo të lindjes, rënies <strong>në</strong> aktivitetin ekonomik, çorganizimi përkohshëm apo ndalimi i pu<strong>në</strong>s për shkak të arsyeve të tilla si koha e keqe, mungesa e energjisë elektrike,mungesa <strong>në</strong> lendë të para apo gas, apo mungesa të tjera me apo pa leje dueht të konsiderohen si <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>të paguar me faktin që ata kishin një pu<strong>në</strong> formale shtesë.(4) Të pu<strong>në</strong>suarit për llogari të tyren a<strong>në</strong>tarë të prodhuesve të kooperativave duhet të konsiderohen si të vetëpu<strong>në</strong>suar <strong>dhe</strong> klasifikuar si “<strong>në</strong> pu<strong>në</strong>” ose “jo <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>”, sipas rastit(5) Puntorët e papaguar të familjes <strong>në</strong> pu<strong>në</strong> duhet të konsiderohen si të vetë pu<strong>në</strong>suar megjithë numrin eorëve të pu<strong>në</strong>s gjatë periudhës së referencës. Vendet të cilat preferoj<strong>në</strong> për arsye të ndryshme të vendosinnjë kriter minimal kohor për përfshirjen e puntorëve të papaguar të familjes mes të pu<strong>në</strong>suarve duhenidentifikuar <strong>dhe</strong> klasifikuar më vete ata që punonin më pak se koha e përshkruar.(6) Personat e përfshirë <strong>në</strong> prodhimin e mallrave ekonomike <strong>dhe</strong> shërbimeve për konsum vetjak e familjarduhet të konsiderohen si të vetë pu<strong>në</strong>suar <strong>në</strong>se ky prodhim përshkruan një kontribut të rëndësishëm <strong>në</strong>konsumin e përgjithsëm të familjes.(7) Ata që merrnin para <strong>në</strong> dorë apo <strong>në</strong> natyrë duhet të konsiderohen tek pu<strong>në</strong>simi i paguar <strong>dhe</strong> klasifikuarsi “<strong>në</strong> pu<strong>në</strong>” ose jo <strong>në</strong> pu<strong>në</strong> mbi të njëjtat baza si personat e tjerë <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>sim të paguar.(8) Studentët, shtëpiakët <strong>dhe</strong> të tjerë të përfshirë <strong>në</strong> aktivitete jo – ekonomike gjatë periudhës së referencës,22 REGJISTRIMI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2001
k a p i t u l l i dyqë <strong>në</strong> të njëjtën kohë ishin të përfshirë <strong>në</strong> vetë pu<strong>në</strong>sim apo pu<strong>në</strong>sim të paguar siç përshkruhet <strong>në</strong> paragrafin(1) duhet të konsiderohen si të pu<strong>në</strong>suar mbi të njëjtën bazë si kategoritë e tjera të personave të pu<strong>në</strong>suar <strong>dhe</strong>të identifikohen më vete, aty ku është e mundur.(9) A<strong>në</strong>tarët e forcave të armatosura duhet të përfshihen mes personave <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>sim të paguar. Forcat earmatosura duhet të përfshij<strong>në</strong> si a<strong>në</strong>tarët e rregullt e të përkohshëm specifikuar <strong>në</strong> rishikimin e fundit tëStandarteve Ndërkombëtare të Klasifikimit të Profesioneve (ISCO).Papu<strong>në</strong>sia10 (1) “Të papu<strong>në</strong>t” përfshij<strong>në</strong> gjithë personat mbi një moshë specifike të cilët gjatë periudhës së referencësishin:(a) “pa pu<strong>në</strong>”, dmth jo <strong>në</strong> pu<strong>në</strong>sim të paguar apo vetë pu<strong>në</strong>sim siç përshkruhet <strong>në</strong> paragrafin 9(b) “aktualisht të gatshëm për pu<strong>në</strong>”, dmth ishin të gatshëm për pu<strong>në</strong>sim të paguar apo vetëpu<strong>në</strong>sim gjatë periudhëssë referencës, <strong>dhe</strong>(c) “<strong>në</strong> kërkim të pu<strong>në</strong>s”, dmth kishin ndërmarrë hapa specifikë <strong>në</strong> një periudhë të afërt <strong>në</strong> kërkim të pu<strong>në</strong>s sëpaguar apo vetë pu<strong>në</strong>simit. Hapat specifikë mund të përfshij<strong>në</strong> regjistrmin <strong>në</strong> një shkëmbim pu<strong>në</strong>simi publikapo privat, aplikim tek pu<strong>në</strong>marrësit, kërkim pra<strong>në</strong> vendeve të pu<strong>në</strong>s, fermave, hyrjet e fabrikave, tregut apovendeve të tjera ku mbli<strong>dhe</strong>n ata që kërkoj<strong>në</strong> pu<strong>në</strong>, vendpsja apo përgjigja ndaj reklamave të gazetave, kërkimi iasistencës nga miqtë apo të afërmit, kërkimi i tokës, ndërtesës apo makinerive e pajisjeve për të ngritur ndërmarrjene vet, përpjekja për burime financiare, aplikimi për leje e liçensa, etj.”2. Në situata ku mënyrat konvencionale të kërkimit të pu<strong>në</strong>s ja<strong>në</strong> të kufixuara, ku tregu i pu<strong>në</strong>s është shumë ipa organizuar <strong>dhe</strong> me kapacitet të kufizuar, ku thithja e pu<strong>në</strong>s, është jo e përshtatshme, apo ku fuqia puntoreështë më shumë e vetë pu<strong>në</strong>suar, përkufizimi standart i papu<strong>në</strong>sisë dhë<strong>në</strong> <strong>në</strong> paragrafin (1) mund të zbatohetduke relaksuar kriterin e kërkimit të pu<strong>në</strong>s.3. Në zbatimin e kriterit të mundësisë aktuale për pu<strong>në</strong>, veça<strong>në</strong>risht <strong>në</strong> situatat e mbuluara nga <strong>në</strong>n paragrafi(2), duhen zhvilluar testet e duhura për t’iu përshtatur rrethanave të vendit. Teste të tilla mund të zbatohen <strong>në</strong>nocione si dëshira aktuale për pu<strong>në</strong> <strong>dhe</strong> eksperienca e mëparshme e pu<strong>në</strong>simit, gadishmëria për të filluarpu<strong>në</strong> mbi terma lokalë të pagës, apo gadishmëria për të ndërmarrë aktivitetin e vetë pu<strong>në</strong>simit duke u nisurnga burimet e nevojshme <strong>dhe</strong> lehtësirat.4. Duke mos e ruajtur kriterin e kërkimit të pu<strong>në</strong>s të futur <strong>në</strong> përkufizimin e standartit të papu<strong>në</strong>sisë, personate papu<strong>në</strong> <strong>dhe</strong> aktualisht të mundshëm për pu<strong>në</strong> që kishin bërë pregatitje për të filluar një pu<strong>në</strong> të paguar, apoaktivitet të vetë pu<strong>në</strong>simit <strong>në</strong> një datë që ndjek periudhën e referencës duhet të konsiderohen të papu<strong>në</strong>.5. Personat që përkohësisht mungoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> pu<strong>në</strong> pa ndonjë shtesë formale pune që ja<strong>në</strong> aktualisht të mundshëmpër pu<strong>në</strong>sim <strong>dhe</strong> <strong>në</strong> kërkim të pu<strong>në</strong>s duhet të konsiderohen të papu<strong>në</strong> <strong>në</strong> përputhje me përkufizimin standarttë papu<strong>në</strong>sisë. Vendet mundet që, <strong>në</strong> vartësi të rrethanave <strong>dhe</strong> politikave kombëtare të preferoj<strong>në</strong> të zvogëloj<strong>në</strong>kriterin e kërkimit të pu<strong>në</strong>s, <strong>në</strong> rastin e personave të larguar. Në raste të tilla, personat e larguar përkohësishtqë nuk ishin <strong>në</strong> kërkim të pu<strong>në</strong>s, por të klasifikuar si të papu<strong>në</strong>, duhet të identifikohen si një <strong>në</strong>n kategori mevehte.6. Studentët, shtëpiakët <strong>dhe</strong> të tjerë kryesisht të përfshirë <strong>në</strong> aktivitete jo – ekonomike gjatë periudhës sëreferencës që plotësoj<strong>në</strong> kriteret e vendosura <strong>në</strong> paragrafët (1) <strong>dhe</strong> (2) duhet të kosniderohen si të papu<strong>në</strong> mbitë njëjtat baza si kategoritë e tjera të personave të papu<strong>në</strong> <strong>dhe</strong> të identifikohen më vehte, aty ku është e mundur.njerëzit <strong>dhe</strong> puna <strong>në</strong> shqipëri 23