STUDIJSKI PROGRAM - Panevropski univerzitet Apeiron
STUDIJSKI PROGRAM - Panevropski univerzitet Apeiron
STUDIJSKI PROGRAM - Panevropski univerzitet Apeiron
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Institucije koje izvode/admin. program<strong>univerzitet</strong> dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnogučenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje ćese sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanjeobrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirimaspecijalizovanih strukovnih akademija.Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili viševisokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajedničkadiploma (tzv. joint degree).<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> "APEIRON" Banja Luka– ustanova koja je nosioc (registrovala) programFakultet informacionih tehnologija Banja Luka– organizaciona jedinica koja izvodi programJezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHStručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:Šifra Naziv zanimanja Engleski nazivI Isprave koje imaju status diplomea/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTSDiplomirani inženjer informacionih2131216Bachelor of Information Technologies (B.IT)tehnologijab/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTSDiplomirani inženjer informacionih Bachelor of Information Technologies –2131217tehnologija – specijalista računarskih nauka specialist of Computer Science (B.IT - spec CS)c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS(sa odbranom magistarskog rada)Magistar informacionih tehnologija (ili2131218Master of Information Technologies (orračunarskih nauka) - u odabranoj oblasti2131228Computer Science) – in the field of…(M.IT)matičnosti studijskog programad/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS(prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)Doktor računarskih nauka u odabranoj2131219PhD of Computer Science – in the field of …oblasti matičnosti studijskog programaPočasni doktor nauka u oblasti matičnosti2131220PhD Honoris Causa in Information Technologiesstudijskog programa (Doctor honoris causa)e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)2131216-9Zajednička diploma informacionih tehnologija(ili računarskih nauka) – stepena ...II Isprave koje nemaju status diplomeJoint Degree of Information Technologies (orComputer Science) (bacheolor, master, PhD)a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS2131045Menadžer poslovne informatike u parcijalnomdodiplomskom školovanjub/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine danaAssociate degree of Information Technologies2131227Specijalista informacionih tehnologija (iliračunarskih nauka) u odabranoj oblasti Specialist in filed of ...matičnosti studijskog programac/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja iusavršavanja / strukovne akademije2
2131225Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat ozavršenom programu ... u oblastiinformacionih tehnologija (ili računarstva)OPIS <strong>PROGRAM</strong>A:Certificate / credentials on finalized program inInformation Technologies (or Computer Science)Obrazovni i profesionalniciljevi stud. programaSavremeni svijet ulazi u informatičku civilizaciju u kojoj su najznačajnijiresursi informacije i sredstva za akviziciju, prenos, obradu i disemenacijuinformacija. Mediji postaju faktički informatički servisi a Internet postajeuniverzalni multimedijalni mega-medij razmjene i plasiranja informacija uinteraktivnom obliku. Gutembergova galaksija štampane riječi, prerasta udigitalni makrokosmos informacionog highway-a, a sposobnost snalaženja unovoj "civilizaciji treptaja" postaje ključni element kompetitivnosti pojedinaca icijelih društvenih zajednica. Bitno redefinisan pojam informacije i mogućnostipronalaženja i adekvatnog korištenja odgovarajuće informacije utiče i naobrazovne potrebe svakog pojedinca a time i redefiniše sve aspekte pedagoškograda: metodiku, didaktiku, obrazovnu tehnologiju, obrazovni sistem.Znanje i informacije predstavljaju najznačajniji resurs savremenog razvijenogzapadnog društva čiji su strateški ciljevi zamjena klasične proizvodneekonomije sa ekonomijom usluga u kojoj intelektualne usluge imaju ključnuulogu.Studijski program "Inženjering informacionih tehnologija" dizajniran je uskladu sa zahtjevima integracije visokog školstva u jedinstveni evropski prostorobrazovanja - posebno u oblasti primjene informacionih i telekominikacionihtehnologija. Proces iniciran Bolonjskom deklaracijom oslanja se, u oblasti ICT,na saradnju fakulteta u okviru Evropske mreže u visokom obrazovanju.Stoga je misija Fakulteta informacionih tehnologija:Osnivanje kompetentne visoko-školske institucije bazirane nanastavnim planovima i programima savremenih računarskih, mrežnih ikomunikacionih tehnologija, čiji je osnovni cilj da se ponude duboka ioperativna znanja iz naučnih područja računarskih nauka,informacionih tehnologija, informacionih sistema, računarskoginženjeringa, i nastavničke informatike kao i sposobnosti u praktičnimprimjenama savremenog menadžmenta.Postizanje obrazovnog procesa u skladu sa najvišim standardima, kojipostoje u Evropskoj Uniji, omogućavajući nastavak studija u nekoj odzemalja EU, Implementiranje savremenog didaktičkog pristupa kroz diajalogsistemi mentorski podržan proces studiranja, koji kombinuje osnovnestudije sa praktičnim angažovanjem studenata na terenu i studentskimistraživačkim radovima. Takva diploma može da bude nostrifikovanau bilo koje vrijeme od strane kvalifikovane evropske institucije. Angažovanje nastavnog osoblja sa naučnim dignitetom ikompetencijama, koje je sposobno da preuzme rizik i odgovornost zarevitalizaciju ekonomije i društvenu tranziciju BiH, te da aktivnomparticipacijom u prenošenju znanja i savremenim metodama nastavnogprocesa doprinesu kreiranju humanog i socijalnog kapitala koji ćepredstavljati viziju budućnosti ove zemlje i njenih konstitutivnihnaroda.Studenti se takođe upoznavaju i sa skupom osnovnih instrumenata za podrškuposlovnom procesu, organizacionim i komunikacionim vještinama, zajedno sa3
sposobnošću da analiziraju i struktuiraju probleme poslovne organizacije. Da bipostigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuserazličite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe,seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice,problemski orjentisane radionice, laboratorijska nastava, demonstracioni časovi,studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, izrada modela, radna terenu, istraživački rad i rješavanje relativno jednostavnijih praktičnihfunkcionalnih problema preduzeća u okruženju. Povezano sa tim studenti trebada prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignutiobrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budupostignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studentiprezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost dakoriste instrumente za podršku poslovnom procesu, da organizuju svoj rad, dakomuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju rezultate. To znači daobrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja ipostignuća studenata, već tokom studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjujumetode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemskekompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali daimaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnostkasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Premanastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna iliinterdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvogciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitnimetodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnimoblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumenteza rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju ikomuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema uširem poslovnom kontekstu.Kompetencije/obrazovniishodi stud. programaDiplomirani studenti inženjeringa informacionih tehnologija će uglavnom bitiinvolvirani u informatičkim aspektima poslovnih organizacija u kojima rade, uplaniranju i menadžmentu informacionih resursa, projektovanju informacionihsistema njegovoj zaštiti i održavanju. Istovremenom, zahvaljujući značajnomposlovnom programu uključenom u kurikulum studija informacionihtehnologija, studenti če biti osposobljeni i da preuzmu standardne menadžerskei ekonomske funkcije organizacija za koje rade. To vodi prema fokusiranju kasljedečim generičkim sposobnostima koje su neophodne u različitim tipovimaorganizacija i različitim oblastima kako bi diplomirani studenti bili pripremljeniza stalne i ubrzane promjene poslovnog okruženja.Generičke sposobnosti studenta pretpostavljaju:a/ Sposobnost analize (koja pretpostavlja sposobnosti):• Identifikacije poslovnog okruženja u kojem se odvija rješavanjeproblema;• Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje problema;• Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješioproblem;b/ Sposobnost izbora;• Sposobnost donošenja odluka;• Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenjeodluke;• Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor;4
specijalizaciji unutar disciplineali na višem nivou.To znači da student treba dapoznaje najnovije teorije,interpretacije, metode i tehnike;° Da budu sposobni da kritičkiprate i interpretiraju najnovijirazvoj u teoriji i praksi;° Da imaju dovoljnokompetencija u okviru tehnikanezavisnih istraživanja i dabudu sposobini da interpretirajurezultate na višem nivou;° Da budu sposobni da uradeoriginalni doprinos unutarkanona same discipline u formizavršne teze;° Da pokažu kreativnost ioriginalnost u rješavanju• sposobnost rješevanje problema• sposobnost samokritike• znanje drugog jezika• etička opredjeljenostKljučne predmetno-stručnekompetencijeStudenti treba:° Da demonstriraju sposobnost daizvedu nezavisno, originalno i ukonačnici objavljivoistraživanje u jednoj ili višenaučnih područja koja seodnose bilo na fundamentalnaili na primjenjena saznanja;TREČI CIKLUSKljučne generičke kompetencije• Ekspertne vještine u specifičnimnaučnim područjima• Istraživačke sposobnosti• Creativnost• Uvažavanje razlika imultikulturalizma• Sposobnosti kritike isamokritikeGenerički deskriptori studija prvog i drugog ciklusa prema definisanimobrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20May 2005):Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentukoji: posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečenoprodužetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržanonaprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određeneaspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti; može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način kojipokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije kojedemonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanjeproblema u svojoj studijskoj oblasti; ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično usvojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključujei implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene,naučne ili etičke teme;6
može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilolaičkoj publici; razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoomsamostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentukoji: posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, iproširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvimciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost urazvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima; može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanjaproblema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ilimultidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast; ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnimsituacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenihinformacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja jevezana za primjenu tih znanja i sudova; može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazloženjeteze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici; posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij nanačin koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentukoji: posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti iekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti; posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira iprilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskimintegritetom; napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje graniceznanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ilimeđunarodno recenzirano objavljivanje; sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnihideja; može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti nanivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini; očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše uakademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena ikulturna unapređenja.Deskriptori studija prvog ciklusa IT inženjeringa:Studenti bi trebali da su u stanju:1. Da koriste i procjenjuju alate za analizu informacionog sistemakompanje i interakcije sa njenim poslovnim okruženjem;2. Da rade u specifičnim oblastima razvoja, implementacije i održavanjainformacionih resursa kompanije i da do određenog novoaspecijaliziraju tu oblast;3. Da naprave vezu sa ostalim funkcijama u preduzeću4. Da poseduju samosvijest5. Da argumentuju principe koje koriste u pronalaženju rješenja zaprobleme uglavnom na operativnom i taktičkom nivou;7
6. Da odbrane predloženo rješenje;7. Da su pripremljeni za donošenje odluka uglavnom na operativnom itaktičkom nivou.Deskriptori studija drugog ciklusa IT Inženjeringa:Studenti bi trebali da posjeduju:1. Kompetencije prvog ciklusa2. Vještine koje im omogućavaju da učestvuju u donošenju strategijskihodluka;3. Sposobnosti za vođeno istraživanje;4. Sposobnost samostalnog i nezavisnog rada5. Vještinu holističkog (sinergijskog) prosuđivanja i sposobnost kritičneprocjene strategijskih odluka;6. Vještinu da se sprovedu neophodne promjene;7. Međunarodnu mobulnost i razumjevanje različitih kultura.Program IT Inženjeringa zasniva se na sledećim opštim principima koji utičuna obrazovne ishode:Informatika je oblast koja se proteže znatno preko granica računarsketehnike. Pojedinačne discipline koje pokrivaju sa računarske nauke nemogu da pokriju puni opseg predmeta koji čine informatički kurikulum;Kompjuterske nauke svoje osnove baziraju na širokom mnoštvurazličitih disciplina. Od studenata se zahtjeva da prihvate koncepte izmnogih različitih naučnih disciplina i da nauče da integrišu teoriju ipraksu;Brza promjena računarskih nauka zahtjeva stalan uvid u promjene ukurikulumu;Razvoj nastavnih programa uvažava primjenu ICT u pedagoškoj praksii promjene u samoj pedagoškoj tehnologiji kao i znaćaj cjeloživotnogučenja;Pored fundamentalnih znanja svi studenti stiču i određene ključnevještine;Znanja su bazirana na međunarodnim iskustvima; Edukacija uključuje profesionalnu praksu kao integralnu komponentudodiplomskih studija;SPECIFIČNE KOMPETENCIJE programa proizilaze iz nastavnih modulastudijskog jezgra u oblasti poslovne informatike, informacionih tehnologija,ekonomije i menadžmenta što podrazumjeva poznavanje tehnološkogokruženja kako bi studenti mogli da efikasno koriste respektivne informatičkeresurse i druge ekonomske instrumente razumjevajući pri tom parametremakro/mikro – ekonomskog okruženja i identifikujući uticaje ovih elemenata naposlovnu organizaciju i poslovne funkcije. To podrazumjeva sposobnostidentifikovanja bitnih karakteristika i funkcionalnih područja primjeneinformacionih tehnologija u praksi poslovnih organizacija i ustanova kako bibili sposobni da definišu promjene u poslovnoj organizaciji i da se izbore sapromjenama u poslovnom okruženju.Studenti su obučeni da razumjevaju detalje poslovnih funkcija, tipoveposlova i poslovnih operacija, specifičnosti različitih tipova i veličinapreduzeća, geografskih regija, poslovnih sektora i da povežu ove faktore saosnovnim znanjima. Kompetencije analize, sinteze i kritičnog promišljanja u8
poslovnim i menadžerskim oblastima omogućavaju uspješno upravljanjekompanijama (alati i koncepti), planiranje, kontrolu i reviziju poslovneorganizacije i izradu konsultantskih planova.Studenti takođe preuzimaju osnovne kompetencije u sporednim područjimakoja su indirektno vezana za poslovni proces kao što su: mikro i makroekonomije, marketing-menadžment istraživanja, preduzetništvo, poslovniugovori, tehnologija i inženjering – razumjevanje tehnološke pozadineposlovnih procesa i veza sa istraživanjem tržišta, tehnološka predviđanja,socijalna i marketing psihologija, matematički i statistički metodi i alati.U oblasti poslovne logistike studenti preuzimaju kompetencije vezane zaupravljačko računovodstvo, menadžment hartija od vrijednosti, različiteinstrumente plačanja, poslovanje u berzama, špediciju i distribuciju.Nastavni program studija informatike karakteriše primjena i izučavanjenaprednih i savremenih informacionih tehnologija koje predstavljaju vrhtehnološkog domena i čije savladavanje upotpunjuje kompetencije i vještinekoje posjeduju diplomirani studenti na ovom studijskom programu:Savladane vještine: Interoperabilnost; Objekt-orjentisano programiranje; Korištenje sofisticiranih i intuitivnih API - aplikacionih programskihmodula (Application Program Interface) za naprednu komunikacijukorisnika sa kompjuterskim sistemom; Relacione baze podataka (RDBMS) Kompleksno uvezani "embedded" sistemi; World Wide Web i njegove primjene; Internet orjentisane i hardverski transparentne mrežne (networking)tehnologije; Grafika i multimedija; Interaktivan karakter računarskih tehnologija (Human-computerInteraction); Softverska sigurnost; Tehnologije zaštite, enkripcije i bezbjednosti softvera; Različiti aplikacioni domeni i distribuirane obrade;Obrazovni ishodi bi trebali studentima da daju vještine da formulišu:° Pitanja koja se odnose na pozadinu problema;° Istraživačka pitanja;° Metodologiju rješavanja problema° Analizu problema° Zaključke vezane za elaboriranje problema° Preporuke vezane za rješavanje problema° Izvore za dalju elaboraciju problema° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem° Prezentaciju problema i komunikaciju u vezi sa problemomNa osnovu obrazovnog profila menadžera informacionih tehnologija,specijaliste računarskih nauka i profesora informatike u domenu diplomskog ipostdiplomskog studija Univerzitet je kreirao veliki broj operativnih iprimjenjenih usmjerenja/specijalizacija, koje kvalifikuju studente za stručne iupravljačke poslove u malim porodičnim preduzećima, srednjim kompanijama ivelikim poslovnim sistemima, bankama, specijaliziranim marketingagencijama, investicionim fondovima, konzultantskim agencijama, te firmama9
koje se bave informacionim tehnologijama (softverski, hardverski, mrežni iWEB inženjering, Internet service-providing i marketing).Diplomirani studenti i diplomirani studenti-specijalisti Fakulteta informacionihtehnologija su osposobljeni za prestižna zanimanja kao što su: menadžerirevitalizacije i reinžinjeringa preduzeća u krizi, menadžeri poslovnihinformacionih sistema i informacionih sistema javne uprave, menadžeriposlovnih finansija i investicioni menadžeri, savjetnici za tržišno poslovanje,poreze i berzansko poslovanje, menadžeri odnosa s javnošću, komunikologe,sistem-analitičare i projektante informacionih sistema, softver-divelopere iWEB dizajnere, menadžere za održavanje informacionih sistema i računarskihmreža, eksperte menadžmenta proizvodnih IS, menadžere kontrole kvaliteta,stručne saradnike na istraživanju i planiranju, te savjetnike za kontrolu i revizijutržišnog poslovanja.U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost ipermanentni stručni razvoj.Sadržaj programa:Nastavni plan osnovnog diplomskog trogodišnjeg studija sastoji se od 36predmeta od kojih 27 predmeta čini obavezni a 9 predmeta čini izborniprogram. U okviru obaveznog programa 7 predmeta predstavljaju zajedničkeosnove sa ostalim studijskim grupama (od kojih su dva predmeta strani jezici),13 predmeta čine "jezgreni" studijski program, 5 predmeta čine kolaterarniprogram preuzet iz drugih studijskih grupa, a 2 predmeta su specijalistička umatičnoj oblasti.Predmeti zajedničkih osnova (7 predmeta) i predmeti studijskog jezgra (13predmeta) čine matično (strukovno i kvalifikaciono) jezgro studijske grupe(ukupno 20 predmeta).Nastavni plan diplomskog četverogodišnjeg specijalističkog studija se sastoji od48 predmeta od kojih 35 predmeta čini obavezni, a 13 predmeta čini izborniprogram. U okviru obaveznog programa 7 predmeta predstavljaju zajedničkeosnove sa ostalim studijskim grupama, 14 predmeta čine "jezgreni" studijskiprogram, 6 predmeta čine kolaterarni program preuzet iz drugih studijskihgrupa, 2 predmeta spadaju u grupu opštestručnih predmeta, a 6 predmeta suspecijalistički u matičnoj oblasti.Profili stepena I ciklusa "IT inženjeringa":Da bi se realizovali ciljevi ovog studijskog programa pretpostavlja se sljedećataksonomija poslovnih studija:1. Predmeti studijskog jezgra1.1. Informacione tehnologije;o CS-Računarske naukeo IT-Informacione i mrežne tehnologijeo IS-Informacioni sistemio CE-Kompjuterski inženjeringo DB-Menadžment informacijamao CG- Računarska grafika1.2. Poslovne i menadžerske discipline;1.3. Pomočne funkcije kao što su1.3.1. Metodologija i organizacija;1.3.2. Menadžment ljudskih resursa;1.3.3. Finansije i računovodstvo;1.3.4. Strateško upravljanje2. Predmeti koji produbljuju znanje (sa mogućim orjentacijama na)10
2.09.02.007. Sistem-analiza i logički dizajn Analysis and Logical Design2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema Information Systems Design2.09.02.011.Implementacija informacionih sistema – poslovnih,bankarskih, javne uprave, obrazovnihSystems Implementation and Testing Strategies2.09.03. Baze podataka (menadžment informacija) Databases (Information Management)2.09.03.025.Business Inteligence (Data Warehousing, Data Mining,OLAP) i ekspertni sistemiBusiness Inteligence (Data Warehousing, Data Mining,Olap) & Expert Systems2.09.06. Softverski inženjering (programski jezici) Software Engineering (Programming Languages)2.09.07. CAD tehnologije CAD Technologies2.09.08. Računarske komunikacije Computer Communications2.09.08.001.NET management - administracija i menadžmentračunarskih mrežaNet-Centric Computing – Administration and Managementof Computer Networks2.09.08.007. WEB programiranje i design WEB Programming and Design2.09.08.013. E-poslovanje i Internet marketing E-Business2.09.09. Računarska grafika Computer Graphics2.09.10. IT- Informacione tehnologije IT - Information Technologies2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja General Systems Theory2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode Decision Theory & Quantitative Methods2.09.11.005. Teorija informacija Information Theory2.09.11.007. Projektni Menadžment Project Management2.09.11.011. Kriptografija Cryptography2.09.11.013. Diskretne matematičke strukture Discrete Structures (Ds)2.09.11.015. Numerički metodi i operaciona istraživanja Computational Science and Numerical Methods (CN)2.09.11.021. Nauka o organizaciji Organization ScienceUSLOVI ZA UPISU prvu godinu osnovnih studija može se upisati lice koje ima završeno četverogodišnje srednje obrazovanje uentitetima BiH i disktriktu Brčko ili ekvivalentno obrazovanje u inostranstvu, pod uslovom da je uplatilo upisninu odn.školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosiUpravni odbor Univerziteta.Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>"APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završiokandidat za upis na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznihpredmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanjadonosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole uMinistarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platioupisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu,koja donosi Upravni odbor Univerziteta.Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili zapojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovuodluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje12
oj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe premaraspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može daraspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukolikotermin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je brojprijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvugodinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusapolažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis.Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit sepolaže u pismenoj formi.Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, iposlovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja iusmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.Upis na studije koji <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskimustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sazakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.<strong>Panevropski</strong> Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljujevisinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija zajednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise odkonkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblastivisokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a.Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskihobrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara kojiutiču na tržišnu poziciju Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijskiproces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze premaUniverzitetu iz prethodnih godina.Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odboraUniverziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u studira više od jednog člana uže porodice,talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u studiraju višeobrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a ili nastudijske programe koje organizuje <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin,studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika uslugaUniverziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajućepopuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visininaknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikomKompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnostiu kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice,stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta posemestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine,trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1)ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa "Inženjeringa informacionih tehnologija".U prilogu (2) Nastavni programi studija "Inženjeringa informacionih tehnologija", dat je pregled programskihsadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavnipredmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmetaprema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblastikojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda,savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta saspecificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave zapredmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljnoopisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenjepodjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su13
formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAPrilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološkiprincipi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanimka "učenju".Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:oPromjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte,te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora kojiomogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posredujeu razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzimaulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifičnesposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvidaasistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarijai situacija;o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja -zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvilesposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija urazličitim oblicima;ooooRedefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenimobrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, kojiomogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešćastudenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnimprezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi uprocjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata uobrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja,uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih ioperativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujućineposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanjeuslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju iparticipaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojojstudenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja iplanirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.Na <strong>univerzitet</strong>u se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionihi demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime sestiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvidu kontiuitet savladavanja gradiva.Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne zapredmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može dase obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnihsadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja zapredemt koji se izučava.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj14
formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionimmedijima (interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) kojeomogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer AssistedLearning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske ikomunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenuistraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključujeodgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskihsimulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnihtehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesasticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanjeizvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera.Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenamanjegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešćestudenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog<strong>univerzitet</strong>a. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samogpredmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog<strong>univerzitet</strong>a. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika iknjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalomrazličitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od stranenastavnog osoblja angažovanog na <strong>univerzitet</strong>u. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika jenametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni planposlovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađenprema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevimabolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literaturaili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteciUniverziteta.Na <strong>univerzitet</strong>u se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa,bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokomstudija za koje je Statutom <strong>univerzitet</strong>a predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vidnastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskihsadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbesadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacijesa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje suopremljene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u.Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranogindividualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće puteminterneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni izprogramskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentimana ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljajuosnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturiocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje uukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije radastudenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn.ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost napredmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen.Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremenaza predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne15
prihvataju se.Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studentisamostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi iliasistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni.Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju uvidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.Na <strong>univerzitet</strong>u se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici unastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenogpredmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažupojedine teme o čemu se vodi rasprava.Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji seorganizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu dabudu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji jedodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci,projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđihrješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardicitiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se morajucitirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje studentkoristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji jedistribuiran studentima.Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja izadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je utakvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačihzadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom"i može da bude predmet sankcionisanja.Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanjeakademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> razumije pritisakkoji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školskugodinu, te će <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> na takve incidente reagovati izbalansirano.Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo usavladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnogosoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručniizvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepenpripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvujuu konačnoj strukturi ocjene studenta."Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje jeobrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEBmailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanihza nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana zajedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obradenarednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnihkonsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljenapitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uzreferencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se tidijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može dapredloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadajenazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima,16
uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, teproširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski radpred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijenena Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standardekorektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane samentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranogteksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovnoprepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta,koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan)bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeksu sekciji "Ostale forme rada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanjei objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jednegeneracije studenata iz predmeta na koje je izabran.Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidukonkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata.Na <strong>univerzitet</strong>u se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis),kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih iintrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžmentimplementirane kroz rad u sekcijama;Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina,simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija iodnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i damisaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajućimisaone operacije analize i sinteze.Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključciprethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečenekroz predavanja, radionice i treninge.Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanrednestudente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi.Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te upostdiplomskoj i doktorskoj školi.Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskimustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnimlaboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležneKatedre.Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse.Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda itehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta.Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicamaorganizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenjekarijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public RelationCentre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog17
za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg seobezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika uistraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnomobjašnjavanju).Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanjamijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu sciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija.Stručne i rekreativne ekskurzije.Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-EuropeanComputer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču,novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovnediplome.Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno islobodno kreiranje izbornog programa.Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorikeitd.).Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća, osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.Na <strong>univerzitet</strong>u se stimulišu sljedeće metode učenja: Aktivno učešće na predavanjima; Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeniod strane nastavnika; Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smisluveličine i kompleksnosti); Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenihzadataka ili izrade rada; Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno; Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;18
PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodovaIzmeđu različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principomcjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet ćeomogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog <strong>univerzitet</strong>a, ili studentekoji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanjupo bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi,diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnimoblastima Univerziteta.Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog <strong>univerzitet</strong>a, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnomškolovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedlogaKomisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisijestudent je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga kojese naplaćuju na Univerzitetu.Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumentekojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepisocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatakdiplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i kojisu utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svomnastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučavana Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovuuvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>uodređuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.)utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) premaukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicuprema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European CreditTransfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se premametodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme -University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja odstrane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanjuvisokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistempriznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement)svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u ciljunastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of InformationCentres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).PREDUSLOVI za upis predmetaPotreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisastudijskog programa (kao npr. "diploma supplement");o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštenaosoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge19
visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristupstudijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od stranestudenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određeneobrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati uokviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovištaautomatske obrade podataka.Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, iliodgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoomobrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslovavezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupapredmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanjeprogramskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnihpredznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinomstudija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite izdiferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu supreviše širok i nedovoljno precizan uslov.Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definišeskupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradupredmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih <strong>univerzitet</strong>a (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevimapostizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost nastudiju.<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupomprethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je imogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivounastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji suuslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. Uovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupaodnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svihpredmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslovepristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisniuslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modulznanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodnopredznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslovpristupa visokom obrazovanju.Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tompredmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).Način izbora predmeta iz drugih studijskih programaU skladu sa opredjeljenjem Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a APEIRON da primjeni sve aspekateBolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden jepored obaveznog još i izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski programakademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabereizborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifičnaznanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru20
izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija: da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, aza koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri; da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija,potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti; da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatnisemestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnojstudijskoj oblasti; da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se nazivreferencira u tekstu osnovne diplome; da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane nadrugim fakultetima Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a smanjujući diferencijalni program koji sekomisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe; da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskimgrupama pojednih fakulteta Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a, tada se student slobodno priključuje toj grupi i uokviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog<strong>univerzitet</strong>a imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetuodn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imajusva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugipredmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenskipreklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezniprogram ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Studentmora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinogpredmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored ipripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ilidrugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućegpredmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju"podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnojtežini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svojeizborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu jeostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji seza navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada sestudentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta.Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine)odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu ustudentskoj službi.Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima: Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnomplanu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planirannastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno21
četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sanjihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku uprilogu ovog Uputstva; Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine.To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jertime ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavniprogram svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta); Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje taznanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svakiizborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se nemože izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu. Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, uvišim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godinamože da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanjaproduži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokomstudija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najvećemoguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskihprograma mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, nemogu razmjenjivati predmete.U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornihpredmetaKategorrija izborneoblastiFakultet poslovne ekonomijePreduz.menadž.Menadž.javneupraveBankarstvo,fin. trg.Fak. pravnihnaukaOpštepravnagrupaPoslovnopravoFak. poslovneinformatikeNastavn.informat.Fakultet zdravstvene njegePoslovnainformatikaSestrinstvoMenadžmentuzdravstvuFizioterapijaSanitarniinž.Diferencijalni studijzajedničkih osnovaX X X X X X X X X X XOblast računarskih nauka X X X X XMatično jezgro smjera"Preduzetničkimenadžment"Matično jezgro smjera"Menadžmentbankarstva, finansija itrgovine"Matično jezgro smjera"Menadžment javneuprave"Uže stručni predmeti izoblasti opštegmenadžmentaUže stručni i spec.predmeti u oblastipreduzetništvaUže stručni i spec.predmeti u oblastibankarstva, finansija itrgovineX X X X X XX X X X X XX X X X X XX X X X X XX X X X X XX X X X X XUže stručni i spec. X X X X X X22
predmeti u oblasti javneupraveUže stručni i spec.predmeti u oblastipravnih naukaXXMatično jezgro smjera"Sestrinstvo"Specijalistički predmeti izoblasti "Sestrinstva"Spec. izborni predmeti izoblasti "Sestrinstva"Matično jezgro smjera"Menadžment uzdravstvu"Izborni predmeti izsmjera "Menadžment uzdravstvu"Izborni predmeti iz oblastiposlovne ekonomije zazdravstveni menadžmentMatično jezgro smjera"Fizioterapija"Matično jezgro smjera"Sanitarni inženjering"Izborni predmeti iz oblastifilologijeX X XX X XXX X XXXX X XX X X XX X X X X X X X X X XKriterijumi i način osiguranja kvalitetaUniverzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanjakvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanjeobrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i radanastavnog osoblja.Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta naPanevropskom <strong>univerzitet</strong>u "APEIRON".Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a objavljuje se tako da je dostupanakademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizacijipojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupnistudentima.Procedure planiranja i kontrole kvaliteta <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> je razradio i uskladio prema preporukamaEvropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association forQuality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in theEuropean Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u obuhvata kako djelatnosti koje seobavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a su:1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta;2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta;3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta;23
4. Kvalitet studijskog programa;5. Kvalitet nastavnog procesa;6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada;7. Kvalitet nastavnika i saradnika;8. Kvalitet studenata;9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa;10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta;11. Kvalitet prostora i opreme;12. Finansiranje;13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta;14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvalitetaZa vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepenazadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje seKomisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodiutvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito: da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakogsemestra, da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerzitetamere unapređivanja kvaliteta.Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta,- ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta,- dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene,- opštu ocjenu ispunjenosti standarda,- mjere za poboljšanje kvaliteta.Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanputgodišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada iotklanjanja uočenih slabosti.<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standarduISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok jesa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programaU toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski programunutar Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer.Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene uokviru svoje prethodne studijske grupe.Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na <strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong> tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matičnaiz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom<strong>univerzitet</strong>u narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskojustanovi.Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima jematičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara brojupriznatih kredit-bodova i to:o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija io Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studijaStudent je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-24
odova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom odfakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produžeškolovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom<strong>univerzitet</strong>u "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu samatičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a.Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog <strong>univerzitet</strong>autvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdipodudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanjusa matičnosti Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestrumatičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a, te se na osnovu prethodnog obrazovanjastudentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu uprethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a Komisija vrši vrednovanje studijskogprograma te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom37. Statuta Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršenopozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima kojisu prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili druginadležni organ odn. ustanova.Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara samatičnosti Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn.studijske grupe Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjavamatično kvalifikaciono jezgro struke.Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojegstudenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ilijednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni programzamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada sepoistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnogprograma ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom58. Statuta Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a.Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom<strong>univerzitet</strong>u pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju RepublikeSrpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992.godine mogu da produže školovanje na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u nakon prethodno sprovedenog postupkapriznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetkaškolovanja za studente koji produžavaju školovanje.Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodovasavladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući programdiferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom<strong>univerzitet</strong>u.Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programunastavka njegovog školovanja na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u, tada može da umjesto tog predmeta polaže nekiod obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta izprethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.Obaveze studenata, dinamiku studiranja25
Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenihispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici utrajanju od 2 sedmice.Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnihblokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetnisemestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinihpredmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati• Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25• Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica• Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica• Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica• Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica• Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice• Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica• Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice• Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica• Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati• Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati• Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS• Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS• Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS• Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS• Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTSUkupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagoškuaktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenjapredviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenilauspješnost studenta u savladavanju tog programa.Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) iosam (specialistički stepen) semestara.Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom<strong>univerzitet</strong>u "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:‣ redovne dvosemestralne magistarske studije; i‣ vanredne četverosemestralne magistarske studijeUniverzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskimstudijama na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan.Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačkeaktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim imagistarskim studijima.Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske26
godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispitastudent stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskomprogramu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskihprograma organizovanih na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji nepoloži izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u definišu se ciljeviizbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnihstudija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskihsadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnimuslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije ipravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programastudija na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u.Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija.Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom zakojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanjedopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja iliproširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna zanastavak studija na nekom drugom <strong>univerzitet</strong>u.Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavljauslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij iutvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa urežimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira"Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.Student Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskimosnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može stečiviše od 75 ECTS kredit-bodova.Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnihstudija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev zaodobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanjadiferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa drugevisokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnihstudija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programauporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnogstudija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja podkontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programasteknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajućusubspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatnekvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplomegdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele dapostignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđeneza sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija naPanevropskom <strong>univerzitet</strong>u.Subspecijalizacije na studijskom programu "Inženjeringa informacionih tehnologija"27
Naziv odsjeka /subspecijalizacije Menadžment proizvodnih inf. sistema; Menadžment poslovnih inf. sistema; Menadžment inf. sistema javne uprave; Industrial IS Business IS E-governmentEngleski naziv Management obrazovnih informacionihsistema; Administracija i menadžment računarskihmreža; Projektovanje informacionih i komunikacionihsistema; Menadžment informacionih tehnologija; Softverski inženjering; Elektronsko poslovanje (E-commerce, E-banking, E-marketing); Računarska grafika i dizajn; WEB programiranje i dizajn; Menadžment relacionih i distribuiranih bazapodataka; Menadžment bezbjednosti IS - kripto & cyberzaštita; Arhitektura, organizacija i održavanjeračunarskih sistema; Poslovni ekspertni sistemi E-Learning NET Management & Administration Inf. & Comm. System Design IT Management Software Engineering E-commerce, E-banking, E-marketing Computer Graphics and Design WEB Programming & Design RDBMS & Distributed DB IT Security & Protection CS Architecture, Organization & Maintenance Business IntelligenceEVALUACIJA ZNANJA STUDENATAEvaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvatisve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktimavisokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti(prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/moduluodn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnihobaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelovekonačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnihevaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalnonapredovanje studenta tokom studija.U praksi Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se: Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što suinterakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama,laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments); Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;o Domaći rad (Homework)28
o Zadaci (Assignment)o Projekat (Project Assignment)o Problemski zadaci (Problem Sets)o i drugi ... Testovni ispiti;o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones);o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune);o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskihpitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;o Pisani ispiti sa pitanjima;o Problemski - pisani ispiti;o Pisani ispiti tipa "Eseja";• Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja";• Esej "studija slučaja";• Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);o Odbrana seminarskog rada;o Odbrana diplomskog rada; Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;o Izvještaj o praktičnom radu;o Izvještaj o studentskoj praksi;o Laboratorijski rad – napomene i procjene;o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure);o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda);o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.); Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokomobrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog usavladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene zapojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanjai vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultatestudenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosnipredmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima,seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitneobaveze).Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni jesljedeća: Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sveparcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenihispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasičnepismene ispite tipa "eseja". Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što29
su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće naradionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 % Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupamavan direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi,domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima ipredispitnim obavezama) je sljedeća:R.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad03 Učešće u pedagoškim radionicama04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse05 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatUčešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %Tipovi procjene znanja:° Problemski zadaci tokom obrade predmeta° Testovi znanja ili vještina° Oralne (usmene) prezentacije° Laboratorijski izvještaji;° Analize teksta, istraživačkih podataka itd.° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva)° Izvještaj sa terenskog rada° Esej ili izvještaj kao dio teze° Različite sumarne procjene rada studentaIspit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjimavišestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principeposlovne politike koji se primjenjuju na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u.Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i SenataUniverziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznoststudenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanjeISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitograda. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebnavrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izrazefikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnomunapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije iprocjene znanja i postignuća studenata.Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti30
septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka inamjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga višesile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini inamjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadutroškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Panevropskom<strong>univerzitet</strong>u.Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ilikredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjeneiz tog predmeta.Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji supredstavljeni su u sljedećoj tabeli:Slovnaocjena(ECTSstandard)NumeričkaocjenaA 10B 9C 8D 7E 6FX 5FOpisna ocjena / definicijaocjeneIZVRSTAN – izvrstannastup sa manjim greškamaVRLO DOBAR – iznaduobičajenog standarda ali sapojedinim greškamaDOBAR – generalnocjelovit rad sa određenimbrojem upadljivih grešakaZADOVOLJAVAJU-ĆI -jasan odgovor ali saznačajnim nedostaci-ma/manamaDOVOLJAN – nastupstudenta zadovoljavaminimum kreiterijaNEDOVOLJAN – zahtjevase malo dodatnog rada prijedodjele kredita za prolaznuocjenu- NIJE ZADOVOLJIO –zahtjeva se znatan dalji radOpisna oznaka / definicija(engleski tekst)EXCELLENT - outstandingperformance with only minorerrorsVERY GOOD -above theaverage standard but withsome errorsGOOD -generally soundwork with a number ofnotable errorsSATISFACTORY- fair butwith significantshortcomingsSUFFICIENT - performancemeets the minimum criteriaFAIL- some more workrequired before the credit canbe awardedFAIL- considerable furtherwork is requiredStudent koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nijezadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova.Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne zastudijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTSkredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS keditbodovimaupisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fondaobaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećojtabeli:31
OznakaVrsta aktivnostiBrojKredita0I0II0III0IVSeminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnompredmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranicaA4 formataStudentska praksa, ili praktičan rad u trajanju odnajmanje mjesec danaStudentska praksa, ili praktičan rad u trajanju odnajmanje dva mjesecaStudentska praksa, ili praktičan rad u trajanju odpreko tri mjeseca0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 30VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 20VIIVerifikovano učešće na eksternim seminarima,radionicama, konferencijama (više od 50 %vremena trajanja seminara)0VIII Učešće u radu na projektima 30IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 50X0XI0XIICertifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čijaje tema i sadržaj usko vezana za šire naučnopodručje studijske grupe/specijalizacije, kojustudira studentRadovi publikovani u relevantnim medijima čija jetema i sadržaj usko vezana za šire naučno područjestudijske grupe/specijalizacije, koju studira studentInovacije i patenti koji su zvanično priznati odn.certificirani0XIII Diplomski – specijalistički rad 100XIV Magistarski rad 30Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnojproceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljnosu razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a "APEIRON".3345233432
PRILOG 1.Nastavni plan studijskog programa"INŽENJERINGA INFORMACIONIHTEHNOLOGIJA"
NASTAVNI PLANStudijski program "Poslovna informatika"TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni):ZVANJE: "Diplomirani menadžer informacionih tehnologija" (Bachelor of Information Technologies);Red.br.ŠifraNaziv predmetaECTSKontaktčasoviVježbetreninziNastavne aktivnosti (čas)TIPpredmetaSeminarskii stud.radoviPedagoškeradioniceStručna iklničkapraksaIndividualni radIndividual. igrupnoučenjeIstraživ.izvoraSVEGAčasovaradaI SEMESTAR1 5.06.04.005. Mundologija2 6.01.01.021.Filosofija života: opšta i specijalnametodologija3 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu4 1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs)5 6.03.a Strani jezik - prvi2.09.11.013.Diskretne matematičke struktures e m i n a rZajed.osnoveZajed.osnoveZajed.osnoveZajed.osnoveZajed.osnove6 48 24 100 8 1805 40 18 86 6 1506 48 24 108 1806 48 30 98 4 1804 30 30 56 4 120Spec. 3 20 20 46 4 90UKUPNO I semestar 30 234 104 42 0 0 494 26 900II SEMESTAR6 5.01.13.003. Makroekonomija Kolatr. 6 48 18 106 8 1807 5.01.13.005. Mikroekonomija Kolatr. 5 40 15 91 4 1508 5.01.11.001.Preduzetništvo i preduzetničkaekonomijaKolatr. 6 48 30 18 78 6 1809 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija) Jezgro 5 40 18 12 72 8 15010 6.03.b Strani jezik - drugiZajed.osnove4 30 30 56 4 12034
Red.br.ŠifraNaziv predmetaECTSKontaktčasoviNastavne aktivnosti (čas)VježbetreninziTIPpredmetaSeminarskii stud.radoviPedagoškeradioniceStručna iklničkapraksaIndividualni radIndividual.i grupnoučenjeIstraživ.izvoraSVEGAčasovaradaIzborni program – parni semestar 4 24 86 10 120UKUPNO II semestarIII SEMESTAR30 230 60 54 27 0 489 40 90011 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja Jezgro 5 40 16 90 4 15012 2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema Jezgro 6 48 20 12 92 8 18013 2.09.11.002.Teorija odlučivanja i kvantitativnemetode14 2.09.01.001.Arhitektura računarskih sistema imrežaZajed.osnove5 40 16 90 4 150Jezgro 6 48 30 94 8 180Izborni program – neparni semestar 8 48 172 20 240UKUPNO III semestar 30 224 62 20 12 0 538 44 900IV SEMESTAR15 2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi) Jezgro 6 48 30 94 8 18016 2.09.06.001. Principi programiranja Jezgro 5 40 18 86 6 15017 5.03.03.005. Tehnološki menadžment Kolatr. 6 48 18 104 10 18018 5.01.12.017. Upravljačko računovodstvo Kolatr. 4 30 24 12 54 120Izborni program – parni semestar 9 48 202 20 270UKUPNO IV semestar 30 214 54 36 12 0 540 44 90035
Red.br.ŠifraNaziv predmetaECTSKontaktčasoviNastavne aktivnosti (čas)VježbetreninziTIPpredmetaSeminarskii stud.radoviPedagoškeradioniceStručna iklničkapraksaIndividualni radIndividual.i grupnoučenjeIstraživ.izvoraSVEGAčasovaradaV SEMESTAR19 2.09.10.007. Poslovne aplikacije Jezgro 4 30 30 60 12020 2.09.03.021. Baze podataka Jezgro 5 40 18 12 76 4 15021 2.09.06.051.Viši programski jezici i RAD alati –programiranje u VB22 2.09.08.001.NET management - administracija imenadžment računarskih mrežaJezgro 6 48 30 24 78 180Jezgro 5 40 12 12 86 150Izborni program – neparni semestar 10 48 232 20 300UKUPNO V semestar 30 206 90 36 0 12 532 24 900VI SEMESTAR23 2.09.08.007. WEB programiranje i design Jezgro 6 48 30 24 78 18024 2.09.08.015.Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking)Spec. 5 40 12 98 15025 2.09.08.021. Internet marketing Jezgro 5 40 12 12 80 6 15026 2.09.02.021.MbIS - Management poslovnihinformacionih sistemaJezgro 4 30 12 30 40 8 120Izborni program – parni semestar 10 48 232 20 300UKUPNO VI semestar 30 206 30 48 12 42 528 34 900U K U P N O bachelor program: 180 1314 400 236 63 54 3121 212 540036
ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni):ZVANJE: "Diplomirani menadžer informacionih tehnologija – specijalista računarskih nauka " (Bachelor of Information Technologies-Specialist inComputer Science)Red.br.ŠifraNaziv predmetaECTSKontaktčasoviNastavne aktivnosti (čas)VježbetreninziTIPpredmetaSeminarskii stud.radoviPedagoškeradioniceStručna iklničkapraksaIndividualni radIndividual.i grupnoučenjeIstraživ.izvoraSVEGAčasovaradaVII SEMESTAR27 2.09.03.023.RDBMS (SQL administracija & CASEalati)28 2.09.10.001.Zaštita računarskih i poslovnihsistemaSpec. 7 56 28 28 88 10 210Spec. 6 48 18 20 84 10 18029 2.09.04.001. Ekspertni sistemi Jezgro 5 40 18 82 10 150Izborni program – neparni semestar 12 72 258 30 360UKUPNO VII semestar 30 216 46 46 20 512 60 900VIII SEMESTAR30 5.03.05.001. Nauka o organizaciji Opšti 6 48 12 18 96 6 18031 2.09.03.025.Business Inteligence (DataWarehousing, Data Mining, OLAP)Spec. 6 48 22 18 80 12 18032 2.09.06.013. Osnove softverskog inženjeringa Spec. 8 66 40 24 90 20 240Diplomski/specijalistički rad 10 48 232 20 300UKUPNO VIII semestar 30 210 52 22 60 498 58 900U K U P N O spec. program: 240 1740 498 304 123 74 4131 330 720037
PRILOG 2.Nastavni programi studija"INŽENJERING INFORMACIONIHTEHNOLOGIJA"38
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenicaFPE-CMMKatedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke naukePredmet/modul 5.06.04.005. MundologijaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiZajedničke osnoveNapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.06. SociologijaUža naučna oblast 5.06.04. Sociologija kultureOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Kroz izučavanje ovog predmeta student treba da stekne spoznaju o kulturnocivilizacijskimparadigmama i da razumije njihov uticaj na globalne ekonomske tokove.Stečena znanja su neophodna u izučavanju nekih naučnih disciplina kao npr. marketingpsihologija ili socijalna psihologija.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da:1. spozna kulturno-civilizacijske paradigme građanskog društva2. razumije svjetske procese globalizacije društva3. spozna različite naučne i religijske poglede na svijet kao i uticaje različitihkultura i religija, države i prava kao i političkih partija na ponašanje ljudiUticaj kulture i civilizacije na ponašanje ljudiAksiološki i ontološki zakoni koji vladaju svetomGlavni zakoni koji vladaju svetom, Zakon održavanja Sveta, Zakon uzročnosti i slobode, Zakonprivlačenja i odbijanja, Zakon (ne)ravnoteže, Zakon (ne)reda i (bes)poretka, Zakon (ne)sklada,Zakon razvoja Sveta:Aksiologija, Norme ponašanja, Običaji, Moral i etika, Pravo i zakon, Vrednosti sistemi iorijentacije, Istina kao vrednosna orijentacija, Pravda kao vrednosni sistem, Sloboda kaouniverzalna vrednosna orijentacija, Red (poredak), Mir kao neotuđivo ljudsko pravo, Očuvanjeljudskog dostojanstva, Umetnost (lepo), Nevrednosti, Zlo, Smrt Gneseologija – učenje osaznanju sveta: Apriorno saznanje , Saznajna moć čoveka, Saznanje o postojanju svojeg JaOpšta teorija sistema i demokratija kao kognitivno otkriće: Značaj opšte teorije sistema, Nastanakkapitalizma i uloga protestantizma u razvoju preduzetništva, Odnos ekonomije i politike,Demokratija kao političko-socijalni okviri vladanja: Obeležja, vrednosti, procedure i uslovidemokratije, Objašnjenje pojma politička tolerancija, Objašnjenje pojma odnosi i političkiinteresi, Građanski demokratski oblik društvenog sistema, Objašnjenje pojma tehnokratija.Determinisanje pojmova boljševizam i kult ličnosti: Determinisanje pojma boljševizam,Determinisanje pojma kult ličnosti, Uslovi pojave kulta vođe, Etiološki koreni vođstva iautoritarnosti , Kult vođe, vođstvo i sledbenici, Javnost i tipovi vođa, Proces izgradnje vođe,Potrebne sposobnosti da bi se bilo vođa. Determinisanje pojma javno mnjenje: Objašnjenjeznačenja pojmova, Pojam i suština javnog mnjenja, Istorijsko nastajanje javnog mnjenja, Javnomnjenje i demokratija, Totalitarizam ii javno mnjenje, Objašnjenje pojma autoritet iautoritarizam ,Objašnjenje pojma dominacija ,Objašnjenje pojma dogmatizam, Objašnjenjepojma tabu Tiranija nad javnošću, Državno nasilje (strahovlada) nad javnošću. Rasprava okonceptu suverenosti, Zablude i iluzije zapadno-evropske kulture, civilizacije ii naukeZnačenje civilizacije u razvoju čovečanstva. Definisanje pojma civilizacija, Civilizacijskaparadigma dvadesetog veka, Komunizam i njegove reforme, Propast komunističkogcivilizacijskog koncepta, Iluzije na osnovu lakoće obećanja. Prednosti, nedostaci i civilizacijskeŠkola evropskih znanja 39
posledice raspada multietničkih evropskih država, Identifikovanje faktora koji su izmenilikulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Identifikovanje kulturno-civilizacijskih promena,Definisanje pojmova u vezi očekivanih reformiu preduzetničko društvoUticaj kulture na ponašanje čoveka: Definisanje pojma kultura, Opšte napomene o kulturi,Shvatanje kulture, Filosofija istorije kao osnova izlaganja istorije kultureKlasifikacija kulture: Klasifikacija kulturnih pojava, Kulturna stvarnos,tČovek i kultura, KulturniobliciKulturološko-civilizacijski pogled na svet: Kineski pogled na svet, Budizam i indijski pogled nasvet, Zen-budizam i japanska kultura, Jevrejska (hebrejska) kultura, Evropska kultura ihrišćanski pogled na svet: Starogrčka helenska kultura, Kultura starog Rima, Kulturni značajVizantije, Pojava hrišćanstva, Hrišćanski pogled na svet. Islam i arapska kultura¸Priroda islama,Karakteristike islama. Američka kultura: Kultura maja, Kultura Azteka, Kultura Inka,Prastanovnici Severne Amerike, Odnos Evrope prema Americi. Afrička kultura:Magije,Mitologija i religija, Totem, Afrička umetnost, Porobljavanje i oslobađanje AftikeNaučni pogled na svet :Naučno, religijsko i umetničko mišljenje, Definisanje pojmova nauka,istraživanje i razvoj, Definisanje pojma nauka, Definisanje istraživanja i razvoja, Definisanjepojmova naučno-istraživački programi i razvoj, Stare i nove paradigme o nauci i znanju.Kulturno-civilizacijske vrednostne orijentacije: Opšte determinante vrednosnih orijentacija,Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije.Podržavanje kulture, Institucije kao organizacijski oblik kulture, Kulturni statusi, KulturnapravilaUloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija: Humanisti, Slobodni zidari (Masonstvo),Iluminati. Uloga slobodnih zidara na balkanskim prostorimaProizvodi kulture i civilizacije: Materijalni i umetnički proizvodi kulture, Sistem edukaciječlanova društvaKulturni tipovi i uticaj religije:Kulturni tipovi, Uticaj religije na ponašanje ljudi, Osnovneznačajke Istočnog Pravoslavlj:, Suština Pravoslavlja – biti drugačiji i ostati nepromenjen,Pravoslavlje-Rimokatolicizam-Protestantizam, Pravoslavlje i Pravoslavna Crkva, Objašnjenjesedam svetih tajni, Pravoslavlje, Pravoslavna Crkva i okruženjeUticaj potkulture na ponašanje ljudiUticaj kulturnih procesa na ponašanje ljudi: Procesi oblikovanja kulture,Procesi obogaćivanjakulture, Procesi kulturalizacije i akulturalizacije, Trajnost kulture,Socijalni (humani) kapital ilisklonost srpskog društva ka spontanoj socijalizaciji.Uticaj države i prava na ponašanje ljudi: Postanak države i prava, Funkcije države i prava:Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Američki državni pragmatizam,Nove tendencije u razvoju države: Krah ideje države blagostanja, Osavremenjene državerevolucije,Procesi izumiranja države blagostanja.Oblici države i prava, Kriza - zakonomeranproces savremenog društvenog kretanjaUticaj političkih partija na ponašanje ljudi:Politička kultura, Priroda političkih partija, Vrstepolitičkih partija, Čovek i politika, Kriza morala - opasna kriza društva, Novi pluralizamManipulisanja ljudskom svesti u procesu upravljanja marketingomČovekove neprevaziđene enigme: Čovek po prirodi beži od istine, Čovek po prirodi beži odrazuma u zadovoljstva , Izloženost čoveka religioznim propovedima.Kulturne paradigme balkanskog prostora,Preduzetnički motivi i odgovornosti, Aktualiziranje motiva, Preduzetnička socijalna odgovornost,Preduzetnička etička odgovornost.Aspekti simbolike u upravljanju marketingom: Funkcija simbolike u marketing menidžmentuOpšti simbolički aspekti, Kategorijalni sistem simbolike. Mitološki kategorijalni sistem, Opštiaspekti mitoloških sistema, Specifičnosti političkih mitova.Aspekti svojstava, dinamizama ifunkcija simbola: Svojstva simbola, Funkcije simbola, Klasifikacija simbola, Boja kao simbol,Ljubav kao simbol, Društveni kodovi kao simboli, Društveni znakovi, Društveni kodovi, Političkisimbol, Logika imaginarnog i logika razuma.Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom rešenja izlaska iz paradigme manipulacija:Identifikovanje problema Alternativni izbori rešenja problema: Model rigidnog ubrzanog trošenjaprirodnih resursa-bez rasta i strategije održivog razvoja, Model usporenog trošenja prirodnihresursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja, Model demokratskog društva, savremene iotvorene, tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja, Sidra budućeg srpskog demokratskogdruštva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja, Osnovne premise strategije demokratskogdruštva i tržišne privrede, Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i reformi. Problemikoji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti srpskih zemalja:Negativne istorijske prepreke demokratskom ustrojstvu srpskog društva, Paradigme koje suuzrokovale raspade državnih zajednica Južnih Slovena, Interesi Zapada u odnosu na ciljeve iinterese srpskog naroda, Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosanskohercegovačkogprostora, Ocena projekta – jedinstvena BiH, Ocena projekta – dostizanje ZapadneEvrope, Ocena projekta – oponašanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – državna ili privatnaprivreda,Otvorena pitanja, problemi, razlozi i kriterijumi post-komunističkihreformi srpskogdruštva:Razvoj potrebe za tolerancijom, Razvoj potrebe za dijalogom, Razvoj komunikacijsko-Škola evropskih znanja 40
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke naukePredmet/modul 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologijaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiZajedničke osnoveNapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 6 Humanističke naukeNaučno polje 6.01. FilozofijaUža naučna oblast 6.01.01. LogikaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Cilj predmeta Opšta i specijalna metodologija je da osposobi studenta da na ispravanmetodološki način napiše pisani rad primjenom ispravnih naučnih principa i metoda.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da:1. struktuira i metodski razradi odgovarajuće pismene radove kao što su npr.seminarski rad i diplomski rad primjenom naučnih metoda pristupa u izradirada, prikupljanja i sistematizacije podataka2. primjeni odgovarajuće naučne metode logičkog zaključivanja (indukcija,dedukcija,...) za potrebe pisanja pismenog rada koji uključuje elemente analizei zaključivanjaIspravno struktuiranje i pisanje rada zasnovanog na primjeni naučnih principaprikupljanja, obrade, analize, sinteze i prezentovanja podataka.Sadržaj predmeta:Logička svrha I smisao nauke, naučnih metoda, misaonih tehnika Ialata savremenog čovekaDefinisanje naukeZadaci nauke, Nauka o logičkoj argumentaciji vrednostima – aksiologija:Vrednovanje kao obli stvaralačkog mišljenja, Vrednosna orijentacija I argumentacija, Faktori vcrednovanjavrednosti: Unutrašnji faktori vrednovanja vrijednosti: Emocije (osjećanja), Mišljenje (opažanje.) Spoljni faktorivrednovanja vrednosti, Norme I vrednosti, Logičko mišljenje kao vrednost, Istina kao vrednostVrednosno zaključivanje: Naučni I logički pogledi na svet: Poimanje vrednosti :Definisanje pojmova,Vrste pojmova, Odnosi pojmova, Klasifikacija pojmova, Generalizacija pojmova, Vrednosno suđenje: Pojami elementi suda, Klasifikacija sudova. Logička determinacija suda – zaključivanje: Definicije sudova,Vrste sudova I neposredno logičko zaključivanje, Odnosi među sudovima I metode izvođenja I zasnivanjesudova: Induktivna metoda – induktivno zaključivanje: Promatranje, eksperiment, brojanje I merenje:promatranje, eksperiment, brojanje, Merenje, Statistističke metode, Induktivne metode, Logički problemindukcije. Deduktivna metoda: Aksiomatski system, Vrste aksiomatskih sistema, Svha I značaj deduktivnemetode–deduktivno zaključivanje. Dokazivanje I argumentacija vrednosnih sudova, Postupak opovrgavanja.Kulturno – civilizacijski pogledi na svet prema kriterijumu naučnogpristupa Imišljenja: Religijski, etičko – moralni, naučni I umetnički pogled na svet: Religiski pogled na svet,Umetnički pogled na svet, Naučni pogled na svet. Tradicionalno učenje o osnovnim zakonima mišljenja,Nauka I umetnost kao najviša dostignuća umnog stvaralaštva, Naučno istraživanje I razvojLogički naučni postupci I naučne metodeNaučni postupci (deskripcija), objašnjenje (ekplanacija) I predviđanje (predikcija)Škola evropskih znanja 43
Naučno otkriće I dokazi Naučno istraživanje I izlaganja, Problem, hipoteza,verifikacijaFormalno – logička analiza ljudskih stavovaAnaliza ljudskih stavova, Ispitivanja logičkih relacija između stavovaLogička analiza pojma zaključakDefinisanje pojma zaključakNeposredni I posredni zaključak, Deduktivni posredni zaključak,Induktivni posredni zaključak, Analogijski posredni zaključakRačun sudova I račun pojmova I greške u zaključku Račun sudova I račun pojmova,Logičke greške u zaključkuDruštvene potrebe I opšti istorijski razvoj nauke: Naučni proces proizvodnje: istraživanjeoblika naučne politike: Naučna politika nauke, politička politika nauke, Vojna politika nauke. Politika ustrategiji proučavanja znanja,Naučno – istraživački programi u ekonomiji.Pristup osnivanju I izradi projekataTehnička kompozicija rada, Problematizovanje otvorenih pitanja, Način izbora tema,Postavljanje radne hipoteze(a), Faze za pripremu I izvođenje istraživanja, pristup studiranju literature,Sticanje sklonosti aktivnoj saradnji u timskom radu.Organizacija, izbor metoda I tehnika, prognoziranje I interpretacija prikupljenihpodataka I informacija sa zaključcima I preporukamaProces I plan istraživanja tržišta I marketing – istraživanja, Definisanje ciljeva istraživanja marketinga,Razgraničenje menidžment I marketing istraživanja, Utvrđivanje izvora podataka informacija, varijabla,indikatora I indeksa,Izvori podataka informacija: Sekundarni izvori podataka: Primarni izvori podataka Iinformacija, Pojedinačni – nestrukturalni primarni izvori podataka I informacija. Izbor varijabla ,Izborindikatora I indeksaIzbor konceptualnog postupka menidžment I marketing – istraživanja:Izbor metoda kao menidžment I marketing – istraživanja, Metod slučajeva, Opisni metod (deskripcija),Metod objašnjenja (eksplanacije), Metod predviđanja (simulacije), Eksperimentalna metoda.Definisanje metoda za prikupljanje podataka I informacija,Definisanjemarketing modela istraživanja, Organizovanje I plan menidžment I marketing –istraživanja:Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni I finansijski plan istraživanja marketingaDefinisanje metoda za prikupljanje I registrovanje podataka I informacija:Prikupljanje podataka I inforamacija komparativnom (istoriskom) metodom , Prikupljanje podataka Iinformacija metodom posmatranja ili opservacija, Prikupljanje podataka I informacija eksperimentalnimmetodama, Prikupaljne podataka I informacija metodom ispitivanja, Prikupljanje podataka I informacija izstatističke banke podataka: Formiranje banke I podataka, Osnivanje banke modela, Analiza prikupljenihpodataka I informacija, Sinteza podataka I informacija, sa interpretacijom rezultata istraživanja , Izveštajsa glavnim nalazima I preporukama. .Tipovi izveštaja I distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentacija rezultataistraživanja I kontrola uspešnosti istraživanja, Provođenje dopunskihistraživanjaPrimer pisanja radaPisanje uvoda, problematiziranje metodike, Izlaganje rezultata istraživanja,Izvođenje zaključaka, Usmeno izlaganje.Drugi deoKako pristupiti učenju I studiranjuZanimljive građeNaučni rezultati istraživanja ličnostiAutorski rezultati istraživanja ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti: Frojdovapsihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti,Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmimaodbrane. Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromm-ovakulturološko- psihološka teorija ličnosti, Levin- Marfi- Andjel- ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljevateorija učenja I uslovljavanja,Jugova teorija ličnosti, Neofrojdijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorijaosobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Teorija ličnosti Berđajeva, Srpska teorija ličnosti:Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, FilosofijaBranislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorivića.Istraživanje strukture ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analizaličnosti,Temperament I osobine temperamenta, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobineličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti,Istraživanje dinamike ličnosti:Motivi I motivacija, Teorija o ljudskim potrebama u odnosu na opštuteoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba,Škola evropskih znanja 44
U toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji suizrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će seu ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale formerada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje iobjavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacijestudenata iz predmeta na koje je izabran.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaProf. dr Milan Galogaža Filosofija života Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanjaVrstapublk.*2006 Knjigab/ Dopunska literaturaŠkola evropskih znanja 46
c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 47
Aritmetička sredina, Harmonijska sredina, Geometrijska sredina, Pozicione vrijednosti,Modus (Mo), Medijana (Me)MJERE VARIJABILITETA (DISPERZIJE)Apsolutne mjere varijabiliteta, Interval varijacije, Srednje apsolutno odstupanje,Varijansa, Standardna devijacija, Relativne mjere varijabiliteta, Koeficijent varijacije,Normalizovano (standardno) odstupanje, Mjere oblika rasporedaTEORIJSKE RASPODJELE SLUČAJNIH PROMJENLJIVIHRASPODJELA DISKRETNE SLUČAJNE PROMJENLJIVENumerički pokazatelji diskretne slučajne promjenljive, Binomna raspodjela,Poasonova raspodjela, Hipergeometrijska raspodjelaRASPODJELA NEPREKIDNE SLUČAJNE PROMJENLJIVEFunkcija i gustina raspodjele, Numerički pokazatelji neprekidne slučajne promjenljive,Normalna raspodjela, Studentova raspodjela, Fisher – Snedecor-ova F-raspodjela,Metod uzorkaIZBOR I NAČINI FORMIRANJA UZORKARASPODJELA PARAMETARA UZORKATačne raspodjele parametara uzorka iz osnovnog skupa sa normalnom raspodjelomODREĐIVANJE OBIMA UZORKAObim uzorka za ocjenu srednje vrijednosti osnovnog, Obim uzorka za ocjenu proporcijesvojstva A u osnovnom skupuSTATISTIČKA OCJENA NEPOZNATIH PARAMETARA OSNOVNOG SKUPAPOJAM I VRSTE STATISTIČKE OCJENEOSNOVNA SVOJSTVA TAČKASTE OCJENEINTERVALNE OCJENE PARAMETARA RASPODJELEInterval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (poznata varijansa),Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (nepoznata varijansa),Interval povjerenja za proporciju osnovnog skupaTESTIRANJE STATISTIČKIH HIPOTEZATESTIRANJE PARAMETARSKIH HIPOTEZATestiranje hipoteze o srednjoj vrijednosti osnovnog skupa, Testiranje hipoteze ojednakosti srednjih vrijednosti dva osnovna skupa, Testiranje hipoteze o proporciji uosnovnom skupu, Testiranje hipoteze o jednakosti proporcija dva osnovna skupa,Analiza varijanse, Jednofaktorska analiza varijanse sa fiksiranim nivoima faktora,kriterijum za provjeru hipoteze o raspodjeli osnovnog skupREGRESIJA I KORELACIJAPOJAM KORELACIONE ZAVISNOSTIPROSTA LINEARNA REGRESIJAJednačina regresije, Testiranje značajnosti regresionih koeficijenata, Analiza varijanseInterpolacija i ekstrapolacijaKOEFICIJENT KORELACIJETestiranje značajnosti koeficijenta korelacijeVIŠESTRUKA REGRESIJA I KORELACIJALinearna regresija sa dvije nezavisno-promjenljive, Analiza varijanse, Interpolacija iekstrapolacija, Višestruka korelacijaKRIVOLINIJSKA REGRESIJA I KORELACIJAProsta kvadratna regresija i korelacijaRELATIVNI BROJEVIINDEKSIIndividualni indeksi, Grupni indeksi, Testiranje indeksaEKONOMSKI POKAZATELJI DINAMIKESTATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE PRODUKTIVNOSTIMjerenje produktivnosti, Individualni indeks produktivnosti, Grupni indeksproduktivnostiSTATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE ZARADAIndeksi zaradaANALIZA VREMENSKIH SERIJATREND KOMPONENTAMETOD POKRETNIH PROSJEKAMETOD TRENDALinearni trend, Kvadratni trend, Eksponencijalni trendKORELACIONA ZAVISNOST IZMEDJU VREMENSKIH SERIJASEZONSKA KOMPONENTAMetod sezonskih indeksaŠkola evropskih znanja 49
METRIKA PREDMETA:DODATAK – TABLICE ....Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 24 108 180Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentuPrije pristupa polaganju student moraprethodno odslušati vježbeZavršeno puno četverogodišnjesrednjoškolsko obrazovanjeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbiPredavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sanastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregledglavnih tačaka određenog predmeta.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaDoc. Dr Đuro Mikić Statističke metode u menadžmentu Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>God.izdanjaVrstapublk.*2006 KnjigaŠkola evropskih znanja 50
"APEIRON"b/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 51
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematikuPredmet/modul 1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs)VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiZajedničke osnoveOsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 1 Prirodne naukeNaučno polje 1.06. MatematikaUža naučna oblast 1.06.07. Matematičke osnoveOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Osposobiti studenta da savlada i razumije elemente više matematike koji se koriste uanalizi drugih naučnih disciplina u oblasti ekonomije, a u cilju lakšeg razumijevanja ianaliziranja tih naučnih oblasti.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da:1. Koristi elemente algebre (logika, skupovi, relacije, preslikavanja, algebarskestrukture) u procesu matematičkog logičkog zaključivanja2. Koristi elemente linearne algebre u analiziranju ekonomskih pojava3. Ispita i primjeni numeričke funkcije u elementima ekonomske analize4. Postavi i riješi diferencijalnu jednačinu i da razumije elemente diferencijalnogračuna i integralnog računa primjenjene u analiziranju ekonomskih pojavaRazumijevanje i korištenje elemenata više matematike (linearna algebra, numeričkefunkcije, diferencijalni račun, integralni račun) za potrebe analiziranja i razumijevanjanaučnih disciplina iz oblasti iz ekonomije.UVOD U ALGEBRUMatematička logika, Skupovi, Relacije, Preslikavanje, Operacije i algebarske strukture.LINEARNA ALGEBRAVektori, Vektorski prostori, Pojam vektorskog prostora i potprostora, Linearna zavisnost, Dimenzija i bazaElementarna bazna transformacija, Matrice i determinante, Pojam i vrste matrice, Računske operacije samatricama, Kvadratne matrice, determinante i inverzne matrice, Rang matrice, Sistemi linearne jednačine,Pojam i vrste sistema linearnih jednačina, Gausov postupak eliminacije, Rješavanje sistema linearnihjednačina pomoću matrica, Rješavanje sistema linearnih jednačina pomoću determinanti, Zadaci zavježbanjeNUMERIČKE FUNKCIJEPojam i vrste numeričkih funkcija, Nizovi i njihove granične vrijednosti, Pojam i vrste nizova,Granična vrijednost niza, Pojam reda i njegove granične vrijednosti, Neke osobine funkcija,Ograničenost funkcije, Monotonost funkcije, Parnost i neparnost funkcije, Periodičnost funkcije, Graničnavrijednost funkcije, Neprekidnost funkcije, Asimptote, Elementarni način ispitivanja funkcija iispitivanje elementarnih funkcija, Linearna funkcija, Kvadratna funkcija, Kubna funkcija,Eksponencijalna funkcija, Logaritamska funkcija, Funkcija indirektne proporcionalnosti, Pojam funkcije sadva i više argumenata, Zadaci za vježbanjeDIFERENCIJALNI RAČUNIzvodi i diferencijali funkcija sa jednim argumentom, Pravila za izračunavanje izvoda, Izvodi idiferencijali višeg reda, Osnovne osobine derivabilnih funkcija, Rolova teorema, Lagranžova teorema osrednjoj vrijednosti, Tejlorova formula, Lopitalova pravila, Ispitivanje funkcija sa jednim argumentom,Rastenje i opadanje funkcije, Ekstremi funkcije, Konkavnost, konveksnost i prevojne tačke, Ispitivanjefunkcija sa konstrukcijom grafika, Izvodi i diferencijali funkcija sa dva ili više argumenata, ParcijalniŠkola evropskih znanja 52
METRIKA PREDMETA:izvodi i totalni diferencijalni višeg reda, Ekstremne vrijednosti funkcije sa dva argumenta, Rješavanjeproblema slobodnog ekstrema funkcije, Uslovni ekstrem, Zadaci za vježbanje4. INTEGRALNI RAČUNPojam i osobine neodređenog integrala,Tablica osnovnih integrala, Osnovni metodi integracije,Medot zamjene, .Metod parcijalne integracije, Pojam i osobine određenog integrala, izračunavanjepovršina figura u ravni, Zadaci za vježbanjeNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 30 98 4 180Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs)Prije pristupa polaganju student moraprethodno odslušati vježbeZavršeno puno četverogodišnjesrednjoškolsko obrazovanjeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi 4 sata za istraživanje izvora.Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sanastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregledglavnih tačaka određenog predmeta.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Škola evropskih znanja 53
Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaGrupa autoraNaziv publikacijeKompendijum izvora za kurs višematematike MATEMATIKASjedišteizdavačaBanja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanja2006Vrstapublk.*kompendijumb/ Dopunska literaturaAlpha C. ChiangOsnovne metode matematičkeekonomijeZagreb Mate, Zagreb 1996 Knjigac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 54
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.500. Katedra za filološke naukePredmet/modul 6.03.a Strani jezikVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiVještineOsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 6 Humanističke naukeNaučno polje 6.03. FilologijaUža naučna oblast 6.03.08. AnglistikaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Studenti treba da steknu osnovna znanja iz stranog jezika, savladaju osnove gramatike ikorespodenciju uz korištenje tekstova prema literaturi.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će steći osnovna znanja u sledećim oblastima:1. Čitanje2. Pisanje3. Razumijevanje4. Konverzacija5. Gramatika1. Čitanje2. Pisanje3. Razumijevanje4. KonverzacijaENGLESKI JEZIK:Grammer 1:Verb 'to be' the present (affirmative, interrogative, negative), possessiveadjectives, possessive 's, plural of nouns, articles (introduction)VocabularyLetters of alphabet, numbers 1-20, countries, everyday objects, familymembers ReadingIntroducing yourself, a letterfrom America ListeningIntroducing yourself, telephonenumbersSpeaking/ConversationLearning how to present yourself, basic things, talking about your family,making a phone call Everyday EnglishSocial expressions (greeting, sayinggoodbye) Writing Writing aboutyourself.Grammer 2:Škola evropskih znanja 55
Present Simple (affirmative, interrogative, negative),short answers Vocabulary, Verbs help, make, serve,jobs, Reading, 'The man with 13 jobs', Listening,Listening about an ordinary working day,Speaking/Conversation, Talking about jobs and dailyroutines, ordering food, Everyday English, In a cafe,what time it is, Writing Writing about your familyGrammar 3Present Simple, revision,Vocabulary, Leisure activities, Reading'Take iteasy' a woman describes her job, favourite season, Listening Three peopletalking about their favourite seasons.Speaking/Conversation, Talkingabout sports and leisure activities (questionnaire), Everyday English,Social expressions (Pardon, Sorry, Excuse me), Writing Writing aboutyour partnerGrammar 4There is/ there are, demonstrative adjectives, some/any, prepositions ofplace, Vocabulary, Flat/house, rooms, household goods, parts of a plane,Reading 'At home on a plane', Listening Homes around the world, givingdirections, Speaking/Conversation Talking about your home, givingdirections, Everyday English Directions Writing Writing about your homeGrammar 5Can/can't, was'/were, could, Vocabulary, Countries and languages, wordsthat sound the same, Reading, 'Super Kids' children geniuses, Listening,Talking about past activitie, Speaking/Conversation, Questionnaire - Whatcan you do?Everyday English, Making a phone call - Directory Enquiries,Writing, What you could do when you were a childGrammar 6Past Simple - regular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary,Spelling and silent letters, Reading'. George Washington and MargaretThatcher' biographies, Listening, Life in the past, famous people,Speaking/Conversation, What did you do at the end of the 20 th century?,Everyday English, Special occasions: festivals, Writing, Writing aparagraph describing a holidayGrammar 7Past Simple - irregular verbs (positive, interrogative, negative),Vocabulary, Phonetic symbols, relationships, linking words (because,when...), Reading, Three inventors, Listening, How did you two meet?,Speaking/Conversation, Incredible information, Everyday English, Date,Writing, Describing an old friendGrammarPast Simple (review), countable/uncountable nouns, much/many, a/some,Vocabulary, Food and drink, shops, and shopping, Reading, Food aroundthe world, Meals in your country, Listening, My favourite food,Speaking/Conversation, Talking about food, Everyday English, Politerequests, Writing, Formal lettersGrammar 9Comparatives and superlatives, Vocabulary, City and country adjectivesand nouns, Reading, Three musical cities, Listening, Three musical cities,Speaking/Conversation, Tve got more than you!', Everyday English,Directions 2, Writing, Writing about your cityGrammar 10Present Continuous, going to future, possessive pronouns, Vocabulary,Clothes, describing people, tongue twisters, Reading, Dangerous sports,Škola evropskih znanja 56
Listening, 'What a wonderful world' song, Speaking/Conversation,Talking to people who do dangerous sports, Everyday English, In a clothesshop, Writing, Describing peopleGrammer 11, Question forms, adverbs and adjectives, VocabularyDescribing feelings, Reading, A story in a story, Listening, A story in astory, Speaking/Conversation, Noises in the night, Everyday EnglishCatching a train, Writing Writing a storyGrammer 12 Present Perfect (introduction), revision, VocabularyRevision, Reading Revision, Listening' Leaving on a jet plane' song,Speaking/Conversation, Revision Everyday English Revision, Writing,Revision/ TestNJEMAČKI JEZIK:Deutsch alsFremdsprache:Programm1. Lektion:Sich begrüßen und vorstellen - Herkunftsland - Berufe - Zahlen von 1-100 -Telefonnummern - Wörter aus anderen SprachenGrammatik:Position des Verbs: Aussage; W-Frage und Ja/Nein-FrageArtikel: die, der, dasPhonetik:Wortakzent, Satzakzent und SatzmodeleDie Vokale: a, e, i, o, u2. Lektion:Adresse - Buchstabieren - Angaben zur Person - Einladung - Bestellen imLokalGrammatik:W-FragenKonjugation PräsensNominativ: bestimmter, unbestimmter und negativer ArtikelAkkusativ: unbestimmter und negativer ArtikelPhonetik:Lange und kurze Vokale3. Lektion:Währungen - Zahlen über 100 - Möbel - Wie findest du...? - StatistischeAngaben - Im Kaufhaus - Kleinanzeigen ____________________Grammatik:AdjektiveAkkusativ-ErgänzungArtikel als PronomenPhonetik:Die Umlaute: ä und ö4. Lektion:Lebensmittel - Sonderangebote - Preise - Maßeinheiten - Einkaufen imFeinkostladen - Ratschläge und BittenGrammatik:Dativ-Ergänzung: Personalpronomen und OrtsangabenŠkola evropskih znanja 57
METRIKA PREDMETA:RUSKI JEZIK• elementarni pojmovi u ruskom jeziku- ruska azbuka- izgovor- akcenat• "Na času" – razgovor, čitanje i pisanje na ruskom jezikuuz upotrebu imenica ženskog roda, glagola i ličnihzamjenica• "Moj dan" – razgovor uz vježbe izgovora tvrdih i mekihsuglasnika, pravilna upotreba glagola u prezentu urečenicama, vid glagola• "Naša soba" – imenice ženskog roda u množini - govornevježbe• "U učionici" – pridjevi i zamjenica "kakav" (rod i broj),pokazna zamjenica "taj" (rod i broj)• "Naša biblioteka" – prisvojne zamjenice, zamjenice "čiji","moj", "tvoj", "naš", "vaš" (rod i broj), zamjenice"njegov", "njen" i "njihov", razgovor uz upotrebuprisvojnih zamjenica• "Nedjelja" i "Pismo" – glagoli u prošlom vremenu, prošlovrijeme glagola "ići" i "nositi"• "Subota" – glagoli u budućem vremenu (svršeni inesvršeni vid glagola)• "Razgovor telefonom" – pomoćni glagoli i glagolikretanja• "Fotografije" – padeži, promjena imenica muškog iženskog roda kroz padeže, razgovor o profesiji• "Naš radni dan" – povratni glagoli, razgovor o sebi• "Pismo kući" – promjena ličnih zamjenica kroz padeže,imperativ glagola (zapovjedni način) i upotreba izraza "jaimam" i "ja nemam"• "Mi idemo u goste" – promjena imenica srednjeg rodakroz padeže, brojevi, redni brojevi• "Zima" – promjena imenica u množini sa akcentom nagenitiv množine, vježbe diktata• "Nova godina" – razgovor sa posebnim akcentom naizraze "ja i ti", "ja i on", "ja i ona","ja i vi", "ja i oni", "ti ion", "ti i ona"• "U selu" – prijedlozi sa posebnim akcentom na upotrebuprijedloga sa imenicama koji označavaju mjesto• "U robnoj kući" – redni brojevi, promjena kroz padeže• "U restoranu" – upotreba imenica sa brojevima, govornevježbe "Koliko je sati?"Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada4 30 30 56 4 120Škola evropskih znanja 58
Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHEngleskiPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)6.03.a Strani jezik - prviPrije pristupa polaganju student moraprethodno odslušati vježbeZavršeno puno četverogodišnjesrednjoškolsko obrazovanjeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sanastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregledglavnih tačaka određenog predmeta.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeLiz and John Soars Elementary English BiHSjedišteizdavačaMatija Dautović Ruski jezik za svakoga ZagrebRosa-maria Dallapiazza,Dduard von Jan, TilSchonherb/ Dopunska literaturaValentina Dević-Romanov Priručnik za razgovorIzdavačOXFORD universtypressŠkolska knjiga,ZagrebGod.izdanjaVrstapublk.*Knjiga1970 KnjigaTangram a 1/1 Njemačka Heuber 1998 KnjigaBeogradZavod za udžbenikenastavna sredstva,1996 KnjigaŠkola evropskih znanja 59
Beogradc/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 60
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematikuPredmet/modul 2.09.11.013. Diskretne matematičke struktureVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti SpecijalističkiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.11. Ostale oblastiOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Uvodni kurs iz diskretne matematike je orjentisan prema računarskim naukamai računarskom inženjeringu. Sadržaj predmeta se može podjeliti u tri dijela:1. Fundamentalni koncepti matematike: definicije, dokazi, skupovi,funkcije, relacije;2. Diskretne matematičke strukture: modularna aritmetika (relacijakongruencije i cjelobrojne vrijednosti), grafovi, teorija automata,osnove numeričke matematike;3. Diskretna teorija vjerovatnočeCiljevi:Završetkom ovog predmeta studenti će biti u stanju da objasne i primjeneosnovne metode diskretne (nekontinualne) matematike u računarskimnaukama. Studenti će biti u stanju da koriste ove metode u kasnijimpredmetima vezanim za dizajn i analizu algoritama, teoriju računarskeobrade podataka, softverski inženjering i računarske sisteme.Posebno će studenti biti u stanju da:1. Matematički rezonuju o osnovnim tipovima podataka istrukturama podataka (kao što su brojevi, skupovi, grafovi i stabla)koji se koriste u računarskim algoritmima i sistemima; tako da su ustanju da razlikuju matematički stroge definicije i zaključke odplauzibilnih odn. vjerovatnih zaključaka; da postave elementarnematematičke dokaze, naročito dokaze izvedene matematičkomindukcijom.2. Modeliraju i analiziraju računarske procese korištenjem analitičkihmetoda i kombinatorike.3. Primjene principe diskretne vjerovatnoče da bi izračunalivjerovatnoču odn. očekivanje pojavljivanja jednostavnih slučajnih odn.povremenih procesa.4. Da rade u malim timovima kako bi postigli gore navedene ciljeve.Škola evropskih znanja 61
Obrazovni ishodi:Studenti će biti u stanju da:1. Koriste logičku notaciju da bi definisali ključne matematičkekoncepte i o njima rezonovali, kao što su skupovi, relacije, funkcije icijeli brojevi.2. Evaluiraju (ocjenjuju) elementarne matematičke argumente iidentifikuju netačno (pogrešno) rezonovanje (a ne samo pogrešnezaključke).3. Postave pretpostavke i jednostavne dokaze metodom indukcije.4. Dokažu elementarna svojstva modularne aritmetike i objasne njenuprimjenu u računarskim naukama, na primjer u kriptografiji i granskim(razuđenim) algoritmima.5. Primjene modele teorije grafova na strukturama podataka iapstraktnim automatima da bi riješili probleme povezivanja i problemezadovoljavanja uslova pri grananju, kao npr. u vremenskomraspoređivanju događaja.6. Primjene metode invarijanata i dobro-postavljenog uređenja da bidokazali ispravke i obustavljanje procesa u apstraktnim mašinama.7. Derivira (izdvoji) zatvorene forme i asimptotske izraze iz nizova irekurzija prirasta procesa.8. Izračuna broj mogućih ishoda u procesima elementarnekombinatorike, kao što su permutacije i kombinacije.9. Izračuna vjerovatnoču i diskretnu distribuciju događaja ujednostavnim kombinatoričkim procesima; izračuna očekivanja.10. U stanju je da rješava probleme i uči u malim timovima sa kolegamastudentima.Savladane vještine: -UVOD1.1. RELACIJA. OPERACIJA. FUNKCIJA1.2. OSNOVNI POJMOVI LOGIKE2. MATEMATIČKA LOGIKA2.1. ISKAZNI RAČUN2.1.1. Iskazna algebra2.1.2. Iskazna formula i njena vrednost.2.1.3. Prekidačke mreže2.1.4. Bool-ove funkcije2.1.5. Izvođenje zaključaka2.5. PREDIKATSKI RAČUN (KVANTIFIKATORSKI RAČUN)2.5.1. Predikatske formule2.5.2. Pojavljivanje promenljivih u predikatskoj formuli2.5.3. Interpretacija predikatske formuleSadržaj predmeta:2.5.4. Istinitosna vrednost predikatske formule3. ALGEBARSKE STRUKTURE3.1. GRUPA3.1. PRSTEN. TELO. POLJE. BOOL-OVA ALGEBRA.4. RELACIJSKE STRUKTURE4.1 PARCIJALNO UREÐENI SKUP4.2 SUPREMUM. INFIMUM. REŠETKA5. OSNOVI TEORIJE GRAFOVA5.1 DEFINICIJA GRAFA5.2. MATRIČNA INTERPRETACIJA GRAFA5.3 PUTEVI U GRAFU5.4 NEKI SPECIJALNI GRAFOVI5.5 STABLO (DRVO)6. TEORIJA KONAČNIH AUTOMATAŠkola evropskih znanja 62
METRIKA PREDMETA:6.1 KONAČNA MAŠINA6.2 KONAČNI AUTOMAT7. FORMALNI JEZICI. GRAMATIKE7.1 FORMALNI JEZICI7.2 GRAMATIKE7.3 VEZA IZMEÐU AUTOMATA I REGULARNIH GRAMATIKANastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada3 20 20 46 4 90Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)1.06.07.001. Viša matematika (opšti kurs)Matematičak analiza jednepromjenjiveMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 20 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 20 sati za vježbe iz oblasti diskretnih matematičkih struktura; 4 sata za istraživanje izvora.Vježbe će se vršiti u <strong>univerzitet</strong>skim učionicama ili kabinetima. Tokom vježbi student ima obavezu da vršikonsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za matematiku i primjenjenu matematiku. Za obradupredmeta i pripremu vježbi planirano je da student utroši i 4 sata na istraživanju izvora.Tokom vježbi izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj vježbi. Zadatak voditelja vježbi i studenta uokviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini ili primjenu većeg broja specifičnihprogramskih zahtjeva i problemskih zadataka koje se odnose na sadržaje diskretnih matematičkih struktura.Timski rad u rješavanju problemaVježbe će biti organizovane tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7studenata. Saradnik u nastavi ili asistent će biti u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenjaukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja kojise vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi i obzirom da je studentu ostavljen barjedan dan za individualno savladavanje tog gradiva iz izvora za učenje. Vjerujemo da je iskustvo aktivnostirješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju matematičkog i matematički odn.simbolički orjentisanog gradiva. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama koje se organizuju uovom predmetu nosi 30 % konačne ocjene studenta, što podrazumjeva prvenstveno procjenu stepena aktivnogi pripremljenog učešća studenta na vježbama, prije nego ostvaren uspjeh u rješavanju pojedinačnih problemakoji se razmatraju na vježbama.Zadaci za vježbanje (Problem Sets)Zadaci za vježbanje iz oblasti diskretnih matematičkih struktura, distribuiraju se studentima redovnosedmičnoprateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Zadaci za vježbanje su izvedeni izprogramskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima naŠkola evropskih znanja 63
ispitu.Savladavanje zadataka za vježbanje je za većinu studenata nabolji način da se savlada gradivo sa traženimkvalitetom. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i računaju se kaoučešće studenata u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima, te se boduju i učestvuju u konačnojstrukturi ocjene sa 10 %. Međutim nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnojocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može dase nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test.Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na ovom predmetu, ali mogu da podignu postignutu ocjenuza jedan stepen i bez povečanja ispitnih testova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatiti."Online Tutor" servis"Online Tutor" je sevis koji omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno unastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku unastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih za nejasne sadržaje uindivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmičniblok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana zabilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmetorganizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranicipredmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uzreferencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi poproceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se tajdio gradiva dodatno obradi.Kolaborativni (grupi) rad studenata i korištenje vanjskih izvora učenjaUniverzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obradanastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način daperfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmetevaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksamoraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada seobavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat radaviše studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostaliizvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijalakoji je distribuiran studentima.Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka izranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikamadužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanihstudentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmetsankcionisanja.Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademskeetike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> razumije pritisak koji student trpi zbogpotrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će <strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong> na takve incidente reagovati izbalansirano.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski radParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / 30 %Škola evropskih znanja 64
opcioni04 Ispitne aktivnosti – finalni problemski test konačni obavezni 30 %05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaČangalović M.D. CvetkovicMIT OpenCourseWareb/ Dopunska literaturaNaziv publikacijeDiskretne matematičke strukture(neredigovana skripta)Diskretne matematičke strukture -Zadaci (skripta)Diskretne matematicke strukture(matematika za kompjuterskenauke)Mathematics for Computer Science-MIT-6-042JFall-2005SjedišteizdavačaBeogradBeogradIzdavačUniverzitet uBeogradu, FONUniverzitet uBeogradu, FONGod.izdanja19971997Beograd Naucna knjiga 1987MassachusettsMassachusettsInstitute ofTechnology2005,FallVrstapublk.*za internuupotrebuza internuupotrebuza internuupotrebuc/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink OčitanoMIT OpenCourseWarehttp://ocw.mit.edu/OcwWeb/index.htmCourseshttp://ocw.mit.edu/OcwWeb/web/courses/courses/index.htm17.07.2007.(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 65
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranjePredmet/modul 5.01.13.003. MakroekonomijaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.01. EkonomijaUža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomijaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Približiti studentu ključno pitanje savremene makroekonomije „Kako postuliratisuperatraktivni poslovni ambijent koji će rezultirati pozitivnim preduzetničkimmiljeom, privući sveži kapital, nove tehnologije, nove preduzetnike, te otvoriti novadomaća i izvozna tržišta“.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva student će biti ustanju da razumije različite makroekonomske teorije, da razumije paradigmesavremenog kapitalizma, da prepozna i shvati funkcionisanje osnovnihmakroekonomskih agregata, da razumije osnovne makroekonomske modele.Ekonomske doktrineTeorija makroekonomije Filosofija i začeci ekonomije kao samostalne nauke, Renesansa i merkantilizam– otkriće antike i razvoj prirodnih nauka, novca, industrije, trgovine i novih kolonija, Racionalizam u filosofiji ibizokratizam u ekonomskim naukama, Francuska revolucija, prosvetiteljstvo i ekonomski liberalnikapitalizam, Liberalni kapitalizam i oportunistička shvatanja, Klasična ekonomska škola, Neoklasičnaekonomska teorija i ekonomska školaHistoricistička, socijalistička, klasična i neoklasična ekonomska analiza, teorija i škole,Historicističke i socijalističke ekonomske teorije, Osnivači socijalističke ekonomske teorije, Osnivačisocijalističke utopističke ekonomske teorije, Ekonomski istoricizam – nemačka istorijska škola, Naučnisocijalizam – Carl Marx, Ekonomska misao u Evropi i Engleskoj, Francuska ekonomska škola, Nemačkoaustrijskaekonomska škola, Engleska ekonomska škola – Jevons, Klasične i neoklasične ekonomsketeorije i škole, Karakteristike klasične, neoklasične i kritičke škole, Klasična monetarna teorija, Kejnzijanskaekonomska teorija, Teoretičar XX. veka i novih ekonomskih pravaca, Ekonomski teoretičari koji su doprinelistvaranju novih doktrina, Kvantitativna teorija novca, monetarizam i teorija racionalnog očekivanjaSavremena ekonomska misao, Tehnologija potrošnje, Porodica kao fabrika, Proizvodnja u domaćinstvu,Teorija traganja, Nova teorija tražnje, Nova teorija preduzeća, Coaseova hipoteza o preduzeću,Teorijatimskog rada i ,,organizaciji koja uči,,Postkejnezijanska ekonomska teorija rasta preduzeća, Globalnakonkurentska strategija preduzeća, Nova politička ekonomija, Teorija javnog izbora, Teorija političkeekonomije regulacije i deregulacije, Teorija globalizacije, Principi globalizacije, Karakteristike globalneekonomije, Modeli transformacija u uslovima globalizacijeDrugi deoPrincipi ekonomijeEkonomske koncepcije i principi ekonomije, Princiip oportunitetnih troškova, Zakonitosti ponašanjaoportunitetnih troškova, Međuzavisnost troškova, Definisanje principa oportunitetnih troškovaPrincipi preferencija domaćinstva, Teorijske osnove individualnih preferencija, Analiza tražnje uodnosu na visinu cena, Korisnost proizvoda kao osnova tražnje, Objašnjenje pojma granična korisnost,Kako kupac determiniše vrednost proizvoda, Teorija indiferentnosti i analiza ponašanja kupaca, Istraživanjetroškova života i budžetske linije potrošnje¸ Istraživanje troškova života, Istraživanje budžerske linijeŠkola evropskih znanja 66
potrošnje, Kretanje cena robe široke potrošnje, Elementi makroekonomske politike kojom se utiče napovećanje potrošnje, Ponašanje potrošača u odnosu na ordinarna, inferiorna i neutralna dobraElastičnost tražnje, cena i dohodaka, Elastičnost tražnje prema kriterijumu cena, Dohodak i tražnjaProizvodna funkcija, Agregat, troškovi radne snage, potencijali, efektivni menidžment fleksibilneiproizvodnje, Agregati proizvodnje, Troškovi radne snage , Potencijali proizvodnje, Optimumraspodele faktora proizvodnje, Efektivni menidžment fleksibilne proizvodnje, Zakon o opadajućem prinosu,Ekonomski zakoni, Zakon o opadajućem prinosu ili rastućih troškova, Kreiranje makroekonomskihpretpostavki za dostizanje optimalnih rezultata poslovanjaEkonomski equilibrium, Analiza ravnoteže proizvođača (ponude) i potrošača (tražnje), Objašnjenje pojmamakroekonomska ravnoteža, Ekonomski ekvilibrijumTreći deoTeorijske osnove makroekonomske ravnoteže i makroekonomski modeliDefinisanje ekonomske teorije i ekonomske nauke, Definisanje ekonomske nauke, Definisanjeekonomske teorije, Definisanje elemenata koji opredeljuju izbor modela socijalne organizacije i ekonomskogsistema, Faktori koji opredeljuju model socijalne organizacije, Privredni sistemIstraživanje potrošnje, tražnje, proizvodnje, štednje i dohotka, Definisanje mikroekonomije imakroekonomije sa oblicima ekonomije, Definisanje makro i mikroekonomije, Definisanje izbora, retkosti isupstitucije, Oblici ekonomije, Ekonomski kategorijalni system, Ponašanje nacionalne ekonomije premakriterijumu potrošnje, investicija i štednje, Funkcija potrošnje (tražnje), Ekonomija i menidžment investiranja,Ekonomija štednje, Ekonomski modeli – multiplikatorii akceleratori, Model agregatne tražnje i proizvodnje,Multiplikator zatvorene – otvorene privrede, Međusobna dejstva multiplikatora i akceleratora, Monetarnimultiplikator,Modeli predviđanja privrednih ciklusa i tehnologijeEkonomski modeli, Teorijski modeli, Etape razvoja Rostova, orija tzv. ,,začaranog krugasiromaštva,,Teorija usmerene na prevalizaležnje nerazvijenosti, tematički model rasta – Harod Domarovjednosektorski model, orije o uticaju tehnološkog razvoja na kulturno-civilizacijski i socijalni razvoj, deltehnološkog razvoja i Kondratjevi ekonomski ciklusi, onometrija i ekonomska metodologija, onomskametodologija, nometrija, rfološka analiza, strapolacija vremenskih serija, etod krive iskustva, Operacionaistraživanja, metodi i modeli, Praktični ekonomski modeli, Model cost-benefit analize javnih investicionihprojekata, Model međusektorske ili input-output analize, Model globalnog društvenog sistema i njegovihpodsistema, Paradigme svetskog globalnog društveno-političkog sistema, Model globalnog društvenogsistema i njegovih podsistemaKejnzijanska i monetaristička ekonomija i shvatanje ekonomske ravnoteže, Makroekonomskaravnoteža, 0Objašnjenje pojma makroekonomska ravnoteža, Kejnzijansko shvatanje makroekonomskeravnoteže, Monetarističko shvatanje makroekonomske ravnoteže, Kejnzijansko i monetarističko shvatanjeekonomije, Ekonomija blagostanja i ekonomski optimum, Objašnjenje pojmova iz područja ekonomijeblagostanja, Objašnjenje pojmova iz područja upravljanja ekonomskim optimumomFunkcija novca u tržišnoj privredi, Analiza finansijskog tržišta, Definisanje finansijskog tržišta, Ocenastanja privrede i tražnje za novcem, Ekonomski ciklusi i tražnja za novcem, Tržište kapitala, Tržište hartijaod vrednosti, Značajke odgođenog plaćanja za socijalnu tržišnu privredu, Institucije finansijskog tržišta,Tržišne transakcije hedžera išpekulanata, Tržišne transakcije fjučersima, Tržišne transakcije opcijama,Uloga centralne banke, Funkcije centralne banke, Sistem federalnih rezervi, Komponente koje određujuponudu novcaIstraživanje ekonomskog fenomena inflacija, Teorija inflacije, Teorija novca i cena, Inflacioni efekti,Analiza fenomena inflacije i nezaposlenosti, Objašnjenje privredne ravnoteže i nezaposlenosti, Walrasovmodel analize, Klasična nezaposlenost, Ugrađena inflacija, Kejnzijanska nezaposlenost, Tri vrsteneravnoteža (ne)zaposlenosti, Stagflacija i anticipirana inflacija, Ekonomska politika antiinflacije idezinflacije, Antiinflaciona ekonomska politika, Dezinflaciona ekonomska politika, Alternativna ekonomskapolitika, Istraživanje fenomena recesije, Pojavni oblici recesije, Program izlaska iz recesije, Budžetske imakroekonomske performance, Cukierman-Liviatanov model, Upravljanje inflacijomČetvrti deoSavremene paradigme makroekonomije (338)Vodeće ekonomske škole i tranziciona ekonomijaVašingtonski konsenzus i teorijske zablude čistetržišne privrede, Vašingtonski konsenzus – strategija Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske bankeprema nerazvijenim i zemaljama u razvoju, Teorijske zablude Adama Smitha (,,nevidljive ruke,,), Teorijačiste tržišne privrede, Teorijski model socijalne tržišne privrede, Problemi privatizacije i liberalizacije tržišta upost-komunističkim zemljama, Problemi privatizacije, Problemi liberalizacije, Savremeno okruženje kojedeterminiše savremenu makroekonomiju, Procesi mondijalizacije i alterglobalizacije, savremenemakroekonomije, Makroekonomija u uslovima kulta trgovačkih marki u vlasništvu transnacionalnihkompanija, Demografski sunovrat Evrope – paradigma koja determiniše buduću marlekonomsku politiku,Ekonomska Unija kao nova paradigma socijalne organizacije zajednice i makroekonomijeParadigme savremenog kapitalizma, Faza kapitalizma individualnih kapitala, Faza kapitalizma totalnogkapitala, Faza kapitalizma informacionih tehnologija, Suština postindustrijskog društva informacionihtehnologija, Digitalna ekonomija, Globalna ekonomija i konkurencija, Upravljanje znanjem, Ekonomijainformacionih tehnologija. Ispitivanje uticaja savremenih informacionih tehnologija na društvo, organizacije ipojedince, Faza kapitalizma socijalnog kapitala – doktrina o poverenju među ljudima, Organizacijasavremenog zapadnog liberalnog kapitalističkog društva koja determiniše makroekonomiju, Model socijalneorganizacije savremenog kapitalizma, Sistem funkcionisanja čovečanstva sa totalnim kapitalizmom naglobalnom nivou, Sistem naddržavnosti unutar regionalnih integracija, Jedinstvenost ZapadaParadigme tranzicione ekonomije , Kolonijalna demokratija, Problemi tranzicione ekonomije,Škola evropskih znanja 67
METRIKA PREDMETA:Tendencije i problemi promene vlasništva, Iskustva Istočne Evrope – prelaz iz centralno-planske premasocijalnoj tržišnoj privrediNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 18 106 8 180Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)Završeno puno četverogodišnjesrednjoškolsko obrazovanjeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji suizrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će seu ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale formerada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje iobjavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacijestudenata iz predmeta na koje je izabran.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %Škola evropskih znanja 68
04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstapublk.*Prof. dr Milan Galogaža Makroekonomija Banja Luka <strong>Apeiron</strong> 2006 Knjigab/ Dopunska literaturaOliver Blanchard Makroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjigac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 69
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranjePredmet/modul 5.01.13.005. MikroekonomijaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.01. EkonomijaUža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomijaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Osposobiti studenta da može aktivno tražiti odgovore na pitanja:1. Kako smanjiti ulaganje kapitala u proces reprodukcije, i2. Kako povećati rezultat poslovanja preduzeća.Jedan od ciljeva je i da student sazna određene zakonitisti koje vladaju umezoekonomskim sistemima.Razumijevanje alokacije ograničenih sredstava i resursa različitih nosioca privređivanjaunutar jedne države (npr. kako potrošači mogu najbolje rasporediti svoje ograničenedohotke na različita dobra i usluge koja se mogu kupiti na tržištu, kako radnici mogunajbolje rasporediti svoje vrijeme na rad i odmor, ili na jedan umjesto na drugi posao,kako preduzeća najbolje mogu rasporediti svoje ograničene finansijske izvore nazapošljavanje dodatnih radnika umjesto kupovine novih mašina, proizvodnju jednogumjesto drugog skupa proizvoda).Razumijevanje uloge cijena i tržišta na poslovanje preduzeća.Analiza tražnje za proizvodnim faktorima, analiza rada i tržišta rada, analizapreduzetničkih potencijala.UVOD U TEORIJU MIKROEKONOMIJE IPOSLOVNE EKONOMIJEPOJAM I VRSTE PREDUZEĆA VRSTE PREDUZEĆA, IMOVINA PREDUZEĆA,ORGANI PREDUZEĆA, ORTAČKO DRUŠTVO, KOMANDITNO DRUŠTVO,AKCIONARSKO DRUŠTVO, DRUŠTVO SA OGRANIČENOMODGOVORNOŠĆU, JAVNO PREDUZEĆE, POSLOVNI SISTEMI U PRIVREDIOSNOVNE FUNKCIJE U PROCESU REPRODUKCIJE: VERTIKALNAPODJELA FUNKCIJA, HORIZONTALNA KLASIFIKACIJA FUNKCIJASREDSTVA I UPRAVLJANJE SREDSTVIMA PREDUZEĆA: OSNOVNASREDSTVA, TROŠENJA OSNOVNIH SREDSTAVA – AMORTIZACIJA, OBRTNASREDSTVAUPRAVLJANJE TROŠKOVIMA: NATURALNO IZRAŽAVANJE TROŠENJA(UTROŠCI), UTROŠCI MATERIJALA, UTROŠCI SREDSTAVA ZA RAD,UTROŠCI RADNE SNAGE, FINANSIJSKO IZRAŽAVANJE TROŠENJA(TROŠKOVI), KRITERIJUMI KLASIFIKOVANJA TROŠKOVA, FIKSNITROŠKOVI , VARIJABILNI TROŠKOVI, METODE IZRAČUNAVANJACIJENE KOŠTANJAUPRAVLJANJE REZULTATIMA PROIZVODNJE IEFIKASNOST POSLOVANJA PREDUZEĆA: POJAVNI OBLICI REZULTATIREPRODUKCIJE, PROIZVOD, DOBITAK, GUBITAK, PRINCIPI POSLOVANJAPREDUZEĆA, OSNOVNI EKONOMSKI PRINCIP REPRODUKCIJE, PRINCIPŠkola evropskih znanja 70
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomijuPredmet/modul 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomijaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniNapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.01. EkonomijaUža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomijaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Osnovni cilj je upoznavanje studenata sa karakteristikama samostalnog preduzetničkogbiznisa, osnovnim principima njegovog osmišljavanja, pokretanja i uspješneimplementacije. Jedan od ciljeva je i uticaj na tok procesa razvijanja poslovnih ideja,kao i usvajanje znanja iz metodologije izrade i sadržaja biznis plana preduzeća.Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom Preduzetničkaekonomija student će biti osposobljen da razumije karakteristike preduzetničkeekonomije, ostvari savremeni pristup u organizaciji poslovnog poduhvata, primjeniznanja iz domena upravljanja preduzetništvom, prepozna i razumije način na koji poreziutiču na preduzetničku ekonomiju, prepozna relevantne rizike u implementacijiposlovnog poduhvata i definiše mjere osiguranja od rizika, te da izradi poslovni plan. :Izrada biznis planaI MENADŽMENT I BUDUĆNOST, Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanjepreduzeća, Karakteristike savremenog menadžmenta, Kvalitet kroz upravljanje ljudskimresursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Proces promjena organizacionestruktureOSNOVNE KARAKTERISTIKE SOCIJALISTIČKOG I PREDUZETNIČKOG DRUŠTVASAVREMENI PRISTUP ORGANIZACIJI PREDUZETNIČKE EKONOMIJE, Osnovna načelaorganizovanja preduzetničke ekonomije, Pristup organizaciji kao sistemu, Pojam sistema, Kolopovratne sprege, Organizacioni sistemi, Ciljevi sistema, Vrste sistema, Entropija organizacionihsistema, Organizacioni sistem posmatran kao “crna kutija”, Preduzeće kao upravljiv sistem,Formalna organizaciona struktura Neformalna organizacija, Interesne grupe, Prijateljske grupe,Karakteristike grupa, Oblici komunikacije neformalne organizacije, Proces organizovanja, Teorijaz, «Exellence» u menadžmentu, između klasične i inovativne organizacije, Osnovni principisavremenog menadžmenta, Pitanja za raspravuPREDUZETNIŠTVO, Pojam i definisanje preduzetništva, Menadžment u preduzetništvu, Pojammenadžmenta, Definicije menadžmenta, Odnos preduzetništva i menadžmenta, Karakteristikepreduzetništva, Inovacije i tržište, Tipovi inovacija, Preduzetništvo u SAD, Preduzetništvo uEVROPI, Razlike između tradicionalnog i preduzetničkog menadžmenta, Osobine preduzetnika,Uspješni poslovni ljudi – rekli su o sebi i biznisu, Tipovi preduzetnika, Preduzetništvo kao obilježjetržišne privrede, Preduzetništvo i vrste biznisa u budućnosti, Menadžment i menadžeri, Vrstemenadžera, menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri prvog nivoa, Generalni ifunkcionalni menadžeri, Karakteristike menadžera, Zadaci menadžera, Liderstvo, Definicijaliderstva, Pojam liderstva, Uloga moći u liderstvu, Liderstvo i menadžment, Liderstvo u poslovnimorganizacijama, Timski rad: način da se postigne uspjeh, Značaj liderstva, Testovi, Test ličnosti -jeste li tip preduzetnika, Posjedujete li pravu poslovnu idejuŠkola evropskih znanja 73
METRIKA PREDMETA:V PREDUZETNIČKI MENADŽMENT KAO PROCES, Planiranje, Proces i sadržaj planiranja,Vrste planova, Swot analize u funkciji donošenja strateških preduzetničkih odluka, Planiranjeciljeva organizacije, Određivanje ciljeva organizacije kao razlog njenog postojanja, Vizija i misija,Vizija, Misija, Pitanja za raspravu, Organizovanje, Proces organizovanja, Vrste organizacionihstruktura, Prosta organizaciona struktura, Funkcionalna organizacija, Diviziona organizacionastruktura, Projektna organizacija, Matrična organizacija, Inovativna organizacija, Savremeneorganizacione strukture, Horizontalna korporacija, Reinžinjering, Dinamička organizaciona mreža,Razlike između klasične i inovativne organizacije, Karakterisitke organizacijske promjene kaoglobalna pojava, Uzroci otpora promjenama, Modeli organizovanja i razvoja preduzetništva,Inkubatori kao model razvoja malog biznisa, Vrste preduzetničkih inkubatora, Usluge inkubatora,Specifičnosti prakse u razvoju inkubatora, Klasteri kao novi model razvoja malih i srednjihpreduzeća, Trendovi razvoja klastera, Uloga i važnost klastera kao model razvoja malihpreduzetnika, Lizing, Zašto je značajan lizing?, Vrste lizinga, Prednosti nabavke opreme nalizing, Franšizing, Ugovor o franšizi, Kako franšizer podučava franšizante, Oblici franšizinga,Prednosti i nedostaci franšizinga, Korporacija, Karakteristike korporacije kao oblika organizovnja,Džoint venčer (Joint Venture) kompanije, Partnerstvo ili ortakluk, Prednosti i nedostacipartnerstva, Komanditno društvo, Inokosno preduzeće, Pitanja za raspravu, Vođenje imotivisanje, Uvodne napomene, Pojedinci – osnovna jedinica analize, Svojstva ljudskih bića,Tipovi ličnosti, Introvertna i ekstrovertna ličnost, Integraciona i dezintegraciona ličnost,Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost, Autentične i neautentične ličnosti, Načinodbrane ličnosti na frustracije, Motivacija, Pristupi motivaciji, Teorija hijerarhije poteba, Novac imotivacija, Dizajniranje poslova kao osnova motivacije, Motivacija: «šargarepa i štap», Stilovivođenja u nekim razvijenim zemljama, Neke karakteristike stila vođenja u Evropi, Osnovnekarakteristike američkog stila vođenja, Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja, Potrebaza inovacijama u vođenju, Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje, Pitanja za raspravu,Kontrolisanje,Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta, Upravljanje sistemom kvaliteta, Evolucijakvaliteta, IT kontrola, QC kontrola kvaliteta, QA kontrola kvaliteta, QM sistem kontrole kvaliteta,TQM – sistem totalnog upravljanja kvaliteta, Proces kontrolisanja, Povezanost planiranja ikontrolisanja, Pravila kontrolisanja, Standardi kvaliteta serije ISO 9000, Finansijski pokazateljikao mjerilo efikasnosti preduzeća, Analiza likvidnosti, Analiza upravljanja zalihama, Analizadugoročne finansijske pozicije preduzeća, Analiza profitabilnosti, Ostali finansijski pokazateljiuspješnosti poslovanja, Analiza rentabilnosti, Kriterijumi za mjerenje likvidnostiKARAKTERISTIKE MALOG PREDUZEĆA – MALOG BIZNISA, Mogući kriteriji definisanjamalog preduzeća, Kvantitativni faktori definisanja malog biznisa, Kvalitativni kriteriji definisanjamalog biznisa, Snage i slabosti malih preduzeća, Snage malih preduzeća, Slabosti malihpreduzeća, Mala i velika preduzeća – prednosti i razlikeULOGA POREZA U RAZVOJU PREDUZETNIŠTVAVrste poreza, Porez na dodatu vrijednost –PDV, Razlike između PDV-a i poreza na promet, Osnovne karakteristike PDV – a, Šta je to porezna dodatnu vrijednost – PDV?, Koje su prednosti i mane PDV-a?, Prednost PDV-a, Negativnestrane PDV-a, Šta traži eu (VI evropska direktiva)?, Kako to rade druge zemlje, Osnove bihmodela PDV-a, Makroekonomske implikacije PDV-a, Uticaj pdv-a na poslovanje preduzeća iinternu ekonomiju, Uticaj na zalihe sirovina i repromaterijala i zalihe gotovih proizvoda, Uticaj navođenje knjiga, Uticaj na tržišni položaj, Sadržaj zakona o PDV-u, Šta je predmet oporezivanja,Ko su poreski obveznici, Kada nastaje poreska obaveza, Šta ulazi u poresku osnovicu, Poreskestope, Ulazni i izlazni PDV i pravo na povrat, Registracija poreskih obveznika, Način i tehnikaobračunavanja PDV-a,RIZIK I OSIGURANJE U PREDUZETNIŠTVU, Oblici rizika, Programirano upravljanje rizikom,Izbor metode upravljanja rizikom, Osiguranje i vrste rizika, Pitanja za raspravuPOSLOVNI PLAN – BIZNIS PLAN,Uloga i značaj poslovnog plana, Namjena biznis plana,Prezentacija biznis plana, Nekoliko napomena za pisanje biznis plana, Anatomija biznis plana,Naslovna stranica, Rezime plana, Opis preduzetničke ideje, Tržišni pokazatelji, Izvedbeni plan,Marketinški plan, Cijene,. Distribucija, Promocija, Menadžment, Procjena rizika, Finansijskipokazatelji,Bilans stanja, Bilans uspjeha, Prelomna tačka rentabilnosti, Ocjena uspješnosti,Primjerak biznis plana «punionica pitke vode»Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 24 18 82 8 180Škola evropskih znanja 74
Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispitMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 18 sati za pedagoške radionice;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji suizrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će seu ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale formerada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje iobjavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacijestudenata iz predmeta na koje je izabran.Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidukonkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju sespecifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjeneza produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Učešće u pedagoškim radionicama03 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 15 %obavezni 20 %obavezni 15 %04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %Škola evropskih znanja 75
LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaProf. dr Željko BarošNaziv publikacijePreduzetništvo i preduzetničkimenadžmentSjedišteizdavačaBanja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanjaVrstapublk.*2007 Knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 76
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.490. Katedra za komunikološke naukePredmet/modul 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiVještineNapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.09. Komunikološke naukeUža naučna oblast 5.09.01. KomunikologijaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Sticanje elementarnih znanja o osnovnim pojmovima komunikologije kao samostalnog,multidisciplinarnog predmeta (praktičnog i teorijskog usmerenja), cilj je da studentirazumiju principe komunikacije te da steknu vještinu komuniciranja koja omogućava ipodržava poslovne odnose i predstavlja suštinski preduslov za rukovođenje ljudima iposlovno pregovaranje. Studenti treba da se upoznaju sa svim aspektima verbalne ineverbalne komunikacije, sa metodama, kao i principima i postupcima procesakomunikacije.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da prepozna neverbalne oblike komunikacije, da ovladaelementima efikasne i efektivne komunikacije, te da spozna nivoe komunikacije (oodnosu menadžmenta i timskog rada, o tipovima vrsta vođa, članova tima itd.).Savladane vještine: Prepoznavanje neverbalnih oblika komunikacijeUVOD U KOMUNIKOLOGIJUŠTA JE KOMUNIKACIJA? PROCES KOMUNIKACIJE, KARAKTERISTIKEKOMUNIKACIJE, FUNKCIJE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKOLOŠKI POJMOVI,SREDSTVA I KANALI KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJSKI KODOVI, IZISTORIJE PROUČAVANJA KOMUNIKACIJEVRSTE KOMUNIKACIJE, VERBALNA KOMUNIKACIJA, NEVERBALNAKOMUNIKACIJA, PERFORMANSNA KOMUNIKACIJAMODELI KOMUNIKACIJE, SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE,Sadržaj predmeta:SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, PSIHOLOŠKI MODELKOMUNIKACIJE, KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE,KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE, MITOLOŠKI MODELKOMUNIKACIJEPOSLOVNA KOMUNIKACIJA, TIPOLOGIJA POSLOVNE KOMUNIKACIJE,OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE, VRSTE POSLOVNE KOMUNIKACIJE,KOMUNIKACIJA U ORGANIZACIJIPoslovna prepiska i pisma, Pisanje poslovnih pisamaMETRIKA PREDMETA:ECTSKontaktčasoviNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAVježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovatreninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora radaŠkola evropskih znanja 77
5 40 18 12 72 8 150Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)Završeno puno četverogodišnjesrednjoškolsko obrazovanjeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionicePredavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji suizrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će seu ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale formerada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje iobjavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacijestudenata iz predmeta na koje je izabran.Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidukonkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju sespecifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjeneza produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Učešće u pedagoškim radionicama03 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 15 %obavezni 20 %obavezni 15 %Škola evropskih znanja 78
04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaProf. dr Branimir ČovićProf dr larisa ČovićNaziv publikacijeSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstapublk.*Komunikologija Banja Luka APEIRON 2007 Knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 79
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.500. Katedra za filološke naukePredmet/modul 6.03.b Strani jezik - drugiVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiVještineSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 6 Humanističke naukeNaučno polje 6.03. FilologijaUža naučna oblast 6.03.08. GermanistikaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Studenti treba da steknu viša znanja iz stranog jezika, da savladaju gramatiku i da buduu stanju da aktivno učestvuju u konverzacijiUspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će steći napredna znanja u sledećim područjima:1. Razumijevanje2. Konverzacija3. Gramatika1. Čitanje2. Pisanje3. Razumijevanje4. KonverzacijaENGLESKI JEZIK 2Grammar: Revision of tenses, Present Perfect (Headway Elementary),regular and irregular, ever, never, yet and just, Verb patterns 1; going to/will, comparative and superlative adjectives, Present Perfect and PastSimple, for/ since Have got to, should must, Time and conditionalclauses, Verb patterns 2, infinitives, Passives, Grass snarSecond conditional, might, Present rerfect Simple,' Continuous, RevisionVocabulary Past Participles, countries, Hot verbs (have, go, come),money, synonyms and antonyms, Past participles, music, adverbs, wordpairs, Jobs travelling abroad, words that go together, Hot verbs (take, get,make, do), hotels, Shops, describing feelings and situations, Verbs andpast participles, verbs and nouns that go together, Phrasal verbs, Jobs,word formation, adverbsReading How to live to be 100, "People the great communicators', livingin-the-USA-, 'Hollywood kids',' A tale of two millionaires', Celebrity interview, Problem pages, 'The world's first megalopolis','Don't look down' : 'Into the wild', Three plants that changed the world,''The vicar who is a ghostbuster', \A funnv wav to eam a livingListening A song (of teacher's choice), Neighbours: 'You drive me mad',Škola evropskih znanja 80
A radio drama; 'My uncle is a shopkeeper', A song: 'You've got a friend',living in another country, An. interview with a band, Holidays in January,At the doctor's, Life in 2050, When I was young, The history of chewinggum, An interview with a woman who heard voicesSpeaking/Conversation Things you have done, Discussion about idealneighbours, exchanging information about immigrants in me USA, Tellingstories, good and bad things about living in your town, attitudes toshopping, Your plans and ambitions, comparing cities, InterviewingEveryday , Jobs game, discussing house rules, discussing a problem,What will life be like in the 21 st century, the biggest cities in the woria,Talking about childhood, describing feelings, Exchanging informationabout important plants, Giving advice, telling stories, What is a good job,making a phone callEveryday English Situation role-play, Time expressions, prices andshopping, Feelings, directions, English Short answers, At the doctor's, Ina hotel, Exclamations, Notices, Exoressions,TelephoningNJEMAČKI JEZIK:1. Lektion:Familie und Verwandte - Klassenzeitung - Haushaltsarbeit - Computerspiele -BrieffreundschaftenGrammatik:Possessivartikeltrennbare und nicht-trennbare VerbenWechselpräpositionenPhonetik:Die Plosivse: b, d, g und p, t, kAuslautverhärtung2. Lektion:Wohnformen - „Bumerang-Kinder" - Kindheit und Jugend - Erziehung undEltern - AlltagssituationenGrammatik:weil und obwohlPräteritum der ModalverbenPräteritum von haben, sein und werdenPhonetik:Die Nasale n und -ngAussprache von -ng und -nk3. Lektion:Urlaubsangebote, Weltreise: Reisebericht und Reisepost - Informationen zuDeutschland, Österreich und der Schweiz- Deutschland-ReiseGrammatik:Perfekt: regelmäßige, unregelmäßige, trennbare und nicht-trennbare VerbenundVerben auf-ierenFragen mit Welch-KompositaPhonetik:„s"-Laute: s, ß, schRuski jezik:Škola evropskih znanja 81
METRIKA PREDMETA:Авансирование бизнеса, Актив, Бартер, Бизнес, B2B, B2C, C2C,Бизнес для бизнеса, Бизнес-консультирование, Бизнес-операция,Бизнес-план, Бизнес для потребителя, Бизнес-решение, Бизнес-риск,Бренд, Венчурный бизнес, Взаимный бизнес , Демпинг, Дилер,Дисконт, Игорный бизнес, Карточный бизнес , Конкуренция,Консалтинг, Копирайтер, Лендинг-бизнес, Логистика, Малыйбизнес, Маркетинг ,Международный бизнес, Облигация,Овердрафт, Оценка бизнеса, Пирамида, Предприниматель, Прямоймаркетинг, Прямая почтовая рассылка, Реклама, Рентабельность,Сетевoй маркетинг, Спрос и Предложение, Транзитный бизнес,Шоу-бизнес, ШтендерNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada4 30 30 56 4 120Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHNjemačkiPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)6.03.a Strani jezik - prvi Položen ispitMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sanastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.Vrsta evaluacijebr.01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %Škola evropskih znanja 82
04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstapublk.*Liz and John Soars New Headway INTERMEDIATE BiH Oxford 2003 KnjigaRosa-maria Dallapiazza,Dduard von Jan, Til Tangram a 1/2 Njemačka Heuber 1998 KnjigaSchonherДемидова А.К.,Русская коммерческаяСмирнова Э.Акорреспонденция, МоскваMoskva 1989 Knjigab/ Dopunska literaturaMarojević P. Ruski poslovni jezik Beograd 1996 Knjigac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 83
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematikuPredmet/modul 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanjaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiZajedničke osnoveSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblastiOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sticanje osnovnih znanja iz oblasti teorije sistema. Znanja iz ove naučne discipline trebada doprinesu razvoju naučnog pogleda na svet koji će omogućiti da se na makro, mezo,mikro i ličnom nivou strukturišu načelni stavovi (politike), načini (strategije), sistemi ipodsistemi (procesi rada u sferi kulture, duhovnosti, civilizacije, politike, bezbednosti,socijalne sfere, tehnologije, ekonomskog delovanja, informacijsko-komunikacijskihveza i odnosa, finansijskih transakcija, edukativno-obrazovnih aktivnosti, itd), da seraspoloživi resursi kao ulazne veličine na što racionalniji, pragmatičniji, efektivniji iefikasniji transformišu u izlazne veličine u vidu proizvoda, usluga, ciljeva i interesa.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će upoznati osnovne karakteristike relnih sistema, moći će da različite sistemeposmatra sa apekta opšte teorije sistema kao npr. funkcionisanje privrednih i poslovnihsistema.Posmatranje različitih sistema kroz prizmu opšte teorije sistemaDefinisanje pojma paradigma, teorija i sistem, Definisanje pojma paradigma, Odnos nauke i filosofije,Multidimenzionalni karakter univerzuma, Entropijska koncepcija univerzuma, Nova paradigma – teorijapromena, Nova paradigma – novo shvatanje sveta, Definisanje pojma teorija, Naučni zakoni pozitivizma,Naučni zakoni funkcionalizma, Lumanov opšti teorijski model socijalnih sistema, Definisanje pojma sistemPojam elementi sistema, Definisanje pojma elementi sistema, Sadržaji elemenata sistema, Definisanjeelemenata organizacijskog sistema, Definisanje delova i ciljeva elemenata organizacijskog sistemaSadržaj predmeta:Pojam karakteristike i funkcije sistema, Teorijsko objašnjenje pojma karakteristike sistema, Funkcijekriterijuma sistema, Definisanje funkcija kriterijuma sistema, Politika, plan, strategija i program sistema,Funkcija sistema, Povratna dejstva u sistemu, Povratna spregaPojam relacije (odnosa) sistema, Definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Ontološko definisanjepojma relacije (odnosi) sistema, Klasifikacija relacije (odnosi) sistema u metodološkom smisli, Definisanjerelacije (odnosi) društveno-političkog sistemaPojam cilj sistema, Definisanje pojma cilj sistema, Postavljanje i regulisanje postivanja ciljeva sistema,Izbor kriterijuma i rešavanje konfliktnosti ciljeva sistema, Utvrđivanje obeležja ciljeva i dopuštenostiodstupanja radi, obezbeđenja zadovoljavajućeg funkcionisanja sistema, Utvrđivanje odnosa izmeđuosnovog sistema i osnovnih ciljeve, Utvrđivanje odnosa između sadržaja ciljeva sistema i očekivanja ubudućnosti, Utvrđivanje faza procesa postizanja ciljeva sistema, Utvrđivanje prioriteta ciljeva sistema urazvojnim fazama u budućnosti, Utvrđivanje obeležja ciljeva sistema u odnosu na okolinu, Upravljanjeorganizacijom kao sistemom pomoću ciljevaPojam transformacije u sistemu, Definisanje pojma transformacije u sistemu, Ograničenja koja dovodedo entropije u promenama u sistemu, Analiza ulaznih veličina sistema, Radno-tehnološke (transformacijskiprocesi u sistemu) karakteristike sistema, Brzina toka i intenzitet rada sistema, Kapacitet rada sistema,Škola evropskih znanja 84
Efektivnost sistema, Fleksibilnost sistema, Analiza izlaznih veličina sistema, Kvalitet proizvoda kao kriterijumizlazne veličine sistema, Kvantitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine, optimalnosti poslovnog sistema,Analiza stanja sistema u transformacijskim procesima, Promenljive koje određuju stanje sistema,Promenljive koje uslovljavaju promenu stanja sistemaPojam struktura sistema, Definisanje pojma struktura sistema, Struktura sistema, Strukture delovasistema, Struktura relacija sistema, Strukturisanje organizacije kao sistema u skladu sa opštom teorijomsistema, Strukturisanje organizacije kao koordiniranog sistema, Strukturisanje industrijskog sistema, Sistemproizvodnog menidžmenta, Principi proizvodnog menidžmenta, Informacioni sistem preduzeća, Informacionisistem proizvodnje – informacije o proizvodnji, dokumentacija i baze podataka, Informacioni sistemproizvodnje – blok dijagram za planiranje proizvodnje, Informacioni sistem proizvodnje – upravljanjematerijalom i zalihamaPojam odnosi sistema prema okolini, Definisanje pojma okolina, Uslovi okoline, Istraživanje uslovaokoline za potrebe kreiranja sistema tržišnog poslovanja Istraživanje za potrebe kreiranje sistema efektivnogmenidžmenta fleksibilne proizvodnje, Predviđanje okoline, Promene koje će se u okolini dešavati ubudćnostiKlasifikacija i karakteristike realnih sistemaIdentifikovanje posebnih ciljeva i zadataka realnih sistemaKlasifikacija sistema, Definisanje pojma klasifikacija sistema, Postupak apstrakcije u procesu klasifikacijesistema, Boolding-ova klasifikacija sistemaKarakteristike sistema, Otvoreni – zatvoreni sistem, Definisanje problema, Sistem otvorene privrede,Sistem zatvorene privrede, Statički – dinamički sistem, Određeni – neodređeni sistem, Adaptivni –neadaptivni sistem, Stabilni – nestabilni sistem, Apstraktni – stvarni sistemKibernetski sistem, Definisanje kibernetskog sistema, Upravljački sistem, Informacioni sistem, Izvršnisistem, Upravljani sistem, Povratne sprege, Entropija, Homeostaza, Kibernetski pristup kod strukturiranjaorganizacijskog sistema, Značaj kibernetskog sistema u organizaciologiji, Kibernetska organizacijaModeli i metode u projektovanju veštačkih sistema, Definisanje pojma modeli, Proces stvaranjakibernetskih modela, Definisanje pojma metode, Koncept ,,crna kutija,,Ekspertni sistemi i ekspertna znanja, Ekspertni sistemi, Definisanje pojma ekspertni sistemi, Dimenzijekoje poeduje svaki ekspertni sistem, Osobine ekspertnih sistema, Znanje kao pretpostavka ekspertnosti,Primena ekspertnih sistema, Oblasti primene ekspertnih sistema, Metodološke specifičnosti ekspertnihsistema, Izračunavanje tehnološkog indeksa primenom ekspertnih znanjaRazličiti aspekti razmatranja sistemaMetodi filosofije, sistem nauke i naučnih metoda sa prirodnim Ishodištima, Filosofija kao najširiljudski pogled, Metodi filosofije, Vrednosti filosofije, Savremena filosofija, nova tehnologija i tehnika, Sistemnauke i naučnih metoda, Definisanje sistema nauke, Naučni pogled na svet, Naučna istina u odnosu nareligijsko i ideologijsko mišljenje i umetničko shvatanje, Naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupcii metode, Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nalaza, Problem, hipoteza, verifikacijaSistem kulture i civilizacije sa sistemom ljudskih potreba, Kultura i civilizacija kao najširi ljudskisistem, Teorije o ljudskim potrebama, Opšta teorija sistema u sistemu ljudskih potreba, Opšta teorija ljudskihpotrebaOsnovni matematički pojmovi za teoriju sistema, Teorija strateških igara i konfliktnih situacija, Teorijastrateških igara,Teorija konfliktnih situacija, Teorija odlučivanja, Operaciona istraživanja, Opšta matricahorizontalnog odlučivanja, Linearno programiranje, Korišćenje osnovnih verovatnoća i Bayesova teorema ustablu odlučivanjaModeliranje sistemaModeliranje proizvoda kao sistema, Modeliranje materijalnog proizvoda kao tržišnog sistema,Definisanje materijalnog proizvoda, Klasifikacija materijalnih proizvoda prema kriterijumu procesnosti,Sistem svojstava dobrog proizvoda, Proizvod kao tehnički sistem, Sistem funkcija dobrog proizvoda, Sistemdelovanja dobrog proizvoda, Definisanje uslužnog proizvodaModeliranje proizvodnog sistema, Sistem ulaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Procesproizvodnje, Sistem izlaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Promene u okoliniSistem upravljanje preduzećem i proces upravljanja proizvodnjom, Sistemi upravljanja i školeupravljanja, Savremeni sistemi upravljanja poslovnim sistemom, Sistem upravljanja poslovnim sistemombaziran na opštoj teoriji sistema – kibernetski sistem, Holističko-sistemski pristup projektovanjuorganizacione strukture, Sistem organizacije proizvodnje u odabranom modelu proizvodnog menidžmenta,Fleksibilni proizvodni sistemi, Definisanje fleksibilnih proizvodnih sistema, Ocena fleksibilnosti proizvođačasa stanovišta mogućnosti česte izmene serija, Ocena fleksibilnosti proizvodnog sistema sa stanovništamogućnost ibrze promene alataProces organizacije proizvodnog inžinjeringa, Metode projektovanja sistema, Sistemski prilazprojektovanju proizvodnog sistema, Proces sistemskog inžinjeringa, Sistemska analiza, Sistemskoprojektovanje sistema, Prethodno projektovanje, Izrada glavnog projektaOpšta teorija sistema i sistem društvenih naukaPolazne osnove opšte teorije sistema u društvenim naukama i pristup proizvodnji dubokihznanja, Polazne osnove opšte teorije sistema, Delovi i celina sistema, Otvorenost sistema, Dinamičkaravnoteža i sposobnost adaptacije sistema, Principi centraliizacije ili demokratske integracije sistema,Jedinstvo osnovnih principa sistema, Sistemska teorija i nauka o čoveku kao sistemu, Uticaj kulture icivilizacije na opštu teoriju sistema i teorija postavljanja ciljeva, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teorijuŠkola evropskih znanja 85
METRIKA PREDMETA:sistema, Teorija postavljanje ciljeva, Sistemski pristup upravljanju znanjem sa identifikovanjem pristupaupotrebe dubokog znanja, Sistemski pristup upravljanju znanjem, Kreiranje procesa primene dubokih znanjaUpravljanje socijalnim sistemima, Socijalni zakoni i faktori socijalnog progresa, Socijalni zakoni,Elementi tehno-ekonomskog ciklusa i faktori socijalnog, Socijalna organizacija sa kreiranjem noveekonomije, bazirane na nepodudarnostima i novom znanju progresa, Objašnjenje pojma socijalnaorganizacija, Privredni sistem kao socijalni sistem u funkciji rasta i razvoja, Socijalne koncepcije, strategije ipoltike privrednog sistema, rasta i razvoja, Proces kreiranja nove ekonomije bazirane na nepodudarnostimai novom znanju, Postulati savremenih društvewnih i ekonomskih nauka sa identifikovanjem sistemavrednosti koji determinišu odnose između politike i ekonomije, Postulati savremenih društvenih i ekonomskihnauka, Identifikovanje sistema vrednosti koji determinišu odnose između političkog i ekonomskog sistema,Teorijski modeli socijalne organizacije, Opšti teorijski modeli socijalne organizacije, Novi model socijalneorganizacije srpskog društva, Globalni društveno-politički sistemi i sistem menidžmenta socijalnog sistema,Sistem menidžmenta socijalnog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Modelsocijalne organizacije izvršne vlasti u funkciji socijalne tržišne privredeKreativno-stvaralački upravljački sistemi, Sistem inovativnog preduzetništva, Sistemi menidžmenta,Ekonomske škole i teorije makroekonomije kao sistemski pristup države u upravljanju socijalnom tržišnomprivredom, Poslovni sistem i sistem tržišnog poslovanja, Poslovni sistem, Organizacijski sistem, Marketingsistem, Tehnološki sistem, Definisanje tehnologije i sistema tehnološkog razvojaDefinisanje tehnološkog sistemaNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 16 90 4 150Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAUslov godina studija ≥ 3U toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregledglavnih tačaka određenog predmeta.Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sapodjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa kojeomogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonimaktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacijeanalize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumirajuzaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečenekroz predavanja, radionice i treninge.EVALUACIJA RADA STUDENTAŠkola evropskih znanja 86
Red.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaProf. dr Milan Galogaža Opšta teorija sistema Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanjaVrstapublk.*2006 knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 87
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podatakaPredmet/modul 2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistemaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiZajedničke osnoveOsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.02. IS-Informacioni sistemiOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Ovaj predmet u potpunosti upućuje studenta u cjelokupan proces projektovanjainformacionih sistema od definisanja zahtjeva od strane korisnika do funkcionalnogmodeliranja procesa. Takođe, u okviru predmeta obrađuju se najznačajniji softverskialati za projektovanje informacionih sistema.Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da aktivno učestvuje u procesima projektovanja informacionihsistema rpeduzeća.Korištenje popularnih softverskih alata za projektovanje informacionih sistemaOPŠTA TEORIJA SISTEMAPOJAM INFORMACIONIH SISTEMARAZVOJ INFORMACIONIH SISTEMAELEKTRONSKA OBRADA PODATAKA, UPRAVLJAČKI INFORMACIONISISTEMI, UPRAVLJAČKI PODSISTEM PROIZVODNJE, UPRAVLJAČKIPODSISTEM MARKETINGA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM FINANSIJA,UPRAVLJAČKI PODSISTEM KADROVA, UPRAVLJAČKI PODSISTEM ZA TOPMENADŽERE, SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJA, POJAM SPO,STRUKTURA SPO, VRSTE SPO, GRUPNI SPO, IZGRADNJA SPO,PERSPEKTIVA SPO, EKSPERTNI SISTEMI, POJAM EKSPERTNIH SISTEMA,RAZVOJ EKSPERTNIH SISTEMA, STRUKTURA EKSPERTNIH SISTEMA,IZGRADNJA EKSPERTNIH SISTEMA, ALATI ZA IZRADU EKSPERTNIHSISTEMA, PODRUČJA PRIMJENE EKSPERTNIH SISTEMA, PREDNOSTI INEDOSTACI EKSPERTNIH SISTEMA, PERSPEKTIVA EKSPERTNIH SISTEMA,HS – DW – BI – CRH, HS, DW, BI, CRM, PROJEKTOVANJE INFORMACIONIHSISTEMA, BAZA PODATAKA, BAZA PODATAKA, DBMS, CILJEVI BAZAPODATAKA, ARHITEKTURA BAZE PODATAKA, JEZICI ZA RAD S BAZAMAPODATAKA, SOFTVERSKI PAKETI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA,RELACIONI MODEL BAZA PODATAKA, METODOLOGIJA PROJEKTOVANJAIS, METODE RAZVOJA IS, IZBOR METODE RAZVOJA IS, UČESNICI URAZVOJU IS, FAZE RAZVOJA IS, USPJEŠNOST PRIMJENE RAZVOJA IS,KONVENCIONALNA METODOLOGIJA RAZVOJA IS, PLANIRANJE RAZVOJAIS, ANALIZA I DIZAJN IS, IMPLEMENTACIJA IS, FUNKCIONISANJE IODRŽAVANJE IS, VREDNOVANJE I KONTROLA IS, BSP METODOLGIJARAZVOJA IS, STRUKTURIRANA SISTEM ANALIZA, DIJAGRAM TOKAPODATAKA, RJEČNIK PODATAKA, OBJEKTNO ORIJENTISANOŠkola evropskih znanja 88
METRIKA PREDMETA:MODELOVANJE, MODELIRANJE PODATAKA, MODELIRANJE PROCESAUML, OSNOVNI ELEMENTI JEZIKA UML, OPŠTI MEHANIZMI JEZIKA UML,ALATI ZA PROJEKTOVANJE IS, CASE ALATI, STRUKTURA CASE ALATANastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. I Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 20 12 70 8 150Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAUslov godina studija ≥ 3U toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 20 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sanastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji suizrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će seu ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale formerada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje iobjavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacijestudenata iz predmeta na koje je izabran.Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidukonkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju seŠkola evropskih znanja 89
specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis.Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanjeuslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju iparticipaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojojstudenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja iplanirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaProf.dr Branko LatinovićNaziv publikacijeInformacioni sistemiSjedišteizdavačaBanja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>"APEIRON"God.izdanjaVrstapublk.*2006 knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 90
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematikuPredmet/modul 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metodeVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiZajedničke osnoveSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblastiOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Primjenom matematičkih metoda i tehnika teorija odlučivanja pomaže analitičarima uodlučivanju i kreiranju skupa akcija i izbora alternativa iz kojih donosilac odluke trebada izabere najpovoljniju. Osnovni cilj je da se student upozna sa osnovama teorijeodlučivanja i sa principima odlučivanja u različitim uslovima (odlučivanje u uslovimaneizvjesnoti, odlučivanje u uslovima rizika, odlučivanje u uslovima izvjesnosti), daupozna različite vrste odlučivanja (višekriterijumsko odlučivanje i grupno odlučivanje),te sisteme podrške odlučivanju (MIS, DSS, ES).Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da primjeni različite teorijske tipove odlučivanja u zavisnosti oduslova u kojima se odlučivanje obavlja.Primjena određenih softvera kao gotovih matematičkih modela u procesu odlučivanja.UVOD U POSLOVNO ODLUČIVANJETEORIJA ODLUČIVANJA, Pregled i analiza problema odlučivanja, Definisanjeproblema (početno stanje), Definisanje ciljeva (konačno stanje), Atributi, Informacije,Izbor metoda, Izbor rješenja, Filozofija odlučivanja, Matrice odlučivanja, Procesdonošenja odluka, Pojam i vrste odluka, Faktori (elementi) odlučivanja, Faze procesaodlučivanja, Modeli donošenja odluka, Postupak procesa odlučivanjaODLUČIVANJE U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI, Teorija igara, Igre između 2igrača, Igre dva igrača sa nultom sumom (konstantnom sumom), Igre dva igrača sapromjenljivom sumom, Pregovaračke igre, Igre protiv prirode, Hurwicz – ov kriterij(kriterij optimizma), Wald – ov kriterij, Laplace – ov kriterij (kriterij nedovoljnograzloga), Savage – ov kriterij (kriterij žaljenja), Bayes – ov kriterijODLUČIVANJE U USLOVIMA RIZIKA , Koncepcija i primjenavjerovatnoće, Analiza rizika, Pristup analize rizika, Sekvencijalno odlučivanje i drvoodlučivanja, Raspodjela vjerovatnoće kriterijumske (zavisne) promjenljive, Odlučivanjeuz korištenje apriorne vjerovatnoće, Očekivana vrijednost perfektne (dopunske)informacije i njena ocjena (preaposteriorna analiza), Analiza odlučivanja sa apriorivjerovatnoćama sa više akcija, Odlučivanje uz korištenje aposteriorne vjerovatnoće,Metod simulacije, Monte Carlo tehnikaODLUČIVANJE U USLOVIMA IZVJESNOSTI, Uvodna razmatranja, Linearnoprogramiranje, Opšte osobine linearnih programa, Testiranje, kontrola i primjenamodelaVIŠEKRITERIJUMSKO ODLUČIVANJE, Višeatributno odlučivanje, VišeciljnoodlučivanjeŠkola evropskih znanja 91
METRIKA PREDMETA:GRUPNO ODLUČIVANJE, Funkcija drušvenog blagostanja, Metod izbora najvećegbroja glasova, Metod izbora apsolutnom većinom glasova, Konsenzus, Breinstormingmetoda, Delfi metodSISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU, Programski potencijali u donošenjuposlovnih odluka, Doprinos MIS-a u procesu odlučivanja, Sistemi za podrškuodlučivanja (DSS)VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA I EKSPERTNI SISTEMI, Pojam ekspertnihsistema, Klasifikacija ES, Prednosti i nedostaci ES, Razlike između DSS-a i ESSTRATEGIJSKO PLANIRANJE, Metod scenarija, SWOT analiza, BenčmarkingNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 16 90 4 150Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAUslov godina studija ≥ 3U toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sanastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregledglavnih tačaka određenog predmeta.Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sapodjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa kojeomogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonimaktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacijeanalize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumirajuzaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečenekroz predavanja, radionice i treninge.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacijeParcijalna/konačnaOpciona /obaveznaProcenatučešća01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obavezni 20 %Škola evropskih znanja 92
02 Aktivnost na vježbamaobavezapredispitnaobavezaobavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaDoc. Dr Đuro Mikić Teorija i strategija odlučivanja Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong><strong>univerzitet</strong>"APEIRON"God.izdanjaVrstapublk.*2006 Knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 93
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologijePredmet/modul 2.09.01.001. Arhitektura računarskih sistema i mrežaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti OsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.01. Kompjuterski inženjering (arhitektura i organizacija)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Cilj predmeta Arhitektura računarskih sistema je savladati arhitektururačunarskih sistema, prije svih arhitekturu procesora, a potom i načinfunkcionisanja ostalih dijelova računarskog sistema. Razumjevanje arhitektureračunara je važan preduslov za potrebe programiranja na hardverskom nivou,programiranja uopšte, kao i za poslove administracije i servisiranja računaraUspješnom obradom predmeta student će biti u stanju da:1. Describe the progression of computer architecture from vacuum tubes to VLSI.2. Demonstrate an understanding of the basic building blocks and their role in thehistorical development of computer architecture.3. Use mathematical expressions to describe the functions of simple combinational andsequential circuits.4. Explain the reasons for using different formats to represent numerical data5. Explain how negative integers are stored in sign-magnitude and twos-complementrepresentation6. Convert numerical data from one format to another7. Discuss how fixed-length number representations affect accuracy and precision8. Describe the internal representation of nonnumeric data9. Describe the internal representation of characters, strings, records, and arrays.10. Explain the organization of the classical von Neumann machine and its majorfunctional units11. Summarize how instructions are represented at both the machine level and in thecontext of a symbolic assembler.12. Explain different instruction formats, such as addresses per instruction and variablelength vs. fixed length formats13. Write simple assembly language program segments14. Demonstrate how fundamental high-level programming constructs are implementedŠkola evropskih znanja 94
at the machine-language level15. Explain how subroutine calls are handled at the assembly level.16. Explain the basic concepts of interrupts and I/O operations.17. Identify the main types of memory technology.18. Explain the effect of memory latency on running time.19. Explain the use of memory hierarchy to reduce the effective memory latency.20. Describe the principles of memory management.21. Describe the role of cache and virtual memory.22. Explain the workings of a system with virtual memory management23. Explain how interrupts are used to implement I/O control and data transfers.24. Identify various types of buses in a computer system.25. Describe data access from a magnetic disk drive.26. Compare the common network configurations.27. Identify interfaces needed for multimedia support.28. Describe the advantages and limitations of RAID architectures29. Compare alternative implementation of datapaths.30. Discuss the concept of control points and the generation of control signals usinghardwired or microprogrammed implementations.31. Explain basic instruction level parallelism using pipelining and the major hazardsthat may occur32. Discuss the concept of parallel processing beyond the classical von Neumannmodel.33. Describe alternative architectures such as SIMD, MIMD, and VLIW.34. Explain the concept of interconnection networks and characterize differentapproaches.35. Discuss the special concerns that multiprocessing systems present with respect tomemory management and describe how these are addressed.Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Sklapanja i rasklapanja PC računara, promjene komponenti, priključakperiferijskih uređaja, instalacija "third party" programa za zaštitu sistemaPodaci i njihovo predstavljanjeBrojni sistemi, Brojni sistemi (dekadski ekvivalent), Brojni sistemi nabazi 2, 8, 16, Konverzije brojnih sistema, Osnovne računske operacije,Predstavljanje u računaru (informacione jedinice),Predstavljanje uračunaru (cjelobrojni podaci), Neoznačeni cijeli brojevi, Označeni cijelibrojevi, Znakovni podaci, Brojevi u fiksnom zarezu, Brojevi u pokretnomzarezu, Brojevi u pokretnom zarezu (IEEE 754), Brojevi u pokretnomzarezu (obična preciznost), Brojevi u pokretnom zarezu (dvostrukapreciznost)Intelova familija mikroprpcesoraDesktop procesori, Server procesori, Arhitektura µ P i8086, Programskimodel mikroprocesora, Realni mod mikroprocesora, Zaštićeni mod radamikroprocesoraNačini adresiranja kod Intel µ PAdresiranje podataka, Adresiranje instrukcija, Adresiranje isteka,Instrukcijski set Intel µ PInstrukcije za prenos podataka, Instrukcije za manipulaciju nizovima,Aritmetičke instrukcije, Logičke instrukcije, Instrukcije za pomjeranje irotiranje,Instrukcije za upravljački prenos, Instrukcije za upravljanjeprocesom,Programiranje mikroprocesoraŠkola evropskih znanja 95
MASM, ProcedureArhitektura personalnog računaraUvod, ISA magistrala, PCI magistrala, Memorijski podsistem, I/OpodsistemNumerički koprocesorArhitektura numeričkog kooprocesora, Instrukcijski set numeričkogkoprocesora,Perfomanse CPUNapredne tehnike realizacije procesora, Protočnost (pipelining),Superskalarne i superprotočne arhitekture, Napredne tehnikeupravljanja memorijom, Planiranje memeorijske organizacije,Virtuelna memeorija, Keširanje,Uvod u računarske mrežeElementi mreže, Mrežne tehnologije, Fizički putevi i metode prijenosa,Multimrežne strukture, Mrežni kablovi, Mrežni adapteri,Bežične mrežnekomunikacije, Specifikacija Ethernet-a, «OSI» model, Mrežni protokoli,Struktura IP adrese, Modeli mreža i pristup internetu,NAPOMENA: Plan studija i programski sadržaji pojedinačnih naučnih disciplina koje činejegro kompjuterskih nauka razrađeni su prema standardima i programima "ComputingCurricula 2001 Computer Science", međunarodno priznate profesionalne organizacije "IEEE -Computer Society of the Institute for Electrical and Electronic Engineers" u saradnji saasocijacijom "ACM - Association for Computing Machinery, koje je izradio zajednički tim"The Joint Task Force on Computing Curricula", kao svjetski standard akreditacije ovihprograma.Digital logic and digital systemsOverview and history of computer architecture, Fundamental buildingblocks (logic gates, flip-flops, counters, registers, PLA), Logic expressions,minimization, sum of product forms, Register transfer notation, Physicalconsiderations (gate delays, fan-in, fan-out)Machine level representation of dataBits, bytes, and words, Numeric data representation and number bases,Fixed- and floating-point systems, Signed and twos-complementrepresentations, Representation of nonnumeric data (character codes,graphical data), Representation of records and arraysAssembly level machine organizationBasic organization of the von Neumann machine, Control unit; instructionfetch, decode, and execution, Instruction sets and types (data manipulation,control, I/O), Assembly/machine language programmingInstruction formats, Addressing modes, Subroutine call and returnmechanisms, I/O and interruptsMemory system organization and architectureStorage systems and their technology, Coding, data compression, and dataintegrity, Memory hierarchy, Main memory organization and operations,Latency, cycle time, bandwidth, and interleaving, Cache memories (addressmapping, block size, replacement and store policy), Virtual memory (pagetable, TLB), Fault handling and reliabilityInterfacing and communicationI/O fundamentals: handshaking, buffering, programmed I/O, interruptdrivenI/O Interrupt structures: vectored and prioritized, interruptacknowledgment External storage, physical organization, and drives Buses:bus protocols, arbitration, direct-memory access (DMA) Introduction toŠkola evropskih znanja 96
METRIKA PREDMETA:networks Multimedia support RAID architecturesFunctional organizationImplementation of simple datapaths, Control unit: hardwired realization vs.microprogrammed realization, Instruction pipelining, Introduction toinstruction-level parallelism (ILP)Multiprocessing and alternative architecturesIntroduction to SIMD, MIMD, VLIW, EPIC, Systolic architecture,Interconnection networks (hypercube, shuffle-exchange, mesh, crossbar),Shared memory systems, Cache coherence, Memory models and memoryconsistencyNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 30 94 8 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.11.013. Diskretne matematičke structure5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za vježbe iz arhitekture računarskih sistema; 8 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Arhitektura računarskih sistema i mreža" predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivnenastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Vježbe su namjenjene za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata vezanih za arhitektururačunarskih sistema i mreža. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student imaobavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarski inženjering i CAD tehnologije.Škola evropskih znanja 97
Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje saradnici u nastavi (asistenti, demonstratori)pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Zapredmet "Arhitektura računarskih sistema i mreža" predviđeno je ukupno 30 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning) odn. u <strong>univerzitet</strong>skim laboratorijama ili u ovlaštenim laboratorijima i/ili ustanovama sakojima <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji ukojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. <strong>univerzitet</strong>skogkliničkog centra i <strong>univerzitet</strong>ske laboratorije.Tokom obavljanja laboratorijskih vježbi izrađuju se stručniizvještaji koje ocjenjuje voditelj vježbi. Zadatak voditelja vježbi i studenta u okviru ovog predmeta je daobezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose naapekte arhitekture računarskih sistema i mreža.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski radParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobaveza03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaBošnjak K., Dejanović R.,Brđanin D.William Stallingsb/ Dopunska literaturaNaziv publikacijeArhitektura računarskih sistema imrežaOrganizacija i arhitekturaracunara: projekat u funkcijiperformansi.SjedišteizdavačaBanja LukaNenad Mitic Osnovi racunarskih sistema Beogradc/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Arhitektura racunarskih sistema-ZADACINaziv časopisaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>"APEIRON"God.izdanjaVrstapublk.*2005 knjigaBeograd CET 2006 knjigaBanja LukaSjedišteizdavačaRacunarski fakultet– CET<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>"APEIRON"Izdavač2003 knjiga2006 skriptaGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 98
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.040. Katedra za softverski inženjering i vještačku inteligencijuPredmet/modul 2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti OsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.06. Softverski inženjering (programski jezici)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Introduces the fundamentals of operating systems design and implementation.Topics include an overview of the components of an operating system, mutualexclusion and synchronization, implementation of processes, schedulingalgorithms, memory management, and file systems.Obradom ovog predmeta student će biti u stanju da:1. Explain the objectives and functions of modern operating systems.2. Describe how operating systems have evolved over time from primitive batchsystems to sophisticated multiuser systems.3. Analyze the tradeoffs inherent in operating system design.4. Describe the functions of a contemporary operating system with respect toconvenience, efficiency, and the ability to evolve.5. Discuss networked, client-server, distributed operating systems and how theydiffer from single user operating systems.6. Identify potential threats to operating systems and the security features design toguard against them.7. Describe how issues such as open source software and the increased use of theInternet are influencing operating system design.8. Explain the concept of a logical layer.9. Explain the benefits of building abstract layers in hierarchical fashion.10. Defend the need for APIs and middleware.11. Describe how computing resources are used by application software andmanaged by system software.12. Contrast kernel and user mode in an operating system.13. Discuss the advantages and disadvantages of using interrupt processing.14. Compare and contrast the various ways of structuring an operating system suchas object-oriented, modular, micro-kernel, and layered.15. Explain the use of a device list and driver I/O queue.16. Describe the need for concurrency within the framework of an operating system.17. Demonstrate the potential run-time problems arising from the concurrentoperation of many separate tasks.18. Summarize the range of mechanisms that can be employed at the operatingsystem level to realize concurrent systems and describe the benefits of each.19. Explain the different states that a task may pass through and the data structuresŠkola evropskih znanja 99
needed to support the management of many tasks.20. Summarize the various approaches to solving the problem of mutual exclusion inan operating system.21. Describe reasons for using interrupts, dispatching, and context switching tosupport concurrency in an operating system.22. Create state and transition diagrams for simple problem domains.23. Discuss the utility of data structures, such as stacks and queues, in managingconcurrency.24. Explain conditions that lead to deadlock.25. Explain memory hierarchy and cost-performance tradeoffs.26. Explain the concept of virtual memory and how it is realized in hardware andsoftware.27. Summarize the principles of virtual memory as applied to caching, paging, andsegmentation.28. Evaluate the tradeoffs in terms of memory size (main memory, cache memory,auxiliary memory) and processor speed.29. Defend the different ways of allocating memory to tasks, citing the relativemerits of each.30. Describe the reason for and use of cache memory.31. Compare and contrast paging and segmentation techniques.32. Discuss the concept of thrashing, both in terms of the reasons it occurs and thetechniques used to recognize and manage the problem.33. Analyze the various memory portioning techniques including overlays,swapping, and placement and replacement policies.34. Explain the key difference between serial and parallel devices and identify theconditions in which each is appropriate.35. Identify the relationship between the physical hardware and the virtual devicesmaintained by the operating system.36. Explain buffering and describe strategies for implementing it.37. Differentiate the mechanisms used in interfacing a range of devices (includinghandheld devices, networks, multimedia) to a computer and explain theimplications of these for the design of an operating system.38. Describe the advantages and disadvantages of direct memory access and discussthe circumstances in which its use is warranted.39. Identify the requirements for failure recovery.40. Implement a simple device driver for a range of possible devices.41. Defend the need for protection and security, and the role of ethicalconsiderations in computer use.42. Summarize the features and limitations of an operating system used to provideprotection and security.43. Compare and contrast current methods for implementing security.44. Compare and contrast the strengths and weaknesses of two or more currentlypopular operating systems with respect to security.45. Compare and contrast the security strengths and weaknesses of two or morecurrently popular operating systems with respect to recovery management.46. Summarize the full range of considerations that support file systems.47. Compare and contrast different approaches to file organization, recognizing thestrengths and weaknesses of each.48. Summarize how hardware developments have lead to changes in our prioritiesfor the design and the management of file systems.Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Instalacija i održavanje operativnih sistema Windows XP / Windows 2003Server / Live Linux (Knopix) / UnixUloga i cilj operativnog sistema. Istorijski razvoj operativnih sistema.Funkcionalnost tipičnog operativnog sistema. Efikasnost, robusnost,fleksibilnost, portabilnost, sigurnost, kompatibilnost. Osnovni principi. Metodistruktuiranja. Apstrakcije, procesi, resursi. Konkurentnost. Principkonkurentnog izvršavanja. Stanja i dijagrami stanja. Strukture implementiranja.Dispečing i prebacivanje konteksta. Obrada prekida u konkurentnom okruženju.Uzajamno isključivanje. Problem uzajamnog isključivanja i strategije rešavanja.Škola evropskih znanja 100
Deadlock otkrivanje i prevencija. Semafori, monitori, uslovne promenljive,randevui. Sinhronizacija i multiprocesorska rešenja. Rasporedjivanje procesa.Raspoređivanje sa istiskivanjem i bez istiskivanja, politike raspoređivanja,procesi i niti. Pitanja u vezi sa procesima u realnom vremenu. Upravljanjememorijom. Fizička memorija i hardver za upravljanje memorijom. Overlej,zamena i particionisanje. Straničenje i segmentacija. Keširanje. Upravljanjeuredjajima. Karakteristike serijskih i paralelnih uredjaja. Direktan pristupmemoriji. Sistemi datoteka. Osnovni pojmovi. Podaci i metapodaci, operacija,organizacija, baferisanje, sekvencijalne u odnosu na nesekvencijalne datoteke.Sadržaj i struktura direktorijuma. Razni sistemi datoteka. Imenovanje,pretraživanje, kontrola pristupa i strategije pravljenja rezervnih kopija. Virtuelnii memorisjki sistem datoteka. Montirajnje sistema. Bezbednost i zaštita sistema.Modeli zaštite. Zaštita memorije. Šifrovanje. Oporavak sistema. Primeri:Windows, Unix, Linux.Overview:Role and purpose of operating systems; history of operating systemdevelopment; functionality of a typical operating system; design issues(efficiency, robustness, flexibility, portability, security, compatibility)Basic principles:Structuring methods; abstractions, processes, and resources; design ofapplication programming interfaces (APIs); device organization; interrupts;user/system state transitionsConcurrency:The idea of concurrent execution; states and state diagrams; implementationstructures (ready lists, process control blocks, and so forth); dispatching andcontext switching; interrupt handling in a concurrent environmentMutual exclusion:Definition of the “mutual exclusion” problem; deadlock detection, andprevention; solution strategies; models and mechanisms (semaphores,monitors, condition variables, rendezvous); producer-consumer problems;synchronization; multiprocessor issuesScheduling:Preemptive and nonpreemptive scheduling; scheduling policies; processesand threads; real-time issuesMemory management:Review of physical memory and memory management hardware; overlays,swapping, and partitions; paging and segmentation; page placement andreplacement policies; working sets and thrashing; cachingDevice management:Characteristics of serial and parallel devices; abstracting device differences;buffering strategies; direct memory access; recovery from failuresFile systems:Fundamental concepts (data, metadata, operations, organization, buffering,sequential vs. nonsequential files); content and structure of directories; filesystem techniques (partitioning, mounting and unmounting, virtual filesystems); memory-mapped files; special-purpose file systems; naming,searching, and access; backup strategiesSecurity and protection:Overview of system security; policy/mechanism separation; securitymethods and devices; protection, access, and authentication; models ofprotection; memory protection; encryption; recovery managementNAPOMENA: Plan studija i programski sadržaji pojedinačnih naučnih disciplina koje čineŠkola evropskih znanja 101
METRIKA PREDMETA:jegro kompjuterskih nauka razrađeni su prema standardima i programima "ComputingCurricula 2001 Computer Science", međunarodno priznate profesionalne organizacije "IEEE -Computer Society of the Institute for Electrical and Electronic Engineers" u saradnji saasocijacijom "ACM - Association for Computing Machinery, koje je izradio zajednički tim"The Joint Task Force on Computing Curricula", kao svjetski standard akreditacije ovihprograma.Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 30 94 8 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.11.013. Diskretne matematičke structure5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)2.09.01.001. Arhitektura računarskih sistema i mrežaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za vježbe iz sistemskog softvera (operativnih sistema); 8 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Sistemski softver (operativni sistemi)" predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Vježbe su namjenjene za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata različitih softverskih ihardverskih tehnologija vezanih za sistemski softver ofn. operativne sisteme. Vježbe sadržajem prate tematskejedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležneKatedre za softverski inženjering i vještačku inteligenciju. Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje saradnici u nastavi (asistenti, demonstratori) pripremaju studente za polaganje ispita nudećiim koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Za predmet "Sistemski softver (operativni sistemi)"predviđeno je ukupno 30 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning) odn. u <strong>univerzitet</strong>skim laboratorijama ili u ovlaštenim laboratorijima i/ili ustanovama sakojima <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji uŠkola evropskih znanja 102
kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. <strong>univerzitet</strong>skogkliničkog centra i <strong>univerzitet</strong>ske laboratorije.Tokom obavljanja laboratorijskih vježbi izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj vježbi. Zadatakvoditelja vježbi i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većegbroja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na tematske sadržaje sljedećeg programa vježbi:Računske i laboratorijske vježbe iz predmeta Operativni Sistemi(1.) Napredni koncepti i administracija Windows-a: instalacija, podešavanje komponenti OS, instaliranjedeinstaliranjeuređaja, instaliranje-deinstaliranje softvera, praćenje i nadgledanje stanja i performansisistema. Zaštita i sigurnost informacija u okviru Windows-a. Arhitektura i osnovni koncepti Windowsoperativnih sistemaOperativni sistem Windows XP i Windows 2003 Server Osnovne karakteristike u odnosu na prethodne verzije OS-a Verzije (home i professional) i njihove karakteristike Instalacija Operativnog sistema Windows XP Enkripcija Bezbjednost ACL (Access Control List) FAT32 i NTFS Instalacija Fizičko i logičko particionisanje Podešavanja Instalacija drajvera Instalacija lokalnog štampača Podešavanje virtuelne memorije Multiboot opcije (rad sa fajlom boot.ini) Uklanjanje hidden komponenti i programa, Alati za rad sa hard diskom (check now, defragment,...) Alat system restore Instalacija aktivnog direktorija Kreiranje naloga Kreiranje grupa Grupne politike GPO Podešavanje DNS server Podešavanje DHCP servera(2.) Osnove Unix/Linux operativnog sistema: instalacija, Live Linux (Knopix), Instalacija na virtuelnojmašini (VMware), instaliranje-deinstaliranje paketa, terminalski prozor, naredbe shell-a. Arhitektura iosnovni koncepti Unix operativnih sistemaOperativni sistem Linux Osnovne karakteristike Instalacija Podešavanja Instalacija drajvera Struktura stabla Korisnici Dozvole Fajl sistem Rad iz komandne linije (konzolno okruženje) Osnovne komande Mauntovanje uređaja Boot loader-i Jezgro (Kernel) Log fajloviŠkola evropskih znanja 103
EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski radParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobaveza03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstapublk.*b/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 104
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.040. Katedra za softverski inženjering i vještačku inteligencijuPredmet/modul 2.09.06.001. Principi programiranjaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti OsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.06. Softverski inženjering (programski jezici)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Introduces the fundamental concepts of procedural programming. Topicsinclude data types, control structures, functions, arrays, files, and the mechanicsof running, testing, and debugging. Introduce the fundamental concepts of datastructures and the algorithms that proceed from them. Topics include recursion,the underlying philosophy of object-oriented programming, fundamental datastructures (including stacks, queues, linked lists, hash tables, trees, and graphs),the basics of algorithmic analysis, and an introduction to the principles oflanguage translation. The course also offers an introduction to the historical andsocial context of computing and an overview of computer science as adiscipline ("Computing Curricula 2001 Computer Science").Po završetku kursa, student ima osnovna znanja o funkcionisanju računarskogsistema i jezičkog procesora. Nadalje, razumije pojam algoritma i programa,faza u razvoju programa, kao i različite programske paradigme. Student je ustanju da razloži program u funkcionalne cjeline (potprograme). U stanju je dakoristi algoritme pretraživanja i sortiranja, kao i dinamičke strukture podataka ucilju rješavanja problema.Pojam algoritma i programa. Faze u razvoju programa. Fundamentalni algoritmii strukture podataka. Programski jezik C. Strukturno programiranje i modularniprogrami. Programske paradigme.Razvoj računarstva. Struktura i funkcionisanje računarskog sistema. Programski jezici.Jezički procesori. Struktura kompilatora i interpretatora. Neformalna i formalnadefinicija algoritma. Algoritamski nerješivi problemi. Kompleksnost problema ialgoritama, donja i gornja ocjena. NP-problemi. Faze u rješavanju zadataka na računaru.Elementarne komponente programskog jezika. Projektovanje programa. Programizasnovani na iteraciji. Algoritmi pretraživanja i sortiranja. Potprogrami tj. funkcije.Rekurzija. Programi zasnovani na rekurziji. Rekurzivne procedure pretraživanja isortiranja. Dinamičke strukture, sortiranje i pretraživanje dinamičkih struktura. Izbor izalgoritama kombinatorike, geometrije, teorije grafova, obrade niski, numeričkematematike. Strukturno i modularno programiranje. Korišćenje API-ja. Programskeparadigme: proceduralno, funkcionalno, logičko programiranje, objektno programiranjeŠkola evropskih znanja 105
i programiranje vođeno dogadajima.NAPOMENA: Plan studija i programski sadržaji pojedinačnih naučnih disciplina koje činejegro kompjuterskih nauka razrađeni su prema standardima i programima "ComputingCurricula 2001 Computer Science", međunarodno priznate profesionalne organizacije "IEEE -Computer Society of the Institute for Electrical and Electronic Engineers" u saradnji saasocijacijom "ACM - Association for Computing Machinery, koje je izradio zajednički tim"The Joint Task Force on Computing Curricula", kao svjetski standard akreditacije ovihprograma.Fundamental data structures:Primitive types; arrays; records; strings and string, processing, Stacks; queues;linked lists; hash tables; trees; graphs;Algorithms and problem-solving:Problem-solving strategies; the role of algorithms in the problem-solving process;implementation strategies for algorithms; debugging strategies; the concept andproperties of algorithms;Fundamental computing algorithms:O(N log N) sorting algorithms; hash tables including collision-avoidance strategies;binary search trees; representations of graphs; depth- and breadth-first traversalsRecursion:The concept of recursion; recursive mathematical functions; simple recursiveprocedures; divide-and-conquer strategies; recursive backtracking; implementationof recursion;Basic algorithmic analysis:Asymptotic analysis of upper and average complexity bounds; identifyingdifferences among best, average, and worst case behaviors; big “O,” little “o,”omega, and theta notation; standard complexity classes; empirical measurements ofperformance; time and space tradeoffs in algorithms; using recurrence relations toanalyze recursive algorithmsAlgorithmic strategies:Brute-force algorithms; greedy algorithms; divide-andconquer; backtracking;branch-and-bound; heuristics; pattern matching and string/text algorithms;numerical approximation algorithmsFundamental programming constructs:Syntax and semantics of a higher-level language; variables, types, expressions, andassignment; simple I/O; conditional and iterative control structures; functions andparameter passing; structured decompositionMachine level representation of data:Bits, bytes, and words; numeric data representation and number bases;representation of character dataIntroduction to net-centric computing:Background and history of networking and the Internet; demonstration and use ofnetworking software including e-mail, telnet, and FTPOverview of object-oriented programming:Object-oriented design; encapsulation and information hiding; classes; separation ofbehavior and implementation; class hierarchies; inheritance; polymorphismOverview of programming languages:Programming paradigmsSoftware development methodology:Fundamental design concepts and principles; structured design; testing anddebugging strategies; test-case design; programming environments; testing anddebugging toolsSocial context of computing:History of computing and computers; evolution of ideas and machines; socialimpact of computers and the Internet; professionalism, codes of ethics, andŠkola evropskih znanja 106
esponsible conduct; copyrights, intellectual property, and software piracy.METRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 18 86 6 150Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.11.013. Diskretne matematičke strukture5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)2.09.01.001. Arhitektura računarskih sistema i mrežaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za programske zadatke iz principa programiranja; 8 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Principi programiranja " predviđeno je 40 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za softverski inženjering i vještačkuinteligenciju u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije. Za obradu predmeta planirano je da studentutroši i 8 sati na istraživanju izvora.Zadaci za vježbanje (Problem Sets)Programski zadaci iz oblasti principa programiranja, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešćeputem interneta) prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni izprogramskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima naispitu.Savladavanje programskih zadataka je za većinu studenata nabolji način da se savlada gradivo sa traženimkvalitetom. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i računaju se kaoučešće studenata u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima, te se boduju i učestvuju u konačnojstrukturi ocjene do 30 %. Međutim nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnojocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može daŠkola evropskih znanja 107
se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test.Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na ovom predmetu, ali mogu da podignu postignutu ocjenuza jedan stepen i bez povečanja ispitnih testova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatitiKolaborativni (grupi) rad studenata i korištenje vanjskih izvora učenjaUniverzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obradanastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način zaperfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, programski zadaci koji su dodjeljen studentu i koji supredmet evaluacije, moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditiizvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani radstudenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju navesti svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, morajuse navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnimprogramom i/ili materijala koji je distribuiran studentima.Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka izranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikamadužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanihstudentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmetsankcionisanja.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Programski zadaciParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobaveza03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test) konačni obavezni 30-60 %05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaAvramović Z.Dejan Simić, PavleBataveljićb/ Dopunska literaturaNaziv publikacijeUvod u teorijske osnoveprogramiranjaOrganizacija računara i operativnisistemiSjedišteizdavačaBanja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>"APEIRON"God.izdanjaVrstapublk.*2006 skriptaBeograd FON 2006 knjigac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisaŠkola evropskih znanja 108
c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 109
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenica FPE-CMMKatedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžmentPredmet/modul 5.03.03.005. Tehnološki menadžmentVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.03. Upravne i organizacijske naukeUža naučna oblast 5.03.03. MenadžmentOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Upoznavanje studenta sa osnovnim kategorijalnim sistemom i pojmovima koji seodnose na: paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, determinisanjepojma razvojna aktivnost, definisanje pojma naučno predviđanje, metode i tehnikenaučnih predviđanja, definisanje pojmova iz naučnog područja tehnologija, tehnološkoekonomskiaspekti životnog ciklusa proizvoda, marketinško-proizvodni aspektiizgradnje sistema kvaliteta proizvoda, teorijska analiza koncepta životnog ciklusaproizvoda, marketing-karakteristika proizvoda u životnom ciklusu, marketing-strategijeu fazama životnog ciklusa proizvoda, životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja –tehnologije, svrhu i metode naučnog predviđanja tehnoloških promena, paradigmestrategije tehnološkog razvoja preduzeća i proces razvoja i lansiranja proizvoda natržišteUspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno,usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da prepozna životne cikluse novog proizvoda, primjeni metodetehnološkog predviđanja, razumije paradigme strategije tehnološkog razvoja preduzeća.Paradigme koje menjaju svet i strategije tehnološkog razvoja, Paradigme koje su menjale svet, Analiza ikontrola strategija tehnološkog razvoja, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Kako starepredstave i nove paradigmeo nauci i znanju utiču na strategije tehnološkog razvoja, Determinisanje pojmarazvojna aktivnost, Definisanje pojmova nučno-istraživački programi i razvoj, Problematiziranje matematičkihmodela rasta, Privredni sistem i strategija privrednog razvoja, Privredni sistem – privredni rast i razvoj,Koncepcije, strategije i politike privrednog sistema, rasta i razvoja, Strategije optimalnog i održivogprivrednog razvoja, Postavljanje i regulisanje postizanja ciljeva, Definisanje pojma naučno predviđanje,Definisanje pojma nauka, Značaj opšte teorije sistema za nauku, Objašnjenje pojma naučno istraživanje irazvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučni postupci - opis (deskripcija),objašnjenje (eksplanacija) ipredviđanje (predikcija), Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nauke, Utvrđivanjeproblema, postavljanje hipoteza i verifikacija, Pristup pisanju sopstvenog naučno-istraživačkog rada, Pisanje uvoda rada, Problematiziranje metodike naučno-istraživačkog rada, Izlaganje rezultata naučnogistraživanja, Izvođenje zaključaka i predlganje rešenja Usmeno izlaganje pred otvorenim auditorijemZadaci, metoda i tehnika naučnih predviđanja, Metode filosofije kao nauke nad naukama, Opštenaučne metoda, Metod indukcije, Metod dedukcije, Metode i tehnike formalnog predviđanja, Izbor metodakod istraživanja marketinga u okviru tehnoloških predviđanja, Faze za pripremu i izvođenje tržišnih imarketing istraživanja, Način delovanja u istraživačkom timu, Problematiziranje evropske nauke i nenaučnihmetoda predviđanja, Problematiziranje evropske nauke, Nenaučne metode predviđanjaDefinisanje pojmova iz naučnog područja tehnologijaDefinisanje pojmova i klasifikacija tehnologije, Definisanje pojmova tehnika i tehnologija, Klasifikacijatehnologije, Tehnološki sistemi i merenje njihove efikasnosti, Opšta teorija sistema, KarakteristikeŠkola evropskih znanja 110
tehnološkog sistema, Ocena efikasnosti tehnološkog sistema, Problematiziranje tehnoloških promena,Globalni aspekti tehnoloških promena, Inovacije kao proces tehnoloških promena, Tehnološka inovacija,Klasifikacije inovacija, Difuzija inovacije, Organizacija kao socio-tehnološki sistemMenidžment proizvodaTehnološko-ekonomski aspekti životnog ciklusa proizvoda, Marketinški aspekti materijalnih proizvodaDefinisanje pojma fizički proizvod 111Analiza ponude i potražnje u odnosu na prirodu proizvoda, Marketingaspektiproizvodnog programa, Klasifikacije s obzirom na stepen procesnosti proizvoda, Klasifikacijaproizvoda prema kriteriju napora i rizika kupovineMarketing aspekti nematerijalnih proizvoda, Determinisanje pojmova iz uslužne ekonomije, Objašnjenjeekonomske doktrine tržišne privrede usluga, Razvojne tendencije ekonomije usluga, Marketing definicija iklasifikacija nematerijalnih proizvodaMarketinško-proizvodni aspekti izgradnje sistema kvaliteta proizvoda, Determinisanje pojma kvalitetproizvodaPristup definisanju kvaliteta proizvoda, Interdisciplinarni aspekti kvaliteta, Proširena koncepcija određivanjakvaliteta, Identifikovanje ciljeva i otkrivanje satisfakcije potrošača, Identifikovanje ciljeva potrošača u vezi saproizvodom, Kako otkriti potrebe i navike potrošača u vezi sa proizvodomIspitivanje mišljenja prodajnog osoblja, Ispitivanje ponašanja kupaca nakon kupovine, Identifikovanje merilaperformansi proizvoda, Teorijska analiza koncepta životnog ciklusa proizvoda, Faza uvođenja proizvoda natržište, Faza rasta prodaje, Faza zrelosti proizvoda, Faza opadanja prodaje, Marketing-karakteristikaproizvoda u životnom ciklusu, Tipične promene marketing varijabla tokom životnog ciklusa, Analizaproizvodnog programa prema kriteriju životnog ciklusa marke proizvoda, Marketing-strategije u fazamaživotnog ciklusa proizvoda, Strateške odluke o zastarelim proizvodima, Zaključci o konceptu životnogciklusa proizvoda, Životni ciklusi prema kriterijumu tržišna tražnja – tehnologije, Objašnjenje faza životnogciklusa proizvoda, Oblici kriva životnog ciklusa proizvoda, Predviđanje oblika i trajanje životnog ciklusaproizvoda, Strategije marketinga u fazi uvođenja proizvoda na tržište, Strategije marketinga u fazi rastaprodaje, Strategije marketinga u fazi zrelosti proizvoda, Strategije marketinga u fazi opadanja prodaje,Strateški tehnološki menidžment, Indikatori tehnološke konkurentnostiČetvrti deoTehnološka predviđanjaSvrha naučnog predviđanja tehnoloških promena , Problemi predviđanja tehnoloških promena , Osnovnepremise predviđanja tehnoloških promena, Opšti uslovi tehnološkog predviđanja, Problemi izbora metodatehnološkog predviđanja,Eksploratorne metode tehnološkog predviđanja, Metod objektivne procene,Brainstorming metoda, Metoda simulacija, Metoda scenarija, Teorija strateških igara ili konfliktinih situacija,Delfi metod predviđanja, Metoda sinektika, Metoda analogije, Morfološka analiza, Ekstrapolacija vremenskihserija, Metod krive iskustva, Operaciona istraživanja, metodi i modeli, Analiza tehnološkog jaza , UtopijametodMetodi normativnog tehnološkog predviđanja, Matrice horizontalnog odlučivanja, Metodi operacionihistraživanja, Linearno programiranje, Planiranje resursa pomoću mreže, Gantov dijagram, Metoda planiranjaglavnih događaja, Metoda planiranja, ocenjivanja i revizije programa, Grafičko planiranje metodom kritičnogputa. Teorije odlučivanja, Stablo odlučivanja, selekcije, evaluacije i PATTERN-metoda, Metoda stabloodlučivanja, PATTERN-metoda tehnološkog predviđanja, AHP – metoda selekcije tehnologije, TEM –metoda strateške evaluacije tehnologije, Operacioni modeli, Modeli zamene, Tehnološki moduli, Modelikooperacije, Modeli lokacije, Analiza tehnološkog sistema, ADL-portfolio matrica, Tehnološki portfoliokoncept i elementi upravljanja tehnologijom, Shell-portfolio matrica konkurentske pozicije, McKensey & GEmetoda, BCG portfolio matrice, Bazična portfolio matrica ,,rast : tržišno učešće,, Modifikovani BCG-portfolioconcept, Primena ekspernih sistema u strateškom upravljanju tehnologijomParadigme razvoja strategije tehnološkog razvoja preduzećaUpravljanje razvojnim poslovanjem preduzeća, Projektovanje razvojno usmerene organizacije, Upravljanjetehnologijom preduzeća, Organizovanje istraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Planiranjeistraživačko-razvojne aktivnosti u preduzeću, Specifičnosti istraživačko-razvojne aktivnosti, Determinisanjeprirode tehnoloških promena, Ciljevi istraživačko-razvojne aktivnosti, Politika i strategije istraživačkorazvojneaktivnosti, Razvijanje programa istraživačko-razvojne aktivnosti, Izbor tehnološke strategijaOsnovne premise industrijskog oblikovanja proizvodaIntegracija ljudskih kreativno-stvaralačke sposobnosti u strategije društveno-ekonomskog i tehnološkograzvoja, Antropološke dimenzije ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Determisanje marketinga kaoprocesa kreativnog stvaralaštva, Objašnjenje pojmova meta-marketing i hi-tech-marketing, Strategijetehnološkog razvoja osnovane na paradigmi kreativnog oblikovanja proizvoda, Načela industrijskogoblikovanja proizvoda, Ciljevi oblikovanja proizvoda, Pravci u oblikovanju proizvoda, Oblikovanje ambalaže,Komponente oblikovanja proizvoda, Proces industrijskog oblikovanja proizvodaIstraživanje razvojnih tendencija u okruženju, Nove paradigme koje će determinisati strategiju tehnološkograzvoja preduzeća Promene u sistemu funkcionisanja preduzeća koje determinišu njegovu buduću strategijutehnološkog razvoja, Otvorena pitanja koja ograničavaju strateške i skokovite promene produzeća ,Preduzeće će i u budućnosti ostati preduzeće, Identifikovanje područja tehnoloških promena kojedeterminišu buduću strategiju tehnološkog razvoja preduzećaIsticanje važećih ograničenjakoja determinišu održivi socijalno-ekonomski Republike SrpskeOgraničenja s naslova psihosomatske strukture stanovništva, Nizovi srpskih dogmi, iluzija i zabluda,Pozicija Republike Srpske i BiH, u svetskim procesima globalizacije i internacionalizacije, Opasnosti kojeprete zbog neznanja i nerazumevanja globalnih procesa u bližem i širem okruženju, Neka ograničenja usledŠkola evropskih znanja 111
istorijske krivice srpskog narodaŠesti deoProces razvoja i lansiranja proizvoda na tržišteProblemi u vezi inovacija i razvoja novih proizvoda, Upravljanje razvojem novih proizvoda, Proces planiranjainovacija i razvoja proizvoda, Organizacijski aspekti razvoja proizvoda, postojeće poslovne funkcijeistraživanja i razvoja proizvoda , Strategije novog proizvoda i nove ideje u odnosu na marketing-okolinu,Faza generisanja i selekcije ideja, Marketing-postupak provere ideje o novom proizvodu. Marketingproverakoncepta novog proizvodaMETRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 18 88 4 150Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispitMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji suizrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će seu ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale formerada studenta".Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici <strong>univerzitet</strong>a i kandidovati za objavljivanje u godišnjemZborniku radova Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje iobjavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacijestudenata iz predmeta na koje je izabran.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacijeParcijalna/konačnaOpciona /obaveznaProcenatučešćaŠkola evropskih znanja 112
01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Seminarski/stručni radovi studentapredispitnaobavezapredispitnaobavezaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaProf. dr Milan Galogaža Tehnološki menadžment Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong>Univerzitet„APEIRON“God.izdanjaVrstapublk.*2005 Knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 113
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomijeSkračenicaFPE-CMMKatedra 01.06.350. Katedra za knjigovodstvo i računovodstvoPredmet/modul 5.01.12.017. Upravljačko računovodstvoVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniOsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.01. EkonomijaUža naučna oblast 5.01.12. Knjigovodstvo i računovodstvoOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Savladivanje osnovnih principa i upoznavanje sa operativnom primjenom finansija usvakodnevnom poslovanju.Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmetstudent će biti u stanju da razumije kako i na koji način preduzeće i pojedinci mogu davrše prikupljanje slobodnih finansijskih sredstava, kako da ih alociraju, i da spoznaju nakoji način finansijske odluke utiču na povećanje ukupne vrednosti, . Studenti će usvojitii osnovna znanja iz oblasti finansijskog menadžmenta. Studenti će biti osposobljeni davrše finansijsku analizu poslovanja preduzeća, da analiziraju tokove novca i da vršefinansijsko planiranje, da analiziraju uticaj kredita i lizinga na poslovanje preduzeća.Finansijska analiza poslovanja preduzećaPOJAM I SADRŽAJ UPRAVLJAČKOG RAČUNOVODSTVAUpravljanje kao proces, Iformacije kao preduslov upravljanja, Računovodstvo kaoizvotr informacija, Finansijsko i upravljačko računovodstvo, Pregled finansijskogračunovodstva, Pregled upravljačkog računovodstva, Uporedni pregled karakteristikafinansiskog i upravljačkog računovodstva, Upravljačko računovodstvo i upravljanjeposlovanjemPLANIRANJE, BUDŽETIRANJE I KONTROLAOperativno i strateško upravljanje-okvir za planiranje i budžetiranje, Planiranje kaobazična aktivnost upravljanja, Dugoročno planiranje – korporativno planiranjestrateškoplaniranje, Kratkoročno planiranje operativno planiranje – budžetiranje, Vrstebudžeta, Promjenjivost i nesigurniost budžeta, Alternativni pristup budžetiranjeu,Kontrola planova i budžetaSTANDARDNI TROŠKOVIPojam, značaj i vrste troškova, Fiksni, relativno fiskni i varijabilni troškovi, Standardnitroškovi, Značaj i uloga standardnih troškova, Odstupanja od standardnih troškova,odstupanja u margini prodaje,MARGINALNI TROŠKOVI I CVP ANALIZAPojam i karakteristike koncepta marginalnih troškova, Odlučivanje na bazi marginalnogobračuna troškova, CVP analiza, tradicionalni grafikon rentabiliteta, Grafikonrentabiliteta kroz doprinos, Grafikon profita, Promejen u troškovima i prihodima, Višeproizvodnigrafikon, Ograničenja na grafikonu rentabiliteta i profita, Ekonomskipregled na CVP analize,INVESTIRANJE I ANALIZA RIZIKAProces tokova novca, Metode procjene, prosječna stopa povraćaja, Interna stopapovraćaja, Neto sadašnja vrijednost, Indeks profitabilnosti, Neto sadašnja vrijednostŠkola evropskih znanja 114
METRIKA PREDMETA:(NSV) u odnosu na internu stopu povraćaja (ISP), inflacija i odluke o investirajnu,Rizik i neizvjesnost kod investiranja, Unaprjeđenje (razrada) podataka za odlučivanje,Profili rizika, Metode procjenjivanja rizika,RACIO ANALIZAMjerenje finansijski performansi na bazi racio brojeva, Racia profitabilnosti,Koeficijent obrta sredstava, Sporedni raco odnosi sredstava, Maža rentabilnosti,Sporedni maržni racio odnosi, Racia profitabilnosti – primjeri, Eacia solventnosti, Raciakratkoročne solventnosti, Racia dugoročne solventnosti, Racia odnosi solventnosti,Racia investiranja, Racia investicija, Razvoj i usavršavanje racio analizeDONOŠENJE POSLOVNIH ODLUKAOdlučivanje, Savremeni pristup odlučivanju, Koncept troškova i koristi z aodlučivanje,Primjer poslovnih odluka, Proizvesti ili nabaviti, Prodati poluproizvod ili finalizovati,Napustiti ili zadržati proizvod, Uvesti novi proizvod,LIKVIDNOST I NOVČANI TOKOVIMogućnost sagledavanja i upravljanja likvidnošću, Planiranje novčanih tokova,Izvještaji o sredstvima preduzeća na osnovu novca, Računovodstveni izvještaj onovčanim tokovima, Planiranje potrebnog nivioa gotovine, Odlučivanje na bazi profitaili kešaIZVJEŠTAJI UPRAVLJAČKKOG RAČUNOVODSTVAIzvještavanje i poslovno odlučivanje, Izvještaj o sredstvima i izvorima sredstava, Račundobitka i gubitka, Izvještaj o margini sigurnosti, Izvještaj o predviđanju novčanihtokova, Izvještaj o brzini cirkulacije, Finansijski izvještaj – proračun potrebnihfinansiskih sredstava, Izvještaj za procjenu vrijednosti preduzećaUPRAVLJAČKO RAČUNOVODSTVO ZA STRATEŠKO UPRAVLJANJEInformacije upravljačkog računovodstva za strateško upravljanje, SWOT analizafinansijskih performansi, SWOT analiza konkurencije, SWOT analiza tržišta, SWOTanaliza eksternog okružejna, upravljačko računovodstvo u funkciji konkurentnostiNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 30 76 4 150Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)5.01.10.009. Poslovne finansije Položen ispit5.01.12.017. Upravljačko računovodstvoMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAPrije pristupa polaganju student moraprethodno odslušati vježbeU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstavai tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja ispecifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljenapredavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivnimultimedijalni optički mediji).Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da krozkompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnosu procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju saŠkola evropskih znanja 115
nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema.Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju serepetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregledglavnih tačaka određenog predmeta.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 20 %obavezni 30 %03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaProf. dr Nevenka ŽarkićJoksimovićNaziv publikacijeUpravljačko računovodstvoSjedišteizdavačaBeogradIzdavačFakultetorganizacionihnaukaGod.izdanjaVrstapublk.*2005 knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 116
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologijePredmet/modul 2.09.10.007. Poslovne aplikacijeVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast PodrškaNivo apstraktnosti OsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologijeOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Cilj izučavanja ovog predmeta je sticanje neophodnih znanja unaprednom korišćenju informacionih tehnologija u radnom procesu, aposebno u poslovnim administrativnim sistemima. Upoznavanje saosnovnim socijalnim aspektima računarstva, ergonomija i ekologijaračunarstva, bezbjednost i zaštita, autorska prava. Detaljno upoznavanjesa tehničkim mogućnostima i naprednim korištenjem standardnihprograma poslovnih administrativnih sistema: tekst procesorima,tabelarnim kalkulacijama, bazama podataka, poslovnom prezentacionomgrafikom, elektronskim komunikacijama. Programiranje na nivou makroi skript jezika u poslovnim administrativnim sistemima.Student koji završi ovaj predmet:razumije korišćenje informacionih mreža kao i značaj upotrebe aplikacija usvakodnevnom životu;razumije probleme koje mogu imati korisnici, sa zdravstvenog i bezbjednosnogaspekta, kao i one koji se odnose na okolinu;razumije primjenu autorskih prava u oblasti računarstva;Upravlja datotekama operativnog sistema, upravlja i organizuje računarskeresurse (datoteke i direktorijume);poznaje i koristi standardne i napredne opcije tekst procesora;poznaje i koristi standardne i napredne opcije tablarnih kalkulatora;poznaje i koristi standardne i napredne opcije kancelarijskih baza podataka;poznaje i koristi standardne i napredne opcije poslovne prezentacione grafike;poznaje i koristi sisteme za efikasnu elektronsku komunikaciju a posebnoInternet i elektronsku poštu.zna da koristi makro i skript jezike u obezbjeđivanju integracije programskihpaketa poslovnog administrativnog sistema.Vještine korištenja tekst procesora, tabelarnog kalkulatora, kancelarijskih bazapodataka, poslovne prezentacione grafike, Interneta i elektronske pošte.Škola evropskih znanja 117
Sadržaj predmeta:Korišćenje informacionih tehnologija u radnom procesuOgraničenja u korištenju računara, primjeri efikasne upotrebe računara: sistemi zabooking karata, on-line bankarstvo, E-government, E-Learning, primjene uzdravstvu, elektronsko poslovanje.Ergonomija u korišćenju računara, mjere zaštite, zaštita životne okoline prikorištenju računarskih tehnologija, recikliranje, papirni i elektronski dokumenti,Sigurnost informacija i zloupotrebeBezbjednosni aspekti korištenja računara, zaštita od malware: network worms,classic viruses, trojan programs, riskware, hackers, spam, zaštita privatnosti,autorska pravaPoslovni administrativni sistemiTekst procesori: formati datoteka u obradi teksta, osnovni atributi i entiteti uobradi teksta, osnovne operacije sa tekstom: umetanje, označavanje, editiranje,blokiranje, premještanje, pronalaženje, prelom: prelom teksta, prelom paragrafa,prelom dokumenta, objekti: buleti, kolone, okviri, tabele u tekst procesorima, radsa slikama, grafikom, teme i pozadine, napredne funkcije: Mail Merge, provjerapravopisa, korištenje jezika, upotreba stilova i šablona, futnote, unakrsnoreferenciranje, indeksi i sadržaji, hiperlinkovi, kolaborativni rad na istomdokumentu, kreativno pisanje i istraživanje izvora, funkcije zaštite dokumenta,funkcija štampanjaTabelarne kalkulacije: pojam radnih listova i radne knjige, čelije, kolone iredovi, označavanje i formatiranje čelija, sortiranje, korištenje formula i funkcija:matematičke, finansijske, logičke, programske, adresiranje, formatiranje: brojeva,sadržaja, okvira, dijagrami i grafikoni, štampanje, napredne funcije: zaštitaelemenata radne sveske, analize i scenariji, filteri, uvoz i izvoz podatakaBaze podataka: elementi kancelarijskih baza podataka: tabele, polja, tipovi,slogovi, podaci, osnovne operacije: navigacija unutar baze, definisanje ključeva,indeksi, logičke provjere i uslovi, relacije, Obrazci: osnovne funkcije,pronalaženje elemenata, filteri, upiti, sortiranja, izvještaji i izlazni rezultatiPoslovne prezentacije: alati i programi za elektronske prezentacije, slajdovi,šablonii predložci, umetanje objekata, slika, grafike, dodavanje i formatiranjeteksta, animacije, multimedijalni objekti, tranzicioni efekti, prezentacijski efekti,priprema izlaznih rezultata, vido-projekcije, štampanje, distribucija elektronskeprezentacijeElektronske komunikacije: Internet: bezbjednost na internetu, korištenje WEBpretraživača, pristup WEB adresama, označavanje i favoriti, alati za pretraživanje,definisanje ključne riječi i kriterija za traženje, preuzimanje sadržaja sa WEB-a,štampanje WEB stranica: Elektronska pošta: bezbjednost u elektronskoj pošti,čitanje pošte i sadržaja u prilogu, odgovaranje na poštu i prosljeđivanje, kreiranjei slanje vlastitih poruka, manipulisanje sa porukama: kopiranje, premještanje,brisanje. upravljanje porukama, kontaktiMakro jezik i programiranje u poslovnim administrativnim sistemimaIntegracija u poslovnim sistemima, razmjena sadržaja, rad sa makroima, skriptovi,Visual Basic for Application, Izrada HTML dokumenta. Osnove jezika HTML.Struktura i ključne riječi, Formatiranje teksta, umetanje tabela i slika. Referencena druge dokumente ili adrese, Korišćenje gotovih alata za kreiranje HTMLdokumenta, Izrada kompletne prezentacije (“sajta”), Osnove skript jezika zaprogramiranje dinamičkog sadržaja dokumenta.METRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada4 30 30 60 120Škola evropskih znanja 118
Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomijaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za programske zadatke iz poslovnih aplikacija;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Poslovne aplikacije " predviđeno je 30 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarski inženjering i CADtehnologije u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Vježbe su namjenjene za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata različitih programskihpaketa u Poslovnim administrativnim sistemima. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokomvježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarski inženjering iCAD tehnologije. Za predmet "Poslovnih aplikacija " predviđeno je ukupno 30 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Zadaci za vježbanje (Problem Sets) iz oblasti poslovnih aplikacija, distribuiraju se studentima redovno -sedmično (najčešće putem interneta) prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programskizadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će bitidati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku ipredstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturiocjene do 30 %. Međutim nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnojocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može dase nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalnitest. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na ovom predmetu, ali mogu da podignupostignutu ocjenu za jedan stepen i bez povečanja ispitnih testova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatiti.Škola evropskih znanja 119
EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Programski zadaciParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobaveza03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test) konačni obavezni 30-60 %05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaMandić D.,Ristić MNaziv publikacijeInformacione tehnologije evropskistandardi znanjaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaBeograd Medijagraf 2005Vrstapublk.*b/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 120
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podatakaPredmet/modul 2.09.03.021. Baze podatakaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti OsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.03. Baze podataka (menadžment informacija)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Ovaj predmet je dizajniran da uvede osnovne koncepte i tehnike sistema bazapodataka, fokusirajući se na relacionu algebru i modele podataka, optimizaciju iprocesiranje upita i transakcije nad bazama. U okviru ovog predmeta studenti seupoznaju i sa osnovama dizajna baza podataka i SQL programiranjem, iako teoblasti nisu u fokusu izučavanja ovog uvodnog predmeta u oblasti bazapodataka, već su rezervisane za viši kurs posvečen RDBMS modelima. Zastudente se ne zahtjeva prethodno iskustvo u radu sa bazama podatakaLearning objectives:1. Explain the characteristics that distinguish the database approach from thetraditional approach of programming with data files.2. Cite the basic goals, functions, models, components, applications, andsocial impact of database systems.3. Describe the components of a database system and give examples of theiruse.4. Identify major DBMS functions and describe their role in a databasesystem.5. Explain the concept of data independence and its importance in a databasesystem.6. Use a query language to elicit information from a database.NAPOMENA: Plan studija i programski sadržaji pojedinačnih naučnih disciplina koje činejegro kompjuterskih nauka razrađeni su prema standardima i programima "ComputingCurricula 2001 Computer Science", međunarodno priznate profesionalne organizacije"IEEE - Computer Society of the Institute for Electrical and Electronic Engineers" usaradnji sa asocijacijom "ACM - Association for Computing Machinery, koje je izradiozajednički tim "The Joint Task Force on Computing Curricula", kao svjetski standardakreditacije ovih programa.Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Information Management (IM) plays a critical role in almost all areas wherecomputers are used. This area includes the capture, digitization, representation,organization, transformation, and presentation of information; algorithms forŠkola evropskih znanja 121
METRIKA PREDMETA:efficient and effective access and updating of stored information, data modelingand abstraction, and physical file storage techniques. It also encompassesinformation security, privacy, integrity, and protection in a shared environment.The student needs to be able to develop conceptual and physical data models,determine what IM methods and techniques are appropriate for a givenproblem, and be able to select and implement an appropriate IM solution thatreflects all suitable constraints, including scalability and usability.Syllabus: Information models and systems: History and motivation forinformation systems; Information storage and retrieval; information managementapplications; information capture and representation; analysis andindexing; search, retrieval, linking, navigation; information privacy,integrity, security, and preservation; scalability, efficiency, andeffectiveness Database systems: History and motivation for database systems;components of database systems; DBMS functions; databasearchitecture and data independence Data modeling: Data modeling; conceptual models; object-orientedmodel; relational data model Relational databases: Mapping conceptual schema to a relationalschema; entity and referential integrity; relational algebra and relationalcalculus Database query languages: Overview of database languages; SQL;query optimization; 4th-generation environments; embedding nonproceduralqueries in a procedural language; introduction to ObjectQuery Language Relational database design: Database design; functional dependency;normal forms; multivalued dependency; join dependency;representation theory Transaction processing: Transactions; failure and recovery;concurrency control Distributed databases: Distributed data storage; distributed queryprocessing; distributed transaction model; concurrency control;homogeneous and heterogeneous solutions; client-server Physical database design: Storage and file structure; indexed files;hashed files; signature files; b-trees; files with dense index; files withvariable length records; database efficiency and tuningNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 18 12 76 4 150Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)Škola evropskih znanja 122
METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za problemske zadatke iz baza podataka; 12 sati za izradu i odbranu zadane baze podataka kao projektnog zadatka;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Baze podataka " predviđeno je 40 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za informacione sisteme i bazepodataka u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Programske jedinice predavanja:HC1 Foundations of human-computer interaction ....................................................................... 2 časaIM1 Information models and systems .......................................................................................... 3 časaIM2 Database systems .................................................................................................................. 3 časaIM3 Data modeling ....................................................................................................................... 4 časaIM4 Relational databases .............................................................................................................. 5 časaIM5 Database query languages ..................................................................................................... 4 časaIM6 Relational database design .................................................................................................... 4 časaIM7 Transaction processing ......................................................................................................... 3 časaIM8 Distributed databases ............................................................................................................ 3 časaIM9 Physical database design ....................................................................................................... 3 časaSP6 Intellectual property .............................................................................................................. 3 časaSP7 Privacy and civil liberties ...................................................................................................... 2 časaElective topics ............................................................................................................................... 2 časaVježbe su namjenjene za praktičnu obradu problemskih zadataka iz oblasti baza podataka. Vježbe sadržajemprate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocimanadležne Katedre za informacione sisteme i baze podataka. U okviru vježbi će se savladati više problemskihzadataka iz oblasti baza podataka. Za predmet "Baze podataka " predviđeno je ukupno 18 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Seminarski rad iz oblasti baza podataka pretpostavlja izradu samostalnog projekta manje baze podataka kojuzadaje nazivni profesor iz različitih oblasti i u okviru koje se moraju demonstrirati znanja iz dizajna i strukturebaza podataka. Seminarskim radom, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn.korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti baza podataka. Student je obavezan dabrani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluacijugovornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Škola evropskih znanja 123
EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/problemski zadaci03 Projektni zadatak / stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaNorton P. , Groh M Visual Basic 6 ČačakIzdavačKompjuterbibliotekaGod.izdanja2002Vrstapublk.*b/ Dopunska literaturaHellerstein, Joseph M., andMichael StonebrakerRamakrishnan, Raghu, andJohannes GehrkeReadings in Database Systems4th ed.Database Management Systems2nd ed.Cambridge,MANew York,NYMIT Press 2005McGraw-Hill 2000c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 124
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.040. Katedra za softverski inženjering i vještačku inteligencijuPredmet/modul 2.09.06.051.VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaViši programski jezici i RAD alati – programiranjeu VBUža naučna oblast 2.09.06. Softverski inženjering (programski jezici)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Cilj predmeta je da studentima omogući kreiranje Visual Basic aplikacijaobjašnjavajući osnovne koncepte jezika Visual BASIC u složenominteraktivnom okruženju RAD alata, korištenjem naprednih ADO, OLE, i SQLsoftverskih tehnologija, te da razviju Internet aplikacije, odn. da integrišuMicrosoft Office aplikacije u druge programe.Uspješnom obradom ovog predmeta student će:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:• Naučiti principe profesionalnog razvoja aplikacija u Visual Basic 6• Upravljati Visual Basic projektima• Kreirati i koristiti linije alata i menije na Visual Basic formama• Koristiti ActiveX kontrole na Visual Basic formama• Kreirati posebne objekte i kolekcije objekata• Otklanjati greške u Visual Basic kodu• Uočavati greške u toku izvršavanja• Integrisati Visual Basic aplikacije sa Microsoft Office i Microsoft Outlook• Kreirati interaktivne Web strane pomoću Visual Basic 6• Manipulisati Windows sistemskim RegistromStudenti će biti u stanju da manipulišu bazama podataka pomoću Visual Basic-akorišćenjem ADO, OLE, i SQL-a. softverskih tehnologija, da razvijaju Internetaplikacije, te da integrišu Microsoft Office aplikacije u druge programe.I: Korišćenje Visual Basic1. Početak sa Visual Basic 62. Razumevanje Visual Basic projekata3. Osnove Visual Basic koda4. Korišćenje Visual Basic promenljivih5. Dizajniranje korisnickog interfejsaŠkola evropskih znanja 125
METRIKA PREDMETA:6. Postavljanje formi za rad sa kontrolama7. Ovladavanje menijima i paletama alata8. Korišćenje Visual Basic alata za ispravljanje grešaka9. Rukovanje greškama koje nastaju u toku izvršavanjaII: Objektno orjentisano programiranje10. Kreiranje objekata i klasa11. Napredni koncepti klasa12. Rad sa objektima i kolekcijamaIII: Kreiranje štampanog izlaza13. Korišćenje objekta Printer14. Korišćenje Crystal ReportsaIV: Pristup podacima15. Čitanje i pisanje u tekstualnim fajlovima16. Ovladavanje Visual Basic Data kontrolom17. Kreiranje upitnika u Visual Basicu18. Ovladavanje Jet DAO19. Korišćenje naprednog metoda za pristup podacimaV: Integracija sa ostalim aplikacijama20. Integracija sa Microsoft Office 9721. Integracija sa Microsoft Outlookom 97Deo VI: Razvoj Interneta22. Integracija sa Internet Explorerom23. Web razvoj sa Visual Basic 624. Kreiranje Intranet aplikacijaDeo VII: Napredne tehnike25. Savladavanje Windows API26. INI fajlovi i sistemski Registar27. Korišćenje čarobnjaka za pakovanje i razmeštanje28. Profesionalni Visual Basic razvojNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 30 24 78 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.01.001. Arhitektura računarskih sistema i mreža2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)2.09.06.001. Principi programiranjaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja;Škola evropskih znanja 126
30 sati za programske zadatke iz Visual BASIC-a; 24 sata za izradu i odbranu seminarskog rada iz RAD-Rapid Application Development alata;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Poslovne aplikacije " predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarski inženjering i CADtehnologije u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Vježbe su namjenjene za praktičnu obradu programskih tehnika programskog jezika Visual BASIC-a iz zasticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata rada u RAD – Rapid Application Developmentprogramskom okruženju. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student imaobavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarski inženjering i CAD tehnologije.Za predmet "Viši programski jezici i RAD alati – programiranje u VB " predviđeno je ukupno 30 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Zadaci za vježbanje (Problem Sets) iz oblasti Visual BASIC-a, distribuiraju se studentima redovno -sedmično (najčešće putem interneta) prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programskizadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će bitidati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku ipredstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturiocjene do 30 %. Međutim nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnojocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može dase nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalnitest. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na ovom predmetu, ali mogu da podignupostignutu ocjenu za jedan stepen i bez povečanja ispitnih testova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatiti.Seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa zadatkom studenta da izradi maluaplikaciju sa primjenom Visual BASIC-a i RAD-Rapid Application Development alata i RAD programkogokruženja. Seminarskim radom, uvježbavaju se takođe metode i tehnike samostalnog istraživanja odn.korištenja akademskih izvora, te kroz praktičnu aplikaciju proširuju saznaja iz tematske oblasti programiranjau RAD okruženjima i korištenja specifičnih RAD alata. Student je obavezan da brani seminarski rad predstudentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene naPanevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad03 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %Škola evropskih znanja 127
04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniobavezni /opcioni10-20 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaNorton P. , Groh M Visual Basic 6 ČačakIzdavačKompjuterbibliotekaGod.izdanja2002Vrstapublk.*b/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 128
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.050. Katedra za računarske komunikacije, mreže i zaštituPredmet/modul 2.09.08.001.VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.08. Računarske komunikacijeOPIS PREDMETA:NET management - administracija i menadžmentračunarskih mrežaObrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Cilj programa je da polaznike upozna sa osnovnim teorijskim i praktičnimpristupima pri projektovanju i izgradnji distribuiranih informacionih sistema.Obradjuje se arhitektura i organizacija distribuiranih sistema, računarskih mrežai telekomunikacija, te problemi pri projektovanju i uvodjenju distribuiranihinformacionih sistema. Posebna pažnja je posvećena globalnoj računarskojmreži Internetu.1. Distribuirani računarski sistemi i standardi distribucije1.1. Distribuirani sistemi i računarske mreže1.1.1. Definicija i model distribucije1.1.2. Motivi i ciljevi distribucije1.1.3. Negativne strane uvodjenja distribuiranih informacionihsistema1.2. ISO OSI standardi u realizaciji distribuiranog informacionog sistema1.2.1. ISO OSI referentni model1.2.2. Slojevi ISO OSI referentnog modela1.2.3. ISO OSI standardi1.2.4. Uporedni pregled poznatijih načina povezivanja računara2. Arhitektura distribuiranog informacionog sistema2.1. Uvod2.2. Monolitna programska podrška2.3. Dihotomija aplikacija - sistemski softver2.4. Paradigma korisniku bliskog okruženja2.5. Računarska mreža2.6. Globalni distribuirani multimedijalni informacionisistemŠkola evropskih znanja 129
2.7. Završna razmatranja3. Lokalne računarske mreže3.1. Tehnologije rada lokalnih računarskih mreža3.1.1. Ožičene lokalne računarske mreže3.2. Transmisioni mediji3.2.1. Bakreni provodnici3.2.2. Koaksijalni kabl3.2.3. Svetlovod3.2.4. Strukturno kabliranje3.3. Topologija mreže3.4. Pristup prenosnom mediju3.4.1. Upravljanje pristupom prenosnom mediju3.4.2. Tehnike pristupa mediju3.5. IEEE 802 standardi za lokalne računarske mreže3.5.1. Mreže sa topologijom magistrale3.5.2. Mreže sa topologijom prstena3.5.3. Mreža sa topologijom zvezde3.5.4. Izbor lokalne računarske mreže3.5.5. Međusobno povezivanje lokalnih računarskih mreža4. Internet4.1. Razvoj Interneta4.2. Povezivanje korisnika na Internet4.3. Servisi Interneta4.4. Komunikacioni protokoli u Internetu4.4.1. Konektivni servis4.4.2. Nekonektivni servis4.4.3. IP protokol4.4.4. TCP protokol4.4.5. UDP protokol4.5. Internet adrese4.5.1. IP adrese4.5.2. FQDN imena5. WWW servis 555.1. Osnovne karakteristike WWW servisa5.2. HTML jezik i WWW čitač5.2.1. Evolucija HTML-a5.2.2. Elementi HTML-a5.3. HTTP protokol I HTTP server5.4. Common gateway interafce – CGI5.4.1 UNIX-ov CGI script5.5. WWW druge generacije5.5.1. Druga generacija WWW čitača5.5.2. Druga generacija WWW servera6. Primena WWW tehnologija 736.1. Intranet6.2. Ekstranet6.3. WWW komponente6.3.1. ActiveX komponente6.3.2. JavaBeans komponente6.4. Primeri primene Internet tehnologija7. WEB servisi 867.1. UvodŠkola evropskih znanja 130
METRIKA PREDMETA:7.2. Osnove WEB servisa7.3. J2EE7.4. .NETNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 12 12 86 150Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.01.001. Arhitektura računarskih sistema i mreža2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za vježbe iz NET menadžmenta; 12 sati za stručnu praksu iz oblasti administracije i menadžmenta računarskih mreža;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "NET menadžment-administracija i menadžment računarskih mreža" predviđeno je 40kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže izaštitu u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.<strong>PROGRAM</strong> PREDAVANJA:Red.Nastavna jedinica predavanjabr.1. Uvod u distribuirane računarske i informacione sisteme- Definicija i model sistema- Motivacija i ciljevi primene- Područja primene- Multiprocesorski računarski sistemi- Lokalne računarske mreže- Telekomunikacione računarske mrežeBr.čas.4Škola evropskih znanja 131
2. Arhitektura distribuiranog informacionog sistema- Slojevi, protokoli i interfejsi- Istorijski razvoj distribuiranih informacionih sistema- Sloj aplikacije- Sloj distribuiranog operativnog sistema- Sloj lokalnog operativnog sistema- Lokalni hardver- Komunikacioni sistem3. Koncepti distribuirane obrade- Procesi i niti- Sinhronizacija kooperativnih procesa- Interprocesna komunikacija, lokalna i udaljena4. ISO OSI referentni model i servisi- ISO terminologija- Sloj aplikacije- Sloj prezentacije- Sloj sesije- Sloj transporta- Sloj mreže- Sloj linka podataka- Fizički sloj5. Lokalne računarske mreže- Topologija mreže- Prenosni mediji- Tehnike pristupa- Ožičene lokalne računarske mreže- Strukturno izvodjenje mreže- Radio mreže- Standardi IEEE 802- CSMA/CD- Token Bus- Token Ring- Brze lokalne računarske mreže- Izbor tehnologije lokalne računarske mreže6. Telekomunikacione mreže- Modemske komunikacije- Frame relay- ISDN- ATM- Mobilne komunikacije7. Medjusobno povezivanje računarskih mreža- Problemi povezivanja- Mostovi, ruteri, gejtveji8. Internet- Razvoj Interneta kao globalne računarske mreže- Korisnički servisi- Komunikacioni protokoli- Internet adrese- HTML i WWW pretraživač- HTTP protokol i HTTP server- Unapredjenja HTTP servera- Primena Internet tehnologija33410635Škola evropskih znanja 132
- Intranet, ekstranet, WWW komponente9. Sistemsko-tehnološki okviri razvoja distribuiranih sistema- Ciklus razvoja tehnologija- S - kriva, Grosh-ov zakon- Odnos cene i performansi u klasama računarskihsistema- Troškovi razvoja- Troškovi uvodjenja3Vježbe su namjenjene za praktično uvježbavanje tehnika administracije računarskih mreža. Vježbe sadržajemprate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocimanadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže i zaštitu. Za predmet "NET menadžment-administracija imenadžment računarskih mreža" predviđeno je ukupno 12 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Program vježbi:Osnove umrežavanja-Terminologija računarskih mreža-Kabliranje LAN i WAN mreža-Testiranje kablova-Funkcionisanje Etherneta i 10/100/1000/10 G Ethernet-Ethernet switching-IP adresiranje i podmrežavanje (subnetting)-TCP/IP protokoli; IP, TCP i UDP, protokoli aplikacionog slojaRuteri i osnove rutiranja-Cisco IOS-Konfigurisanje rutera-Upravljanje fajlovima na ruteru-RIP i IGRP protokoli za rutiranje-Troubleshooting rutera-Napredni TCP-Access Control ListsSvičevi i napredno rutiranje-Variable Length Subnet Masking (VLSM)-Napredni protokoli za rutiranje (RIP v2, OSPF, EIGRP)-Koncepti switching-a-Svičevi-Konfigurisanje svičeva-Spanning Tree Protocol (STP)-Virtual LANs (VLANs)-VLAN Trunking Protocol (VTP)WAN tehnologije-Network Address Translation(NAT) i Port Address Translation (PAT)-Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)-WAN tehnologije-Point-to-Point Protocol (PPP)-Integrated Services Digital Network (ISDN)-Dial-on-Demand Routing (DDR)-Frame Relay-Network ManagementŠkola evropskih znanja 133
-Optical NetworkingZadaci za vježbanje (Problem Sets) iz oblasti NET menadžment – administracija i menadžmentračunarskih mreža distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem interneta) pratečiblokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Prblemski zadaci su izvedeni iz programskihsadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu.Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu zaevaluaciju rada studenata na problemskim zadacima, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturiocjene do 20 %. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje uukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije radastudenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn.ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost naovom predmetu, ali mogu da podignu postignutu ocjenu za jedan stepen i bez povečanja ispitnihtestova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatiti.Stručna/klinička praksa će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, odn. uovlaštenim samostalnim laboratorijama u trajanju od ukupno 12 sati. U sastavu prakse student ima obavezu davrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže i zaštitu.Tokom obavljanja stručne prakse odn. vježbi studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditeljprakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većeg brojaspecifičnih metoda i tehnika koje se odnose na probleme administracije i menadžmenta računarskih mreža ukonkretnom poslovnom okruženju organizacije – ustanove u kojoj se vrši praksa.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad03 Problemski zadaci04 Ocjena studentske stručne prakseParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza05 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni 10-20 %obavezni /opcioni10-20 %06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaStarčević D. Distribuirani informacioni sistemi BeogradD. Comer, R. Dromsb/ Dopunska literaturaComputer Networks and Internets4 th ed.G. Keiser Local Area NetworksM. Sloman, J. KramerDistributed Systems and ComputerNetworksUpper SaddleRiver, NJNew York,NYUpper SaddleRiver, NJIzdavačUniverzitet uBeogradu FONGod.izdanja2002Prentice-Hall, Inc. 2003McGraw-Hill 1989Prentice-Hall 1986Vrstapublk.*Škola evropskih znanja 134
c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 135
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.050. Katedra za računarske komunikacije, mreže i zaštituPredmet/modul 2.09.08.007. WEB programiranje i designVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti SrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.08. Računarske komunikacijeOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Cilj predmeta je uvesti studenta u oblast Interneta kao mreže svih mreža, kojapovezuje <strong>univerzitet</strong>ske, državne i privatne računare zajedno. Objasnitiinfrastrukturu Interneta za korišćenje njegovih servisa elektronske pošte, fajlarhiva, hipertekst dokumenata, baza podataka i ostalih resursa, koja koristiTCP/IP protokole i paketnu razmjenu i izvršava se pomoću bilo kojekomunikacione podloge.Uvesti studenta u HTML (HyperText Markup Language) jezik, koji služi zaizvršavanje programa na daljinu i predstavlja standard za Internet dokumente –koji se kao nova vrsta dokumenata – hiperteksta čita prateći hiper-veze u tekstu,dakle, ne nužno na linearan način. Objasniti i ostale jezike koji omogućavaju dase precizno opiše izgled i sadržaj jednog teksta: SGML, XHTML i XMLStudenti se upoznaju sa osnovama JavaScript jezika.Student će biti u stanju da: formatira osnovne entitete WEB stranice u HTML jeziku (formatiranjeteksta, lista, boje i slike, linkova, tabela, fremova, zvuka i filma, CSSobjekata); programira WEB stranice koristeči JavaScript jezik (operatore, kontrolutoka, objekte. uzorke, JavaScript forme, alerte i cookie-ije;Programiranje u HTML. Programiranje u JavaScript, razvoj WEB specijalnimalatima - Front Page ili Dreamviewer.HTML - UVODFORMATIRANJE TEKSTANaslov, Tekst, Paragraf i odeljak, Font, Novi red, Specijalni znaci,Razdvojna linija,LISTENumerisane i nenumerisane liste, Definicione liste, Gnežđenje lista;Škola evropskih znanja 136
METRIKA PREDMETA:BOJE I SLIKEBODY tag, IMG Tag,LINKOVITABELEFREJMOVIZVUK I FILMPrikazivanje multimedijalnih objekata u okviru čitača, Dodavanje zvuka,FORME I ELEMENTI FORMEKomandno dugme, Tekst polja i polje za šifru, Polje za potvrdu, Radiodugmad, Opadajuća lista, Tekst polje, Skrivena promenljivaCSS (Cascading Style Sheets)CSS element, Poziv CSS objekata iz posebnog dokumenta, Klase objekata,Atributi CSS elemenata, border-color, border-style, border-width,background-color, background-image, background-repeat, color, hover, liststyle-type,list-style-image, font-family, font-size, font-style, font-weight,letter-spacing, link, text-align, text-decoration, line-height, text-indent, texttransform,vertical-align, visited,OSNOVE JavaScript JEZIKAOPERATORIAritmetički, Operatori na nivou bita, Logički operatori, Operatoripoređenja, Ternarni if-then-else operator,KONTROLE TOKAif-else, switch, while petlja, do-while petlja, for petlja, break, return,continue, Specijalne naredbe,OBJEKTI Date i StringRAD SA UZORCIMA (Pattern Matching)Definisanje uzorka, Ispitivanje uzoraka pomoću metoda objekta tipa String,Metodi objekta RegExpJavaScript I FORMERAD SA VIŠE PROZORAALERTIRad sa prozorimaPisanje i čitanje cookie-ijaNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 30 24 78 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)2.09.06.001. Principi programiranja2.09.08.001.NET management - administracija imenadžment računarskih mrežaŠkola evropskih znanja 137
METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za programske zadatke iz HTML i JavaScript jezika; 24 sata za izradu projekta WEB strane i dizajniranja WEB sajta;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "WEB programiranje i design" predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže izaštitu u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Vježbe su namjenjene za praktičnu obradu programskih tehnika programskog jezika HTML i JavaScrpt i zasticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata WEB dizajna. Vježbe sadržajem prate tematskejedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležneKatedre za računarske komunikacije, mreže i zaštitu. Za predmet "WEB programiranje i design" predviđeno jeukupno 30 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Zadaci za vježbanje (Problem Sets) iz oblasti HTML/JavaScrpt, distribuiraju se studentima redovno -sedmično (najčešće putem interneta) prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programskizadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će bitidati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku ipredstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturiocjene do 30 %. Međutim nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnojocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može dase nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalnitest. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na ovom predmetu, ali mogu da podignupostignutu ocjenu za jedan stepen i bez povečanja ispitnih testova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatiti.Sadržaj vježbi:FORMATIRANJE TEKSTAPrimjer 1. Ispisivanje naslova različitih veličina.Primjer 2. Primjeri osnovnih tagova unutar HTML stranice.Primjer 3. Primjer paragrafa.Primjer 4. Rad sa fontovima.Primjer 5. Rad sa prelomom linije.Škola evropskih znanja 138
LISTEPrimjer 1. Primjer opisne listePrimjer 2. Primjer opisne liste sa formatiranom odrednicomPrimjer 3. Primjer numerisane listePrimjer 4. Primjer nenumerisane listePrimjer 5. Primjer numerisane listePrimjer 6. Primjer nenumerisane listePrimjer 7. Primjer liste unutar listeBOJE I SLIKEPrimjer 1. Boje pozadine i slovaPrimjer 2. Boje atributa u tagu BODYPrimjer 3. Definisanje pozadine slikom.Primjer 4. Primjer upotrebe slike u okviru HTML stranice.LINKOVIPrimjer 1. Linkovi u okviru iste stranicePrimjer 2. Veza ka stranici u okviru iste aplikacijePrimjer 3. Veza ka stranici na drugom serveru.Primjer 4. Primjer slike i linka.TABELEPrimjer 1. Tabela kodova.Primjer 2. Boje u tabeli.Primjer 3. Primjer jedne HTML stranice sa tabelom.FREJMOVIPrimjer 1 -6. Rad sa frejmovima. (6 primjera)Primjer 7. Promjene sadržaja frejma.FORME I ELEMENTI FORMEPrimjer 1. Primjer osnovne upotrebe formi kod HTML jezika.Primjer 2. Primjer jedne HTML stranice sa osnovnim elementima forme.Primjer 3. Primjer HTML stranice sa formom za narudžbinePrimjer 4. Primjer jedne HTML stranice sa složenijom formom.Zadaci za samostalan radZadatak 1. i 2. Napisati HTML kod koji opisuje stranice kao na zadatim slikamaCSS (Cascading Style Sheets)Primjeri 1 – 10 CSS u praksiOBJEKTI Date i StringPrimjer 1 - 3JavaScript I FORMEPrimjer 1 – 2ALERTIZadaci za samostalan radZadatak 1. -2.Pisanje i čitanje cookie-ija 241Primjer 1 - 2Seminarski rad iz oblasti WEB programiranja pretpostavlja izradu samostalnog projekta WEB sajta kojegzadaje nazivni profesor iz različitih oblasti i u okviru kojeg se moraju demonstrirati znanja iz WEB dizajna iJavaScript programiranja. Seminarskim radom, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnikeistraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti WEB programiranja idizajna.. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale zaevaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.Vrsta evaluacijebr.01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjimaParcijalna/konačnapredispitnaobavezaOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obavezni 20-30 %Škola evropskih znanja 139
03 Programski zadaci04 Ocjena projektnog zadatkaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza05 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniobavezni 20-30 %obavezni 10-20 %obavezni /opcioni10-20 %06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNikolić B.Naziv publikacijeInternet programiranje, HTML,CSS, JavaScriptSjedišteizdavačaBanja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanjaA. Navarro Effective Web Design SYBEX, USA 2001b/ Dopunska literaturaD. Flanagan JavaScript: The Definitive Guide USA O'Reilly 2001E.A. MayerCascading Style Sheets: TheDefinitive Guide2007USA O'Reilly 2003Vrstapublk.*c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink OčitanoXHTML2 Working Group HomePagehttp://www.w3.org/MarkUp/ home page 14.07.2007.(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 140
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podatakaPredmet/modul 2.09.08.015.VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiSpecijalističkiOsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.08. Računarske komunikacijeOPIS PREDMETA:Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce,E-banking)Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Predmet daje uvodna znanja o konceptu elektronskog poslovanja podržanogInternetom i povezanim tehnologijama. Odabrane nastavne jediniceobezbedjuju razumijevanje osnovnih pokretača i prednosti elektronskogposlovanja, konvergencije tehnologija i ostvarivih mogućnosti u poslovanju,izazova tehnološkog napretka i dinamike, pravnog i institucionalnog okviraneophodnog za realizaciju e-poslovanja.Značaj razvoja novog vida poslovanja, lakog pristupa klijentima i partnerimaširom svijeta putem web medija i iskorišćenje velikog potencijala Internettržišta.Savladane vještine: -Sadržaj predmeta:Razvoj informacionog društva, Korelacija Interneta i informacionog društva,Koncept digitalne ekonomije, Pojam i razvoj Interneta, Organizacija Interneta,Servisi Interneta, Koncept elektronskog poslovanja, Modeli elektronskogposlovanja, Zaštita u elektronskom poslovanju, EDI, Elektronska trgovina,Elektronsko bankarstvo, Elektronski marketing, Elektronska vlada, Učenje nadaljinu.METRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 12 98 150Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠkola evropskih znanja 141
Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija2.09.10.007. Poslovne aplikacijeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izradu i odbranu seminarskog rada;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking)" predviđeno je 40 kontaktsatiinteraktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanjeuslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju iparticipaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojojstudenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja iplanirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.Seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor izširih programskih okvira predmeta "Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking)".Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenjaakademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da braniseminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora(razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobaveza03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %Škola evropskih znanja 142
04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaLatinović, Branko Elektronsko poslovanje Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanjaVrstapublk.*2007. Knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 143
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.050. Katedra za računarske komunikacije, mreže i zaštituPredmet/modul 2.09.08.021. Internet marketingVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast JezgreniNivo apstraktnosti OsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.08. Računarske komunikacijeOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Upoznavanje sa postavkama teorije marketinga, marketing menadžmentom,marketinškim istraživanjima, marketing miksom, marketing aktivnostima,uvodjenjem i marketingom novih prizvoda, Marketing InformacionimSistemom kao i konceptima i zakonitostima marketinga na Internetu.Teorija marketinga, Marketing kao poslovna koncepcija i funkcija, Marketingmanagement, Makro i mikro marketing, Marketing informacioni system,Marketing mix, Of-line i on-line marketing, Telemarketing, Internet marketing,Marketing i prodaja na Internetu, Proizvodi i usluge pogodni za prodaju naInternetu, Principi gradnje Web site-a koji prodaje, Strateški Internet marketing,Istraživanje na Internetu, Datamining, Provajding, Domaći sajber proctor,Sajber marketing mix, Demografske karakteristike, profil, kategorije iaktivnosti korisnika na Internetu, One to one marketing, Direktni marketing naInternetu, E-mail marketing.METRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 12 12 80 6 150Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)Škola evropskih znanja 144
5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija2.09.10.007. Poslovne aplikacijeMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za pedagošku radionicu u oblasti Internet marketinga; 12 sati za stručnu praksu;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Ineternet marketing " predviđeno je 40 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže izaštitu u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Teme: Definisanje Internet sadržaja i funkcionisanja svetske Internet zajednice Strateški informacijski sistemi Internet marketing Objašnjenje pojma Internet-marketing Prisustvo korisnika na Internetu Istraživanje tržišta i marketinga na Internetu Projektovanje na Internetu instrumenata marketing miksa Operativne metode, tehnike i instrumenti Internet-marketinga Savremene tehnike Internet marketinga Strateški Internet marketing Menadžment znanja i ugradnja informatičkih tehnologija u sistem tržišnog poslovanja Menidžment znanja i informacione tehnologije Područja primene Internet marketinga E-trgovina E-govermentStručna/klinička praksa će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, odn. uovlaštenim samostalnim laboratorijama u trajanju od ukupno 12 sati. U sastavu prakse student ima obavezu davrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže i zaštitu. Za obradupredmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.Tokom obavljanja stručne prakse odn. vježbi studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditeljprakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većeg brojaspecifičnih metoda i tehnika koje se odnose na probleme internet marketinga.Problemskim radionicama (workshops) se sadržaji vezani za određene teme iz oblasti Internet marketingŠkola evropskih znanja 145
predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakcijustudenata. Na <strong>univerzitet</strong>u se primjenjuju različiti inovativni tipovi pedagoških radionica kao npr. specifičneradionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanjeuslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju iparticipaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojojstudenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja iplanirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Učešće u pedagoškim radionicama03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakseParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni06 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačniLITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaGalogaža M. TripunovskiZ.Naziv publikacijeSjedišteizdavačaInternet marketing Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>APEIRONOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioniobavezni/opcioniobavezni/opcioniGod.izdanja10-20 %30-60 %30-60 %Vrstapublk.*2007 knjigaThomson Publ Handbook of IT in Business London 1999 knjigab/ Dopunska literaturaeEurope – An InformationSociety For All(Prodijeva inicijativa)c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 146
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podatakaPredmet/modul 2.09.02.025.VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiJezgreniOsnovniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.02. IS-Informacioni sistemiOPIS PREDMETA:MbIS - Management poslovnih informacionihsistemaObrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Cilj predmeta Upravljački informacioni sistemi jeste da upozna studentesa osnovnom strukturom, funkcionisanjem i koncepcijom savremenihinformacionih sistema. Studentima će biti predstavljeni svi bitni sadržajikoji se u svjetskoj literaturi pojavljuju u okviru predmeta pod istim ilisličnim nazivom. U skladu sa ovom činjenicom sadržaj predmeta jefokusiran na nekoliko bitnih aspekata funkcionisanja informacionihsistema, kao što su:• Mjesto i uloga informacionih sistema u poslovnom sistemu, sabitnim određenjima pojma upravljački informacioni sistemi;• Informacione tehnologije i poslovni informacioni sistemi;• Poslovni informacioni sistemi;• ERP informacioni sistemi i portali;• Komunikacije i poslovne mreže;• Elektronsko poslovanje, sa svim oblicima funkcionisanja;• Metodologije razvoja informacionih sistema;• Sigurnost, privatnost, etička i socijalna pitanja informacionihsistema.Očekuje se da će studenti ovladati relevantnim pojmovima vezanim zasavremene informacione tehnologije i njihovo mjesto i primjenu uupravljačkim informacionim sistemima, ali isto tako i da će steći uvid upravi smisao i ulogu informacionih sistema u ostvarivanju strateškihciljeva poslovnih sistema.Škola evropskih znanja 147
Savladane vještine:Sadržaj predmeta:METRIKA PREDMETA:1. Informacioni sistem poslovnih procesa2. Poslovni informacioni sistemi3. Nove softverske aplikacije: ERP (Enterprise Resource Planning), SCM(Supply Chain Management), CRM (Customer Relationship Management),WfMS (Workflow Management System)4. Data Warehouse (priroda, suština, svrha, funkcije, glavnizadaci, arhitektura, izgradnja i primjena)5. Data mining6. Sistemi podrške odlučivanju (pojam, karakteristike i vrste,model i struktura)7. Inteligentni sistemi podrške odlučivanju (vještačkainteligencija, ekspertni sistemi, "poslovna inteligencija")8. Metodologija razvoja informacionih sistema: Strategijsko planiranje razvoja9. Analiza sistema. Dizajn sistema. Implementacija sistema. Održavanjesistema. Prilazi razvoju informacionog sistema.10. Metode, tehnike i sredstva razvoja informacionih sistema.11. Upravljački informacioni sistemi.• Karakteristike upravljačkih informacionih sistema.• Oblikovanje upravljačkih informacionih sistema.• Prikupljanje i korišćenje informacija u upravljačkim informacionimsistemima.12. Upravljački informacioni sistemi i telekomunikaciona tehnologija.• Upravljački informacioni sistemi i računarske mreže.• Upravljački informacioni sistemi i elektronska razmjena podataka(EDI).13. Upravljački informacioni sistemi i standardizacija.14. Organizacija i zaštita upravljačkih informacionih sistema.15. Upravljanje informacionim sistemima.16. Struktura informacija sa aspekta nivoa odlučivanja.17. Upravljački informacioni sistem i funkcije menadžmenta.Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada4 30 12 30 40 8 120Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.11.009. Pedagoška informatika5.08.06.007. Menadžment obrazovanjaŠkola evropskih znanja 148
METODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za izradu i odbranu seminarskog rada; 30 sati iz stručne prakse;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "MbIS - Management poslovnih informacionih sistema" predviđeno je 30 kontakt-satiinteraktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor izširih programskih okvira predmeta "MbIS - Management poslovnih informacionih sistema". Seminarskimradovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora,te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad predstudentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene naPanevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Stručna/klinička praksa će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, odn. uovlaštenim samostalnim laboratorijama u trajanju od ukupno 30 sati. U sastavu prakse student ima obavezu davrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za informacione sisteme i baze podataka.Tokom obavljanja stručne prakse odn. vježbi studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditeljprakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većeg brojaspecifičnih metoda i tehnika koje se odnose na probleme razvoja, upravljanja i održavanja poslovnihinformacionih sistema u konkretnom poslovnom okruženju organizacije – ustanove u kojoj se vrši praksa.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.Vrsta evaluacijebr.01 Pohađanje nastave02 Angažman na nastaviParcijalna/konačnaPredispitneobavezePredispitneobavezeOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 15 %obavezni 15 %03 Testovi tokom semestra parcijalni obavezni 20 %04 Seminarski radPredispitneobavezeobavezni 10 %05 Usmeni završni ispit konačni obavezni 40 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Škola evropskih znanja 149
Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaRoljić, LazoNaziv publikacijeMenadžment poslovnihinformacionih sistemaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaBanja Luka APEIRON 2007Vrstapublk.*Udžbenikb/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink OčitanoInformatika i informacionisistemiObrazovanje na distancuwww.efifht.rs.bahttp://www.google.com/Education/Distance/Sajt predmeta MeISAktuelni člancipreko 7500 putaObrazovanje na distancuhttp://dir.yahoo.com/Education/Distance_LearningAktuelni članci(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 150
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podatakaPredmet/modul 2.09.03.023. RDBMS (SQL admin. & CASE alati)VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast SpecijalističkiNivo apstraktnosti NapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.03. Baze podataka (menadžment informacija)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Predmet sadrži i opšti prikaz arhitekture baza podataka i Oracle GridComputing tehnologije, a njime su obuhvaćeni i SQL, SQL*Plus, PL/SQL,objektno-orijentisane karakteristike, kao i Java programiranje u Oracleokruženju. Opisi tehnika za upravljanje bazama podataka i projektovanjeaplikacija, najvažnije komande, ključne reči, karakteristike i funkcije Oraclea.Vježbe su fokusirane na SQL programiranje sa primjenama na Microsoft SQLServer.Studenti će biti osposobljeni za• Instalaciju programa Oracle Database – aktuelna verzija, ili njegovanadgradnja na neku od starijih verzija;• Izvršavanje SQL upita;• Jednostavno izvršavanje kompleksnih pretraživanja, uz pomoć tzv.funkcija regularnih izraza;• Primjena efikasnih mera bezbednosti upotrebom Virtual PrivateDatabases (VPDs);• Premještanje podataka upotrebom pomoćnih programa SQL*Loader iData Pump;• Replikacija podataka i njihovih kolekcija upotrebom materijalizovanihprikaza;• Izvršavanje flashback upita, radi obnavljanja podataka ili sticanja uvidau njihovu promjenu tokom vremena;• Kreiranje okidača, uskladištenih procedura i paketa, uz pomoć PL/SQL• Projektovanje aplikacija uz pomoć JDBC i XML-a;• Upotreba Oracle Database Real Application Clusters (RAC) i mrežnih(grid) tehnologija;• Iskorišćavanje prednosti novih karakteristika za fino podešavanjeaplikacija;Dio I: Ključni koncepti baze podatakaŠkola evropskih znanja 151
METRIKA PREDMETA:1. Moguće opcije arhitekture programa Oracle Database 10g2. Instaliranje programa Oracle Database 10g i kreiranje baze podataka3. Nadgradnja na Oracle Database 10g4. Planiranje Oracle aplikacija — mogući pristupi, rizici i standardiDio II: SQL i SQL*Plus5. Osnovne vrste reči u SQL-u6. Osnovne komande i tipovi izveštaja u SQL*Plusu7. Izvlačenje tekstualnih informacija i vršenje izmena u njima8. Potraga za regularnim izrazima9. Poigravanje sa brojevima10. Datumi: Nekad, sad, i razlike među njima11. Konverzija i transformacija funkcija12. Grupisanje elemenata13. Kad jedan upit zavisi od drugog14. Neke kompleksne mogućnosti15. Izmena podataka: insert, update, merge i delete16. DECODE i CASE: if, then i else u SQL-u17. Kreiranje i upotreba tabela, prikaza, indeksa, klastera i sekvenci18. Osnovne mere bezbednosti u OracleuDio III: Dalje od osnova19. Napredne mere bezbednosti — virtualne privatne baze podataka20. Upotreba tabelarnih prostora21. Upotreba SQL*Loadera za učitavanje podataka22. Upotreba pomoćnih programa Data Pump i Import23. Daljinski pristup podacima24. Upotreba materijalizovanih prikaza25. Upotreba pomoćnog programa Oracle Text za tekstualna pretraživanja26. Upotreba eksternih tabela27. Upotreba flashback upita28. Flashback — tabele i baze podatakaDio IV: PL/SQL29. Uvod u PL/SQL30. Okidači31. Procedure, funkcije i paketi32. Upotreba Native Dynamic SQL i DBMS_SQLDio V: Objektno-relacione baze podataka33. Implementacija tipova, objektnih prikaza i metoda34. Kolektori (ugnježđene tabele i promenljive matrice)35. Upotreba velikih objekata36. Napredni objektno-orijentisani konceptiDio VI: Java u Oracleu37. Uvod u programski jezik Java38. JDBC programiranje39. Java uskladištene procedureDio VII: Grupisanje Oracle aplikacija — mreža40. Oracle Real Application Clusters41. Mrežna arhitektura i upravljanjeNastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada7 56 28 28 88 10 210Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHŠkola evropskih znanja 152
PREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.06.051.Viši programski jezici i RAD alati –programiranje u VB2.09.03.021. Baze podataka2.09.08.007. WEB programiranje i designMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 28 sati za vježbe programskih zadataka iz SQL; 28 sata za izradu projekta male RDBMS korištenjem elemenata Oracle ili Microsoft SQL;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "RDBMS (SQL admin. & CASE alati)" predviđeno je 56 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za informacione sisteme i bazepodataka u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Vježbe su namjenjene za praktičnu obradu programskih tehnika SQL administracije na primjeru MicrosoftSQL servera. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vršikonsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije, mreže i zaštitu. Za predmet"RDBMS (SQL admin. & CASE alati)" predviđeno je ukupno 28 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Vježbama će se obuhvatiti Transact-SQL sintaksa i sistemske procedure.Blok I –Microsoft SQL ServerMicrosoft Transaction Server (Microsoftov server transakcija), koncept enterprise, Microsoft ManagementConsole (MMC - Microsoftova konzola za upravljanje), SQL Server Agent, integracija sa Windows XPsistemom zaštite, Transact-SQL, replikacije podataka i uloga administratora baze podataka.Blok II – InstalacijaInstaliranje SQL Servera, instaliranje SQL Maila. Ovi postupci detaljno su objašnjeni.Blok III – AdministracijaPoslovi upravljanja i preventivno održavanje baze podataka, Backup, Poslovi udaljenih i povezanih servera ipraćenje rada baze podataka; Naglasak je stavljen na održanje integriteta baze podataka, oporavak bazepodataka i njenu pouzdanost.Škola evropskih znanja 153
Blok IV – Razvoj - programski jezikReferencijalni integritet i integritet transakcija, projektovanje i kreiranje baze podataka, normalizacija,indeksiranje, Very large databases - VLDBs, Strategije kodiranja, rad u particijama, Transact-SQL pisanje,zapamćene procedure, okidači (triggers) i skladišta podataka.Seminarski rad iz oblasti relacionih baza podataka "RDBMS (SQL admin. & CASE alati)" pretpostavljaizradu samostalnog projekta male RDBMS koju zadaje nazivni profesor iz različitih oblasti i u okviru kojeg semoraju demonstrirati znanja iz SQL programiranja i upravljanja bazama podataka. Seminarskim radom,uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširujusaznaja iz tematske oblasti SQL administracije i korištenja CASE alata za razvoj relacionih DBMS. Student jeobavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluacijugovornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od strane studenata-slušaoca.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad03 Seminarski/stručni radovi studenta (Projekat)Parcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaNorton P. , Groh M Visual Basic 6 ČačakIzdavačKompjuterbibliotekaGod.izdanja2002Vrstapublk.*b/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 154
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.050. Katedra za računarske komunikacije, mreže i zaštituPredmet/modul 2.09.10.001. Zaštita računarskih i poslovnih sistemaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast SpecijalističkiNivo apstraktnosti NapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologijeOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniračunarskih i poslovnihsistemahodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Cilj kursa je da studenti usvoje osnovna znanja iz oblasti zaštite računarskih iposlovnih sistema posebno u ambijentu primjene informatičke tehnologije. Ciljnaučnog izučavanja ovog kursa je teoretski i praktični. Studenti treba daovladaju osnovnim pojmovima iz oblasti zaštite računarskih i poslovnihsistema. Zbog značaja informacija kao (najvažnijeg) resursa poslovnog sistemau prvi plan dolazi pitanje njihove bezbjednosti i zaštite. Da bi se postigao visokstepen bezbjednosti i zaštite zaštite računarskih i poslovnih sistema trebaprimjeniti sveobuhvatne, potpune i raznovrsne mere zaštite.Osnovni kurs iz zaštite računarskih i poslovnih sistema pretpostavljaupoznavanje sa pojmom, predmetom i ciljevima zaštite računarskih i poslovnihsistema, bez obzira na primjenjenu tehnologiju, sa jedne strane, i uz naglašenuprimjenu informatičke tehnologije, sa druge strane. Ovaj kurs treba da omogućistudentima da osvoje osnovna znanja koja predstavljaju osnovu zauspostavljanje efikasnog sistema bezbjednosti računarskih i poslovnih sistema.Na nivou referenta za bezbjednost računarskih i poslovnih sistemaKurs se realizuje preko sljedećih sadržaja: Pojam bezbjednosti računarskih iposlovnih sistema, Klasifikacije napada na računarskih i poslovnih sistema,Modeli bezbjednih računarskih i poslovnih sistema, Zaštitne mjere koje kojemogu činiti bezbjednost računarskih i poslovnih sistema, Psiho-socijalni faktorzaštite računarskih i poslovnih sistema, Normativni faktor zaštite računarskih iposlovnih sistema, Organizacija kao faktor zaštite računarskih i poslovnihsistema, Fizička zaštita računarskih i poslovnih sistema, Zaštita softvera, Zaštitarezidentnih podataka, Zaštita podataka u mreži, Bezbjednost na Internetu,Zaštita infrastrukture, Protivpožarna zaštita, Kriptozaštita, Postupci kod havarijeu računarskim i poslovnim sistemima, Verifikacija stepena bezbjednostiračunarskih i poslovnih sistema, Završna razmatranja o bezbjednostiračunarskih i poslovnih sistema.METRIKA PREDMETA:Škola evropskih znanja 155
Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 18 20 84 10 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)2.09.03.021. Baze podataka2.09.08.001.NET management - administracija imenadžment računarskih mrežaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za vježbi u oblasti zaštite računarskih i poslovnih sistema; 20 sati za stručnu praksu 10 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Zaštita računarskih i poslovnih sistema" predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivnenastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Vježbe su namjenjene za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata različitih softverskih ihardverskih tehnologija zaštite računarskih i poslovnih sistema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinicepredavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre zaračunarske komunikacije, mreže i zaštitu. Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdjesaradnici u nastavi (asistenti, demonstratori) pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im konciznipregled glavnih tačaka određenog predmeta. Za predmet "Zaštita računarskih i poslovnih sistema" predviđenoje ukupno 18 sati vježbi.Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning) odn. u <strong>univerzitet</strong>skim laboratorijama ili u ovlaštenim laboratorijima i/ili ustanovama sakojima <strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong> ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji ukojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. <strong>univerzitet</strong>skogkliničkog centra i <strong>univerzitet</strong>ske laboratorije.Stručna/klinička praksa će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkimlaboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama u trajanju od ukupno 20 sati. U sastavu prakseŠkola evropskih znanja 156
student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za računarske komunikacije,mreže i zaštitu. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 10 sati naistraživanju izvora.Tokom obavljanja stručne prakse odn. vježbi studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditeljprakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većeg brojaspecifičnih metoda i tehnika koje se odnose na probleme zaštite računarskih i poslovnih sistema i mreža.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacijeParcijalna/konačnaOpciona /obaveznaProcenatučešća01 Vježbe konačno obavezno 15%02 Dva kolokvijuma parcijalno „ 30%03 Seminarski rad konačno „ 15%04 Završni ispit konačno „ 40%05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaBoško RodićMilan KukrikaDžodi R. Vestbib/ Dopunska literaturaNaziv publikacijeDa li ste sigurni da ste bezbedniUpravljanje sigurnošću informacijaMeđunarodni vodič za borbu protivkompjuterskog kriminalaSjedišteizdavačaIzdavačProduktivnost AD,BeogradINFOhome Press,BeogradProduktivnost AD,BeogradGod.izdanjaCharles P. Pfleger Security in Computing Prentice Hall 1997B. Schneier Applied Cryptography John Wiley & Sons 1996S. Castano, M.G. Fugini,G. Martella, P. Samarati,2004.2002.2004.Database Security ACM Press 1995Pastore M.,Dulaney E E-Security+ Čačakc/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaKompjuterbibliotekaIzdavač2007God.izdanjaVrstapublk.*Vrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitanohttp://inforsec.navy.mil/COMPUSEC/glossary.html2000.http://www.eskimo.comwww.Internetwk.comVirus TerminologySecure Enterprise(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 157
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.040. Katedra za softverski inženjering i vještačku inteligencijuPredmet/modul 2.09.04.001. Ekspertni sistemiVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast SpecijalističkiNivo apstraktnosti NapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.04. Vještačka inteligencijaOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Upoznavanje s ekspertnim sistemima i njihovom primjenom u rješavanjuposlovnih problema. Upoznavanje s načinom prikazivanja znanja i procesomzaključivanja u ekspertnim sistemima, te načinom izgradnje ekspertnih sistema injihovom primjenom u donošenju odluka. Naučiće se prepoznavati problemi uposlovanju i odlučivanju koji se mogu rješavati pomoću ekspertnih sistema.Takođe će se savladati korišćenje jednog savremenog vizuelnog interaktivnogsoftverskog alata za razvoj ekspertnih sistema.Student je u stanju da: razumije koncept vještačke inteligencije, mogućnosti primjene i ograničenja; razumije fuzzy logiku i primjenu fuzzy teorije razumije pojam vještačkih neuronskih mreža, propagaciju greške i primjenuneuronskih mreža razumije koncept ekspertnih sistema i inženjering znanja razumije arhitekturu ekspertnih sistema, u stanju je da kvalitativno modelira i projektuje male baze znanja i definišemehanizme zaključivanjaOperativan rad na ekspertnom sistemu za analizu kreditnog rizikaVještačke inteligencija, Neuronske mreže, Fuzzy teorija, Pojam ekspertnihsistema, Razvoj ekspertnih sistema, Struktura ekspertnih sistema, Izgradnjaekspertnih sistema, Područja primjene ekspertnih sistema, Prednosti i nedostaciekspertnih sistema, Perspektiva ekspertnih sistema, Prototip ekspertnog sistema.METRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada5 40 18 82 10 150Škola evropskih znanja 158
Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema2.09.03.021. Baze podatakaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za seminarski rad iz oblasti ekspertnih sistema; 10 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Ekspertni sistemi " predviđeno je 40 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Teme predavanja:1. VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA1.1. POJAM VJEŠTAČKE INTELIGENCIJE1.2. RAZVOJ VJEŠTAČKE INTELIGENCIJE2. FUZZY SISTEMI2.1. KVANTIFIKACIJA NEODREĐENOSTI2.2. FUZZY SKUPOVI2.3. OPERACIJE SA FUZZY SKUPOVIMA2.4. OPERACIJE SPECIJALNO RAZVIJENE ZA FUZZY SKUPOVE2.5. PRIMJENA FUZZY TEORIJE3. NEURONSKE MREŽE3.1. POJAM NEURONSKIH MREŽA3.2. BIOLOŠKE NEURONSKE MREŽE3.3. VJEŠTAČKE NEURONSKE MREŽE3.4. OBUČAVANJE NEURONSKIH MREŽA3.4.1. PROPAGACIJA GREŠKE UNAZAD3.4.2. PROPAGACIJA GREŠKE UNAPRIJED3.5. PRIMJENA NEURONSKIH MREŽA4. POJAM EKSPERTNIH SISTEMA4.1. DEFINICIJA EKSPERTNIH SISTEMA4.2. ISTORIJA EKSPERTNIH SISTEMAŠkola evropskih znanja 159
4.3. OSNOVNE ODLIKE EKSPERTNIH SISTEMA4.4. PREDNOSTI I NEDOSTACI EKSPERTNIH SISTEMA4.5. INŽENJERING ZNANJA4.5.1. POJAM ZNANJA4.5.2. METODE ZA PREDSTAVLJANJE ZNANJA5. ARHITEKTURA EKSPERTNIH SISTEMA5.1. KOMPONENTE EKSPERTNIH SISTEMA5.2. BAZA ZNANJA5.2.1. FORMALIZMI ZA PREDSTAVLJANJE ZNANJA5.2.2. ZAHVATANJE ZNANJA5.2.3. KVALITATIVNO MODELIRANJE5.2.4. AUTOMATSKO UČENJE5.3. MEHANIZAM ZAKLJUČIVANJA5.3.1. PROSTOR STANJA5.3.2. AND OR GRAFOVI6. RAZVOJ EKSPERTNIH SISTEMA6.1. PROJEKTOVANJE EKSPERTNIH SISTEMA6.2. IZGRADNJA EKSPERTNIH SISTEMA6.2.1. SREDSTVA ZA IZGRADNJU EKSPERTNIH SISTEMA6.2.2. SOFTVER ZA IZRADU EKSPERTNIH SISTEMA7. PRIMJENA EKSPERTNIH SISTEMA8. PERSPEKTIVA EKSPERTNIH SISTEMAStudenti tokom predavanja prorađuju Prototip ekspertnog sistema za analizu kreditnog rizika, kao svojevrsniCASE STUDY,PROTOTIP EKSPERTNOG SISTEMA ZA ANALIZU KREDITNOG RIZIKA9.1. KONCEPT ANALIZE KREDITNOG RIZIKA9.2. REALIZACIJA PROTOTIPA EKSPERTNOG SISTEMA ANALIZE KREDITNOG RIZIKA9.2.1. SKELETON VPEXPERT9.2.2. STABLO ODLUČIVANJA U GRAFIČKOM OBLIKU9.2.3. STABLO ODLUČIVANJA U TEKSTUALNOM OBLIKU9.2.4. IZVORNI TEKST PROTOTIPA ES9.2.5. IZGLED EKRANA ZA UNOS VARIJABLISeminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor izširih programskih okvira predmeta "Ekspertni sistemi". Seminarskim radovima, uvježbava se pismenoststudenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematskeoblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uzprimjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) od stranestudenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Tokom pripreme seminarskog rada studenti obavljaju konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre zasoftverski inženjering i vještačku inteligenciju u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.Parcijalna/ Opciona / Procenatbr.Vrsta evaluacijekonačna obavezna učešća01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjimapredispitnaobavezaobavezni 10-20 %02 Seminarski/stručni radovi studentapredispitnaobavezaobavezni 20-30 %Škola evropskih znanja 160
03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniobavezni /opcioni10-20 %04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %05LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaLatinović B. Ekspertni sistemi Banja LukaJackson Pb/ Dopunska literaturaGeeorge J. KlirAdegoke A., Okunowo O.Turban E. i Aronson J. A.c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Introduction to Expert Systems,3rd EditionFuzzy sets and fuzzy logicArtificial Intelligence-ExpertSystems for Environmental andEnergy ApplicationsDecision Support and IntelligentSystems, (Sixth Edition)Naziv časopisaWokinghamNeewJersey,USANew JerseySjedišteizdavačaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanja2006Addison-Wesley 1999Prentice Hall 1997EnvironmentalInformaticsArchivesVolume 2Prentice Hall, UpperSadle RiverIzdavač2004Vrstapublk.*2001. KnjigaGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink OčitanoIntroduction to the Science of AI www.library.thinkquest.orgPC AI - Expert Systemwww.pcai.com(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 161
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematikuPredmet/modul 5.03.05.001. Nauka o organizacijiVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast OpštiNivo apstraktnosti NapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 5 Društvene naukeNaučno polje 5.03. Upravne i organizacijske naukeUža naučna oblast 5.03.05. Nauka o organizacijiOPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Cilj nastave je da se studenti prve godine upoznaju sa osnovnim pojmovima uorganizacionim naukama, kao i da steknu znanja o teoriji organizacije iorganizaciji poslovnih sistema koja ce im omoguciti da razumeju kasnijedetaljno razrađene pojedinačne aspekte različitih informacionih sistema koji seizučavaju na starijim godinama kao što su MbIS - Management poslovnihinformacionih sistema, MeIS - Management obrazovnih informacionih sistema,IS javne uprave - E-government.Cilj predmeta je da obezbjedi pregled osnovnih teorijskih pristupatorganizacionim naukama razumjevajući dinamiku promjena usavremenoj organizaciji kroz veći broj naučnih disciplina – teorijaorganizacije, organizaciono ponašanje, marketing, strateški menadžmentnjegujući interdisciplinarni pristup.U knjizi su takođe obrađeni svi tipovi organizacione strukture, a posebnonajsavremeniji, kao što su: divizionalna, projektna, matrična i sl.Obradom ovog predmeta student je u stanju da:Kompetencije/obrazovniishodi: prezentirana savremena rešenja i saznanja iz oblasti teorije i prakseorganizacije; razlikuje institucionalne oblike organizovanja osnovnih ekonomskihsubjekata u tržišnoj privredi - inokosna preduzeća, društva lica, društvakapitala i sl.; poznaje oblike organizovanja velikih poslovnih sistema; posebno razumije organizovanje korporacija i holdinga; uočava strategije razvoja i rasta velikih poslovnih sistema; razumije potrebu diversifikacije savremenih poslovnih cjelina krozformiranje i funkcionisanje raznih tipova poslovnih jedinica, kao što sustrateške poslovne jedinice, profitni centri, centri prihoda, centri troškovai sl.;Škola evropskih znanja 162
u stanju je da konstituira funkcije u preduzeću na principu podele rada ifunkcijaSavladane vještine: -DEFINISANJE I RAZVOJ ORGANIZACIJEI. SHVATANJE ORGANIZACIJE1. ORGANIZACIJA KAO ORGANIZAM2. ORGANIZACIJA KAO BIROKRATSKA TVOREVINA3. ORGANIZACIJA KAO SOCIJALNI SISTEM4. ORGANIZACIJA KAO RADNA CELINA5. ORGANIZACIJA KAO DELATNOST, ODNOSNO PROCES ORGANIZOVANJA6. INTEGRALNO SHVATANJE I PROUČAVANJE ORGANIZACIJE 13II. ORGANIZACIJA KAO NAUKAIII. OBELEŽJA ORGANIZACIJE1. SVRSISHODNOST ORGANIZACIJE2. UDRUŽIVANJE LJUDI I NJIHOVE INTERAKCIJE U ORGANIZACIJI3. SMIŠLJENO OBLIKOVANJE I DELOVANJE ORGANIZACIJE4. STALNOST, ODNOSNO TRAJNOST FUNKCIONISANJA ORGNIZACIJE5. RACIONALNOST ORGANIZACIJE6. DINAMIČNOST ORGANIZACIJEIV. TEORIJE I PRISTUPI IZUČAVANJU ORGANIZACIJE1. PRETHODNA PROUČAVANJA ORGANIZACIJE2. RAZVOJ ORGANIZACIJE I ORGANIZACIONE MISLI OD POČETKADVADESETOG VEKA3. TEORIJE ORGANIZACIJEV. ORGANIZACIJA KAO SISTEMSadržaj predmeta:1. PRISTUP ORGANIZACIJI KAO SISTEMU2. UPRAVLJANJE ORGANIZACIONIM SISTEMIMASTRUKTURIRANJE ORGANIZACIJEVI. ORGANIZACIJA I ORGANIZACIONA STRUKTURA1. DEFINISANJE ORGANIZACIONE STRUKTURE2. FORMALNA I NEFORMALNA ORGANIZACIONA STRUKTURA3. KVALITET I FUNKCIONALNOST ORGANIZACIONE STRUKTURE4. DIVERGENTNOST ORGANIZACIONIH STRUKTURA5. VRSTE ORGANIZACIONE STRUKTURE6. PRIKAZ I OPIS ORGANIZACIONE STRUKTURE7. FAKTORI ORGANIZACIJE8. IDENTIFIKOVANJE I GRUPISANJE POSLOVA ORGANIZACIJE9. ANALIZA ZADATKA ORGANIZACIJE10. GRUPISANJE POSLOVAVII. INSTITUCIONALNI OBLICI ORGANIZOVANJA PREDUZEĆA UTRŽIŠNOJ PRIVREDI1. UVODNE NAPOMENE2. SPECIFIČNOSTI OVOG VIDA ORGANIZOVANJA PREDUZEĆA KOD NASVIII. ORGANIZOVANJE VELIKIH POSLOVNIH SISTEMA1. STRATEGIJA RAZVOJA I RASTA VELIKIH POSLOVNIH SISTEMA2. METODE RAZVOJA I RASTA VELIKIH POSLOVNIH SISTEMA3. OBLICI ORGANIZOVANJA VELIKIH POSLOVNIH SISTEMAIX. PROFITNA DECENTRALIZACIJA VELIKIH POSLOVNIH SISTEMA1. PRINCIPI PROFITNE DECENTRALIZACIJE2. FORMIRANJE I FUNKCIONISANJE POSLOVNIH JEDINICAX. ORGANIZACIJA SREDSTAVA PREDUZEĆAŠkola evropskih znanja 163
METRIKA PREDMETA:1. CILJ I PRINCIPI ORGANIZACIJE SREDSTAVA2. LOKACIJA PREDUZEĆA3. RASPORED MAŠINAORGANIZACIJA FUNKCIJA U PREDUZEĆUXI. KONSTITUISANJE FUNKCIJA U PREDUZEĆU1. DEFINISANJE FUNKCIJA2. ORGANIZACIJA FUNKCIJA UPRAVLJANJA I RUKOVOĐENJA 2503. SADRŽAJ I NOSIOCI FUNKCIJE UPRAVLJANJA4. SADRŽAJ I NOSIOCI FUNKCIJE RUKOVOĐENJA5. SADRŽAJ I NOSIOCI FUNKCIJE IZVRŠENJAXII. ORGANIZACIJA FUNKCIJE PLANIRANJA1. SADRŽAJ FUNKCIJE PLANIRANJA2. NAČELA PLANIRANJA3. PREDVIđANJE KAO OSNOVA PLANIRANJA4. METODLOGIJA PLANIRANJA I IZRADA PLANOVA5. PLAN KAO INSTRUMENT PLANIRANJAXIII. ORGANIZACIJA FUNKCIJE PROIZVODNJE1. ORGANIZACIJA PRIPREME PROIZVODNJE2. ORGANIZACIJA TEHNIČKE KONTROLE PROIZVODNJE3. TIPOVI PROIZVODNJEXIV. ORGANIZACIJA KOMERCIJALNOG POSLOVANJA1. ORGANIZACIJA NABAVKE2. ORGANIZACIJA PRODAJE3. ORGANIZACIJA SKLADIŠTENJAXV. ORGANIZACIJA FINANSIJSKO-RAČUNOVODSTVENE FUNKCIJE1. FINANSIJSKO POSLOVANJE2. ORGANIZACIJA RAčUNOVODSTVAXVI. ORGANIZACIJA FUNKCIJE ANALIZE POSLOVANJA1. ULOGA FUNKCIJE ANALIZE POSLOVANJA2. CILJ I ZADATAK ANALIZE POSLOVANJA3. PREDMET ANALIZE POSLOVANJA4. METODE ANALIZE5. VRSTE ANALIZE POSLOVANJA6. INFORMATIVNA I KONTROLNA ULOGA ANALIZEXVII. ORGANIZACIJA OPŠTIH POSLOVA1. ADMINISTRATIVNO-STRUČNI POSLOVI I MATERIJALNO OBEZBEĐENJENastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 12 18 96 6 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)5.01.13.005. Mikroekonomija2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanjaŠkola evropskih znanja 164
2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistemaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za vježbe iz oblasti organizacionih nauka 18 sati za pedagošku radionicu koja se organizuje iz oblasti nauke o organizaciji; 6 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Nauka o organizaciji" predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Vježbe su namjenjene za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata različitihorganizacionih rješenja u poslovnim sistemima. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokomvježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za matematiku iprimjenjenu matematiku. Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje saradnici u nastavi(asistenti, demonstratori) pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačakaodređenog predmeta. Za predmet "Zaštita računarskih i poslovnih sistema" predviđeno je ukupno 18 sativježbi.Problemskim radionicama (workshops) se sadržaji vezani za određene teme iz oblasti organizacionih naukapredstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakcijustudenata. Na <strong>univerzitet</strong>u se primjenjuju različiti inovativni tipovi pedagoških radionica kao npr. specifičneradionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanjeuslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju iparticipaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojojstudenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja iplanirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama03 Učešće u pedagoškim/problemskim radionicamaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %Škola evropskih znanja 165
06LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaBabić M., Stavrić B.,Baroš Ž.Naziv publikacijeSjedišteizdavačaOrganizacija preduzeća Banja LukaIzdavač<strong>Panevropski</strong> <strong>univerzitet</strong>APEIRONGod.izdanjaVrstapublk.*2006 knjigab/ Dopunska literaturaCock, Kemball, R. B.Kukoleca, StevanOrganizations-Structure andBehaviorOsnovi teorije organizacionihsistemaNew YorkJohn Wiley andSons INCknjigaBeograd FON 1961 knjigac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 166
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podatakaPredmet/modul 2.09.03.025.VRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblastNivo apstraktnostiSpecijalističkiSrednjiTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaBusiness Intelligence (Data Warehousing, DataMining, OLAP)Uža naučna oblast 2.09.03. Baze podataka (menadžment informacija)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Upoznavanje s pojmom poslovne inteligencije koja se stvara, održava i koristina nivou pojedinačnih poslovnih subjekata, odnosno sistema. Daju se osnovnaznanja o postupcima stvaranja, korišćenja i razvijanja poslovne inteligencije, teuspostavljanja skladišta podataka. U okviru vježbi, primjenom odgovarajućihsoftverskih alata razvijaće se vještine stvaranja i upotrebe poslovne inteligencijeu svrhu prikupljanja novih poslovnih znanja i donošenja kvalifkovanihposlovnih odluka.Pojam i potreba za poslovnom inteligencijsom, Kvalitet podataka i vrijednostposlovnih informacija, Razvoj koncepta poslovne inteligencije, Ekonomskiaspekti poslovne inteligencije, Skladišta podataka, Priprema podataka za zaprimjenu metoda okrivanja znanja, Odabrane metode otkrivanja prikrivenihznanja, Softver za otkrivanje znanja u bazama podataka, Perspektive poslovneinteligencije.METRIKA PREDMETA:Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada6 48 22 18 80 12 180Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)Škola evropskih znanja 167
5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema2.09.03.021. Baze podataka2.09.02.021.MbIS - Management poslovnih informacionihsistemaMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 22 sata za seminarski/projektni zadatak iz oblasti poslovne inteligencije 18 sati za pedagošku radionicu koja se organizuje iz oblasti poslovne inteligencije; 12 sati za istraživanje izvora.Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Business Intelligence" predviđeno je 48 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor izširih programskih okvira predmeta "Business ingtelligence" iz neke od njegovih podoblasti "DataWarehousing", "Data Mining", OLAP (Online Analytical Processing). Seminarskim radovima, uvježbavase pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iztematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijemuz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom <strong>univerzitet</strong>u) odstrane studenata-slušaoca.Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnogcitiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn.predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Radmetodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,već se svi citati moraju referencirati.Tokom pripreme seminarskog rada studenti obavljaju konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre zainformacione sisteme i baze podataka u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Problemskim radionicama (workshops) se sadržaji vezani za određene teme iz oblasti "BusinessIntelligence", "Data Warehousing", "Data Mining", "Online Analytical Processing", predstavljaju u vidukonkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na<strong>univerzitet</strong>u se primjenjuju različiti inovativni tipovi pedagoških radionica kao npr. specifične radioniceobrade "studija slučaja" (case-study analysis).Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanjeuslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju iŠkola evropskih znanja 168
participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojojstudenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja iplanirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Učešće u pedagoškim radionicama03 Seminarski/stručni radovi studentaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %06LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstapublk.*Ćirić B. Poslovna inteligencija Beograd Data status 2006. KnjigaPanian, Ž., Klepac, G. Poslovna inteligencija Zagreb Masmedia 2003. Knjigab/ Dopunska literaturac/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink OčitanoPoslovna inteligencija www.inteligencija.com 14.07.2007.(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 169
OSNOVNI PODACI:Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologijaSkračenica FPI-CITKatedra 01.06.040. Katedra za softverski inženjering i vještačku inteligencijuPredmet/modul 2.09.06.013. Osnove softverskog inženjeringaVRSTA PREDMETA:Funkcionalna oblast SpecijalističkiNivo apstraktnosti NapredniTip predmeta-obaveznost ObavezniMATIČNOST PREDMETA:Naučna oblast 2 Tehničke naukeNaučno polje 2.09. Računarstvo i informatikaUža naučna oblast 2.09.06. Softverski inženjering (programski jezici)OPIS PREDMETA:Obrazovni i profesionalniciljevi:Kompetencije/obrazovniishodi:Savladane vještine:Sadržaj predmeta:Primarni cilj predmeta je razumevanje objektno orijentisanih principa, kao ilogike objektnog razmišljanja i pristupa, upoznavanje sa prinicipima objektnoorijentisanog stila programiranja i ovladavanje tehnikama programiranja.Sekundarni cilj kursa je shvatiti i naučiti proces softverskog razvoja, od analizezahteva i izrade specifikacije, preko projektovanja softvera i implementacijeprojekta, uključujući i njegovo testiranje, do isporuke, održavanja i pružanjatehničke podrške.Kurs predstavlja integraciju nekoliko disciplina kompjuterske nauke, kojeuključuju utvrđivanje objektno orjentisane paradigme i programiranja baziranogna događajima (event-driven), planiranje projekta, izbor tehnologije i alata,testiranje i osiguranje kvaliteta (QA).Stečena znanje o tehnikama objektno orijentisanog programiranja koje se mogukoristiti u pisanju objektno orijentisanih programaStudent je osposobljen da samostalno piše jednostavnije programe, da postavljai rešava probleme iz oblasti objektno orijentisanog programiranja, kao i da lakoprati druge predmete u kojima se koriste objektno orijetisani jezici.Objektno-orjentisane paradigme projektovanja računarskih programaPregled programskih jezika i koncepta prevodenja. (Programski jezik Java).Uvod u objektno-orijentisanu paradigmu (osnovni pojmovi: objekat, metod,poruka, klasa, nasledivanje), Enkapsulacija i polimorfizam, Jednostavni tipovipodataka, promenljive, izrazi, dodeljivanje vrednosti. Rad sa metodima, prenosparametara. Potklase i nasledivanje. Kontrolne strukture (grananje i iteracija).Rekurzija; odnos: rekurzija-iteracija; primena rekurzije. Upotreba API-a.Korišcenje grafickog korisnickog interfejsa u apletima. Modifikatori, interfejsi iizuzeci.Ulaz i izlaz u programskom jeziku Java. Rad sa nitima i animacija uapletima.Osnovna pitanja softverskog inženjerstva. Dizajn i analiza sistema, Izradaspecifikacije, Razvoj softvera, Objektno orijentisan dizajn, Metodi i tehnikeŠkola evropskih znanja 170
METRIKA PREDMETA:dizajna softvera, Predvidjanje i otkrivanje kritičnih delova projekta,Predvidjanje mesta za proširenje sistema, Značaj debugging-a, Testiranjeprograma, Testing timovi, Kreiranje testing primera, Održavanje sistema,Ispravljanje grešaka, Troškovi razvoja i održavanja sistema, Metodeoptimizacije, Pisanje dokumentacije, Servisiranje i podrška korisnicima.Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGAECTS Kontakt Vježbe Seminarski i Pedagoške Stručna i Individual. i Istraživ. časovačasovi treninzi stud. radovi radionice klnič. praksa grupno učenje izvora rada8 66 40 24 90 20 240Jezici izvođenja nastaveJezici naroda BiHPREDUSLOVI ZA PRISTUPŠifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)2.09.02.009. Projektovanje informacionih sistema2.09.06.005. Sistemski softver (operativni sistemi)2.09.06.001. Principi programiranja2.09.06.051.2.09.08.001.Viši programski jezici i RAD alati –programiranje u VBNET management - administracija imenadžment računarskih mreža2.09.08.007. WEB programiranje i designMETODIKA IZVOĐENJA PREDMETAU toku obrade predmeta predviđena su: 66 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 40 sati vježbi za programske zadatke iz oblasti objektnog programiranja na programskom jeziku Java; 24 sata za pedagošku radionicu posvečenu kolaborativnoj izradi programa na programskom jeziku Javasa primjenom objektno orjenitsane programske paradigme;Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionihsredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihovapredznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanjagradiva. Za predmet "Osnove softverskog inženjeringa" predviđeno je 66 kontakt-sati interaktivne nastave.Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (kojiuključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima(interaktivni multimedijalni optički mediji).Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavajustudentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research)ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvaredublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.Student može da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za softverski inženjering i vještačkuinteligenciju u predviđenim i planiranim terminima za konsultacije.Vježbe su namjenjene za praktičnu obradu programskih tehnika programskog jezika Java i za sticanjepraktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata naprednih tehnika programiranja i objektno-orjentisanogprogramiranja. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu davrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za softverski inženjering i vještačku inteligenciju. Zapredmet "Osnove softverskog inženjeringa" predviđeno je ukupno 40 sati vježbi.Škola evropskih znanja 171
Vježbe će se vršiti u računarskom kabinetu Panevropskog <strong>univerzitet</strong>a odn. u Laboratoriji za informacionokomunikacionetehnologije i učenje na daljinu: (ICT-information & communication technologies & DLdistancelearning).Zadaci za vježbanje (Problem Sets) iz oblasti programskog jezika Java, distribuiraju se studentima redovno -sedmično (najčešće putem interneta) prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programskizadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će bitidati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku ipredstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturiocjene do 30 %. Međutim nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćenipredmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnojocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može dase nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalnitest. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na ovom predmetu, ali mogu da podignupostignutu ocjenu za jedan stepen i bez povečanja ispitnih testova.Rješenja za zadatke za vježbanje će biti objavljena i dostavljena studentima odmah nakon isteka vremena zapredaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena neće se prihvatiti.Problemskim radionicama (workshops) se sadržaji vezani za određene teme iz oblasti softverskoginženjering i naprednih tehnika objektno-orjentisanog programiranja, predstavljaju u vidu konkretnogproblema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Radionica u ovompredmetu posvečena je kolaborativnoj izradi programa na programskom jeziku Java sa primjenom objektnoorjenitsane programske paradigme.EVALUACIJA RADA STUDENTARed.br.Vrsta evaluacije01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad03 Programska radionica04 Ocjena problemskih zadatakaParcijalna/konačnapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobavezapredispitnaobaveza05 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalniOpciona /obaveznaProcenatučešćaobavezni 10-20 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni 20-30 %obavezni /opcioni10-20 %06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %07LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)Autor (Prezime, Ime)a/ Osnovna literaturaNaziv publikacijeC. Horstman, G. Cornell Core Java, Volume I-FundamentalsSjedišteizdavačaSanta ClaraCAIzdavačSun MicrosystempressGod.izdanjaI. Horton Java2 - JDK 1.3 Beograd CET 2001L. Lemay, R.Cadenhead Java 1.2 ČačakKompjuterbiblioteka2004.2001Vrstapublk.*b/ Dopunska literaturaŠkola evropskih znanja 172
c/ Ostali izvori - časopisi,Autor – Prezime, Ime(ukoliko je izvor članak)Naziv časopisaSjedišteizdavačaIzdavačGod.izdanjaVrstačasopisac/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvoriNaziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)Škola evropskih znanja 173
Change language