Fronda21-22

12 kwietnia 1989 roku niespodziewanie dla wszystkich Kadar zjawił sięna posiedzeniu Komitetu Centralnego. Poprosił o głos, tłumacząc, że „musibronić swej twarzy". Mówił bezładnie, ujawniając postępy demencji, próbowałcoś wyjaśnić, ale gubił się w niedopowiedzeniach. Chciał się do czegośprzyznać, ale nie wiadomo do czego, bo zaraz się usprawiedliwiał. Widać byłopo nim, że się czymś dręczy, chciał to z siebie wyrzucić, ale nie mógł tegowypowiedzieć. Powtarzał się, plątał, gubił wątek. Niekiedy przerywał, a nasali panowała absolutna cisza. W swojej ostatniej publicznej spowiedzi w życiupragnął być szczery, lecz nie potrafił. Nawet sam przed sobą.Oto fragmenty stenogramu z tamtego posiedzenia: „Usłyszycie ode mniecoś dziwnego. Za co odpowiadam? Nie korzystałem z tego, co uczyniłbyw takiej sytuacji, w obecności sowieckichczołgów, jakiś przedstawicielZachodu. On by mówił, ja nicnie mówiłem. (...) Ja w swoim życiu,o ile to możliwe, mówiłem swobodnie.A kiedy trzeba było napisaćjakiś ważny list, to - są na to świadkowie- siadałem i pisałem. Mimoże, prawdę powiedziawszy, jestemczłowiekiem prymitywnym: skończyłemzaledwie cztery klasy szkołypowszechnej i cztery zawodowej.(...) Nie obchodzi mnie, co na tentemat możecie powiedzieć i powiecie. Można mnie spokojnie postawić podścianę i zastrzelić, albowiem - mając wysokie poczucie odpowiedzialności -nikogo nie wymienię z nazwiska. Nikogo nie będę wymieniał, za wyjątkiemtych, których ewentualnie zatwierdzicie w tajnym głosowaniu. (...) Lekarzmówi mi, że mój podstawowy problem polega na tym, że ciągle zastanawiamsię nad własną odpowiedzialnością. (...) I tym razem przemilczę nazwiska.Nie wiedziałem, co zrobić. Stwierdziłem wtedy: nie mogę powiedzieć, powiempo operacji. A z kolei po operacji wszystkim wkoło opowiadałem, że taoperacja była skomplikowana i że to wszystko jeszcze jakiś czas potrwa. Doszedłembowiem do wniosku, że nie wiem komu i po co potrzebna jest mojaobecność i potwierdzenie. I tak, w biblijnym sensie, to ja jestem przecież96FRONDA 21/22