Fronda21-22

na kolana i długo modlił się o zbawienie duszy dla nieznajomego człowieka,którego egzekucję rankiem oglądał.Kiedy w 1956 roku wybuchło na Węgrzech antykomunistycznepowstanie, premier Imre Nagy stanął po stroniezbuntowanego ludu. Kadar natomiast zwrócił się do Rosjano pomoc w restauracji komunizmu. Przewieziony doMoskwy, podczas rozmów z Chruszczowem mówił: „NaWęgrzech mordują komunistów. Tych mordów dokonują kontrrewolucjoniści,a premier Nagy ich osłania. Rząd nie ma siły, by ich odsunąć. Co w tejsytuacji można zrobić? Nie wolno pozwolić na przekazanie państwa socjalistycznegokontrrewolucjonistom." Zaproponował, że sam stanie na czele nowego,„rewolucyjnego" rządu, a do władzy pomoże mu dojść armia sowiecka.Tak też się stało. Jak pisał Janos Kis, „Rankiem 4 listopada wojskasowieckie zaatakowały Budapeszt siłą ognia, która z powodzeniem wystarczyłabydo unicestwienia całej regularnej armii, a nie tylko kilku baterii artyleriiprzeciwlotniczej i kilku tysięcy cywilnych powstańców. O ile jednakz militarnego punktu widzenia taka demonstracja siły pozbawiona była sensu,jej zamierzony wpływ na psychikę mas nie zawiódł. Nieprzerwanie, całymidniami grzmiące działa wbiły Węgrom do głowy przekonanie, że wszystkona darmo, że Związek Sowiecki ze swoją ogromną wojskową przewagąuczyni w tym malutkim kraju wszystko to, czego zechcą jego przywódcy."4 listopada Imre Nagy z grupą najbliższych współpracowników, wśródktórych była Julia Rajk, schronił się w ambasadzie jugosłowiańskiej. 22 listopadaopuścili oni teren placówki dyplomatycznej, ponieważ Kadar osobiścieudzielił im gwarancji nietykalności, podpisując tzw. list żelazny. W rzeczywistościzdradził on człowieka, któremu zawdzięczał wolność, oraz kobietę,która przebaczyła mu zdradę własnego męża. Wkrótce po opuszczeniu ambasadygrupa Nagya została aresztowana, wywieziona do Rumunii i tam internowanaw Snagov pod Bukaresztem.Na początku 1957 roku Kadar poprzez swego osobistego wysłannika, GyulęKallaia, próbował zawrzeć kompromis z Nagym. Ten ostatni miał poprzećsowiecką interwencję i politykę Kadara, w zamian za co miał zostać oczyszczonyz zarzutów o zdradę i kontrrewolucyjność. Początkowo Nagy gotówbył przystać na ten układ, dowiedział się jednak, że zapewnienia Kadara sąZIMA.2000 93