Fronda21-22

Jaka była postawa Europy Zachodniej wobec rewolucji komunistycznej1919 roku na Węgrzech? - zapytuje sam siebie Zdziechowski i przywodzinastępujący przykład: „w chwili najkrytyczniejszej dla Węgier, gdy utworzonyw Arad rząd narodowy dla stłumienia bolszewizmu przenosił się doSzegedu, tamtejszy komendant francuski, pułkownik Betrise, zarządził rekwizycjęarmat, ażeby przeszkodzić powodzeniu antyrewolucyjnego, narodowegoruchu".Dlaczego liberalna Europa, będąc świadkiem starcia komunizmu z koalicjąsił narodowych, konserwatywnych i chrześcijańskich, odwróciła się odtych drugich? Według Zdziechowskiego wynikało to zgłębokich uprzedzeń antykatolickich kół rządzącychwe Francji, Wielkiej Brytanii czy StanachZjednoczonych. Owo uprzedzenie dało znać o sobiezwłaszcza podczas konferencji pokojowej w Wersalu, gdzie największymprzegranym I wojny światowej uczynionoAustro-Węgry, wymazując w ogóle tą starąmonarchię katolicką z mapy Europy.Konferencja wersalska została oceniona przezZdziechowskiego bardzo surowo. Będzie ona, wedługniego, „zdumiewać pokolenia przyszłe nie potęgą genialnegopomysłu, lecz odwrotnie - ubóstwem myśli i nieuleczalną krótkowzrocznościąjego twórców, nie będących w stanie wznieść się ponad chwilę i sięgnąćw przyszłość, nawet bardzo niedaleką". Rektor uniwersytetu wileńskiego niepomylił się w przewidywaniach, że źródła przyszłej wojny światowej będątkwiły w rozstrzygnięciach owej konferencji, która zamiast zagasić -roznieciła niemal na całym kontynencie nowe zarzewia konfliktów. Podobnieuważał francuski marszałek Ferdynand Foch, który w roku 1919 powiedział0 układzie wersalskim: „To nie jest traktat pokojowy, to zawieszenie broni nadwadzieścia lat".„Dzielono się tam krajami i prowincjami mniej więcej tak, jak podchmieleniwłamywacze dzielą się łupami" - pisał Zdziechowski o działalności„wielkiej czwórki", która decydowała wówczas o losach świata. Stanowili ją-jak pisze w swych wspomnieniach Hipolit Korwin Milewski - „antyklerykał1 półkomunista z 1871 roku, Clemenceau, wolnomularz Orlando, niby purytanini pogromca Izby Lordów Lloyd George i prezbiterianin, osobisty wróg78FRONDA 21/22