Fronda21-22

Wspólny etos cywilizacyjny„Polacy, gdziekolwiek mieszkają i jakimkolwiek hołdują poglądom, mają tradycyjnąmiłość do Węgrów, ale o Węgrzech nie wiedzą prawie nic. Odnosi się tonie tylko do odległej przeszłości tego kraju (...) ale również do przeszłościbliskiej i teraźniejszej". To zdanie Czesława Miłosza, wypowiedziane czterdzieścilat temu, zachowuje nadal swą aktualność. Wśród Polaków dominujewielka do Węgrów sympatia i jeszcze większa ignorancja.Do wyjątków należy postawa Mariana Zdziechowskiego, który głębokowniknął w mentalność Węgrów, w ich kulturę, politykę i religijność. Wielerazy przebywał na Węgrzech i nawiązał tam szereg cennych znajomości, m.in.z ostatnim ministrem spraw zagranicznych Austro-Węgier, hrabią GyuląAndrassym czy z regentem Węgier, admirałem Miklósem Horthym. Doktorhonoris causa uniwersytetu w Szeged, był autorem takich książek, jak TragediaWęgier a polityka polska (1920), Węgry i dookoła Węgier (1933) czy Węgry i Polskana przełomie historii (1937). W pracach tych, dzięki którym zasłużył sobie namiano najbardziej konsekwentnego hungarofila w II Rzeczpospolitej, głosiłkonieczność sojuszu polsko-węgierskiego, opartego nie tylko na interesiepolitycznym, ale i na trwalszych podstawach kulturowych i religijnych. Jegozdaniem Polaków i Węgrów łączył wspólny etos cywilizacyjny.W obliczu narastającego niebezpieczeństwa nacjonalistyczno-nazistowskiegona Zachodzie oraz socjalistyczno-bolszewickiego na WschodzieZdziechowski uważał, że jedyną siłą w Europie Środkowej zdolną oprzeć siętym dwu agresywnym potęgom może być sojusz polsko-węgierski. Jegozdaniem w Europie tylko Polacy i Węgrzy w latach 1919-20 rozpoznali trafnieistotę zagrożenia komunistycznego. Oba te narody zatrzymały pochód czerwonegoterroru: Węgrzy stłumili rewolucję Beli Kuna, Polacy zaś pokonaliarmię Tuchaczewskiego. „Naród Madziarów - pisał Zdziechowski - wrócił doswego posłannictwa dziejowego jako przedmurze chrześcijaństwa i w 1919roku obronił strupieszałą Europę - i powiedzmy obronił wbrew jej woli - odnawały bolszewickiego barbarzyństwa. I myją obroniliśmy w 1920 roku."Charakterystyczna jest zwłaszcza postawa Węgrów wobec fiaskawyprawy kijowskiej Piłsudskiego. Kiedy bolszewickie oddziały nacierały naWarszawę, kiedy niemieccy kolejarze i brytyjscy dokerzy strajkowali tylko poto, aby dostawy broni nie dotarły do walczącej z Sowietami Polski, WęgrzyZIMA-200075