Fronda21-22

ście - dostrzegając w nim wzór rycerza-bohatera, zaś krzywoprzysięstwo tłumaczonomłodym wiekiem i brakiem doświadczenia. Największą winą obarczanoRzym i ludzi pozostających na jego usługach: potępiano Włochów i całeduchowieństwo. Wkrótce jednak znów powrócono do krytyki króla:w drugiej polowie XVIII wieku Warneńczyk stał się ostrzeżeniem dla StanisławaAugusta Poniatowskiego, by ten nie dał się wciągnąć do antytureckiegosojuszu z Rosją.W staropolskim obrazie klęski dominowały dwie tendencje. Pierwsza, realistyczna,obarczała winą włoską flotę, posiłki węgierskie, młody wiek i lekkomyślnośćkróla oraz ucieczkę Hunyadego. Druga, prowidencjonalistyczna,odwoływała się do zamiarów Opatrzności, czyli do kary Bożej. Jak pisałw połowie XIX wieku Maurycy Dzieduszycki, „wszak to widoczna kara Boskaza wiarołomstwo! Patrzcie: dosięgło mściwe ramię najwyższej sprawiedliwościkróla..." 1Wiek XIX przyniósł jednak i bardziej wyrozumiałe spojrzeniena Władysława, który jako dowódca przegranej bitwy pasował dotoposu bohatera narodowego. Chodziło też o obronę przeszłości dziejowejPolski wobec propagandy zaborców, o utrwalenie wizji Polski jako przedmurzachrześcijaństwa, choć zdaniem niektórych badaczy zaciemniało to np.fakt rozbieżności politycznych interesów Polski i papiestwa w czasie walkiEugeniusza IV z soborem bazylejskim.Jak twierdzi współczesny historyk, „ostatnie półwiecze przeniosło spórna inną płaszczyznę, skoro Oskar Halecki zanegował sam fakt jej [przysięgina traktat pokojowy] złożenia, Jan Dąbrowski natomiast uznał go za bezsporny"2 . Tak więc w chwili obecnej spór wokół unii polsko-węgierskiejsprowadza się do dwóch kwestii: po pierwsze - czy Warneńczyk zaprzysiągłi następnie zerwał traktat pokojowy zawarty z Turcją; po drugie - czy warunkitego traktatu (ktokolwiek by go podpisywał) były dla Węgier i Polski korzystnei czy ewentualne zerwanie pokoju było błędem politycznym i strategicznym,co sprowadza się ostatecznie do pytania o możliwość powodzenianowej wyprawy przeciw Turkom w 1444 roku. Odpowiedź na drugie z tychpytań to zarazem klucz do kontrowersji, czy rzeczywiście interesy Kościołai państwa polskiego były wówczas rozbieżne; czy Eugeniusz IV i jego legatCesarini byli - zgodnie z wieloma oskarżeniami - sprawcami niepowodzeniaekspansji Jagiellonów w Europie Środkowo-Wschodniej; czy krucjata Warneńczykato kolejny dowód średniowiecznego zabobonu i ślepego fanaty-ZIMA-200061