Fronda21-22

dualistyczne, w którym Węgry stały się obok Austrii równoprawnym podmiotempaństwowym. Krok taki wymusiła na Wiedniu klęska w wojniez Prusami - Austriacy zrozumieli, że mogą pożegnać się z marzeniami o mocarstwowości,jeśli nie zapewnią sobie poparcia Węgrów. Kres marzeniompołożyła I wojna światowa, która pogrzebała nie tylko monarchię habsburską,lecz również Królestwo Węgier w ich historycznym kształcie. Na mocytraktatu pokojowego z Trianon Węgry utraciły aż siedem ósmych swego terytoriumi jedną trzecią rodaków, którzy znaleźli się w granicach państwachościennych. Dążenie do zrewidowania niekorzystnego układu trianońskiegopchnęło Budapeszt do przystąpienia do II wojny światowej po stroniepaństw Osi. Klęska, jaka potem nastąpiła, przypieczętowana została zagarnięciemprzez sowiecką Rosję do swej strefy wpływów całych Węgier. Z koleipróba zrzucenia sowieckiej zależności w 1956 roku zakończyła się zbrojnąinterwencją Kremla i krwawą pacyfikacją powstania.Ten kontekst historyczny pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego w utworachmuzycznych Beli Bartoka czy Zoltana Kodalya jest tak wiele smutku i rzewności,dlaczego w filmach Zoltana Huszarika czy Miklósa Jancsó panuje nastrójmelancholii, dlaczego w esejach Beli Hamvasa czy Tomasa Molnara dominujepesymistyczne spojrzenie na dzieje ludzkie i kondycję człowieka. Wspomnianitwórcy potrafili uogólnić doświadczenie węgierskości tak, by stało się ono uniwersalnąfigurą rozpięcia między acedia a virtus, między rezygnacją a dzielnością.Przebywający na emigracji w Stanach Zjednoczonych Tomas Molnar jednąze swoich książek, diagnozujących współczesny kryzys cywilizacyjny,zamknął jednak stwierdzeniem, że pośród wszystkich pesymistów tego światachrześcijanie posiadają nadprzyrodzoną broń, której nie mają inni - Nadzieję.SONIA SZOSTAKIEWICZ44 FRONDA 21/22