Fronda21-22

Dopiero w 1686 roku - trzy lata po wiktorii wiedeńskiej - Turcy zostaliwyparci z Budy. W międzyczasie zmieniło się już kwietystyczne nastawieniewęgierskiej szlachty, która niestawianie czynnego oporu tłumaczyła respektowaniemBożych wyroków. Przyczyniła się do tego działalność najwybitniejszegomyśliciela węgierskiej kontrreformacji, prymasa Petera Pazmanya, dziękiktóremu na katolicyzm nawróciło się wielu węgierskich magnatów, szlachcicówi mieszczan. Pazmany nie odrzucił protestanckiej koncepcji flagellum Dei,lecz powiązał ją z katolicką zasadą czynnego przeciwdziałania. Uzasadniał tonastępująco: „Choć wiemy, że choroba i wojna z woli Bożej pochodzą, niewiemy jednak, czy Bóg zesłał na nas tę chorobę, by śmierć przyniosła, a tę armięprzyrządził na naszą całkowitą zatratę czy tylko na naszą próbę, przetowięc jesteśmy zobowiązani do własnej obrony".Wypędzenie Turków z Europy Środkowej nie oznaczało dla Węgier niepodległości.Ziemie okupowane przez półtora stulecia przez Ottomanówprzeszły pod panowanie Habsburgów, którzy wkrótce podporządkowali sobietakże Siedmiogród. Rozpoczęła się germanizacyjna polityka Wiednia wobecWęgrów, którą tak scharakteryzował doradca cesarza Leopolda I, MartinHocher: „złej węgierskiej natury nie da się naprawić, można ją tylko złamać".Historycy zwykli nazywać ten okres dziejów „panowaniem grozy". Nic więcdziwnego, że Węgrzy wzniecali antyhabsburskie rebelie, z których największeszanse na sukces miało powstanie narodowe z lat 1703-1711 pod wodząsiedmiogrodzkiego księcia Ferenca II Rakoczego.Ponieważ dwór austriacki był ostentacyjnie katolicki, zaś większość węgierskiejszlachty, zwłaszcza w Siedmiogrodzie stanowiącym gniazdo irredenty,stanowili kalwini (kalwinizm nazywano nawet nemzeti vallós czyli wiarąnarodową) - nic więc dziwnego, że na konflikt narodowościowyi polityczny nałożył się konflikt religijny. A jednak znalazła się osoba, którawymknęła się tej dwubiegunowej logice i pozostawiła nawet na piśmie śladswoich wyborów. Tą osobą był przywódca powstania, książę Ferenc Rakoczy,który stał na czele armii złożonej głównie ze zwolenników reformacji, pozostającjednak ortodoksyjnym katolikiem. Pisał z miłością o swych kalwińskichpoddanych, ale z niechęcią o ich protestanckiej herezji. Wyraźnie podkreślał,że jego powstanie nie jest wojną religijną.Zsekularyzowane szkolnictwo nauczyło nas patrzeć na apostrofy zwróconeku Bogu i wplecione w dłuższy tekst jak na stylistyczny wymóg epoki, ha-38FRONDA 21/22