Fronda21-22

sławetnych filozoficznych kwestii (czemu jest tak jak jest? i kto o tym decyduje?).Perspektywa Grabowskiego nie jest niższa, nie jest też pełniejsza -jest jaka jest i chwała autorowi za to.Noale jednak kim jesteśmy my, ustanowieni lub raczej ustanawiającysię wobec Południa: osobnikami wywodzącymi sięz kultur prostych, zanurzonymi w - jakichś - pod raczej zachmurzonymniebem powtarzających się - obrzędach, bliskimi ziemi w jejwydaniu północnym - szerokie rozłożyste pola, jakieś ziemniaki, zboża, niskie,zachmurzone niebo, siwe lasy (powołuję się tu na świetne Georgiki wesfalskie,Tristia, Wakacje Wikingów, Nie byliśmy na Sycylii w tym roku i wiele, wieleinnych wierszy z książki), ale zarazem niepozbawionymi jakiejś tęsknoty,która transcenduje owo nasze geograficzne uwikłanie, geograficzne ograniczenie,a może nawet i skazę.Skazę?Ano właśnie! Czy określa nas - zdaniem Ziemnego początku - jakaś niedyspozycja,jakiś brak, skoro w wierszu Wakacje pojawia się zadziwiający obrazekpowrotu „do domu":Me mieszkamy tu, gdzie chcielibyśmyzostać. Coś nas płoszy -chociaż nie jest pewne,że powinniśmy się bać.Nie wiem jak to rozumieć: co płoszy nas, tych którzy chcieliby zamieszkaćTam? 1 czy może właśnie to, co nas płoszy, jest jednak tym, czego powinniśmysię bać?AleGrabowski nie jest nostalgicznym miłośnikiem Południa,kierowanym przez uczucia negatywne; zdaje się, że nie buntujesię przeciw ościeniowi mieszkania „po tej stronie".Unika w ten sposób jakoś zarazem lekcji Winckelmanna, jak i Nietzschego(jeden w obliczu północnej niedoskonałości zdobył się na mitografię, druginie wykroczył poza chorobliwy egotyzm):Myślę sobie przeto,z barbarzyńską bezczelnością: może392 FRONDA 21/22