Fronda21-22

przez rozmaite ruchy lewackie. Bezstronność Weil i Bernanosa jest przecieżw istocie ucieczką w pięknoduchostwo: niemożność rozróżnienia między celemdziałań w konkretnej sytuacji i sposobem ich realizowania staje się przesłankąrezygnacji z wszelkiej aktywności. Pół biedy, gdyby jeszcze chodziło0 wycofanie się podobne wstąpieniu do klasztoru, gdzie kontemplujący mnisiw milczeniu zapytują Boga także i o sens cierpienia. Jednak w przypadkupublikującego Cmentarze pod księżycem Bernanosa, a o wiele bardziej jeszczew przypadku Arendt, gnostycki bunt przeciw temu światu, złemu do cna, jak1 wniosek, by nie zajmować stanowiska w doczesnych wojnach - to tylko figuryliterackie, a ich milczenie jest wielce specyficzne, regularnie bowiemwydaje z siebie kolejne książki!Postawa eskapistyczna, pozorne wycofanie się ze świata czy (jak określałto w samym oku cyklonu: w Warszawie A.D. 1942, Andrzej Trzebiński) „udawanieże istniejemy gdzie indziej" - są to wszystko klasyczne strategie radzeniasobie z rzeczywistością przez wszelkiej maści estetów. Wielu z nich zresztą,patrząc z perspektywy czasu, zmienia zdanie, nawet jeśli nie przyznają sięotwarcie do popełnienia błędu. W duszy CzesławaMiłosza - jednego z owych „panów intelektualistów",„udających, że istnieją gdzie indziej"- wzbudzał grozę postulat „mocnegodobra", stawiany w trakcie konspiracyjnychdyskusji przez kolegę Trzebińskiego z redakcji„Sztuki i Narodu", Wacława Bojarskiego; któżjednak nie pamięta gorących apeli noblisty z czasu okrutnych konfliktów naBałkanach, kiedy wyraźnie mówił o potrzebie rehabilitacji tradycyjnego etosuwojny sprawiedliwej, żądając od społeczności międzynarodowej interweniowaniawszędzie tam, gdzie fakt łamania praw człowieka domaga się ingerencjiz zewnątrz? Skądinąd, sam Bernanos raptem parę lat po epizodzie hiszpańskim,gdy hitlerowskie Niemcy zajęły Francję, nie miał większych wątpliwościco do słuszności postawy de Gaulle'a i zdrady marszałka Petaine'a; popierałrównież działania aliantów, także gdy rozpoczęli oni zmasowane bombardowaniamiast niemieckich, godzące przecież głównie w ludność cywilną.350 tysięcy ofiar Drezna, czy może raczej - osobiście wdychany smród topiącegosię tłuszczu z ich ciał, tylko Józef Mackiewicz uznał za dowód, że nie maróżnicy między kanclerzem III Rzeszy a Wujkiem Samem; i nie bez wpływuFRONDA 21/22