Fronda21-22

kolekcję nowych obrazów, nawiązujących do wczesnej jego twórczościz okresu „parasolników", uzupełnionych fragmentami figur ludzkich, twarzyi przyklejonymi parasolami, plecakami i kawałkami ubrań. Następnego dniaobrazy te pomagałem mu wysyłać do Włoch, gdzie otrzymały one PremioGaetano Marzotto, pokonując kilka wybitnych osobistości sztuki europejskiej.Świadomie pomijam to, co się działo w twórczości „artystów związkowych",takich na przykład „realistów łódzkich", bo należy to do osobliwościsocjalistycznego folkloru, którym należałoby poświęcić osobne studium,choć wątpię, czy wśród polskich historyków sztuki znajdzie się ktoś na tylekompetentny i odważny.Przypomnę tylko, że w tym czasie na świecie miały już miejsce działaniaruchu Fluxus, happeningi, wielkie realizacje land artu, Arte Povera we Włoszechi dzieła konceptualne (Yves Klein!), a nawet sztuka performances, jeśliwliczyć w to działania Beuys'a, Gilbert and George'a. Oddaję honor happeningomKantora (1965) i Włodka Borowskiego (1966) i upomnę się o swoje „improwizacje"(1967, słowa performance wówczas jeszcze nie znałem) oraz „manifestacje"Jerzego Beresia. Nie sposób odtworzyć napięcia, jakie towarzyszyłotamtym wydarzeniom. Przełamywanie barier i konwencji w zupełnym osamotnieniu.Nie zapominajmy też, jak podle zachowywali się wówczas polscy krytycy(niczym „kretyk" Joyce'a). W PRL-u żadna wiedza na ten temat nie istniała(licho z nią i dziś), ponieważ starym zwyczajem liczyły się tylko wieściz Paryża, który wskutek oburzenia i obrazy, jaką było przyznanie nagrody Rauschenbergowiw Wenecji, odwrócił się od świata sztuki. To był początek upadkusztuki francuskiej. Kontrkandydatem ze strony Francji był Roger Bissiere,któremu na pocieszenie przyznano Prix Nationale de France. Paniczne poszukiwaniewłasnej tożsamości artystycznej sprawiło spóźnione odkrycie MarcelaDuchamp'a, a potem pomysły z Part sociologiąue czy później, w tym samymduchu, postmodern.Fakty te przytaczam, aby uzmysłowić, jak żałosny był ten polski modernizmi jak marna jest nasza wiedza o nim. Modernistami z krwi i kości byliKatarzyna Kobro i Władysław Strzemiński i, choć modernizm kojarzy sięz ideologią socjalistyczną, to jednak ich wykończył właśnie socjalizm.Henryk Stażewski był dla nas świadkiem tamtej epoki, ale nie skupiałwokół siebie, nie aktywizował twórczo artystów, którzy mogliby się uważaćza spadkobierców, czy kontynuatorów idei modernistycznych.ZIMA.2000 317