Fronda21-22

Przyjmując ów artykuł za probierz obecnych problemów z dokonywaniemwyborów religijnych, stajemy twarzą w twarz z dylematem dotyczącymtradycyjnej religii naszych ojców. Protestantyzm, jak go tu rozumiemy, jestczymś albo pozytywnym, albo negatywnym. Jeśli jest pozytywny, jest bezwątpienia martwy. Na ile stanowił system konkretnych, specyficznych wierzeń,na tyle odszedł do lamusa. Praktycznie nikt dziś nie wyznaje autentycznejdoktryny protestanckiej - a już z pewnością nie protestanci. Do tegostopnia stracili wiarę we własną religię, że niemal z kretesem zapomnieli, naczym polegała. Gdyby zapytać współczesnego człowieka, czy zbawienie duszyosiąga się wyłącznie dzięki teologii, czy też dobre uczynki (na rzecz ubogich,dajmy na to) pomagają nam na drodze do Boga, człowiek współczesnyodpowie bez wahania, że milsze są chyba Bogu dobre uczynki niż teologia.Byłby najpewniej bardzo zdumiony, gdyby mu powiedzieć, że przez trzy stuleciawiara w samą wiarę cechowała protestantów, podczas gdy wiara w dobreuczynki stanowiła haniebny wyróżnik niegodziwych papistów. ZwyczajnyAnglik (aby znów przywołać naszego starego znajomego) nie żywiłby dziśnajmniejszych wątpliwości, która strona miała słuszność w długim sporzemiędzy katolicyzmem a kalwinizmem - a był to najistotniejszy i najbardziejintelektualny spór, do jakiego kiedykolwiek doszło między katolicyzmema protestantyzmem. Jeśli zwyczajny Anglik w ogóle wierzy w Boga, a nawet244FRONDA 21/22