Fronda21-22

nistycznych, zaakceptowała tzw. lewica laicka jako część własnej tradycji czylitzw. etosu lewicy (zwanego też krótko - etosem). Uformowanej w PRL wizjipolskiej historii idei ulegli także historycy. Konflikt sił postępu z konserwatywnąreakcją jest po dziś dzień osią analiz tradycji polskiej myślikulturalnej, społecznej i politycznej. Zjawiska, które nie mieszczą się w zakresietego sporu, np. tradycje myśli religijnej, praktycznie nie funkcjonująjako jednolita całość. Dlatego tradycja myśli polskiego katolicyzmu w szerokimhumanistycznym odbiorze nie istnieje, sprowadzona do kazań Skargi.Historykom, którzy podporządkowali swoje myślenie schematowi reakcja--postęp, umykają też bardziej złożone zjawiska, jak na przykład „pozytywistyczno-postępowy"rodowód „reakcyjnego" nacjonalizmu.Wraz z upadkiem PRL-u wydawało się, że tradycja postępowego etosuupadnie, jako sztucznie i arbitralnie nakreślona tradycja historyczna, którastanowi niewygodny gorset dla historyków idei, a politykom i intelektualistomutrudnia racjonalną ocenę sytuacji społecznej końca XX wieku. Tak sięjednak nie stało, stary schemat dostosowano do potrzeb nowo narodzonegopolskiego liberalizmu.Narodziny tradycjiJak już wspomniałem, polski liberalizm XIX i XX wieku powstał w całościokoło roku 1993. Oczywiście, jest to data przybliżona. Już w latach 80-tychniektórzy historycy idei zaczęli przebąkiwać o tradycjach polskiego liberalizmu.Natomiast książki kanonizujące tę tradycję ukazały się dopiero w połowielat 90-tych. Jednak to właśnie rok 1993 możemy uznać za datę przełomową.To wówczas Fundacja im. Friedricha Naumanna „będącaniemiecką fundacją polityki liberalnej" zorganizowała sympozjumhistoryczne pt. Tradycje liberalne w Polsce z udziałem czołowych historykówpolskiej myśli politycznej XIX i XX wieku.Badanie tradycji polskiego liberalizmu w 1993 roku było zadaniemiście tytanicznym, bo wcześniej nikt nie słyszał o takimzjawisku jak „liberalizm polski". Sam Jerzy Szacki, niewątpliwyautorytet polskiej historii idei, którego trudno posądzać o antyliberalnetendencje, w książce Liberalizm po komunizmie twierdził, że liberalizmjako program polityczny nigdy w Polsce nie funkcjonował. Owszem, istniałyZIMA-2000 203