Fronda21-22

Nazwijmy to realizmem. Wtedy unikniemy i pesymizmu, i optymizmu. Jakpowiedział Bernanos, „Nie można być optymistą - o ile nie jest się idiotą".Trzeba mieć nadzieję, ale trzeba być też realistą. Myślę, że społeczeństwo liberalneweszło w szczytową fazę swojego rozwoju. Jest teraz tak silne, jaksilne było społeczeństwo religijne w XI-XII wieku. Ten model cywilizacyjnyopiera się na technologii, inicjatywach technologicznych, bezustannej tzw.poprawie życia zwykłych ludzi. Przyciąga on najlepsze intelekty, daje sporomaterialnej satysfakcji. Liberalne społeczeństwojest niesłychanie niebezpieczne,ponieważ próbuje odebrać człowiekowiduszę, wkładając w jej miejscemechanizm. To, co Bóg powiedziałw Ogrodzie Eden, zachowuje aktual-ność do dziś: „Nie jedzcie owocu z drzewa wiedzy, z drzewa wiadomości dobregoi złego!". „Wiedza" oznacza dziś społeczeństwo industrialne, procesyprodukcyjne, nowe odkrycia w rodzaju lotów na Księżyc itp. Są to wszystkorzeczy nieistotne. Proszę mnie dobrze zrozumieć, nie twierdzę, że nie są topiękne osiągnięcia ludzkiego umysłu, ale opieranie na nich działań w każdejsferze ludzkiego życia jest czymś całkowicie błędnym.Czy dostrzega Pan jakieś czynniki zdolne do przeciwstawienia się tym tendencjom?Wielu konserwatystów uważa, że tylko Kościół jest do tego zdolny.Odpowiadam: nie, nie widać niczego takiego. Jednak jednocześnie powinniśmybyć pokorni, historycznie pokorni. Powinniśmy pozwolić działaćOpatrzności. Na tym polega nasza wyższość w stosunku do społeczeństwaliberalnego. Możemy powiedzieć liberałom,na przykład Karlowi Popperowi:„Nie bądźcie głupcami, wasz świat siękiedyś skończy. Pracujemy nad tym."Jednak chrześcijański intelektualistanie ma odwagi, by tak powiedzieć. Dziejesię tak dlatego, ponieważ chrześcijańscy intelektualiści nie kontrolują uniwersytetów,nie mają wpływu na kulturę. W ciągu ostatnich 60 lat światchrześcijański krok po kroku poddał swoje barykady: rodzinę, szkołę, Ko-166FRONDA 2 1/22