Fronda21-22

Kto nie jest z nami, ten jest przeciw nam(hasto z czasów Rakosiego)Kto nie jest przeciw nam, ten jest z nami(hasło z czasów Kadara)Kto nie jest z nami, ten jest antysemitą(hasło z dekady przemian ustrojowych)Gdy ustrój państwa partyjnego dobiegał swych dni, w jednym z rządowychdzienników ukazał się starannie „opracowany", prowokacyjny artykuł, poktórym, niczym za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, dotąd solidarnaw walce z tym ustrojem opozycyjna inteligencja zaczęła polaryzować się wokółkwestii żydowskiej. Ostatni raz kwestia żydowska dzieliła węgierską inteligencjęw latach 30-tych, kiedy to życie publiczne Węgier, w środku corazbardziej brunatnej Europy, zdominował spór ludowo-mieszczański', a umacniającysię nazizm i jego wojujący antysemityzm powodował, że życie naszychrodaków pochodzenia żydowskiego znalazło się w niebezpieczeństwie.Po nieludzkich okropieństwach holocaustu przez ponad czterdzieści lat dyktaturykomunistycznej zaległa dyskusja nie miała szans na kontynuację. WęgierscyŻydzi, za wyjątkiem krótkiego, trwającego dwa, trzy lata okresu, niemogli zrzucić z siebie ciężaru cierpień, jakich doznali w wyniku poniżaniai prześladowań, bowiem krzywdy, które ich spotkały, pozwalano ujawniać jedyniew szerszym kontekście zbrodni popełnionych na wszystkich ujarzmionychnarodach. W czasach Kadara z kolei wszystkie związane z Żydami kwestiestały się tabu, a słowo „Żyd" próbowano „usunąć z ewidencji". Jednymz przykrych ubocznych skutków wieloletnich agresywnych manipulacji politycznychstało się przyjmowanie, skądinąd w pewnym zakresie słusznej, postawynieufności wobec wszelkich doniesień o holocauście, odrzucania ichi zakładania z góry, że są kłamliwe. 2W dekadzie poprzedzającej przemiany ustrojowe stopniowo zezwalano,by specyfika węgierskiego holocaustu - wydawanie i prześladowania tutejszychŻydów - pojawiła się jako obiekt dyskusji również na szerokim forumpublicznym. Nie twierdzę, że konfrontacja z przeszłością odbyła się w sposóbzadowalający, ale faktem jest, że w ogóle się rozpoczęła; faktem jest i to,że w niesłychanie wielu książkach, filmach, studiach, opracowaniach, wspomnieniachi tekstach publicystycznych - analizowano przerażające losyZIMA-2000 101