فصل نا٠ه سفیر ا٠ید.ش٠اره شش٠- نفت و گاز پارس

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیسال دوم-شماره‎6‎‏-‏ 72 صفحه،‏ زمستان 89ارسال گاز به خط انتقالواحد 106 پااليشگاه گازی‏)فازهای 15 و 16(مدیریت پروژهی ارزش محورانرژی خورشیدیجوشکاریاندازهگیری ارتفاع برپایه تابش خودکارتوربینگازیفشردهسازی گازطبیعی

ری:‏هب ر م ظ مع قام م توسط نظام ی کل سیاستهای ابالغ از ی ئ شاه بخ وي خل دا رف مص ن مي تأ ور ظ من هب ور كش ذخاري م حج با متناسب گاز توليد ت في ظر ش ي افزا * يت نف اهي رآورده ف با ي ين ز يگ جا رِ‏ كث حدا ربخورداريو موجود ذخاري با متناسب ت،‏ نف تشدة ن صيا توليد ت في ظر ش ي افزا * يس سيا و ي يت من ا صادي،‏ قت ا قدرت ش يزا اف از ور كش تالشو ص ص متخ ي ن انسا روي ني ت بي رت و توسعهاي و بنيادي تحقيقات رش گست * حسط رد ارنژي ي س مهند و ي فن خدمات و ش ن دا صدور و جذب ز ك مر جاد ي ا رباي ي شيم رو پت و گاز ت،‏ نف ع ي صنا و ع ب منا زمينهاهي رد فناوري ارتقاي و ي ل لمل نا بي وخام ت نف صدور جاي هب ي شيم رو پت و گاز ت،‏ نف فرآوردهاهي صاردات ي ين ز يگ جا * يطبيع گاز

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی3شماره ششم نشریه و بهانهای برای سخن گفتن با شما عزیزان،‏ از ابتدا فکر میکردیم تا برقراری یک رابط دوطرفه با خوانندگان نشریهراه طوالنی در پیش خواهیم داشت،‏ اما خدا را شکرگزاریم که این انتظار خیلی زود به سر آمده و نتایج نظرسنجی اخیر نشان میدهدکهنشریه توانسته مورد توجه عالقهمندان در حوزه نفت و گاز و انرژی قرارگیرد.‏ تحلیل نتایج نظرسنجی،‏ نویسندگان نشریه را ترغیبمیکند تا با ارائه بهتر مطالب بتوانند پاسخگوی لطف و توجه خوانندگان محترم نشریه باشند،‏ ضمن آنکه سعی خواهد شد نظراتخوانندگان در تهیه مطالب مورد توجه قرارگیرند.‏در این شماره قصد داریم با معرفی یک موضوع و برگزاری مسابقه مقالهنویسی در رابطه با آن،‏ ارتباط نشریه و مخاطبان را توسعهدهیم و انشاءاهلل درصورت استقبال خوانندگان نشریه در شمارههای بعدی نیز این مسابقه را برای موضوعات دیگر برگزار نماییم.‏ براییافتن اولین موضوع مناسب جهت مسابقه مقالهنویسی از یک سو به خطمشی نشریه توجه شد و از سوی دیگر با ورق زدن تقویم سعیکردیم موضوعی را انتخاب کنیم که به فصل انتشار نشریه نیز بی ارتباط نباشد.‏ یکی از روزهای فصل زمستان[پنجم اسفندماه]‏ به افتخاردانشمند و مهندس شهیر ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی،‏ روزمهندس نامیده شده است،‏ به همین مناسبت و با توجه به اهمیت موضوعمهندسی در حوزه صنعت نفت و گاز،‏ اولین مسابقه مقاله نویسی را به این موضوع اختصاص دادیم.‏ یک هدف مهم از برگزاری اینمسابقه،‏ ارتباط بیشتر با خوانندگان است،‏ اما هدف اصلی،‏ عمق بخشیدن به تفکر درباره موضوع مهندسی و مدیریت مهندسی میباشد.‏به همین دلیل،‏ موضوع مسابقه را عنوانهای مرتبط با مهندسی انتخاب کردیم.‏ عالقهمندان میتوانند مقاالت خود را تا پایانآذرماه 1390 به آدرس الکترونیک safireomid@sepanir.com ارسال نمایند.‏ پس از بررسی مطالب ارسال شده و انتخابمقالههای برتر،‏ به مقاالت انتخاب شده جوایزنفیسی اهداء خواهد شد.‏ همچنین این امکان وجود خواهد داشت تا مقاالت برتر با نظرتحریریه در شمارههای آینده نشریه چاپ شوند.‏ موضوعهای مورد مسابقه عبارتند از:‏» قدیمیترین مهندسان ایران و جهان چه افرادی بودهاند و چه خدماتی را ارائه نمودهاند؟ ‏[حداقل 15 مورد معرفی شوند]‏» رشتههای مهندسی نوین چگونه پدید آمدند و در حال حاضر چه رشتههای مهندسی در دانشگاهها تدریس میشوند؟» وضعیت و سطح مهندسی در ایران چگونه است؟» معرفی و مقایسه شرکتهای مهندسی جهان در حوزه انرژی و نفت وگاز[ده مورد]‏ و معرفی شرکتهای مهندسی در ایران[پنج مورد]‏» مقایسه قراردادهای EPC با قراردادهای BOT از لحاظ بازگشت سرمایه،‏ ارزش افزوده و سوددهی و تاثیر مهندسی در این قراردادها.‏» شرح طراحی یک پروژه از آغاز تا پایان ‏[با اشاره به مفاهیم اصلی و بخشهای طراحی در حداکثر 15 صفحه]‏حسین شریفآبادی عسکری

4 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمینشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیصاحب امتیاز و مدیرمسئول : غالمحسین خواجهعلیسردبیر:‏ حسین شریفآبادی عسکریهیات تحریریه :حسین شریفآبادی عسکری-‏ مصطفی هاتفی - علیمراد اتحاد-‏ارسالن مبلغتوحید-‏ مهدی دریجانی-‏ محمدرضا نجفیزادههمکاران این شماره :حمیدرضا پورکریم - علی صفار - سیدحمزه علمالهدی-‏ آزاد گودرزیشرح واحدهای فرایندی پاالیشگاه گازیواحد 10628هدف از اين واحد تحويل گاز با فشار مورد نياز به خط سراسریانتقال گازطبیعی مي باشد.‏ گاز تصفيه شده از واحد 105 با فشار32 barg و دماي 50°C به عنوان خوراک وارد این واحد شدهو گاز فشرده شده،‏ شامل حداقل‎80‎ درصد متان ...فهرست56مهندسی درپروژههای نفت و گازامروزه دیگر تصور یک کارخانه یا مجتمع فرایندی بدون وجودانرژی الکتریکی غیرممکن شده است.‏ جدای از آن زندگی بدون انرژیالکتریکی نیز عمالً‏ غیرممکن به نظر میرسد.‏ در گذشته انرژی الکتریکیاز ژنراتورهای محلی که توسط محرکهای توربینی یا دیزلی به حرکتدر میآمدند تأمین میگشت،‏ اما امروزه با افزایش مصرف ...4 مدیریت پروژهی ارزش محورسیستم اطالعاتجغرافیائی6 انرژی خورشیدی16 توربین گازی6124 فشردهسازی گازطبیعی2832جی آی اس GIS[Geographic information(Computer یك سیستم رایانه مبنا system]Based) است که برای كسب،‏ پردازش و ارائههرگونه اطالعات كه به نحوی به مکان خاصیمنتسب باشد،‏ مورد استفاده قرار میگیرد.‏ دراین سیستم كلیه دادههای توصیفی و مکانی پساز تفکیك و كنترل،‏ به صورت الیههایچندگانه-که هرکدام مربوط به ...شرح واحدهای فرایندی پاالیشگاه گازیواحد 106 ‏)ارسال گاز به خط انتقال(‏بازرسی از تاسیسات فراساحلینفت و گاز توسط رباتها34 معرفی کتاب

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 522833970: نمابر 22833960 : تلفن Website: www.sepanir.comEmail: safireomid@sepanir.comاردالنیارشد : گرافیک شیبانیعلیرضا : چاپ بر نظارت و عمومی روابط محمدظاهریعلیرضا متولی،‏ مهدی : ویراستاری مشاور :چاپ و لیتوگرافی رادنبش - شهیدباهنر خیابان - قدس میدان - تهران : دبیرخانه سپانیرساختمان - 216 پالک - رادجنوبی کوچه نبش - جنوبی 19575-1657: پستی صندوق 6136743461 : کدپستی 46خودکار جوشکاری جوشکاریمیباشد.‏ گاز و نفت صنعت جدانشدنی و مهم بخشهای از یکی جوشکاری تکاملمیشود.‏ محسوب گاز و نفت تجهیزات و قطعات تعمیر و اتصال روش اصلیترین دراکنون صنعت این است،‏ پذیرفته صورت گذشته قرن یک طی در جوشکاری صنعت مصرفیمواد و تجهیزات وجود بر عالوه میباشد.‏ خودش زمان بهترین و پیشرفت اوج ...یافتهاند تکامل خوبی به نیاز مورد مستندات و استانداردها متعدد،‏ و مناسب سالهمیلیارد 4/6 ستارهای خورشید،‏ درکیلومتر 1/392 × 10 6 تقریبی قطر به (Solarsystem) شمسی منظومه مرکز درداغ پالسمای از که ستاره این میباشد.‏ شدهتشکیل قوی مغناطیسی میدان یک کیلومتری1/49 × 10 8 متوسط فاصله در تابشپایه بر ارتفاع اندازهگیری 35 خودکارجوشکاری 46 گازو نفت های پروژه در مهندسی 56 ارتفاعاندازهگیری تابشبرپایه زا میتوان را وزن،‏ اندازهگیری کنار در ارتفاع اندازهگیری آنهااندازهگیری به بشر که بدانیم پارامترهایی قدیمیترین حداقلتاریخ نشاندهنده باستانی آثار است.‏ داشته عالقه طوالنیسالیان تا اما میباشد.‏ پارامتر این ساله 5000 علمیمبنای دارای ارتفاع اندازهگیری ویژه به اندازهگیری وچگالی پیرامون ارشمیدس مهم کشف با نبود.‏ مشخصی ...میرسد نظر به میالد،‏ از قبل قرن دو در غوطهوری درخورشید وزن است.‏ قرارگرفته زمین الیههایو بوده کیلوگرم 2 × 10 33 حدود ...هیدروژن درصد 73 را آن بیرونی خورشیدیانرژی 635جغرافیاییاطالعات سیستم 61 گازو نفت حفاری در ایمنی 64 استانداردها68 نشرتازههای 70

11پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه تاریخچهداشتهوجود زنده موجودات پیدایش ابتدای از نورخورشید،‏ و گرما از استفاده رد که میساختند گونهای به را خانهها اولیه تمدنهای در پیش سال 3000 از است،‏ بهدوره این از کنند.‏ دریافت را خورشید تابشی انرژی از بیشتری میزان روز طول افزایشرا خانهها داخل به شده منتقل انرژی میزان شیشه،‏ از استفاده با تدریج اززمان آن در میدهدکه نشان میالد از قبل هفتم قرن از مانده باقی آثار میدادند.‏ بهمیکردند.‏ استفاده آتش ایجاد و نورخورشید تمرکز برای ذرهبین شکل به شیشه اولقرن در و رومیها و یونانیان میالد از قبل سوم قرن در مشخصتر صورت میکردند.‏استفاده ذرهبین از مشعل روشنکردن برای چینیها میالدی میکردند.‏استفاده خانهها پنجره برای میکا و شیشه از رومیها میالد از قبل سال 400 جلوگیریگرمائی انرژی رفتن هدر از خورشید تابش عبور ضمن شیشهها این قبل212 سال در رومیان علیه جنگ در ارشمیدس تاریخی،‏ اسناد به بنا میکردند.‏ مناسبچیدمان و گردآوری با او است،‏ کرده استفاده خورشیدی انرژی از میالد از و کرد متمرکز رومی کشتیهای روی را خورشید تابشی انرژی متعدد،‏ آینههای درو میشود محسوب بینظیر مهندسی ارشمیدس آنکه باوجود زد،‏ آتش را آنها زیاداحتمال به اما میباشد،‏ چشمگیری و بزرگ اکتشافات دارای مهندسی حوزه بایونان دریایی نیروی میالدی 1973 سال است[در شده اغراق واقعه،‏ این نقل در اماکشید آتش به را متری 50 فاصله در چوبی قایق شده اشاره رویداد شبیهسازی دلیلدهها و زیاد فاصله و ارشمیدس دوران آینههای کیفیت با است بعید بازهم 2000تقریباً‏ دوره یک در هرحال به نمود].‏ باور را تاریخی افسانه این بتوان دیگر گرمکردنبرای خورشید گرمای از استفاده به خورشیدی انرژی از استفاده ساله،‏ محدودقبیل این از کاربردهائی و آب گرمکردن حمامها،‏ گرمکردن خانهها،‏ مخازندر گرما ذخیره و تمرکز جهت در پیشرفتهایی دوره دراین البته میشد.‏ باآب محتوی ظروف ساخت گرفت.‏ صورت شب،‏ طول در استفاده برای آب طرحهاییبهترین یکی میتوان را شیشهای باالیی سطح و سیاه داخلی رنگآمیزی HVACسیستم در آن از و نماید گرم مناسبی دمای تا را آب بود قادر دانستکه زا روش این توسعه و استفاده نمود.‏ استفاده پیشگرمکن یک عنوان به یا خانهها 15و 14 صفحات شکل در که همانگونه است،‏ یافته ادامه کنون تا سالها آن Solar(خورشیدی آبگرمکنهای این پیشرفته و جدید انواع میکنید مشاهده ازبخشی به شدن تبدیل حال در فتوولتاییک پانلهای همراه به )water heater میباشد.‏ساختمان یک درشد،‏ آغاز میالدی 18 قرن از تدریج به فناوری دارای و هدفمند استفاده اما Horace de Saussureسویسی]‏ سویسی[فرانسوی-‏ دانشمند میالدی 1760 دهه شیشهایدرپوش با سیاهرنگ مخروطی ظرف یک او نمود،‏ ارائه انقالبی طرح یک توانستابتدا در سیستم این از استفاده با او نمود.‏ مشابه سیستمهای جایگزین،‏ را 108تا ادامه در و سانتیگراد درجه 87 به را سیاه جعبه داخل در نقطه داغترین دمای دردلیل همین به برساند،‏ آب جوش نقطه از بیشتر درجه 8 یعنی سانتیگراد درجه ازاستفاده با او مدارک برخی به بنا مشهورگردید.‏ Hot box به جعبه این زمان آن خنککنندهدرسیستم آن از سیاه،‏ جعبه داخل در آن کردن گرم و آمونیاک استفادهمعمول موتورهای جایگزین و محرکه نیروی عنوان به همچنین و یخچال ریاضیدانشیمیدان،‏ Sir John Herschel سیستم،‏ این تکامل راه در است.‏ نموده درکشورآفریقایجنوبی در خود اکتشافات و تحقیقات حین در انگلیسی منجم و برایHot box یک از خویش غذای پختن مشکل حل برای میالدی دهه‎1830‎ خورشیدیغذاپز دستگاه دیگر عبارت به و کرد استفاده گوشت و تخممرغ پختن توسطمیالدی 1816 سال در )Heat engine( موتورحرارتی ساخت نمود.‏ ابداع را خورشیدیانرژی از استفاده در بلند گام یک )Robert Stirling( استرلینگ رابرت فرانسویمخترع Augustin Mouchot میالدی 1861 درسال میگردد.‏ محسوب موتوربخارپایه بر ابتدائی خورشیدی موتور میالدی]‏ 1912 درگذشت 1825، ‏[تولد آبگرمکناولین Clarence Kemp میالدی 1891 سال در سرانجام و نمود.‏ ابداع را نمود.‏تجاری ثبت را آن و ابداع را تجاری مقیاس در خورشیدی میالدی1774 سال الوازیه ساخت آفتابی کوره 3: شکل نمودنگرم مبنای بر خورشیدی انرژی بکارگیری در پیشرفت و توسعه انرژیبه تبدیل انرژی،‏ موقت ذخیرهسازی سیال،‏ یک گرمکردن یا مستقیم تجهیزاتتجاری تولید و سیستم نوع این راندمان بردن باال همچنین و الکتریکی پدیدهکشف قطعاً‏ اما میشود،‏ تلقی مهم بسیار اگرچه آن،‏ بر مبتنی انرژیکاربردی توسعه عطف نقطه میتوانیم را فتوولتائیک)‏Photovoltaic‏(‏ فرانسویفیزیکدان توسط میالدی 1839 سال در اثر این بدانیم.‏ خورشیدی میالدی1873 درسال شد.‏ شناخته (Edmund Becquerel) ادموندبکرل را)Selenium( سلنیوم Photoconductivity خاصیت Willoughby Smith فریتزکارل طال،‏ روکش و سلنیوم از استفاده با میالدی 1883 سال در نمود.‏ کشف خورشیدیسلول اولین ساخت به موفق آمریکایی مخترع )Charles Fritts( ازاستفاده و بود درصد یک درحد و بسیارکم سلول این بازده شد.‏ )Solar cell( (Heinrichهرتز هنریش میالدی 1887 سال در نمیرسید.‏ نظر به منطقی آن ایجادجهت الزم ولتاژ سطح میتواند ماوراءبنفش اشعه کردکه کشف Hertz) دهد.‏کاهش را فلزی الکترود دو میان Spark سال5 میباشد.‏ )Photoelecyric( فتوالکتریک بنام پدیدهای اساس کشف این سلولاز دیگر نوعی ساخت به موفق Aleksandr Stoletov روسی فیزیکدان بعد آلبرتتوسط میالدی 1905 سال در شد،‏ فتوالکتریک پدیده مبنای بر خورشیدی موفقشرح این دلیل به که شد داده شرح پدیده این )Albert Einstein( انیشتین سالدر گردید.‏ فیزیک رشته در میالدی 1921 سال نوبل جایزه دریافت به سولفیدکادمیومدر را فتوالکتریک پدیده Stora و Audobert میالدی 1932 درروسی فیزیکدان Russell Ohl نمودند.‏ کشف )Cadmium Sulfide, CdS( نیمهرسانااتصال پایه بر مدرن خورشیدی سلول ساخت به موفق میالدی 1946 سال پیشرفتهسلولهای ساخت پایه اختراع این شد.‏ )Junction semiconductor( فتوولتائیکفناوری میالدی 1954 سال در سرانجام میگردد.‏ محسوب خورشیدی Daryl Chapin, Calvinزمانیبودکه آن و شد متولد آمریکا در بل آزمایشگاه در دقیقهدر لیتر 700 پمپاژ توان با قدیمی موتورخورشیدی یک 4: شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 12 توسعهنماید،‏ تولید الکتریکی کافی انرژی که درحدی را (PV) فتوولتاییک سلول Gerald Pearson و Fuller دستگاههاییاولین میالدی 1955 سال در یافت.‏ دست درصد 11 بازده به ادامه در و 4 ابتدا در سلول این دادند.‏ ادامهدر و Dollar bill Changer دستگاه آمدند.‏ بازار به میکردند تامین را خود انرژی نورخورشید از که میالدی1956 سال در شدند.‏ مجهز سلولها این به کامپیوتری پانچ با مرتبط تجهیزات و ماشینحسابها منظوربه PV سلولهای توسعه به شروع ‏.‏U.Sو]‏ Signal Corps و دانشمندان[درآزمایشگاههایRCA از گروهی یکبا 6 اکسپلورر ماهواره میالدی 1959 سال اگوست 7 در نمودند.‏ فضائی سفرهای و ماهوارهها در استفاده بازدهزمان این در شد.‏ پرتاب فضا به سانتیمتر]‏ 2×1 ابعاد با سلول خورشیدی[هر سلول 9600 از متشکل آرایه بهبازده افزایش این یافت،‏ افزایش خورشیدی سلولها بازده تدریج به بود.‏ درصد 10 حدود در PV سلولهای ژاپنمیالدی 1963 سال در کنیم.‏ دریافت را شده،‏ تعیین توان یک کوچکتری سطح از میشد که بود آن معنای سالیک میشد.‏ محسوب آرایه بزرگترین زمان آن در که نمود ارائه خورشیدی سلول از واتی 242 آرایه یک Dr. Elliotمیالدی 1970 دهه ابتدای در کرد.‏ نصب نیمبوس فضاپیمای روی بر واتی 472 آرایه ناسا بعد بهدالر 100 قیمت توانست که نمود ابداع را جدیدی خورشیدی سلول Exxon شرکت کمک با Berman سلولهایترکیبی طرح Delaware دانشگاه میالدی 1973 سال در دهد.‏ کاهش دالر به‎20‎ را وات یک ازای طولدر خورشیدی انرژی از استفاده امکان سیستم،‏ این مزیت حداقل بخشید،‏ تکامل را گرمایشی سیستم و PV سیستمو PV سلولهای طریق از نیاز مورد انرژی تامین بر عالوه روز طول در سیستم این در میباشد.‏ شب میگیرد.‏قرار استفاده مورد شب در و شده ذخیره آب مخازن در گرما صورت به انرژی از بخشی گرمایشی،‏ دردارد.‏ وجود نیز باتریها این در الکتریکی انرژی ذخیره امکان اخیر،‏ سالیان در باتری انواع تکامل با البته بهنسبت سلولها این بازده شد.‏ ساخته thin-film سلول اولین میالدی 1980 سال در Delaware دانشگاه Paulمیالدی 1981 سال در میباشد.‏ بیشتر درصد 10 حذود Copper Sulfide/Cadmium Sulfide سلولهای بالهایروی بر شده نصب خورشیدی سلول 16/000 از را خود قدرت که ساخت هواپیمائی MacCready خورشیدیسلول مگاواتی واحد اولین میکردند.‏ تولید انرژی 3kW سلولها،‏ این میآورد.‏ دست به خود گازو برق شرکت میالدی 1993 سال در شد.‏ ساخته میالدی 1982 سال در ARCO Solar شرکت توسط ایالتشهرکرمان در کیلووات 500 قدرت با را ”distributed power“ خورشیدی سلول شبکه اولین پاسیفیک Gallium Indium Phosphide and Galliumاز استفاده NREL میالدی 1994 سال در کرد.‏ راهاندازی کالیفرنیا متمرکزبرای سهمی دیشهای از استفاده تدریج به دوره این در داد.‏ توسعه را درصد 30 بازده با Arsenide متمرکزکردنبرای Tower از استفاده طرح میالدی 1996 سال در اینکه تا یافت توسعه نورخورشید کردن بهجهان سطح در خورشیدی سلولهای ظرفیت مجموع میالدی 1999 سال در گردید.‏ آغاز خورشیدی انرژی گردید.‏بالغ 1000MW سلولهایبازده و ظرفیت افزایش فکر به تنها محققین و دانشمندان مطلوب نتیجه به دستیابی برای انرژیتولید از بسیارگرانتر خورشیدی سلولهای از الکتریکی انرژی تولید مجموع در نمیباشند.‏ خورشیدی میباشند.‏مصرفکنندهها تکامل دنبال به پژوهشگران دلیل همین به میباشد.‏ فسیلی سوختهای از الکتریکی المپهایروشنائی بحث در اما میباشند.‏ درصد 95 از باالتر و خوب بسیار بازده دارای الکتروموتورها غالباً‏ صورتبه مصرف کم المپهای که است چندسالی میباشند.‏ الکتریکی انرژی یک درجه دشمن التهابی نمیباشد.‏ایدهال واقعاً‏ اما است مناسب المپها این بازده اگرچه شدهاند.‏ التهابی المپهای جایگزین گسترده گزینهبنابراین میکنند،‏ تبدیل نور به را الکتریکی انرژی تمام تقریباً‏ LED[Light Emitting المپهای[‏Diode دراعالن تابلوهای از زیادی تعداد میالدی 2002 سال از میباشند.‏ فتوولتائیک سیستمهای برای مناسبی بسیار رونداین و شدهاند تعویض PV انرژی سیستم با LED تابلوهای با جادهای خطوط در آن از پس و ریلی خطوط زیرعوامل روی بر خورشیدی انرژی اخیرتحقیقات سالهای در یافتهاست.‏ بیشتری گسترش اخیر سالهای در است:‏بوده متمرکز سلولهااین وزن همچنین و ابعاد کاهش درنتیجه و خورشیدی سلولهای راندمان افزایش 1- راندمانافزایش جهت نورخورشید متمرکزکننده سیستمهای پیرامون توسعه و تحقیق 2- ترکیبیفناوری توسعه و خورشیدی انرژی گرمایشی فناوری پیرامون توسعه و تحقیق 3- فتوولتاییکگرمایشی/‏ و گرمایی انرژی خورشیدی[ذخیره انرژی ذخیرهسازی روشهای پیرامون توسعه و تحقیق 4- الکتریکی]‏انرژی خورشیدیسوختی/‏ سلولهای نظیر خورشیدی انرژی از استفاده متفاوت روشهای پیرامون توسعه و تحقیق 5- خورشیدیانرژی شده تمام قیمت کاهش 6- سیستمدر LED المپهای از استفاده نظیر کننده مصرف تجهیزات راندمان افزایش روی بر تمرکز 7- روشناییبانیز آن آینده و حاضر درحال پیشرفت و وضعیت است،‏ داشته اهمیت خورشیدی انرژی گذشته،‏ همانقدرکه میباشد.‏رقابتی کامالً‏ فتوولتاییک دربخش ویژه به انرژی این فناوری پیشرفت میباشد.‏ هیجان دارای و اهمیت درجهانخورشیدی پانل اولین نصب 5: شکل وخورشیدی سلولهای پائین نسبتاً‏ راندمان به توجه با درنهایتو شدن تجاریتر و صنعتی لزوم همچنین بهدیگر انرژیهای با مقایسه در انرژی این شدن رقابتی سالهایبرای حوزه این در رقابت بازار میرسد نظر انرژیقیمت حاضر حال در بماند.‏ باقی گرم طوالنی کامالً‏اولیه هزینه گرفتن نظر در بدون خورشیدی نسبتپائین نگهداری هزینه به توجه با و است رقابتی ارزانترهمباد،‏ انرژی نظیر دیگر پاک انرژیهای به میتوانرا خورشیدی پانلهای دیگر طرف از میباشد.‏ منبعنمود.‏ حمل راحتی به و طراحی مختلف اشکال به قابلیتاین برای مثال بهترین حساب ماشینهای انرژی ازاستفاده دیگر سوی از میباشد.‏ خورشیدی انرژی و فضائی ایستگاههای درماهوارهها،‏ خورشید پانلهای اخیردرسالهای میباشد.‏ ناپذیر اجتناب فضاپیماها قابلتجهیزات سایر و موبایل خورشیدی شارژرهای است.‏شده ارائه بازار به مناسب قیمتهای با حمل آسمانخراشها،‏در خورشیدی پانلهای از استفاده یکبه نیز روستائی خانههای و بزرگ ساختمانهای است.‏شده تبدیل رقابت قابل و مناسب انرژی منبع خورشیدیتلفن 6: شکل

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 13شکل 7: دوره تولد تا مرگ خورشیدتابش خورشیدقبل از هرنوع سرمایهگذاری در بخش انرژی خورشیدی باید از میزان تشعشع دریافت شده،‏ یکنواختی و مدتدریافت تابش در طول شبانه روز و برای یک دوره مشخص،‏ مطمئن شویم.‏ انرژی تابشی خورشید بر خالفانرژیهای فسیلی دارای عمر بسیار طوالنی و بدون نیاز به هزینههای سنگین اکتشاف یا استخراج میباشد.‏ اماانرژی خورشیدی دارای مشکالت خاص خود میباشد.‏ مدت تابش،‏ میزان تابش و زاویه تابش خورشید تحتکنترل ما نمیباشند و برای حل این مشکالت باید هزینه زیادی بپردازیم.‏ هرچه قیمت تجهیزات دریافت انرژی،‏تبدیل آن به انرژی الکتریکی یا گرمائی و درنهایت ذخیره سازی آن کاهش یابد؛ استفاده از این انرژی گسترشبیشتری مییابد.‏ برای توضیح بیشتر این موضوع،‏ عوامل اصلی دارای تاثیر در استفاده و قیمت انرژی خورشیدی راکه عبارت از منبع انرژی،‏ محیط انتقال،‏ تجهیزات دریافت،‏ تجهیزات ذخیره سازی میباشند را بررسی میکنیم:‏1« تابش منظم و طوالنی مدت منبع انرژی خورشیدخورشید بنا بر واقعیات،‏ محاسبات و استداللهای موجود 4/6 میلیاردسال پیش متولد شده است و با توجه بهوزن آن و سرعت تبدیل ماده به انرژی در آن،‏ به تدریج از حدود 4 میلیاردسال دیگر به تدریج به غول سرخ و درنهایت به کوتوله سفید تبدیل میشود[شکل‎7‎ ]. البته درطول 4 میلیارد سال آینده به تدریج خورشید گرمتر خواهدشد و احتماالً‏ زندگی با دمای باالتر برای موجودات زنده امکانپذیر نخواهد بود.‏ اما به هرحال میلیونها سالخورشید با شرایط فعلی به فعالیت خود ادامه خواهد داد.‏ بنابراین از این لحاظ،‏ محاسبات و پارامترهای مربوط بهمنبع انرژی برای مدت بسیار طوالنی ثابت خواهند ماند.‏ از طرف دیگر در فصلهای مختلف سال و همچنیندورههای چند ساله که تغییرات اندکی در تابش خورشید روی میدهد،‏ این تغییرات باید در محاسبات مربوط بهطراحی سیستم خورشیدی لحاظ گردد.‏ همچنین متغییر بودن طول روز و شب در طول سال از دیگر پارامترهایتاثیرگذار میباشد.‏ شکل 8 وضعیت زمین نسبت به خورشید را در ماههای مختلف سال نشان میدهد،‏ در نیمکرهشمالی در حالیکه در ابتدای تیرماه خورشید تقریباً‏ به صورت قائم میتابد و بیشترین مقدار اشعه به سطح زمینمیرسد در آخر آذرماه خورشید کامالً‏ مایل میباشد و میزان اشعه دریافت در سطح زمین به کمترین مقدار خودخواهد رسید.‏ استفاده از سیستمهای خورشیدیاب که همواره سطح آینه یا دریافت کننده را عمود بر راستای تابشقرار میدهند،‏ کمک مناسبی به بهینه بودن میزان تابش میکند اما به هر حال در زمستان تابش کمتری خواهیمداشت و در این فصل،‏ از سایر منابع انرژی میتوان کمبود انرژی خورشیدی را جبران نمود.‏شکل 8: زاویه تابش خورشید در ماههای مختلف سال2« محیط میان منبع انرژی و سیستم دریافت تابشاشعه خورشیدی از سطح خورشید تا سطح زمیناز دو محیط کامالً‏ متفاوت عبور میکند.‏ ابتدا از محیطخأل عبور کرده و در ادامه وارد جو زمین میشود.‏ بایدتوجه کنیم که فوتونها،‏ زمانی که از الیههای داخلیخورشیدی تابش میکنند،‏ انرژی بسیار زیادتری نسبتبه زمانی که از سطح خورشید تابش میکنند،‏ دارند.‏دلیل کاهش میزان انرژی این فوتونها،‏ برخورد آنها بهمولکولهای متراکم در حالت پالسمای داخلخورشید میباشد.‏ بعد از تابش از سطح خورشید،‏فوتونها در جو بدون مانع خاصی با سرعت نزدیک به300 هزارکیلومتر در ثانیه حرکت میکند و این شرایطدر کل طول سال تقریباً‏ ثابت است.‏ الیههای باالئی جونیز دارای شرایطی شبیه به شرایط خأل میباشد اماهرچه به سمت زمین نزدیکتر شویم شرایط بیشتر تغییرمیکند زیرا که در الیههای پائینتر جو،‏ هوا فشردگیبیشتری داشته و مولکولهای بخارآب و سایر گازهایجو باعث کاهش سرعت این فوتونها یا منعکس شدنآنها میشود.‏ بنابراین باید در محاسبات مربوط بهطراحی سیستم خورشیدی به این نکات دقت نمود.‏متغییر بودن شرایط آب و هوایی و تأثیر بخار آب،‏گردوغبار و وزنشهای نامنظم باد میتواند برنامهریزیمربوط به نیروگاههای خورشیدی و پایداری ایننیروگاهها را تحت شعاع قرار دهد.‏ در نزدیکیشهرهای بزرگ و مکانهای صنعتی آلودگیهایشهری یا صنعتی نیز به مجموعه عوامل اشاره شدهاضافه میگردد.‏ برای حذف این نگرانیها دو راهکاراصلی وجود دارد.‏ توسعه روشهای ذخیرهسازیانرژی گرمایی و الکتریکی و استفاده از این انرژی درطول شب یا زمانهایی که میزان تابش کاهش مییابد؛راهکار اول و استفاده از انرژیهای پشتیبان نظیرسوختهای فسیلی،‏ انرژی باد یا سایر انرژیها؛ راهکاردوم محسوب میشود.‏ در بسیاری از نقاط جهاناستفاده ترکیبی از انرژی خورشیدی،‏ انرژی باد وذخیره سازی گرمایی و الکتریکی انرژی به خوبیتوانسته در طول یک دوره یکساله بدون نگرانی انرژیمورد نیاز را تأمین نماید.‏

14 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیشکل 9شکل 10شکل 11شکل 123« سیستم و فناوری دریافت تابش خورشیددریافت تشعشع خورشید،‏ از طراحی و فناوری تاسیسات زمینی ومتمرکزکنندهها نیز تاثیر میپذیرد.‏ طراحی متمرکزکنندههای مناسب و پیشرفته تاثیربسیار زیادی در افزایش راندمان کلی سیستم به ویژه در سیستمهای گرمایشی دارد.‏در سیستم فتوولتاییک فقط تابش مستقیم خورشید اهمیت دارد،‏ اما در سیستمگرمایشی عالوه بر دریافت مستقیم اشعه،‏ تمرکز اشعه نیز اهمیت دارد.‏ به همین دلیلدر نیروگاههای گرمایشی Power] CSP[Concentrating Solar از انواعمتمرکزکنندههای اشعه،‏ برای ایجاد دمای باال و موردنیاز برای تولید بخار فوق گرمSteam( )Super heat استفاده میکنند.‏ در اینجا،‏ بدون توجه به هدف نهاییتولیدگرما به بررسی انواع متمرکز کنندهها میپردازیم.‏ استفاده از آینه تخت به دلیلعدم تمرکز کافی اشعه چندان معمول نمیباشد و معموالً‏ از آینه بشقابی[سهمی]‏dish-shaped( )Parabolic مشابه شکل 9 استفاده میشود.‏ همانطور که در اینشکل مشاهده مینمایید اشعه خورشید در کانون آینه مقعر متمرکز میشود.‏ به دلیلجابجا شدن مکان ظاهری خورشید نسبت به آینه از یک موتور و سیستم دنبالکنندهخورشید برای قرار دادن دریافت کننده در زاویه مناسب استفاده میشود.‏ اشعهمتمرکز شده در کانون آینه باعث داغ شدن سیال داخل دریافت کننده میشود.‏باوجود آنکه در ابتدا از آب در سیستمهای اولیه استفاده میشد اما به دلیل بازدهیپائین آب معموالً‏ سیال استفاده شده نوعی روغن یا نمک مذاب میباشد.‏ این سیالدر مبدل حرارتی دمای خود را به آب داده و با تولید بخار فوق گرم میتواند باعثچرخش توربین بخار و تولید الکتریسیته شود.‏شکل 10 آینه سهمی با سیستم محرکه پیشرفتهتر را نشان میدهد.‏ در این نمونه کلآینه توسط سیستم کنترل شامل دنبالکننده خورشید،‏ پردازشگر و موتورالکتریکی،‏همواره به شکلی قرار میگیرد که اشعه خورسید در کانون آن متمرکز شود.‏شکل 11 نمونه سهمی طولی[ناودانی شکل]‏ trough-shaped( )Parabolic را نشانمیدهد.‏ این سیستم مناسب ایجاد مزرعه آینههای خورشیدی میباشد.‏ انرژیخورشیدی در این حالت بر روی یک لوله مستقیم جاذب اشعه متمرکز میشود.‏ دراین سیستم با درصد انعکاس باال و همچنین ساخت بخش جاذب تابش از جنسمواد با قدرت جذب بسیار باال و در نهایت استفاده از موادعایق با قدرت عایق باالتاثیر بسیار زیادی در افزایش راندمان سیستمهای گرمایشی خورشیدی داشته استبه طوریکه بیش از 90 درصد از انرژی تابشی به انرژی گرمایی تبدیل میشود.‏شکل 12 یک سیستم با نام heliostats را نشان میدهد.‏ در این سیستم با استفاده ازآرایهای از آینههای تخت اشعه خورشیدی را بر روی یک دریافت کننده که درباالی یک برج )Tower( قرارگرفته است متمرکز میکنند.‏ در این حالت دمایداخل متمرکزکننده به میزان موردنیاز برای ایجاد نمک مذاب داغ میرسد بنابرایناین سیستم مناسب استفاده در نیروگاههای گرمایشی نمک مذاب میباشد.‏نکته مهمی که در توضیحات باال به آن اشاره شد،‏ استفاده از سیستمهایخورشیدیاب میباشد.‏ این سیستم همواره سطح دریافتکنندهها را عمود بر راستایتابش یا زاویه مناسب قرار میدهد.‏ برای دستیابی به این هدف یک سیستم کنترلالکترونیکی باید برقرار شود.‏ این سیستم از آشکارساز وضعیت خورشید،‏ پردازشگرو موتورالکتریکی تشکیل میشود.‏ سیستم آشکارساز وضعیت خورشید به صورتتجاری توسط شرکتهای مختلف به بازار ارائه میگردند.‏ در شکل 10 مکانیزمعملکرد این دستگاهها را مشاهده میکنید.‏ وضعیت مشاهده شده به یک موتورالکتریکی پلهای که غالباً‏ کم مصرف و دارای دقت باال هستند،‏ منتقل میشود.‏ اینموتورالکتریکی به کمک مدارکنترلی قادر است وضعیت فیزیکی مطلوب راهمواره مهیا و دنبال کند.‏ در این حالت پارامتر[‏Irradiance DNI[Direct Normalکه نشان دهنده دریافت مستقیم در شرایط عادی میباشد به بیشترین مقدار خودمیرسد و میتواند این سیستم را به عنوان رقیب پیل ولتاییک مطرح نماید.‏

15پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 13:شکل اشعهجذب محفظه نگهدارنده برج و تخت آینههای از متشکل آینه مزرعه یک فناوریاز استفاده با NERL ، نو[آمریکا]‏ انرژیهای ملی موسسه میدهد.‏ نشان را خورشیدی انرژی دریافت قابل میزان نشاندهنده ماهوارهای تصاویر از نمونه یک 14 شکل احداثمناسب محل تا میکند کمک سرمایهگذاران به تصاویر این میگذارد.‏ اختیار در را جهان سراسر در اشعه دریافت وضعیت از تصاویری On-Line صورت به ماهوارهای درباشد.‏ متفاوت میتواند چقدر ناحیه یک در اشعه مقدار دریافت تفاوت که میبینیم شده ارائه نمونه شکل در نمایند.‏ تعیین را نیروگاه بازده وضعیت یا خورشیدی نیروگاه زمینسطج روی بر دریافت قابل مقدار بیشترین انرژی،‏ دریافت میزان و...‏ ایران کویرلوت عربستان،‏ جزیره شبه آفریقا،‏ صحرای آریزوانا،‏ صحرای نظیر جهان نقاط از برخی همینبه میباشد بازدارنده عامل یک صنعتی یا شهری مناطق به الکتریکی انرژی انتقال مسئله مناطق،‏ این در خورشیدی نیروگاههای احداث بودن مناسب وجود با میباشد.‏ درحالکوچک فتوولتاییک نیروگاههای ساخت کرد توجه باید البته میشود.‏ انتخاب اقتصادی توجیه بررسی و سنجی امکان مطالعات از پس نیروگاه احداث مکان دلیل کی زا میتوان حالت این در و میباشد امکانپذیر خورشیدی گرمایشی نیروگاههای از کوچکتر بسیار ابعاد در فتوولتاییک نیروگاههای ساخت میباشد،‏ شدن اقتصادی بود.‏خواهد اقتصادی نیز آب پمپ یک یا مستقل خانه یک برای الکتریکی انرژی مولد یک ایجاد حتی حالت این در کرد.‏ استفاده شده توزیع الکتریکی انرژی تولید سیستم انرژیاز استفاده سطح باالترین 5/3GW حدود با کشور همین اما است،‏ کمتر ایران نقاط تمام از آلمان کشور در تابش وضعیت مثال عنوان به که است این جالب بسیار نکته دیگرطرف از میباشد.‏ ارزان نسبت به فسیلی انرژی منبع وجود ایران،‏ نظیر نفتخیز کشورهای غفلت دالیل از یکی شاید میباشد.‏ دارا را جهان سطح در خورشیدی یزد،‏کرمان،‏ نظیر کشورمان استان چندین اینکه به توجه با میباشند.‏ Freedom from Oil با مرتبط پروژههای اجرای حال در سرعت به نفتی منابع فاقد صنعتی کشورهای استانهاسایر و دارند قرار خورشیدی انرژی دریافت مکانهای بهترین رده در و هستند خوب بسیار شرایط دارای بوشهر و هرمزگان جنوبی،‏ خراسان بلوچستان،‏ و سیستان استفادهدر پیشرو کشورهای جمع در آینده سالهای در بتوانیم انشاءاهلل و شده جبران موجود عقبماندگی اصولی برنامهریزی با باید نمیباشند،‏ پائینتر متوسط رده از نیز نمائیم.‏استفاده پتروشیمی نظیر افزوده ارزش صنایع در گازی عظیم منابع از میتوانیم که کنیم فراموش را نکته این نباید بگیریم.‏ قرار خورشیدی انرژی از 14شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 16 خورشیدیانرژی × 10 6قطر با ساله میلیارد 4/6 ستارهای خورشید،‏ دردما میباشد.‏ شمسی منظومه مرکز در ‎1/392‎کیلومتر میباشد.‏15 × 10 6 C° مرکزآن در و 5500°C آن سطح اثردر خورشید جرم از میلیاردتن 250 حدود در روزانه گداختاین از میشود،‏ تبدیل انرژی به هستهای گداخت آناز بخش و میشود ساطع انرژی کیلووات 3/8 10× 23 جووارد تابشی انرژی کیلووات 15 10× 14 درحدود یعنی ازدرصد 34 حدود بدانیم که است جالب میشود.‏ زمین حدوددر میشود،‏ منعکس زمین جو توسط انرژی این دریاهاو اقیانوسها و زمین شدن گرم باعث درصد 42 باد،‏تولید چرخه در مانده باقی درصد 24 و میشود صرففتوسنز،‏ و امواج دریایی،‏ جریانهای آب،‏ چرخه غیرمستقیمو مستقیم صورت به خورشید تابش میشود.‏ و هستهای انرژی از غیر به دیگر انرژیهای همه منشاء میگردد.‏محسوب زمینگرمایی و جذرومد انرژیهای خورشیدیگرمایش یاخانهها کردن گرم برای آب کردن گرم برای خورشیدی انرژی از مستقیم استفاده و ارزان خورشیدی انرژی کاربرد این برمیگردد.‏ دور گذشتهای به حمامها در استفاده نیا تولید به زیادی بسیار شرکتهای اخیر سالهای در میباشد.‏ آسان آن راهاندازی آوردهاند.‏روی زمینه این در توسعه و تحقیق همچنین و تجهیزات خورشیدینیروگاههای درآن از استفاده و آب بخارکردن با میتواند خورشید گرمای درشود.‏ محسوب نیروگاه نوع این انرژی کننده تامین بخار،‏ نیروگاه سهمی،‏آینههای توسط نورخورشید کردن متمرکز با نیروگاهها این ایندر میبرند.‏ باال آب بخار دمای برابر چندین تا را کمکی سیال دمای برایگرم بخارفوق نیاز مورد مقدار و خوبی به میتوان صورت برایمیتوان نیز گرم آب باقیمانده از آورد.‏ بدست نیروگاه راهاندازی کرد.‏استفاده نیروگاه اطراف خانههای گرمایش بهالکترونیکی تجهیزات مشتریاناز کم مصرف دلیل خورشیدیانرژی اصلی میشوند.‏محسوب منابعمحدودیت آالیندگی،‏ دلیل به وتحقیق فسیلی،‏ سوختهای گرانی و خودروهایتولید پیرامون توسعه ورقابتی صورت به هیبریدی و خورشیدی میباشد.‏انجام حال در گسترده

18Gas Turbineگازی توربین دریجانیمهدی مهندس تنظیم:‏ و تهیه 1 شکل مشابه سادهای،‏ ساختمان توربین این نمود،‏ اختراع را بخار توربین‏ اولین ، (Heron of Alexandria) الکساندریا هرون مصری،‏ ریاضیدان میالدی اول درقرن (WindTurbine) بادی توربین از نیز چینیها دوران همین در میگردد،‏ محسوب نیز بادی توربین سازنده اولین مخترع ریاضیدان این نامید.‏ Aeolipile را توربین این او داشت.‏ استفادهرانش نيروي ايجاد براي عكسالعمل نيروي از توربینگازی مشابه آن در که کردند اختراع را راکت چینیها میالدی،‏ 1232 سال در برآن عالوه میکردند.‏ استفاده بهمتصل پرههای به داغ برخوردگازهاي توسط چرخش آن،‏ در كه توربين يك از طرحي ميالدي میالدی 1500 سال در (Leonardo Da Vinci) داوينچي لئوناردو ميشد.‏ وقوانین این کرد،‏ بیان خود معروف قوانین ارائه با را پيشرانش تئوري (Sir Isaac Newton) نیوتن ایزاک سر میالدی 1687 درسال کرد.‏ رسم را ميشد،‏ ايجاد صفحه،‏ یک بخارتوربین ساخت میالدی 1791 سال تا طوالنی،‏ دوره این در نمود.‏ گازی و بخار توربینهای ساخت و طراحی پیشرفت به زیادی کمک فیزیکنظری حوزه در پیشرفت دادپیشنهاد را طرحی (John Barber) باربر جان اینکه تا نداد،‏ روی گازی توربین ساخت و طراحی در زیادی پیشرفت اما داشت،‏ توجهی قابل پیشرفت (Steam Turbine) سالدر (Benoît Fourneyron) میان دراین است.‏ شده تشکیل توربین بخش و احتراق محفظه کمپرسور،‏ از و میباشد امروزی گازی توربینهای شبیه بسیار طرح آن که باکمپرسورهممحور و توربین اولین ، (Ægidius نروژی(‏Elling مخترع میالدی 1903 درسال ساخت.‏ وات کیلو 4/5 توان با را جهان عملی آبی توربین اولین میالدی 1827 شناختهجت موتور پدر عنوان به که او میباشد،‏ توربین زمینه در (Sir Frank Whittle) ویتل فرانک سر اختراعات پایه مهم،‏ اختراع این نمود.‏ اختراع را اسببخار 11 توان ادامهدر میباشد.‏ هواپیما در موتور نوع این از استفاده پایهگذار و کرد نصب (British Gloster) هواپیمای روی بر را توربینگازی)موتورجت(‏ که است،‏ کسی اولین میشود،‏ (Rolls-Royce)شرکتبههمراه این نمود،‏ تاسیس را موتورجت و توربینگازی بخش ‎1918‎میالدی درسال GE[General جنرالالکتریک[‏Electric نوعموتور،‏ این ساخت درصد3 حد در توربینگازی بازده میالدی 1939 سال از قبل تا میباشد.‏ جهان سطح در هواپیما)جت(‏ موتورهای سازنده بزرگ و پیشرو شرکتهای از (Pratt & Whitney) و ساختدر اساسی تحول باعث 4MW حدود توان و مناسب بازده با که کرد ابداع را توربینگازی از جدیدی مدل سال این در (Brown, Bavery & Cie) باوری براون بود.‏ گازیتوربین نیروگاه اولین نیروگاه این گردید.‏ نصب سوئیس کشور در برق نیروگاه یک در توربین این کرد.‏ جدیدی عصر وارد را پرکاربرد تجهیز این و شد توربینگازی آمریکادر General Electric توسط 3/5MW قدرت با توربینگازی و Westinghouse توسط قدرت‎1/34MW با گازی توربین میالدی 1949 سال در میآید.‏ شمار به جهان دههاز شد.‏ تاسیس گازی نیروگاه اولین میالدی 1964 سال در تهران طرشت منطقه در آلستوم توسط نیز ایران در رسید.‏ بهرهبرداری به و ساخته برق تولید برای گسترشسرعت به گاز و نفت صنعت در گازی توربینهای از استفاده بعد به میالدی 1960 باو یافت 2شکل 1شکل

20LNGو متانول ، GTL نظیر سایرسوختها از استفاده هواپیماتعدادی در آزمایشی صورت به و است شده پیشرفتعلیرغم است.‏ شده استفاده سوختها این از همچنانصنعتی،‏ گازسوز موتورهای توسعه و پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت در توربینهایگازی بهتولیدی توان نسبت میباشند.‏ گسترده کاربرد دارای همراهبه عملکرد بودن اعتماد قابل و دوام وزن،‏ سیستمبیرینگها،‏ پره،‏ ساخت فناوری در پیشرفت باعثبازده افزایش و کنترل سیستم و احتراق بارقابت صحنه در گازی توربینهای باقیماندن است.‏شده گازسوز موتورهای انرژیکه است حرارتی ماشین توربینگازی،‏ راگاز يا مايع سوخت يک احتراق از حاصل حرارتی ابتداماشین این در کند.‏ می تبديل مکانيکی انرژی به وشده گرما به تبدیل سوخت شیمیایی پتانسیل انرژی مکانیکیجنبشی انرژی به گرمایی انرژی این سپس ماشينهایديگر انواع و توربينگازی در میشود.‏ تبدیل تبديلمکانيکی به گرمايی انرژی از بخشی فقط حرارتی توربین4 شکل میرود.‏ هدر به آن مابقی و ميشوند است.‏نموده مقایسه زمانه موتورچهار با را گازی اصلیتفاوت میباشد هم شبیه ماشین دو این سیکلهای اینپیوستگی میباشد.‏ فرایند 4 این پیوستگی در آنها لرزشبا توربینگازی کارکرد تا میشود باعث فرایندها توربینهایگازی،‏در راندمان باشد.‏ همراه کمتری ضربه و مثالعنوان به میباشد.‏ درصد 37 تا 25 بین و پایین 25MWتقریبی توان با زیمنس SGT 600 توربین راندمان جدیدنسل توربینهای اما میباشد.‏ درصد 34/2 حدود در حددر بهتری راندمان دارای باال سایزهای در ویژه به توربینکلی راندمان افزایش برای میباشند.‏ درصد 39/8 سیکلدر را توربینها این انرژی اتالف از جلوگیری و )Combined Cycle Gasturbine( گازی توربین ترکیبی درصد60 حد تا بازده حالت این در میگیرند.‏ کار به باقیحرارتی انرژی آنکه ضمن یابد،‏ افزایش میتواند یکدر آن از میتوان که است مقداری به هنوز نیز مانده برایCHP[Combined Heat and Power] نظیر سیستم نمود.‏استفاده گرمایش یا الکتریسیته تولید برقتولید برای اقتصادی و مطمئن مولد وجود درگذشته یاتوربین انتخاب در کمپرسورها و پمپ چرخش یا میشد.‏محسوب اصلی عامل گازی،‏ دیزلی/‏ موتورهای مصرفمیزان همچنین و آالیندگی اخیر،‏ درسالهای طراحیدر نگرش تغییر برای مهمی عامل فسیلی،‏ سوخت توسعهدر میتوان را تغییر این نشانههای میباشد.‏ تجهیز این مشاهدهکنیم.‏CHP توسعه و بادی و خورشیدی نیروگاههای مولدهایتنها آینده سالهای در که گفت میتوان جرأت به رقابتدر همزمان بتوانند که ماند،‏ خواهند باقی رقابت در شوند.‏پیروز آالینده گازهای کاهش و راندمان 4شکل هوانوردیدر گازی توربین کاربرد توربینهاییدوم نوع کردیم.‏ اشاره اول نوع به قبل قسمت در داریم،‏ گازی توربین کلی نوع دو که گفتیم جهتموردنیاز توان چرخشی نیروی و جلوبرنده نیروی ترکیب یا (Thrust) جلوبرنده نیروی ایجاد با هستند،که یکبه که دیزلی موتورهای از را خود نیروی اولیه هواپیماهای میکنند.‏ تأمین را بالگردها و هواپیماها حرکت و گازی توربینهای توسعه و اختراع با میکردند.‏ تأمین بود،‏ متصل هواپیما بالهای روی بر یا جلو در پروانه شدند.‏دیزلی موتورهای جایگزین موتورها این سرعت به مستقیم صورت به جلوبرنده نیروی ایجاد امکان توربوجت: 5 شکل جهترانش نیروی 80kN حداقل به نیاز تن 600 حدود وزن با 225 آنتونف یا 380 ایرباس نظیر هواپیماهایی بتواننمیرسدکه نظر به و دارند وزن تن 6 تنها توانایی،‏ این با هواپیماها این موتورهای دارند.‏ زمین از جداشدن نمود.‏توربینی موتورهای این جایگزین را موتورها از دیگری نوع نیرویتامین وظیفه تنها بالگرد یک توربین میباشند.‏ متنوع بسیار هوانوری صنعت در استفاده مورد موتورهای بهجسمی بتواند باید آنتونوف موتور درحالیکه دارد،‏ را جلو به رو حرکت و شناوربودن جهت موردنیاز بالگرددر توربوشفت کاربرد : 6 شکل

21رانشبرای موتور نوع این برساند.‏ 250m/s به نزدیک سرعت به نهایت و جدا زمین از را تن وزن‎640‎ آنتونوفهواپیمای موردنیاز نیروی برابر 150 از بیش ‎12/5MNیعنی حدود در نیرویی بتواند باید فضاپیماها موردتوربینی موتورهای معمول انواع توربوشفت،‏ و توربوفن توربوپراپ،‏ توربوجت،‏ نماید.‏ تأمین را ساختماندارای همگی اما دارند،‏ که تفاوتهایی علیرغم یادشده موتورهای میباشند.‏ درهواپیما استفاده احتراقمحفظه ، (Air Compressor) هوا متراکمکننده ، (Air Intake) هوا ورود بخش از و میباشند مشابه شدهاند.‏تشکیل (Exhaust) هوایگرم و دود خروجی و (Turbine) توربین ، (Combustion Chamber) اسکرامجت، (Pulse Jet) پالسجت ، (Ram Jet) رامجت شامل جت موتورهای از دیگری نوع تولیدعلیرغم دارند،که وجود نیز (Water Jet) واترجت و (Pressure Jet) پرشرجت ، (Scram Jet) موشکهاو (Super Sonic) صوت مافوق هواپیماهای ساخت در و نمیشوند محسوب توربین رانش،‏ دارند.‏کاربرد Turbo Jetتوربوجت الف-‏ Turbo Propتوربوپراپ ب-‏ Turbo Fanتوربوفن ج-‏ صوتاز کمتر سرعت با که ترابری و مسافربری هواپیماهای میشود.‏استفاده موتور این از میکنند،‏ حرکت (Subsonic) Turbo Shaftتوربوشفت د-‏ حرکتیتوان تأمینکننده موتورجت،‏ از نوع این عدمتوربوجت با موتور این اصلی تفاوت میباشد.‏ هلیکوپترها صورتبه توان میباشد.‏ موتورجت توسط مستقیم رانش تولید بهعمودی صورت به و (Shaft) محور یک طریق از و غیرمستقیم میشود.‏منتقل هلیکوپتر پرههای کاربردهاسایر میگردد،‏تولید موتورهواپیما و صنعتی انواع در توربینگازی باموتور این اساسی تفاوت میباشد.‏ توربوجت هواپیما،‏ در استفاده مورد توربینی موتور سادهترین داشتهنیاز مطمئن و بزرگ محرکه نیروی به که هرکجا صنعت در ازکوچکی بخش توربوجت در همچنین میباشد.‏ کمپرسور باالتر تراکم میزان در توربینگازی گازیتوربینهای میکنیم.‏ استفاده توربینگازی از غالباً‏ باشیم،‏ انتهاییقسمت از رانش نیروی عنوان به آن بزرگتر بخش و میشود کمپرسور چرخاندن صرف انرژی ازدربرخی میباشند.‏ مناسب بسیار توقف بدون طوالنی کار برای آوردندر حرکت به برای انرژی حداکثر از که میشود سعی گازی توربین در اما میشود،‏ خارج بهمیکنیم استفاده تجهیز این از مستقیم غیر صورت به کاربردها گردد.‏استفاده کمپرسورگاز یا و ژنراتور پمپ،‏ محور توسطاصلی محرکه نیروی بزرگ،‏ بسیار درکشتیهای مثال عنوان انرژیاما میگردد تامین موتورالکتریکی همراه به دیزل موتورهای رد میشود.‏ تأمین توربوژنراتورها ازطریق نیاز مورد الکتریکی (Subsonic) صوت سرعت از کمتر سرعت برای ملخدار جت موتور نوعی توربوپراپ توربینگازیاز نیز جنگی تانکهای و لوکوموتیوها در گذشته %15 تنها و میشود ملخ گرداندن صرف شده تولید توان از %85 موتورجت،‏ از نوع این در میباشد.‏ غالباً‏مترو سیستم لوکوموتیوهای اخیر،‏ سالهای در اما میشد،‏ استفاده در معموالً‏ توربوپراپ موتورهای میشود.‏ رانش نیروی ایجاد صرف مستقیم صورت به توان جنگیتانکهای بیشتر و شدهاند تجهیز برقی موتورهای انواع به باری هواپیماهای و آماتوری هواپیماهای آموزشی،‏ هواپیماهای پایین،‏ پروازی سقف با هواپیماهای توجهباید اما میکنند.‏ استفاده بنزینی یا دیزلی موتورهای از نیز جدید دارند.‏کاربرد میباشد.‏تغییر درحال شرایط میکروتوربینها و مینی تولید با که کرد میتوانتوربینی اتومبیلهای آزمایشی ساخت در را نگرش تغییر این توربینهایموفقیت به میتوان صورتی در هرحال به نمود.‏ مشاهده موتور،‏ این در که تفاوت این با میباشد،‏ توربوپراپ موتورهای شبیه موتورجت از نوع این اینراندمان بتوانند سازندگان بود،که امیدوار حوزه دراین گازی موتورجت از نوع این است.‏ گرفته قرار موتور پوسته داخل در کامل طور به فن صورت به ملخ دهند.‏افزایش را توربینها از بسیاری در دلیل همین به میکند.‏ تولید کمی صوتی آلودگی و بوده خوبی بازده دارای : 7شکل گازیتوربین ترکیبی سیکل نمونه سیستم یک راتوربین سوخت سیستم همچنین شکل این در مینمایید.‏مشاهده نیز

22صنعتدر گازی توربین کاربرد نسبتنگهداری،‏ و سرویس سهولت طوالنی،‏ نسبتاً‏ کارکرد دوره و باال اطمینان قابلیت دلیل به شرایطرعایت کاربرد(،‏ به ‏)باتوجه مناسب راندمان همچنین استفاده،‏ دوره به راهاندازی و ساخت هزینه گازطبیعی،‏نظیر مختلف سوختهای از استفاده امکان جدید،‏ نسل توربینهای در محیطی زیست است.‏شده کنون تا گذشته از توربینگازی انواع گسترده استفاده باعث مجموع در مازوت و گازوییل میکنیم:‏بررسی مختصر صورت به را توربینگازی کاربردهای از برخی قسمت این ادامه در اینمیشود.‏ استفاده گاز و نفت انتقال خطوط در کمپرسور و پمپ محرک عنوان به توربینگازی از 1- انتقالخطوط به دسترسی و مینمایند عبور قطبی و یخبندان مناطق و کویر دریاها،‏ از اغلب خطوط همینبه نمیباشد.‏ اقتصادی ایستگاه به الکتریکی انرژی انتقال هزینه یا نمیباشد،‏ پذیر امکان برق توربینهایاز گسترده صورت به گذشته از نفت تلمبهخانههای و فشارگاز تقویت ایستگاههای در دلیل )9 دارند.)شکل زمینه این در گستردهای کاربرد نیز امروزه و میشده استفاده گازی درموضوع این میباشد.‏ متداول امری گازی توربین محرک از استفاده با الکتریکی انرژی تولید 2- ارزاندلیل به %37(، بازده)حدود بودن پایین علیرغم میباشند،‏ وگاز نفت تولیدکننده کشورهاییکه کردیماشاره که همانگونه البته میباشد.‏ فراوانی کاربرد دارای توربینهایگازی سوخت،‏ بودن استفادهبا نوین درسیستمهای و مییابد افزایش درصد 60 حدود تا سیستم این بازده ترکیبی درسیکل میباشد.‏امکانپذیر درصد 80 از بیش تا بازده افزایش امکان (CHP) برق و گرما همزمان بهصنایع این در میباشد.‏ پتروشیمی و پاالیش صنایع در آن از استفاده گازی توربینهای دیگر کاربرد 3- کلیبازده میتوان یوتیلیتی،‏ عنوان به اگزوز گرمای همچنین و شده فشرده هوای از استفاده امکان دلیل کرد.‏جلوگیری انرژی اتالف از و برد باال %80 حدود تا را حجمبرداشت اثر در اغلب میباشد.‏ گازی توربینهای کاربردهای دیگر از نفت مخازن در فشار افزایش 4- زیادیحجم مشکل این حل برای است.‏ کرده افت شدت به مخازن این فشار نفت،‏ مخازن ذخیره از زیادی اصطالحدر و داده افزایش را چاهها این کرده افت فشار و میکنند تزریق چاهها این داخل به را آب یا گاز خارجچاه از فشار با نفتخام و شده مخزن فشار افزایش باعث طرف یک از عمل این میکنند.‏ احیاء را چاه سمتبه فشار با نیز را نمیباشد،‏ استحصال قابل معمول طور به که نفتخام از بخشی دیگر طرف از و میشود همراهگاز یا گازطبیعی از پاالیش مرحله در که دیاکسیدکربن از اخیر سالهای در میکند.‏ روانه چاه دهانه سویاز و مییابد افزایش چاه فشار سو یک از عمل این با میشود.‏ استفاده تزریق برای میشود،‏ جدا نفت باعثو میباشد گلخانهای ازگازهای یکی گاز میکند[این جلوگیری جو به گاز این شدن اضافه از دیگر تزریقگازطبیعی،‏ از گاز این جداسازی لزوم دلیل به میشود]،‏ الیهازن به رساندن آسیب و جو دمای افزایش محیطزیستاز حفاظت به متعهد را خود که درکشورهایی میباشد.‏ اقتصادی کامالً‏ نفت مخازن به گاز این ندارند،‏فشار افزایش به نیازی گاز مخازن‏ اینکه به توجه با را گازطبیعی از شده جدا دیاکسیدکربن میدانند،‏ میکنند.‏تزریق ‏زیرزمینی مخزنی حفرههای به را آن جو،‏ به گاز این شدن اضافه از منظورجلوگیری به وبخار توربین بکارگیری با ترکیبی سیکل نیروگاههای در 5- مجموعهبازده میتوان توربینگازی از حاصل گرمای از استفاده کهگازی نیروگاههای در دلیل همین به داد.‏ افزایش %50 باال به را میشود،‏استفاده ژنراتور محرکه نیروی عنوان به توربینگازی از موردگرمای توربین،‏ اگزوز گرمای از استفاده با میگردد سعی بهنیاز صورت در نیروگاهها دراین گردد.‏ تأمین بخار واحد نیاز جداگانهسوخت مصرف و بویلر ازطریق بخاراضافی بیشتر،‏ بخار مجتمعهاینزدیک شهرکها از برخی در میگردد.‏ تامین آبگرمکردن برای گازی توربینهای اضافی گرمای از صنعتی بااخیراً‏ میشود.‏ استفاده شهر گرمایی سیستم در آن از استفاده و همچنینو کمتر نگهداری هزینه آالیندگی،‏ میزان به توجه حدوددر گازی توربین الکتروموتورها[بازدهی باالتر بازدهی درمیباشد]،‏ %95 حدود در باال سایز الکتروموتور و %37 ودیزل موتورهای الکتروموتورها،‏ صنعتی،‏ مجتمعهای بهجایگزینی برای مناسبی گزینههای گازسوز،‏ موتوترهای غالباً‏گازی توربینهای از و میباشند گازی توربینهای جای الکتریکیانرژی تولید واحدهای و برق نیروگاههای در میشود.‏استفاده صنعتی مجتمعهای عالوهگازی توربینهای از شد اشاره نیز قبالً‏ که همانگونه 6- بالگردها،‏در گاز،‏ و نفت صنایع و نیروگاهها هواپیما،‏ بر نیزهاورکرافت و لوکوموتیو جنگی،‏ تانکهای کشتیها،‏ دارایباید شده استفاده توربین درهواپیما،‏ میگردد.‏ استفاده درباشد.‏ داشته را وزن حداقل و بوده بازدهی حداکثر تولیدرا محرکه نیروی هم توربین آنکه دلیل به هواپیما ازخروجی هوای توسط مستقیماً‏ رانش،‏ هم و میکند توجهیقابل میزان به توربین بازده میشود،‏ انجام اگزوز،‏ میزانکمترین میکند.‏ پیدا افزایش توربینها سایر به نسبت کمکبا که میباشد صنعتی توربینهای به متعلق بازده دهیم.‏افزایش توجهی قابل میزان به را بازده میتوانیم CHP میشود،دردیده برق نیروگاههای در بازده این وسط حد میدهند.‏افزایش را بازده ،CHP و ترکیبی سیکل هم اینجا 8شکل

239شکل گازیتوربین اجزاء بخشهایتوربین،‏ و احتراق محفظه کمپرسور،‏ میدهد.‏ نشان را گازی توربین اصلی بخشهای ، 8 شکل اشارهبخشهای بر عالوه سیستم این مناسب عملکرد برای میدهند.‏ تشکیل را گازی توربین سیستم اصلی خفهکنندههوا،‏ فیلتر روغنکاری،‏ سیستم کنترل،‏ سیستم نظیر دیگری متعلقات دارای گازی،‏ توربین شده بخشو احتراق محفظه کمپرسور،‏ قسمت،‏ این ادامه در میباشد.‏ نیز خنککننده سیستم اگزوز،‏ صدا،‏ بخشهایسایر شامل کامل توربین یک از تصویری و میدهیم توضیح مختصر صورت به را توربین پرههای کرد.‏خواهیم ارائه نیز را توربین کمپرسور1« احتراقمحفظه باشد.‏ سوختن حال در مناسب حلقوی،(Multiple) چندتائی صورت به توربینهایگازی Can-( حلقوی چندتایی-‏ صورت به همچنین و )Annular(ایناز هرکدام میشوند ساخته )Annular, Cannular نوعمجموع در اما میباشند.‏ معایبی و مزایا دارای طرحها میباشد.‏بیشتری بازده دارای و مناسبتر حلقوی چندتایی-‏ توربین3« گازیتوربین موردبحث مجموعه کل به ما اگرچه کمپرسورمحوری یا کمپرسورگریزازمرکز از میتوان هوا تراکم برای شود،‏ متراکم هوا باید ابتدا در میباشدپرههایی مجموعه توربینگازی درواقع اما میگوییم،‏ بودن راستا هم دلیل به اما هستند،‏ معایبی و محاسن دارای کمپرسورها این از هرکدام نمود.‏ استفاده توربینمیآیند.‏ در چرخش به زیاد فشار گازبا برخورد در که تمامی تقریباً‏ میباشد.‏ کمپرسورگریزازمرکز از مناسبتر کمپرسور این توربین با کمپرسورمحوری نوعباشد.‏ محوری یا شعاعی نوع از میتواند کمپرسور مشابه هواپیماهای برخی در میکنند.‏ استفاده کمپرسور نوع این از صنعتی توربینهای و هواپیما موتورهای اغلبو نمیباشد بحث این موضوع کاربردهای مناسب شعاعی چندین از نیاز مورد تراکم تامین برای کمپرسور است.‏ شده استفاده گریزازمرکز کمپرسور از قدیمی آوردندر حرکت به برای میباشند.‏ محوری نوع از توربینها میکند.‏ متراکم هوارا 1/2 تا 1/1 نسبت به هرطبقه در و میشود تشکیل طبقه]‏ 15 از بیش طبقه[معموالً‏ ضربهایتوربین دارد.‏ وجود مختلفی روشهای توربین پرههای روی بر هوا فرود و فراز اثر در کمپرسور )Stall( واماندگی از جلوگیری تراکم نسبت بودن کوچک دلیل مولفهداشتن نگه ثابت منظور به و کمپرسور محور طول در هوا چگالی افزایش دلیل به میباشد.‏ پرهها همانندعکسالعملی توربین در میباشند.‏ توربین اصلی نوع دو نکته یابد.‏ کاهش پوسته و کمپرسور محور میان حلقوی فضای تدریج به است الزم باد،‏ سرعت محوری انحناءدارای لوله یک داخل از سیال چمن روی آبپاشهای لزوم صورت در یعنی میباشد کمپرسور شدن چندمحور امکان کمپرسور مورد در دیگر تأمل قابل جهتدر توربین نیوتن سوم قانون مطابق نتیجه و میکند عبور شود.‏تقسیم فشار کم و فشارمتوسط پرفشار،‏ بخشهای به میتواند کمپرسور پرهردیف چندین از توربین دیگر نوع چرخید.‏ خواهد عکس احتراقمحفظه 2« میباشند.‏حرک و ثابت درمیان یک پرهها این که شده تشکیل دارد.‏ برعهده را زیاد فشار با گاز تولید و سوختنی ماده احتراق وظیفه توربین از بخش این لصتم توربین روتور به متحرک پرههای و بدنه به ثابت پرههای اینکه به توجه با اما میباشد.‏ برخوردار بسیارسادهای طراحی از احتراق محفظه ابتدایی درتوربینهای )Reaction turbine( عکسالعملی توربین و )Impulse turbine(متحرکپره ردیف یک همراه به ثابت پره ردیف یک میباشند.‏ سوختن کامل و NOx گاز تولید میزان همچنین و توربین عملکرد در پیوستگی توربین،‏ راندمان توربینتوان به طبقات تعداد میگویند.‏ )Stage( طبقه یک را یافته توسعه بخش این جدید توربینهای در دارد،‏ سوختنی ماده سوختن نحوه به کامل بستگی سوخت هب دهی جهت و سرعتدهی ثابت،‏ پرههای وظیفه دارد.‏ بستگی باال دمای تحت توربین کار مدت تمام در احتراق محفظه است.‏ شده برخوردار باالیی فناوری از و پرههایهمراه به پرهها این میباشد.‏ توربین به ورودی گازهای شوند.‏ ساخته گرما درمقابل مقاوم مواد از آن اجزاء و محفظه باید بنابراین میباشد.‏ فعالیت درحال میکنند.‏تبدیل مکانیکی انرژی به را سیال انرژی متحرک،‏ احتراق منطقه و )Air casing( هوا لوله و (Flame tube) شعله لوله از احتراق محفظه ایجادشدهمسیر در میباشند،‏ باالیی فشار دارای که احتراق محصول در زیادی سرعت دارای کمپرسور از خروجی هوای است.‏ شده تشکیل )Combustion zone( و پیداکرده سرعت افزایش فشار،‏ دراثرافت ثابت،‏ پرههای توسط بنابراین نمیباشد گازطبیعی و مایع سوختهای سوخت مناسب سرعت این میباشد.‏ 150m/s حدود پیدارا متحرک پرههای به برخورد برای مناسب جهت همچنین تنها احتراق محفظه به ورودی هوای میشود.‏ آورده پایین 15m/s تا آن سرعت دیفیوزر وسیله به ، )Air ایرفویل)‏foil اصلی،‏ قسمت سه از عموماً‏ پرهها میکند.‏ احتراق،‏ محفظه به ورود نحوه به توجه با هوا این بلکه ندارد برعهده را سوخت اکسیژن تامین وظیفه اصلیاجزاء 13 شکل شدهاند.‏ ریشه)‏Root‏(تشکیل و شنک)‏Shank‏(‏ محل در همواره تا میکند هدایت را شعله همچنین و داده کاهش مناسب حد تا را شعله دمای

25توربینگازیآینده توربینسایراجزاء 4« هوانوردی،‏صنعت محرکه نیروی تولید ازگذشته نشان را ایمنی و کنترل ابزاردقیق،‏ برق،‏ مکانیک،‏ بخشهای شامل توربینگازی کامل سیستم یک 14 شکل رد موردنیاز مکانیکی انرژی تولید همچنین و برق صنعت مینمایید.‏ مشاهده نیز را توربین دیگر بخشهای شده،‏ اشاره اصلی قسمتهای بر عالوه شکل این در میدهد.‏ مجتمعهایپاالیشگاهها،‏ وگاز،‏ نفت انتقال ایستگاههای سیستم گاز،‏ خروج مجرای توربین،‏ صدای کاهنده فیلترهوا،‏ هوا،‏ ورود مجرای عبارتنداز:‏ بخشها این رب دیگر صنعتی مجتمع و کارخانه نوع دهها و پتروشیمی و صافی سیستم حریق،‏ اطفاء و آشکارسازی سیستم روغن،‏ خنککاری سیستم تهویه،‏ سیستم روغنکاری،‏ درنیز صنایع این آینده آیا است.‏ بوده گازی توربین عهده راهانداز موتورالکتریکی ابزاردقیق،‏ تجهیزات مشتعلکننده،‏ سیستم پایلوت،‏ سوخت سیستم سوخت،‏ تامین نیا بود؟ خواهد آن پیشرفتهای و گازی توربینهای دست همچنین و آنتیسرج سیستم و گیربکس مرکزی،‏ کنترل سیستم اضطراری،‏ برق لرزشگیر،‏ سیستم توربین،‏ داد.‏پاسخ کافی دقت و بررسی بدون نمیتوان را سوال تجهیزات مجموعه کمپرسور،‏ پرههای و توربین پرههای کردن پاک برای خشک و فشرده هوای سیستم مناسبیجایگزین نتوان زودی این به میشود تصور اگرچه توربین کنار در و طراحی مناسب صورت به باید گازی توربین صحیح عملکرد برای که میباشند توربین راجایگزنی این پیشقراول اما نمود.‏ پیدا گازی توربین برای استفاده دوگانه سوخت سیستم از صنعتی توربینهای اغلب که کرد توجه باید همچنین بگیرند.‏ قرار ببینیم.‏بادی و خورشیدی انرژی تولید در خوبی به میتوانیم شود.‏دقت کامل صورت به نیز موضوع این به طراحی هنگام در است الزم بنابراین میکنند پاییدکهنخواهد دیری نیز هوانوری صنعت در حتی توربینمشخصات شوند.‏توربینها جایگزین الکتریکی موتورهای دیگراز توربین توان و راهاندازی زمان مدت ابعاد،‏ وزن،‏ تراکم،‏ نسبت راندمان،‏ چرخش،‏ سرعت و صنعتی توربینهای بین میشوند.‏ ذکر توربین مشخصات برگه در که میباشد مهمی پارامترهای زا کمتر توانی دارای صنعتی توربینهای اغلب دارد.‏ وجود زیادی تفاوتهای نیروگاهی توربینهای نزدیکتراکم نسبت میباشد.‏ دقیق در دور هزار 8 تا 5 بین توربین چرخش سرعت میباشند،‏ 40MW باالترخیلی توان دارای نیروگاهی توربینهای درحالیکه میباشد.‏ %35 حدود در نیز راندمان و 15 و20 نزدیک تراکم نسبت ، دوردردقیقه]‏ 18000 تا 15000 باالتر[‏ چرخش سرعت ، مگاوات]‏ 375 ‏[تا میباشند.‏%40 حدود در راندمان منابع1: GAS Turbine Combustion, CRC press, Arthur H. Lefebvreand Dilip R. Ballal2: Gas Turbines and Rockets, AIAA, Jack D. Mattingly andHans von Ohain3: Gas Turbine Handbook: Principles and Practices, CRC press,Tony Giampaolo, MSME, PE4: Gas Turbine Engineering Handbook,GPG prees, Mehrwan P. Boyce14شکل

26 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیفشردهسازیگازطبیعینويسنده:‏ مهندس صفارغالباً‏ فاصله چاههای گازطبیعی تا مناطق مسکونی یا صنعتی،‏ زیاد میباشد.‏ ازسوی دیگر در حال حاضر بخش عمدهای از گازطبیعی استخراج شده،‏ به عنوانسوخت مصرف میشود.‏ انتقال اقتصادی و ایمن این سوخت به مصرفکننده دارایاهمیت زیادی میباشد.‏ برای اقتصادی شدن انتقال گازطبیعی،‏ آن را فشرده یا مایعمیکنند.‏ فشرده نمودن گاز به صورت CNG و انتقال آن از طریق خطوط لوله ازروشهای اقتصادی و پرکاربرد میباشد،‏ زیرا که با فشردهنمودن گاز،‏ حجم بیشتریاز آن ازطریق لوله منتقل میشود و تلفات ناشی از اصطکاک نیز کاهش مییابد،‏همچنین با توجه به افزایش فشار به تعداد کمتری ایستگاه تقویبت فشار نیاز میباشد.‏علیرغم ایمن بودن و محاسن ذکر شده برای فشرده نمودن و انتقال خط لوله،‏ انتقالCNG با کشتی یا تانکر در حجم زیاد،‏ روشی ایمن و مناسبی محسوب نمیگردد.‏فناوری مایعسازی]‏LNG‏[‏ روشی جدیدتر،‏ ایمنتر و اقتصادی است که حمل ازطریقکشتی یا تانکر را امکانپذیر میکند.‏ علیرغم توسعه فناوری انتقال به صورت LNGاما همچنان استفاده از خطوط لوله CNG در مسافتهای کمتر از 2500 کیلومتر وحجم گاز 1/5 تا 6 میلیارد مترمکعب در سال اقتصادی بوده و کاربرد دارد.‏ بیش از80 درصد حجم CNG و بیش از 95 درصد از حجم LNG را گاز متان تشکیلمیدهد و در پاالیشگاههای گاز ترکیبات سنگینتر را برای استفاده در صنایعشکل 1: انواع کمپرسور

27پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه گازطبیعی،‏واحدفشردهسازی در میکنند.‏ جدا مایع تولیدسوختهای و پتروشیمی برعالوه واحد این در میشود.‏ استفاده گاز فشردهسازی برای کمپرسور از کولرهایو بسیارکم]‏ میزان احتمالی[به آب جداسازی برای Drum از کمپرسور اهمیتبه توجه با ادامه در میشود.‏ استفاده نیز گاز خنککردن برای هوایی میدهیم.‏شرح را تجهیز این مختصر صورت به واحد این در کمپرسور Compressorکمپرسور حجموکاهش فشار افزایش با که میباشد مکانیکی تجهیز یک کمپرسور عملپمپ مشابه کمپرسور میدهد.‏ انجام کار سیال]‏ تراکمپذیری سیال[درصورت پتروشیمی،‏در مینمایند.‏ منتقل لوله ازطریق را سیال فشار،‏ افزایش با یعنی میکند،‏ پاالیشگاههایدر میشوند،‏ منتقل کمپرسورها توسط پالستیک )Granular( ذرات نیزگاز انتقال خطوط در میکنند.‏ تامین را فرایند فشارموردنیاز کمپرسورها،‏ گاز همچنیندارند.‏ برعهده را گاز انتقال فشار تامین و فشردهسازی وظیفه کمپرسور ابزاردقیقو کنترل سیستم موردنیاز تمیز و خشک فشرده،‏ هوای تأمین کمپرسورها درآن از استفاده به میتوانیم کمپرسور کاربردهای ازدیگر دارند.‏ برعهده نیز را کنیم.‏اشاره ، دیاکسیدکربن و گازکلر هیدروژن،‏ نیتروژن،‏ انتقال و فرایند دسته:‏سه به را کمپرسورها میتوانیم 1 شکل مشابه دستهبندی روش یکی در شاملدینامیکی کمپرسورهای کنیم.‏ تقسیم حرارتی و مثبت جابجایی دینامیکی،‏ کمپرسورنوع این در میباشند.‏ محوری و شعاعی]‏ گریزازمرکز[جریان دونوع خروجیطرف به سیال پروانه،‏ چرخش توسط و شده کشیده داخل به سیال جریان رد اما میشود.‏ تبدیل فشار به سیال سرعت پخشکننده در و میشود پرتاب کاهشبا و شده وارد کمپرسور داخل به سیال جریان مثبت کمپرسورجابجایی کمپرسورحرارتی،‏در مییابد.‏ افزایش آن فشار و شده فشرده سیال محفظه،‏ حجم ومیکند تزریق فرایند جریان داخل به را بخار یا گاز پرفشار جریان انژکتور میشود.‏تبدیل )Diffuser( پخشکننده فشاردر به جریان این سرعت درنهایت ونمودن فشرده برای که است کمپرسورهایی معرفی بخش این در ما هدف گازباالی حجم دلیل به غالباً‏ دارند.‏ کاربرد CNG انتقال منظور به فشار افزایش نوعاز مورداستفاده کمپرسور موردنیاز،‏ فشار و فشردگی میزان و انتقالی بررسیبه فقط قسمت این ادامه در دلیل همین به میشود.‏ انتخاب گریزازمرکز گازپاالیشگاه انتهایی قسمت در آن عملکرد نحوه و کمپرسور نوع همین مختصر میپردازیم.‏فشارگاز تقویت ایستگاههای همچنین و Centrifugal compressorگریزازمرکز کمپرسور »1 وارد)Suction part( مکش بخش طریق از گاز گریزازمرکز،‏ درکمپرسور داخلبه و میگیرد شتاب )Impeller( پروانه حرکت با و میشود کمپرسور انرژیپخشکننده،‏ به گازپرسرعت انتقال با میشود.‏ تخلیه )Diffuser( پخشکننده رفتازکمپرسور بیش گریزازمرکز کمپرسورهای میشود.‏ تبدیل فشار به جنبشی کمپرسورهایبیشتر دارند.‏ حساسیت سیال مشخصات و چگالی به نسبت برگشتی و فناوریبا اخیراً‏ میکنند.‏ کار دقیقه در دور 3000 از بیش سرعت با گریزازمرکز شدهاند.‏ساخته نیز دقیق در دور 40،000 از بیش سرعت با کمپرسورهایی پیشرفته چندمرحلهایو مرحلهای[طبقه]‏ یک نوع دو در گریزازمرکز کمپرسورهای مرحلهمکش بخش به اول مرحله خروجی چندمرحلهای نوع در میشوند.‏ ساخته فشاربا زیادگاز حجم انتقال برای طبقه یک کمپرسورهای از میباشد.‏ متصل دوم زیادفشارخروجی با زیادگاز حجم برای چندطبقه کمپرسورهای از و کم خروجی فشار،‏در که مراحل[طبقات]‏ تعداد و سرعت بر عالوه میشود.‏ استفاده نیزپروانه شکل و کمپرسور طراحی تاثیردارند؛ بازده و )Flow مقدارجریان)‏rate دانشفنی،‏و تجربه به توجه با مختلف شرکتهای میباشد.‏ وتاثیرگذار بسیارمهم طبقه]‏مرحلهای[یک یک مرکز از کمپرسورگریز 2: شکل دارایهرکدام که نمودهاند ارائه را گریزازمرکز کمپرسورهای از مختلفی انواع میکنید.‏مشاهده را طبقه یک کمپرسور یک 2 شکل در میباشند.‏ خود خاص ویژگی Compression Ratioتراکم نسبت »2 اینمیگویند.‏ تراکم نسبت را ورودی)‏psia‏(‏ فشار به فشارخروجی)‏psia‏(‏ نسبت گازدمای گاز،‏ فشار افزایش با باشد.‏ 100 از بیش عددی میتواند موارد بیشتر در نسبت گازمرحله،‏ یک در فشارگاز برابری 100 افزایش صورت در میکند.‏ پیدا افزایش نیز کمپرسورهایاز گاز فشار ایمن افزایش برای میشود.‏ گرم زیادی بسیار میزان به برایمثال عنوان به میکنند.‏ استفاده مرحله هر بین خنککننده با و چندمرحلهای 3/2تراکم نسبت با مرحلهای 4 کمپرسور یک از میتوان 1500psia تا فشار افزایش 14/7 psiaمشخصه با ورودی فشارگاز اول؛ مرحله در کمپرسور این در نمود.‏ استفاده و میرسد 150/528 psia به فشارگاز دوم مرحله در مییابد.‏ افزایش 47/04 psia تا درگاز فشار نهایت در و یافته افزایش 481/689 psia به گاز فشار سوم مرحله در رسید.‏خواهد 1541/407 psia به چهارم مرحله پروانهانواع 3: شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 28 Surgeموجدارشدن پدیده 3« دارایشکل در دبی حداقل که میکنید مشاهده نمایید،‏ توجه 4 شکل به کارمقدار این کمتراز دبی با نمیتواند کمپرسور اینکه یعنی میباشد.‏ محدودیت پدیدهو میشود ناپایدار سیستم مرز،‏ این از دبی کاهش درصورت و نماید یکبروز پدیده این مشخصه عالمت اولین میدهد.‏ روی )Surge( موجدارشدن زیادیصدای و سر با که میباشد کمپرسور در گاز جریان در برگشت و رفت حالت مییابد.‏افزایش نیز گاز دمای و شده شدیدی نوسانات باعث حالت این میباشد.‏ توأم محوریبار یاطاقانهای به باراضافی و شدید فشار نوسانات،‏ این تحت است بدیهی 100بار)بین چندین از بعد میآید.‏ وارد کمپرسور اجزاء سایر و (Thrust Bearing) دید.‏خواهند آسیب دیگر اجزاء برخی و شده اشاره یاطاقان ، Surge بار(‏ 2000 تا بهنسبت میکنند،‏ کار دوردردقیقه 3000 از کمتر سرعت در که کمپرسورهایی سرعتبا کمپرسورهای اما هستند،‏ ایمن تقریباً‏ و دارند حساسیت کمتر پدیده این ایجادبا و بوده حساس کامالً‏ پدیده این به نسبت دقیقه در دور 10،000 از بیش انتقالخطوط در حدی تا و فرایندها در میگیرند.‏ قرار پدیده این معرض در شرایط مخصوصگازوزن اگر میباشد.‏ اهمیت دارای کمپرسور خروجی فشار بودن ثابت راپولیتروپیک ارتفاع است مجبور کمپرسور کند،‏ تغییر ناگهانی صورت به ورودی ورودیگاز دبی باید هدف این به دستیابی برای ثابت سرعت یک در دهد.‏ افزایش Surgeپدیده بروز اصلی دالیل شویم.‏ نزدیک Surge محدوده به یعنی یابد،‏ کاهش کنیم.‏دستهبندی زیر صورت به میتوانیم را مرکز از گریز کمپرسورهای در دما(‏تغییر گاز،‏ ترکیب ورودی)تغییر گاز مخصوص وزن تغییر - الکتروموتوری(‏سیستمهای پروانه)در چرخش سرعت کاهش - گازجریان مجاری در گرفتگی - کمپرسورپوسته و پروانه سایش - خروجیدر فشار افزایش لزوم اثر در دبی کاهش - بهگاز(‏ زیاد زیاد)حجم دبی محدوده کمپرسور کار منحنی در میدانیم همچنین آندر توربین کارکردن و میباشد صخرهسنگی)‏Stonewall‏(‏ و عمودی صورت زاویهکمپرسور عملکرد از ناحیه این در نمیشود.‏ توصیه و نبوده پایدار محدوده مجرایکاهش باعث که میشود زیاد آنچنان گاز زیاد سرعت دلیل به گاز تالقی کاهشباعث پدیده این بروز میدهد.‏ روی Chock پدیده و میشود گاز ورودی دهد.‏روی نیز Surge پدیده درنتیجه و میشود سیستم به ورودی گاز دبی شدید یاطاقانها،‏زودهنگام خرابی و فرسایش باعث میتواند مجموع در Surge پدیده دیدنآسیب کمپرسور،‏ بدنه و دمایگاز افزایش آببندی،‏ سیستم دیدن آسیب اینشود.‏ آزاردهنده و زیاد صدای و سر بروز نهایت در و گیربکس و راهانداز سیستم Surgeناحیه به کمپرسور کار نقطه شدن نزدیک که است اهمیت حایز نیز موضوع ومونیتور نتیجه در میشود.‏ نیز کمپرسور بازده افت درنتیجه و دبی کاهش باعث ثابتدر آسیب،‏ از کمپرسور محافظت بر عالوه کمپرسور کار نقطه نمودن کنترل ازهدف این به دستیابی برای میباشد.‏ موثر نیز کمپرسور دبی و بازده داشتن نگه برخیمیکنند.‏ استفاده Anti-Surge Control نام به ویژهای کنترل سیستم میکنند.‏ارائه نیز را سیستم این کمپرسور،‏ سازنده شرکتهای کمپرسورعملکرد محدودههای 4: شکل میباشد.‏امکانپذیر بیخطر سایرگازهای یا هوا انتقال فشردهسازی،‏ مثل فرایندهایی پدیدهوقوع سرعت دارد اهمیت سیستم نوع این طراحی در که مهمی نکات از سیستمو ابزاردقیق تجهیزات ساخت فناوری به دستیابی از قبل میباشد.‏ Surge سیستمهایساخت و طراحی در اصلی مشکل سرعت این باال،‏ پاسخ سرعت با کنترل ساختفناوری در پیشرفت با همزمان اما میگردید.‏ محسوب Anti-Surge سرعتبا تجهیزات ساخت امکان نیز کنترل بخش در باال،‏ سرعت کمپرسورهای ازپیچیدهتر کمپرسورها،‏ در Surge مسئله مجموع در گردید.‏ امکانپذیر باال عملکرد هب مسئله این که سنگینی خسارتهای دلیل به میباشد.‏ پمپها در مشاببه مشکل برایرا گریزازمرکز کمپرسورهای میآورد،‏ وارد آن با مرتبط تجهیزات و کمپرسور سیستمبه صحیح عملکرد از اطمینان برای همچنین و شده یاد مشکالت از اجتناب است.‏شده تشکیل زیر بخش 3 از سیستم این مینمایند.‏ مجهز Anti-Surge سیستمقسمت به آن انتقال و کمپرسور خروجی فشار و دما اندازهگیری سیستم 1- کمپرسورکنترل Anti-Surgeسیستم »4 دارد.‏شباهت پمپها در Minimum flow پدیده به زیادی حد تا Surge پدیده میکنندسعی ورودی،‏ به خروجی جریان از بخشی(‏Recycle‏)‏ برگشت با آنجا در راههایاز یکی نیز اینجا در نشود.‏ کمتر مجاز حد از ورودی دبی مقدار هیچگاه راهمیباشد.‏ 6 شکل همانند جریان چرخش با ورودی دبی کنترل ،Surge کنترل برایفقط روش این میباشد.‏ کردن Vent طریق از خروجی در فشار تخلیه دیگر،‏ Anti-Surge valveاز نمونه یک 5: شکل

29پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه شدنموجدار منحنی ریاضی معادله کنترل سیستم بخش در کنترل،‏ سیستم 2- تامیکند نظارت همواره کنترل سیستم و شده نصب کمپرسور )Surge curve( نقطهکارشدن نزدیک محض به داشتهباشد.‏ کافی فاصله Surge مرز از کار نقطه ایناز را کار نقطه دورکردن جهت الزم فرامین کنترل،‏ سیستم شده،‏ اشاره مرز به میکند.‏ارسال شده نصب کنترلی تجهیزات به مرز ابزاردقیقتجهیزات و شیر نظیر اندازهگیری و کنترلی تجهیزات 3- كمپرسورهر از محافظت مینمایند،‏ استفاده کمپرسور چندین از که سیستمهایی در كمپرسورهر براي که اختصاصی Anti-surge كننده كنترل سيستم يك توسط وAnti-surge Valve پايين شدت با درجريان شود.‏ مي انجام است،‏ شده طراحي محافظتاحتمالي صدمات برابر در کمپرسورها از Anti-surge کنترل سيستم بهو گرفته هوايي ازكولرهاي بعد را باال فشار با گاز ، Anti-surge سيستم ميکند.‏ بهحال این در نمود،‏ سرد میتوان را برگشتی گاز ميکند.‏ ارسال ورودي Drum Hot bypassسیستم به گاز نکردن سرد صورت در میگویند.‏ Cold bypass سیستم bypassلوله مناسب،‏ فاصله وجود صورت در که نمود دقت باید البته میشود.‏ گفته کرد.‏خواهد ایفا را حرارتی مبدل نقش Prime moverمحرکه نیروی »5 الکتروموتور،‏توسط میتواند کمپرسور موردنیاز محرکه نیروی عملی،‏ نظر از گردد.‏تامین بخار توربین حتی و گازی توربین گازی،‏ موتورهای دیزلی،‏ موتورهای غالباً‏عملیاتی،‏ مهم پارامترهای سایر و اقتصادی نظر از اما گستردگی،‏ این علیرغم رد گاز سوخت وجود دلیل به میشود.‏ محدود کمتری گزینههای به انتخابها تعداد واستدالل این میباشد.‏ گازی توربین یا موتور انتخاب اولین کمپرسور،‏ نزدیکی کمپرسورهایمحرکه نیروی تامین برای بیشتر گردیده باعث آن با مرتبط محاسبات گازیتوربینهای از فشار تقویت ایستگاههای یا انتقال خط ابتدای گریزازمرکز مرحلهای3 کمپرسور 7: شکل کمپرسورهایمحرکه نیروی تامین برای گازی موتورهای از استفاده شود.‏ استفاده دارند،‏ترجیح گازی توربینهای به نسبت فرایند،‏ در استفاده مورد برگشتی و رفت دارند.‏محدودیت متغییر سرعت همچنین و راهاندازی دفعات نظر از توربینها که زیرا درمتغیر سرعت امکان همچنین و آسان و متعدد راهاندازی امکان بسیارخوب،‏ بازده رقیبعنوان به همواره محرکه نیروی نوع این که گردیده باعث الکتروموتورها برقنمودکه دقت نکته این به باید باشد.‏ مطرح گازی توربینهای و موتور جدی سوختاز استفاده کلی بازده ترکیبی،‏ سیکل یک در گازی توربین منبع از شده تولید Prime moverیک انتخاب هرحال به میدهد.‏ افزایش توجهی قابل میزان به را درمیباشد.‏ پروژه هر خاص فنی و اقتصادی بررسیهای تابع پروژه،‏ هر برای مناسب خطبه خروجی CNG ارسال به مربوط محرکه نیروی و کمپرسور سیستم طراحی حتیتوقف زیرا میباشد،‏ اعتماد قابل و وقفه بدون کارکرد پارامتر،‏ مهمترین انتقال وکمپرسور بر عالوه میگذارد.‏ جای بر پاالیشگاه بر نامطلوبی تاثیر مدت کوتاه گیربکس،‏نظیر واسط تجهیزات به مربوط فناوری اخیر سالهای در محرکه نیروی بیرینگهایمثال عنوان به است،‏ پیداکرده توسعه خوبی به نیز آببندی و شفت شود.‏بیشتر نهایی بازه و برسد حداقل به تلفات میزان تا گردیدهاند باعث مغناطیسی موازیآرایش 6« مشاهدهرا مرحلهای 3 گیربکس دارای کمپرسور دستگاه یک 7 شکل در شکلمیباشد.‏ مناسبی عملکرد دارای کمپرسور این تقارن وجود دلیل به مینمایید.‏ اینمیباشد.‏ طبقات محوری اضافهکردن کمپرسورها،‏ در طبقات افزایش از دیگری طراحیآنکه ضمن میشوند،‏ متصل یکدیگر به سری صورت به عموماً‏ طبقات میباشد.‏امکانپذیر نیز موازی اتصال ازمنظور است.‏ دیگری موضوع موازی،‏ آرایش از منظور که نمود دقت باید سیستمهایکامالً‏صورت به کمپرسور نیاز مورد تعداد به استفاده موازی،‏ آرایش اینمکش بخش میباشد.‏ یکدیگر کنار در مستقل محرکههای نیروی با مستقل مشترکهدر یک در هم با نیز آنها خروجی بخش و میباشد مشترک کمپرسورها عملکردو کمپرسور هر روی بر بار کاهش آرایش،‏ این حسن میگیرد.‏ قرار بهنسبت را بهرهبردار اطمینان آرایش این میباشد.‏ آنها (Redundant) جایگزین مینماید.‏جلب سیستم مطمئن عملکرد Anti-Surgeنمونه سیستم یک 6: شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 32 گازطبیعیسازی فشرده زیادصنعتی،‏ یا مسکونی مناطق تا گازطبیعی چاههای فاصله غالباً‏ استخراجگازطبیعی از عمدهای بخش حاضر حال در دیگر سوی از میباشد.‏ بهسوخت این ایمن و اقتصادی انتقال میشود.‏ مصرف سوخت عنوان به شده،‏ انتقالشدن اقتصادی برای میباشد.‏ زیادی اهمیت دارای مصرفکننده ازلوله خطوط طریق از آن انتقال و CNG صورت به گاز نمودن فشرده میکنند.‏ مایع یا فشرده را آن گازطبیعی،‏ منتقللوله ازطریق آن از بیشتری حجم گاز،‏ نمودن فشرده با که زیرا میباشد پرکاربرد و اقتصادی روشهای تقویبتایستگاه کمتری تعداد به فشار افزایش به توجه با همچنین و اصطکاک از ناشی تلفات کاهش میشود،‏ باCNG انتقال لوله،‏ خط انتقال و نمودن فشرده برای شده ذکر محاسن و بودن ایمن علیرغم میباشد.‏ نیاز فشار روشیمایعسازی]‏LNG‏[‏ فناوری نمیگردد.‏ محسوب مناسبی و ایمن روشی زیاد،‏ حجم در تانکر یا کشتی همچناناما LNG صورت به انتقال فناوری توسعه علیرغم میکند.‏ امکانپذیر را تانکر یا کشتی ازطریق حمل که است اقتصادی و ایمنتر جدیدتر،‏ حجمدرصد 80 از بیش دارد.‏ کاربرد سال در مترمکعب میلیارد 6 تا 1/5 گاز حجم و کیلومتر 2500 از کمتر مسافتهای در CNG لوله خطوط از استفاده پتروشیمیصنایع در استفاده برای را سنگینتر ترکیبات گاز پاالیشگاههای در و میدهد تشکیل متان گاز را LNG حجم از درصد 95 از بیش و CNG رب عالوه واحد این در میشود.‏ استفاده گاز فشردهسازی برای کمپرسور از گازطبیعی،‏ واحدفشردهسازی در میکنند.‏ جدا مایع تولیدسوختهای و میشود.‏استفاده نیز گاز کردن خنک برای هوایی کولرهای و کم(‏ بسیار احتمالی)احتمال آب جداسازی برای Drum از کمپرسور

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 33واحد - 106 ارسال گاز به خط انتقالهدف از اين واحد تحويل گاز با فشار مورد نياز به خط انتقال گازسراسري ] [IGAT مي باشد.‏ گاز تصفيه شده از واحد 105 با فشار58°C و دماي 90 barg به عنوان خوراک وارد این واحد شده و گاز فشرده شده،‏ شامل حداقل‎80‎ درصد متان با فشار 50°C و دماي 32 bargخروجی واحد مي باشد.‏ گاز تصفيه شده از چهار واحد بازيافت اتان (105 (Unit از طريق يك خط اصلي وارد اين واحد ميگردد.‏ اين واحدداراي هفت رديف مجزا ميباشد كه براي دو فاز 15 و‎16‎ طراحي شده است و يك خط اصلي مشترك ،)Header( گاز تصفيه شده را بهكمپرسورهاي واحد تحويل ميدهد.‏ در اين واحد نيروي محركه كمپرسورها از طريق توربين هاي گازي تأمين ميگردد و گاز توسطكمپرسورها تا فشار مورد نياز سيستم فشردهسازي ميشود.‏ به این واحد عالوه بر گاز تصفیه شده واحد 105، پروپان و بوتان تصفيه شدهاز واحد ‎114‎و‎115‎‏،‏ گاز مصرفي توربين از واحد 122، هواي ابزاردقيق مورد نياز از واحد 123، نيتروژن مورد نياز از واحد124، آب نمکزدايي شده از واحد 126 نیز وارد میشوند.‏ از طرف دیگر عالوه بر گازصادراتی فشرده شده و دارای فشارالزم که به خط انتقال )IGAT( تزریق میگردد،‏ بخشي از گاز مورد نياز برايسوخت رساني به واحد 122، ارسال به مشعل فشار قوي و متوسط و پايين،‏ در واحد، 140 دیگر خروجیهای واحد 106محسوب میگردند.‏ ظرفيت این واحددر فازهای ‎15‎و‎16‎ جمعاً‏ برابر با2000 MMSCFD ميباشد.‏

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 34 هزینههاکاهش و ایمنی افزایش جهت در گاز و نفت بزرگ شرکتهای اقدامات درخصوص به هوشمند و خودکار سیستمهای از استفاده امروزه که است شده موجب آنهادر کارکنان برای زیادی بالقوه خطرات که اقیانوسها و دریاها اعماق نظیر نواحی شود.‏تبدیل (R&D) وتوسعه تحقیق بخش در مباحث اساسیترین از یکی به دارد،‏ وجود نفتسکوهای از بازرسی برای غواصها از استفاده جای به پیشرفته بسیار رباتهای از اکنون هم بیشتردارند،‏ وجود دنیا سرتاسر در تولید درحال سکوی 6500 از بیش میشود.‏ استفاده گاز و دارند.‏عمر سال 20 از بیش آنها از بعضی دارندکه شده جوشکاری و فلزی ساختاری سکوها این قدرتانتقال وکابلهای متعدد وکنترلی برقی مکانیکی،‏ فرایندی،‏ تجهیزات دارای سکوها این میباشند.‏فرایندی لولههای و مفیدعمر افزایش و تولید فرایند بهبود راه در فزایندهای تالش بزرگ شرکتهای امروزه مدتیبه سکوها از بعضی است شده موجب موضوع این میکنند،‏ دنبال نفتی میدانهای اقتصادی ازحاصل ترکهای تدریج به بگیرند.‏ قرار استفاده مورد اولیه طراحی عمر از بیشتر ای کابلها پوشش میشوند باعث و توسعهیافته جوش،‏ درنقاط )Fatigue خستگی)‏Cracks ازبازرسی تولید،‏ تداوم از اطمینان و ایمنی برای است الزم راستا این در برود.‏ بین از لولهها پذیرد.‏انجام منظم صورت به زیرآب بخشهای غواصانتوسط درگذشته که را کارهایی که یافتهاند توسعه گونهای به رباتها حاضر حال در میباشد.‏زیر موارد شامل فعالیتها این دهند.‏ انجام مناسبی وکیفیت دقت با را میشد،‏ انجام ویژه دریاییموجودات از جوش نقاط پاکسازی 1« Eddy Currentیا Magnetic Particle Inspection روشهای از استفاده با جوش بازرسی 2« )SacrificialAnodes( فداشونده آندهای اندازهگیری 3« )SteelTubular( فوالدی دیواره ضخامت اندازهگیری 4« انتقالمسیر سالمت از اطمینان و کابلها محافظ پوشش از بازرسی 5« دریازیر در جوش تست روشهای مورد در بیشتر اطالعات داردحضور فعال طور به نیز ایران در که TWI موسسه توسط نامبه رباتها این از جدیدی نسل است.‏ ارائه قابل دیگرینوع همچنین و ROV[Remote Operated Vehicle] حالدر AUV[Autonomous Underwater Vehicle] نام به یکROV میباشند.‏ استفاده مورد وسیعی طور به حاضر کهمیباشد درآب رفتن فرو قابلیت با سرنشین بدون سیستم برق،‏جریان انتقال ، )Umbilical( بندنافی اتصال یک بوسیله بهآب سطح به را نیاز مورد ویدیویی لینک و نیاز مورد دیتای سطحدر اپراتور به نیاز که ها ROV هوشمند نوع دارد.‏ عهده نیازمورد الکتریکی توان تولید به قادر یا و باشد نداشته آب کههوشمندی نمونههای میشوند.‏ نامیده AUV باشد خود آنهابه دراصطالح و میباشند AUV و ROV از ترکیبی مدلی مورددر بحث دارند.‏ وجود نیز میشود گفته )Hybrid( هیبرید مقالهاین در میباشد.‏ گسترده بسیار سیستمها این از هرکدام باشیم.‏داشته تجهیزات این به مختصر اشارهای است شده تالش کفدر LMRP از RISER بریدن درحال را ROV یک 2 شکل میدهد.‏نشان دریا تجهیزاتاین R&D دورنمای از مواردی ذکر با انتها در برایمدرن های AUV و ها ROV میبریم.‏ پایان به را بحث نیرویاز استفاده روشهای و غواصان جایگزین بتوانند اینکه بتوانند:‏باید شوند دریایی سکوهای از بازرسی برای انسانی دقیقصورت به بتواند کنندکه استفاده رباتیکی بازوهای از 1« بهقادر یا کنند اندازهگیری جوش نقاط در را ترک عمق باشند.‏مختلف زوایای در لوله خطوط و وتعمیرکابل نصب محولهکارهای صفر )Visibility( دید قابلیت با محیطی در 2« دهند.‏انجام را بامطابق جدیدی استانداردهای و بازرسی روشهای 3« شوند.‏معرفی رباتها خصوصیات مراجع:‏1- Mobile Robots for Offshore Inspection andManipulation: Birgit Graf, Kai Pfeiffer, and HaraldStaab, Fraunhofer, International PetroleumTechnology Conference in Dubai, U.A.E., 4–6 December20072- Robots Taking Over the Job On Offshore Oil DrillingPlatforms: From: SINTEF, December 31, 20073- Mobile robots for offshore inspection and manipulation:Bengel, M.; Pfeiffer, K.; Graf, B.; Bubeck, A.;Verl, A.; Fraunhofer IPA, Stuttgart, Germany,Intelligent Robots and Systems, IROS 2009. (IEEE/RSJ)4- Sharif university of technology, SEDRA ROV, H.Borhan, M.H. Saghafi, H. Fiouz, S.Baiyat, H. Khasteh,فراساحلیتاسیسات از بازرسی رباتهاتوسط گاز و نفت مصلینژادمحمد : تنظیم و تهیه رسولینژادرضا .B Taheriشریف صنعتی دانشگاه ساخت تحقیقاتی ROV 1: شکل

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 35شکل 2: برش لوله کف دریا بوسیله کاتر الماس با هدایت ROV

36 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیمعرفي كتابتهیه وتنظیم : زینب برومندSolar Power for Your HomeDavid S. FindleyMcGraw-Hill2010ISBN: 978-0-07-166785-2نام كتاب:‏نويسنده:‏انتشارات:‏سال انتشار:‏شابك:‏اين كتاب در 12 فصل و 198 صفحه توسط McGraw-Hill منتشر شده است.‏ در این کتاب نویسنده در ابتدا تاریخچهانرژی خورشیدی را بیان نموده و در ادامه،‏ ابتدا به انواع روشهای دریافت و تبدیل انرژی خورشیدی پرداخته است در فصول4 و 5 نویسنده به بهینهسازی مصرف انرژی و انرژی با هزینه صفر پرداخته است.‏ فصل ششم این کتاب،‏ به تهیه یک پالن برایاستفاده خانگی اختصاص یافته است.‏ فصل هفتم کتاب به صورت کامل سیستم PV را تشریح نموده است.‏ فصل 12 این کتاببه آینده انرژی خورشیدی شامل Thin-film و میکرو/‏ نانو پانلها اختصاص یافته و در سایر فصول نحوه دریافت و متمرکزکردن انرژی خورشیدی تشریح شده است،‏این کتاب میتواند مرجع عملی برای مهندسان و تکنیسینهای عالقهمند به حوزه انرژی خورشیدی باشد.‏ تصاویرکاربردی از ویژگیهای مثبت این کتاب میباشد.‏Refrence Book on Chemical EngineeringD. SenNew Age International2005ISBN: 978-81-224-2331-0نام كتاب:‏نويسنده:‏انتشارات:‏سال انتشار:‏شابك:‏اين كتاب در 55 فصل و 352 صفحه توسط New Age International منتشر شده است.‏ در این کتاب نویسنده مفاهیممهندسی شیمی،‏ تجهیزات و فرایندهای مرتبط با این رشته و محاسبات موردنیاز را به صورت خالصه بیان نموده است.‏ این کتابمناسب مطالعه دانشجویان و مهندسین تازهکار در حوزه طراحی فرایندی میباشد.‏ از طرف دیگر این کتاب به عنوان مرجع نیزمیتواند در کتابخانه شرکتهای طراحی یا واحدها و کارخانههای فرایندی مورد استفاده قرار گیرد.‏ توجه همزمان به تئوری و کاربردهای عملی و همچنین ارتباطمهندسی شیمی با برنامهریزی و کنترل پروژه باعث گردیده که این کتاب همزمان مناسب استفاده کمک درسی دانشگاهی و مرجع عملی مهندسان و تکنیسینهای حوزهنفت،‏ گاز،‏ پتروشیمی،‏ صنایع کاغذ،‏ صنایع شیمیایی و نیروگاه باشد.‏ کیفیت بسیار مطلوب چاپ و تصاویر از دیگر ویژگیهای مثبت این کتاب میباشد.‏برای تهیه نسخه PDF کتابهای معرفی شده در این بخش یا منابع مقاالت،‏ درخواست خود را به آدرس safireomid@sepanir.com ارسال نمایید.‏

37پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه تابشپایه بر ارتفاع اندازهگیری گودرزیمهندس زیرنظر سفیرامید تحریریه قاآنیمهندس فنی:‏ ویرایش و بازبینی قدیمیتریناز میتوان را وزن،‏ اندازهگیری کنار در ارتفاع اندازهگیری است.‏داشته نیاز و عالقه آنها اندازهگیری به بشر که دانست پارامترهائی تااما میباشد.‏ مفهوم این ساله 5000 حداقل تاریخ نشاندهنده باستانی آثار علمیمبنای دارای ارتفاع اندازهگیری ویژه به اندازهگیری طوالنی سالهای قرندو در غوطهوری و چگالی درباره ارشمیدس مهم کشف با نبود.‏ مشخصی کنترلو اندازهگیری اولیه سیستمهای طراحی میرسد نظر به میالد،‏ از قبل تکاملاصل این پایه بر حمام خزینههای و حوضها مخزن،‏ در مایع ارتفاع نظیردانشمندانی نام به تنها اندازهگیری حوزه در اروپا صنعتی انقالب تا یافتند.‏ سیستمهمچنین و رازی زکریای و عمرخیام ، Ctesibius ارشمیدس،‏ میشویم.‏مواجه ایرانی ناخدای سندباد به منسوب سوند نام با عمق اندازهگیری نظیرمختلف پژوهشگران توسط فراوانی تالشهای میالدی 17 قرن ابتدای از Robert‏(Hooke( هوک رابرت فرانسوی،‏ فیزیکدان )Pierre Vernier( ورنیه ومخترع (Henry Maudslay, (1771-1831 مادسلی هنری و انگلیسی دانشمند سویاز شد.‏ آغاز میکرومتر 3 دقت با میکرومتر سازنده و انگلیسی ابزارساز آنهاداخل در مایع ارتفاع بود الزم که صنعتی مختلف تجهیزات ساخت دیگر اینبه مخترعین و پژوهشگران سایر گردید باعث شود،‏ دیده یا اندازهگیری و نفت پاالیشگاههای و تأسیسات توسعه و نفت کشف با شوند.‏ عالقهمند حوزه بهکنترل و ابزاردقیق تجهیزات حوزه در پیشرفت و توسعه تحقیق،‏ سرعت گاز،‏ بدوننفتی واحد یک تصور امروزه که گونهای به یافت افزایش زیادی میزان میباشد.‏دشوار بسیار کنترل سیستم و دقیق اندازهگیری تجهیزات آبجریان وصل یا قطع برای مخزن یا حوض در آب ارتفاع اندازهگیری اولیناز میتوان را خواسته این میباشد.‏ ابتدائی بسیار خواستهای ورودی،‏ یکشناورشدن آورد.‏ حساب به اندازهگیری تجهیزات ساخت محرکهای هک میباشد روشی سادهترین آب از سبکتر جنس از گوی یا توخالی گوی بدوناندازهگیری غالباً‏ کارگرفت.‏ به آب ارتفاع اندازهگیری برای میتوان کنترلمشابه کنترلی،‏ سیستم سادهترین در ندارد.‏ چندانی فایده ارتفاع کنترل یکتوسط که توخالی گوی یک از میتوان آبی کولرهای در آب ارتفاع اندازهگیرینمودکه توجه باید البته نمود.‏ استفاده است،‏ متصل شیر یک به اهرم ارتفاعاندازهگیری برای مختلفی سیستمهای و نمیباشد مایعات مختص ارتفاع یاپودری شیمیایی مواد و سیمان نگهداری انبارهای یا گندم سیلوهای در تاشده باعث متعددی عوامل میشوند.‏ ساخته و طراحی نیز شکل دانهای اندازهگیریمثال عنوان به باشد.‏ داشته زیادی تنوع نیز اندازهگیری روشهای ومخزن در اسیدسولفوریک ارتفاع اندازهگیری با مخزن یک در آب ارتفاع دردارد.‏ تفاوت کامالً‏ ذوب،‏ کوره در مذاب مواد ارتفاع اندازهگیری همچنین استفادهغیرتماسی روشهای از باید مذاب یا خورنده مواد ارتفاع اندازهگیری ندارد.‏کاربرد اینجا در مایعات سایر برای متداول روشهای اغلب و نمود

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 38 گازو نفت صنعت در اندازهگیری فرآورده،‏نفتخام،‏ ذخیره مداوم و دقیق اندازهگیری همانندگاز و نفت صنعت در جانبی فرآوردههای و موادشیمیایی میباشد.‏الزم و اهمیت با دیگر،‏ صنایع در اندازهگیری اهمیت اندازهگیریرا سیاالت میزان و حجم اصلی دلیل دو به کلی صورت به ازاطمینان حصول منظور به ذخیره میزان کنترل اول دلیل میکنیم.‏ ازاطالع یا مخزن به سیال ارسال تداوم برای خالی ظرفیت وجود دلیلمیباشد.‏ ورودی،‏ خوراک عنوان به سیال ذخیرهکافی وجود میتواناول دلیل توضیح در میباشد.‏ اندوخته میزان اندازهگیری دوم بسیاراست ممکن مخزن ذخیره مناسب کنترل عدم که گفت سیالارسال نماید.‏ وقفه دچار را تولید عملیات تداوم یا باشد خطرناک باعثمخزن در سیال ارتفاع کنترل عدم و مخزن یک ظرفیت از بیش غالباً‏اینکه به توجه با گاز و نفت صنعت در و شده سیال شدن سرریز ازکه زمانی دیگر سوی از میباشد.‏ انفجار یا احتراق قابل سیال این میشود،‏استفاده کمپرسور یا پمپ یک ورودی ذخیره عنوان به مخزن دیدنصدمه باعث کمپرسور یا پمپ کنترل بدون مخزن شدن خالی میزاناست الزم همواره دوم دلیل توضیح در میشود.‏ تجهیزات این برایاطالعات این دانستن بدانیم.‏ را سیستم کل در سیال موجودی اندازهگیریاز هدف خالصه صورت به دارد.‏ اهمیت برنامهریزی از:‏عبارتند مایع سطح پایانههادر بارگیری و تخلیه جهت شده حفاظت انتقال 1- )Custody transfer()Inventorytransfer( ذخایر مدیریت و ذخیره موجودی کنترل 2- (Process level monitorفرایند سیال ارتفاع وکنترل نمایش 3- and control transfer)وحجم ارتفاع،‏ بر عالوه )Inventory یا ذخیره)‏Custody مخازن در وسیلهبه اگرچه شود.‏ اندازهگیری است الزم نیز وزن موارد برخی در ار شده منتقل سیال وزن و حجم میتوان هم دقیق جریانسنجهای بامخزن موجودی مقدار دانستن هرحال در اما کرد،‏ اندازهگیری دردارد.‏ اهمیت بسیار آن احتمالی نشت یا سیال بخارشدن به توجه آنارتفاع است الزم که دارد وجود نیز آب الیه یک غالباً‏ مخازن این عالوهمیشود.‏ گفته Water interface الیه این به شود.‏ اندازهگیری مخزنداخل در دما مشاهده و اندازهگیری شده،‏ اشاره مقادیر بر ارتفاعبر عالوه سیال وزن آوردن دست به برای دارد.‏ زیادی اهمیت شود.‏اندازهگیری نیز سیال فشار است الزم متعددیروشهای به پارامترها سایر و ارتفاع اندازهگیری شناورسنجهای سطح از استفاده مخازن،‏ مورد در است.‏ امکانپذیر راداریو )Servo tank gauging( موتوری ،)Float & Displacer( دیگرروشهای از معمولتر RTG[Radar Tank Gauging] اینمجموعه که رسیدهاند نتیجه این به تدریج به سازندگان میباشد.‏ وپردازش توانائی که مناسب افزار نرم یک همراه به اطالعات یکپارچهسیستم یک صورت به را باشد داشته را اطالعات استخراج ATGs[Automatic Tankمخزن خودکاراندازهگیر سیستم نام تحت تجهیزاتموردنیاز تعداد شامل سیستم این میکنند.‏ ارائه Guages] و تقویتکننده اطالعات،‏ ارسال تجهیزات و کابل اندازهگیری،‏ میباشد.‏PC base عموماً‏ کنترل سیستم یک و مخابراتی تجهیزات ضمنکه میشوند انتخاب شکلی به میباشند،‏ RTG شامل غالباً‏ که اندازهگیری تجهیزات این ارسالو اندازهگیری مداومت و بودن صحیح از بهرهبردار نیاز،‏ مورد پارامترهای همه اندازهگیری نظیراضافه امکانات که است یافته توسعه شکلی به ATGs مجموعه شود.‏ مطمئن نیز اطالعات هیدرواستاتیکآزمون همچنین )Leak detector( مخازن در نشت اندازهگیری و تشخیص اندازهگیریسیستم،‏ این در اندازهگیری قابل موارد دیگر از میباشند.‏ دارا نیز را )Hydrostatic test( انتقالخط در نشت تشخیص امکان سیستم این با میباشد.‏ بخار میزان اندازهگیری و Sump در لجن دارد.‏وجود نیز اندازهگیریروشهای ایناز برخی است.‏ شده ابداع مخازن در مایع ارتفاع اندازهگیری برای متعددی روشهای دیگربرخی و میشوند ساخته سادهای المانهای و اصول پایه بر شناور گوی از استفاده نظیر روشها اندازهگیریروشهای میشوند.‏ ساخته پیشرفته تجهیزات و اصول پایه بر راداری اندازهگیری نظیر سرعتو دقت واسطه به اما داشتهاند،‏ کاربرد صنعتی مجتمعهای و کارخانهها در گذشته از متعارف عدمدلیل به طوالنی عمر طول درجهحرارت،‏ نظیر جانبی اطالعات تولید امکان مناسب،‏ بسیار پاسخ ایناز استفاده تدریج به برتابش،‏ مبتنی فناوری تجهیزات شدن اقتصادی همچنین و سیال با تماس : 1شکل Tank farm

39پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه اختالفاندازهگیری مایع،‏ سطح مشاهده پایه بر میتواند اندازهگیری پایه اصول نظر از میباشد.‏ گسترش حال در فناوری اندازهگیریتجهیز نوع چند یا نوع یک ساخت و طراحی منشاء هرکدام پایه اصول این انجامشود.‏ وزن اندازهگیری و فشار سونار/‏،)Radar( رادار مبنای بر اندازهگیری ،)Gauge glass( شیشهای نشاندهنده با مثال:‏ عنوان به میباشند ابزاردقیق رامایع سطح مستقیم صورت به میتوان )Laser( لیزر اندازهگیری ،)Sonar/Sonic/Ultrasonic( اولتراسونیک سونیک/‏ Ball float, Capacitance sensor, Conductivity, Chain float, Displacer, Magnetic bondنمود.‏ مشاهده ستونوزن به توجه با Loadcell توسط وزن اندازهگیری در میباشند.‏ سیال سطح غیرمستقیم مشاهده برای روشهائی )Differentialpressure( فشار اختالف روش در نهایت در و میشود محاسبه مایع ارتفاع مایع چگالی و شده اندازهگیری و ارتفاع میان رابطه از استفاده با شده اندازهگیری فشار اختالف میشود،‏ اندازهگیری سیال پایین و باال در فشار ایندر میآید بر مطلب این عنوان از که همانگونه میدهد.‏ نشان ما به را مایع ارتفاع راحتی به فشار،‏ سعیبعدی شمارههای در و میباشد تابش پایه بر اندازهگیری تجهیزات معرفی ما قصد مقاله و تابش برپایه اندازهگیری معرفی به ادامه در بنابراین بپردازیم،‏ دیگر انواع بررسی به خواهیمکرد برمبنایاندازهگیری سیستمهای انتخاب که نمود دقت باید البته میپردازیم.‏ راداری روش ویژه به برایرادار سیستم از استفاده مثال عنوان به نمیباشد.‏ مناسب شرایطی همه در و کاربردها همه برای تابش تجهیزاتگراننوع این اینکه یا نمیباشد،‏ مناسب سانتیمتر]‏ 20 درشت[باالی دانهبندی با کلوخهای و جامد مواد بدونمایعات حاوی مخازن برای رادار سیستم که گفت میتوان مجموع در نیستند.‏ اقتصادی کاربردها بیشتر برای و میباشند قیمت : 1شکل نمونهیک رادارآنتن مخزنحجم و مایع ارتفاع میان رابطه : 2 شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 40 ازاستفاده جامد و خشک مواد ذخیره مخازن و سیلوها برای و میباشد مناسب بسیار کف سیستماز بزرگ بسیار ابعاد با اندازهگیری در همچنین میباشد.‏ مناسبتر اولتراسونیک سیستم ارتفاعاندازهگیری در اینکه آخر نکته میشود.‏ استفاده هستهای تابش پایه بر اندازهگیری اندازهگیریتجهیزات از ترکیبی از غالباً‏ دقیقتر و کاملتر اطالعات به دستیابی برای مخزن میشود.‏استفاده تابشبرپایه ارتفاع اندازهگیری دررادیویی امواج داد نشان )Heinrich Hertz( هرتز هنریش که میالدی 1886 سال از میتوانامواج این توسط که گرفت شکل ایده این میشوند،‏ منعکس جامد اجسام به برخورد چشمهتا جسم این فاصله همچنین و نه یا دارد وجود محدوده یک در جسمی داد تشخیص امواجبر مبتنی فناوری پیشرفت با و ایده این پایه بر میباشد.‏ چقدر امواج تابشکننده ایناز استفاده نظامی اهمیت دلیل به ساختهشد.‏ RADAR نام به تجهیزی الکترومغاطیس،‏ دومجهانی جنگ طول در دشمن،‏ کشتیهای و هواپیماها وجود تشخیص در دستگاه ومستقل صورت به آمریکا و شوروی هلند،‏ ایتالیا،‏ فرانسه،‏ ژاپن،‏ بریتانیا،‏ آلمان،‏ کشورهای نظامی،‏عرصه در فناوری این کنون تا زمان آن از پرداختند.‏ فناوری این توسعه به سری یافتهتوسعه گسترده بسیار صورت به ... و جادهای ناوبری فضائی،‏ و هوائی صنایع کشتیرانی،‏ آناز استفاده حوزه تدریج به فناوری،‏ این ابداع زمان از است.‏ قرارگرفته استفاده مورد و خلبان،‏توسط فرودگاه موقعیت دیدن یا هوائی ترافیک وضعیت تعیین است.‏ یافته گسترش تاگردیده باعث خودرو،‏ دو میان فاصله تعیین برای خودروها در استفاده رباتها،‏ در استفاده شوند.‏کوچکسازی توجهی قابل میزان به فناوری این با مرتبط تجهیزات اخیر سالهای در ازمیتوان و نمیشود محدود الکترومغناطیس امواج حوزه به تابش از استفاده حوزه این در اگرچهکرد.‏ استفاده نیز گاما اشعه نظیر هستهای پرتوهای همچنین و فراصوت صوت،‏ لیزر،‏ مواداندازهگیری در و است بوده تماس بدون اندازهگیری تجهیزات،‏ این از استفاده ایده بسیاردقت و کارائی دلیل به اما میباشند،‏ کارآمد بسیار مشابه شرایط و موادمذاب خورنده،‏ معلقذرات و غبار به رادار حساسیت و پرتوها زاویه میان رابطه : 3 شکل حالدر تجهیزات این تولید هزینههای کاهش و مناسب عمر طول خوب،‏ دیگراندازهگیری تجهیزات از میتوان که کاربردها از برخی در حاضر البتهاست.‏ قرارگرفته بهرهبرداران و طراحان توجه مورد نیز کرد،‏ استفاده بایدکه دارند محدودیتهایی نیز تابش بر مبتنی سیستمهای نمود دقت باید موادسیلوی در ارتفاع اندازهگیری برای مثال عنوان به نمود،‏ دقت آنها به بهرادار سیستم سانتیمتر 20 از بزرگتر دانهبندی با جامد محصول یا اولیه تابشیغیر یا تابشی دیگر سیستمهای از باید و نمیباشد مناسب عنوان هیچ راجامد ذرات و غبار و اندازهگیری دقت میان رابطه 3 شکل نمود.‏ استفاده حتماً‏اندازهگیری تجهیزات همه که کرد دقت باید میدهد.‏ نشان ار اندازهگیری شرایط مناسبترین میتوان غالباً‏ اما دارند.‏ محدودیتهایی برد.‏باال ممکن حد تا را اندازهگیری دقت و نمود مهیا 5شکل راداریسیستم یک الکترونیک بخشهای 4: شکل

41پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه رادارامواج كه باشند مي 1/8 از كوچكتر ديالكتريك ثابت داراي مخازن،‏ درون سيال سطح باالیسطح در مواد این وجود بنابراین نميشوند.‏ بازتاب و ميکنند عبور نها آ از راحتي به زیررابطه در که همانگونه البته نمیکند.‏ ایجاد اندازهگیری روش این برای مشکلی مخزن میباشد.‏تاثیرگذار ضریب این نرمال مقدار بر فشار و دما میکنید مشاهده برایمیتوان بنابراین میباشند 4 تا 1/9 بین دیالکتریک ضریب دارای هیدروکربنها نمود.‏استفاده رادار بر مبتنی سیستم از مخازن،‏ این سیال ارتفاع اندازهگیری RADAR[Radio Detection AndRanging] رادار نیرویدر Leo Young و A.Hoyt Taylor میالدی 1925 سال در استفادهزمین ایزوسفر الیه ارتفاع اندازهگیری برای رادار از آمریکا دریائی نیرویدر استفاده برای را رادار سیستم میالدی 1934 سال تا آنها کردند.‏ RobertWatson- میالدی 1935 سال در دادند.‏ توسعه آمریکا دریائی کرد.‏استفاده هواپیما شناسائی و تشخیص برای رادار از انگلستان در watt ایندر و کرد پیدا توسعه کامل طور به رادار فناوری میالدی 1976 سال تا گراندلیل به اما شدند معرفی ارتفاع اندازهگیری راداری سنسورهای سال سایربا رقابت قابل استفاده،‏ برای بعد دهه یک تا بودن غیراقتصادی و فرکانسدارای الکترومغناطیسکه طیف از بخشی رادار نبودند.‏ تجهیزات استفاده0/01 mW/cm 2 حدود در توانی با را میباشد 1/3 GHz از باالتر RTG[Radar TankGauging] مایع ارتفاع اندازهگیری سیستم در میکند.‏ وسیال نوع به توجه با اما میشود،‏ استفاده 10 GHz پایه،‏ فرکانس از عمدتاً‏ پایینتریا باالتر مقادیری فرکانس میتواند سازنده شرکت فناوری به بسته 78 GHzفرکانس با RTG نوع یک زیمنس مثال عنوان به باشد.‏ داشته نیز تولیداست الزم رادار سیستم صحیح عملکرد برای است.‏ کرده معرفی دلیلهمین به پذیرد،‏ صورت پایدار صورت به موردنظر فرکانس موردفرکانس تولید برای کریستالی اوسیالتورهای از معتبر شرکتهای 10GHzفرکانس چرا که میدهد نشان 3 شکل مینمایند.‏ استفاده نظر و پرتوها میان رابطه نشاندهنده قرمز خط میباشد.‏ مناسبی فرکانس ذراتبه حساسیت و فرکانس میان رابطه نشاندهنده زرد خط و فرکانس حساسیتباید مناسب سیستم در که است واضح میباشد.‏ محیط در معلق نقطهبنابرین باشد.‏ کم نیز پرتوها میان زاویه همچنین و کم معلق ذرات به میباشد.‏مناسب فرکانس خط دو این تالقی براینیز محیط میباشد،‏ اهمیت دارای رادار فرکانس که همانگونه باشند.‏مناسب شرایط دارای باید انعکاس برای نیز مایع سطح و امواج عبور ثابتدارای خالء میباشد.‏ خالء امواج،‏ عبور برای شرایط بهترین هیچبی و خوبی به را الکترومغناطیس امواج و میباشد یک دیالکتریک یابدافزایش [V=C / (dc) 0/5 ] ضریب این چه هر میدهد.‏ عبور مقاومتی درنهایت در و مییابد بیشتری کاهش نیز الکترومغناطیس موج سرعت سيالالكتريك دي ضریب چه هر همچنین میشود.‏ منعکس موج 1/8 عدد اندازهگيريو شوند مي بازتاب آن سطح از بيشتري امواج باشد،‏ بزرگتر رويموجود كفهاي و بخار هوا،‏ ميشود.‏ انجام باالتري دقت با سطح رادارسیستم اجزاء پردازنده،(Receiver) آنتن)‏Antenna‏(،گیرنده ،)Transmitter( فرستنده از رادار سیستم بخشهایاست.‏ شده تشکیل )Operator interface( رابطکاربری و )Signal processing( الکترونیکحوزه در الکترونیکی مدارات کاربری،‏ رابط و پردازنده آنتن،‏ گیرنده،‏ فرستنده،‏ مشابه‏ها قسمت‏ بیشتر در مخازن در ارتفاع اندازهگیری رادار سیستم ‏باشند.‏ می‏ مخابرات و محیطو فرکانس برد،‏ در سیستم دو این عمده تفاوت ‏باشد.‏ می‏ نظامی رادارهای سیستمهای صورتبه مخزن کف وجود فلزی،‏ بدنه به امواج نزدیکی دلیل به RTG سیستم میباشد.‏ کاری الیهیک وجود احتماالً‏ و مایع سطح در بخارغلیظ وجود اندازهگیری،‏ حال در سطح موازی بایدسازندگان و میباشد بیشتری فنی مشکالت دارای راداری،‏ دیگر سیستمهای به نسبت آب قرارگرفتنشده اشاره موارد بر عالوه نمایند.‏ دقت موارد این همه به ساخت و طراحی موقع در براینیاز مورد انرژی حداقل از بیشتر انرژی انتقال امکان و انفجار مستعد محیط در RTG دیگرتامل قابل نکته میکند.‏ سختتر سازنده شرکت برای را شرایط سوختی،‏ ماده احتراق 6شکل 8شکل 7 شکل 5: شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 42 نصبمخزن یک سطح باالترین در تجهیز این معموالً‏ ‏باشد.‏ می‏ تجهیز این گرفتن قرار موقعیت RTG مورد در حوادثو مشکالت از جلوگیری برای باید و میکند صاعقه جذب مستعد را RTG موضوع این و ‏گردد می‏ سیگنالمیشود.‏ نصب 9 شکل مشابه مخزن باالی در فرستنده RTG سیستم یک در نمود.‏ ‏اندیشی چاره‏ احتمالی بعدامواج از بخشی میکنید مشاهده 7 شکل در که همانگونه میگردد،‏ ارسال مایع سطح سمت به فرستنده توسط رد و میگردند ارسال پردازنده بخش به دریافتی سیگنالهای برمیگردند.‏ آنتن سمت به مایع سطح به برخورد از ازپردازنده ارتفاع این محاسبه برای میشود.‏ محاسبه مایع ارتفاع سیگنال،‏ برگشت و رفت زمان به توجه با آنجا بامیباشد.‏ خالء در 299،792،458 km/s یعنی نور سرعت برابر V رابطه این در میکند.‏ استفاده D=V × t رابطه سرعتباید اندازهگیری دقت افزایش برای میباشد بخار از آکنده مخزن در مایع باالی سطح غالباً‏ اینکه به توجه دیالکتریکثابت dc آن در که V=C / (dc) 0/5 رابطه از منظور این برای آوریم.‏ بدست را شده یاد بخار در نور قرارقبلی رابطه در را سرعت این و میآوریم دست به محیط این در را نور سرعت میباشد،‏ موردنظر محیط میپردازیم.‏RTG در استفاده مورد آنتن انواع و اندازهگیری روشهای تشریح به مبحث این ادامه در میدهیم.‏ 9شکل 10شکل اندازهگیریروشهای FMCW[Frequencyو Pulse method نوع دو به ارسالی موج نوع نظر از راداری اندازهگیری تجهیزات ارسالزمان اندازهگیری پالس،‏ روش همان یا اول روش در میشوند.‏ تقسیم Modulated Continuous Wave] روشاین میباشد.‏ مایع ارتفاع محاسبه مبنای ، RTG گیرنده توسط آن دریافت و انعکاس و فرستنده از پالس مناسبیدقت از نیز نتیجه و میباشد پایین تجهیزات شده تمام قیمت آن در میباشدکه اندازهگیری راه سادهترین میکروویوموج یک فرستنده میشود.‏ استفاده پیوسته موج فرکانس مدوالسیون از دوم روش در نیست.‏ برخوردار کهزمانی میباشد.‏ 10 GHz پایه مقدار با متغییر فرکانس دارای موج،‏ این میکند.‏ ارسال مایع سطح سمت به را درآن فرکانس که جدید ارسالی موج با برگشت زمان در میشود،‏ منعکس و کند برخورد مایع سطح به موج این باموج یک حاصل موج میشود].‏ میکند[مخلوط تداخل است،‏ تغییرکرده کمی برگشتی موج حرکت مدت میدهد.‏نشان را موضوع این 6 شکل میباشد.‏ شده طی فاصله با متناسب و پایین فرکانس میشوند.‏تقسیم )Non contact( تماس بدون و )Contact( تماسی دسته،‏ دو به سیال با تماس نظر از RTGها خورندهمایع صورتیکه در و بوده کمتر دقت دارای اما میباشد سادهتر و ارزانتر تماسی،‏ نوع از اندازهگیری رامحدودی ارتفاع تا اندازهگیری سیستم این همچنین میگذارد.‏ تاثیر تماسی بخش روی بر تدریج به باشد،‏ دیگرسوی از نمود،‏ استفاده ارتفاع آن به مخصوص کابل یا Rod از باید ارتفاعی هر برای و میکند اندازهگیری ازهیچکدام غیرتماسی نوع در اما ندارد.‏ دیگر اندازهگیری سیستم انواع به نسبت چندانی محاسن سیستم نوع این وشدن کثیف خوردگی،‏ از مایع با مستقیم تماس عدم دلیل به تماسی غیر نوع نمیشود.‏ دیده مشکالت این میشودخارج تنظیم حالت از ندرت به و داشته نیاز کمتری نگهداری به نتیجه در میباشد مصون دیگر آسیبهای ارسالو تنظیم از شدن خارج معرض در همواره شدن کثیف یا خوردگی امکان دلیل به تماسی نوع حالیکه در میدهد.‏پوشش را جامد مواد و سیاالت از محدودهگستردهای غیرتماسی RTG میباشد.‏ نادرست اطالعات آنتنانواع محیطاز کمتر تاثیرپذیری همچنین و مختلف پودری جامدات یا مایعات با بهتر عملکرد به دستیابی برای حاضرحال در است،‏ یافته توسعه نیز تجهیزات این آنتن رادار،‏ اندازهگیری سیستم تکامل دوره در آنتن،‏ اطراف آنتنانواع : 11 شکل

43پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه طراحمهندس میباشد.‏ دسترس در و شده طراحی متفاوت محیط شرایط و مختلف کاربردهای برای آنتن انواع بزرگترآنتن که نمود دقت باید نماید.‏ انتخاب را مناسب آنتن باید خود تجربه و فرایندی اطالعات به توجه با آنتنسطح شدن بزرگ اما میکند،‏ جلوگیری ناخواسته انعکاسهای از و شده سیگنال بیشتر تمرکز باعث طرحهایاز استفاده در میشود.‏ مخزن داخل تجهیزات یا مخزن بدنه راهنما،‏ لوله دیواره به امواج برخورد موجب راآنتن مختلف انواع دانشفنی،‏ و تجربه به توجه با سازندگان که نمود دقت موضوع این به باید آنتن،‏ مختلف دیگرانواع به نسبت توجهی قابل تفاوتهای دارای سازنده شرکت به بسته آنتن،‏ انواع از کدام هر دادهاند،‏ توسعه نمایند.‏مطالعه را سازندگان مدارک دقت به باید خرید از قبل طراحان و استفادهکنندگان و میباشند )ConeAntenna( مخروطی آنتن و )Horn Antenna( شیپوری آنتن 1- :شکل‎12‎ نامطلوبانعکاسهای حذف برای فیلتر از استفاده آنتنسمت به جامد]‏ مایع[یا سطح به برخورد از پس و شده خارج واگرا صورت به امواج شیپوری آنتن در نیزبرخورد زاویه و میکنند برخورد مایع به وسیعتری سطح در امواج اینکه دلیل به میشوند.‏ داده برگشت میرسند،‏آنتن به برگشتی امواج از کمی بسیار بخش و بوده زیاد امواج پراکندگی میزان نمیباشد،‏ درجه 90 آنتنبه برگشتی سیگنال هیچ سیال،‏ سطح زیاد تالطم حالت در و مشخص زمان یک در است ممکن حتی برگشتیامواج از تعدادی کوتاه زمانی بازه یک در غالباً‏ امواج ارسال زیاد سرعت دلیل به اما نکنند.‏ برخورد میباشد.‏نفتی سبک مشتقات و نفت مخازن در استفاده مناسب آنتن نوع این رسید.‏ خواهند آنتن به )DielectricRod( میلهای دیالکتریک آنتن 2- اشتباهمیکند استفاده امواج انتقال برای کابل یا میله یک از که تماسی نوع آنتن با نباید را آنتن نوع این )PP(پلیپروپیلن ‏[نوعی PPS یا PTFE جنس از شکل مخروطی تقریباً‏ میله یک از آنتن نوع این در گرفت.‏ میباشد.‏اسیدها نظیر خورنده مایعات حاوی مخازن مناسب آنتن نوع این میشود.‏ استفاده گوگرد]‏ دارای )Measuringtube( راهنما لوله با آنتن 3- عبوربرای مشخص مسیر یک ایجاد برای Still pipe یا Stand pipe عنوان با لوله یک از آنتن نوع این در اب مایع سطح اندازهگیری میباشد،‏ زیاد تالطم دارای مایع که کاربردها از برخی در میشود.‏ استفاده سیگنال پایینتا مخزن باالی از عمودی صورت به که لوله یک داخل در میباشد.‏ زیادی خطای با همراه عادی روش میتواندو میباشد کم خیلی تالطم میباشد،‏ سیال عبور برای شیارهایی دارای و است شده نصب آن رد میشود.‏ استفاده معکوس سهمی یا مسطح آنتنهای از غالباً‏ روش این در شود.‏ انجام دقیقتر اندازهگیری میشد.‏استفاده مخزن بدنه در متعدد سوراخهای ایجاد از جلوگیری برای راهنما لوله این از گذشته جامد]‏مایع[یا سمت به موازی صورت به امواج آنتن این در بشقابی:‏ یا (Parabolic Antenna) سهمی آنتن 4- سیلویمناسب آنتن نوع این بود.‏ زیادترخواهد آنتن به امواج برگشت احتمال روش این در میشوند.‏ ارسال آنتنهایمیباشد.‏ قیر نظیر سنگین نفتی مواد ذخیره مخازن و انبارگوگرد نفت،‏ سیلوهای نظیر جامد مواد میباشند.‏سهمی غالباً‏ نیز ماهوارهای دریافت و ارسال سیستمهای یا نظامی رادارهای در مورداستفاده )Planararray( مسطح آنتن -5 نصبنادرست و درست روشهای : 13 شکل نوعاین شبیه عملکرد نظر از نیز معکوس سهمی صورت به آنتن البته میباشد،‏ مسطح کامالً‏ آنتن،‏ نوع این آنتنسطح روی بر بخارمایعات شدن میعان امکان کاهش آنتن نوع این طراحی از اصلی هدف میباشد.‏ آنتن شدنمیعان امکان تا میشود پوشیده Drip-off ماده با آنتن این سطح مناسب هندسی شکل بر عالوه میباشد،‏ انواعهندسی شکل اما کرد استفاده نیز آنتنها سایر در پوشش نوع این از میشود البته برسانند.‏ حداقل به را دریافتو ارسال کیفیت آنتن روی بر مایع شدن میعان میکنند.‏ میعان تولید کاهش به کمتری کمک دیگر،‏ میدهد.‏کاهش زیادی میزان به را امواج سطحیک باالی و مخزن بیرون فضای در آنتن قراردادن امواج،‏ دریافت و ارسال کیفیت افزایش برای دیگر راه خورندگیتأثیر آنتن،‏ سطح روی بر مایع شدن میعان از جلوگیری بر عالوه روش این در میباشد.‏ شده آببندی گرمایتاثیر دیگر طرف از مییابد.‏ کاهش نیز مایع سطح روی گاز یا بخار توسط دیالکتریک ضریب بر تاثیر یا نموداستفاده مناسب آببند ماده از باید که نمود دقت باید البته رسید.‏ خواهد حداقل به نیز مخزن داخل محیط،‏ نگذارد.‏منفی تاثیر امواج انتقال بر مسئله این محیط،‏ هوای و سیال از آن شدن عایق و آنتن جداکردن ضمن تا بدونمشابه مواد و ماده دو این از رادار امواج زیرا باشند،‏ مناسبی آببند و عایق میتوانند فایبرگالس یا پالستیک سیستمیک از سیستم عملکرد بر محیط دمای اثر کاهش برای پیشرفته RTGهای در میکنند.‏ عبور مقاومت میشود.‏استفاده نیز گیرنده و فرستنده پردازنده،‏ الکترونیک تجهیزات دمای کنترل داخلی کنترل Multi-spotهمراه به Still-pipe : 14 شکل temperature

44 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیسیستم اندازهگیری اتوماتیک سطح مخازن ATG[Automatic Tank Gauging] systemدرسالهای اخیر در کنار RTG مفهوم ATG نیز خودنمائی میکند.‏ RTG یک تجهیز اندازهگیری مشابه سایرتجهیزات،‏ با قابلیتهای باالتر میباشد.‏ اما ATG چیست و چه ارتباطی با سیستم اندازهگیری راداری دارد.‏ شایدجواب دقیق این سوال این باشد که هیچ دلیل پایه وجود ندارد اما حتماً‏ بالفاصله سوال خواهید کرد چرا ATGsystem را در انتهای موضوع RTG مطرح کرده ‏ایم.‏ دلیل اصلی مطرح کردن این دوموضوع در کناریکدیگر،‏عالقهمندی[البته با استدالل منطقی]‏ سازندگان از معرفی سیستم RTG خود در قالب ATG میباشد.‏ برای اینکه اینموضوع بیشتر روشن شود بهتر است ATG system را کامل معرفی کنیم.‏سیستم اندازهگیری[اتوماتیک]‏ سطح مخزن،‏ یک سیستم الکترونیکی میباشد که وظیفه آن اندازهگیری و گزارشوضعیت ارتفاع سیال داخل مخزن،‏ درجه حرارت سیال و ارتفاع الیه آب می ‏باشد.‏ وظایف اشاره شده وظایفپایه،‏ این سیستم میباشد.‏ در طول سالهای اخیر،‏ سازندگان سعی کردهاند اندازهگیری فشار در پایین مخزن واستفاده ترکیبی از تجهیزات اندازه ‏گیری را برای باالبردن دقت و اطمینان بکارگیرند.‏ امروزه سیستمهای ATG بهصورت مناسبی کامل و کاربردی شدهاند و عالوه بر وظیفه اصلی،‏ چندین وظیفه فرعی را نیز برعهده گرفتهاند.‏برخی از سازندگان این سیستم را Tank Gauging System مینامند.‏ در ادامه این مقاله به بررسی بیشتر این مواردو در نهایت نقش RTG دریک ATG system خواهیم پرداخت.‏آیا ATG system در راستای سیستم کنترل است یا رقیب این سیستم میباشد؟پاسخ این سئوال در مباحث مربوط به معرفی انواع سیستم کنترل به روشنی داده میشود.‏ سیستمهای کنترلمرکزی نظیر DCS یا سیستمهای مبتنی بر PLC غالباً‏ سیستمهای ماژوالری هستندکه عالوه بر سادهکردن سیستمکنترل،‏ اطمینان به عملکرد صحیح آنها بسیار باالمیباشد.‏ در این سیستمها از یک سو از تجهیزات الکترونیک باعمرطوالنی و کیفیت باال استفاده میشود و از سوی دیگر برای جلوگیری از بروز مشکل در صورت خرابیتجهیزات،‏ از آنها به صورت دوگانه )Redundant( در یک شبکه دوگانه استفاده میکنند.‏ همه این تمهیدات برایحصول اطمینان از کارکرد صحیح و مطمئن سیستم حتی درصورت قطع شدن یکی از مسیرهای دریافتاطالعات/کنترل میباشد.‏ علیرغم محاسن غیرقابل انکار و اطمینان مناسب ایجاد شده توسط این سیستمها،‏ باز همسازندگان و متولیان سیستم کنترل بدنبال راههایی هستند که این اطمینان را افزایش دهند.‏ با معرفی سیستم کنترلتوزیع شده یا همان DCS مفهوم و توپولوژی سیستم ‏کنترل ‏مرکزی دچار تغییرات قابل توجهی شد.‏ در این نوع ازفلسفه کنترل؛ بخشی از دریافت اطالعات،‏ پردازش و گزارش آن به زیربخشها محول شده است و در این شرایطسیستم ‏کنترل ‏مرکزی مشابه یک ناظر عالی عمل میکند و بخش عمدهای از وظایف را زیربخشها برعهدهمیگیرند.‏ حسن این فلسفه در آن است که لزومی ندارد که تمام سیگنالها به سیستم کنترل مرکزی ارسال شوندو بعد از پردازش،‏ گزارش تولید شده و فرمانهایکنترلی به تجهیزات ارسال شود.‏ در مجتمعهای صنعتیبزرگ نظیر پاالیشگاهها این روش،‏ سرعت پاسخ را بهمیزان بسیار زیادی باال میبرد.‏ البته در این سیستمهاکماکان مزایایی را که برای این سیستمها برشمردیم،‏موجود و دردسترس میباشند و تنها با استفاده از توزیعدریافت اطالعات و کنترل،‏ فاصله میان فرایند و مرکزتصمیمگیری کاهش مییابد.‏به عنوان نمونه،‏ سیستم کنترل مبتنی برگاورنر یکسیستم مناسب اندازهگیری/کنترلی محلی میباشد.‏ دریک مجموعه کنترلی نوین عالوه بر استفاده از گاورنرو انتقال وضعیت آن به اتاق کنترل،‏ با استفاده ازسنسورهای دما و فشار وضعیت کاملتری از فرایند بهمرکز کنترل ارسال و دستورات کنترلی اخذ میگردد.‏بنابراین گاورنر هم به صورت مستقل و هم به صورتجزئی از DCS عمل میکند.‏ با این دیدگاه تشریحشده،‏ ATG system نیز مانند گاورنر،‏ یک زیربخشDCS و سیستم مستقل کنترلی محسوب میشود،‏ ضمنآنکه ممکن است از آن در قالب یک سیستم بزرگتراستفاده شود.‏ اما الزامی برای استفاده از سیستم کنترلمرکزی وجود ندارد،‏ به عنوان مثال در سیستمهائینظیر سیستم مشاهده و کنترل مخازن ذخیره در پمپبنزین به دلیل کوچک یا خاص بودن فعالیت آنهانیازی به سیستم کنترل مرکزی نمیباشد.‏ در پمپبنزینهای جدید،‏ مشاهده و کنترل مخازن ذخیرهتوسط ATG صورت میگیرد،‏ در اینجا وجود یکسیستم کنترل مرکزی ضرورتی ندارد و تمام سیستمکنترلی به ATG system محدود میشود.‏ البتهسازندگان غالباً‏ تمام اندازهگیریهای موردنظر،‏پردازش،‏ تولید گزارش و کنترل را در این سیستم تعبیهمیکنند.‏ این نوع زیرسیستم غالباً‏ بر پایه یک دستگاهPC صنعتی و به همراه ماژولهای کنترلی موردنیازطراحی میشود.‏ شکل 15 یک نمونه از ATG systemرا در یک پمپ بنزین مدرن نشان میدهد.‏واضح است که میتوان از اطالعات اندازهگیریشده در یک شبکه محلی یا سیستم مبتنی بر اینترنتبرای کنترل موجودی ذخیره سوخت و پایش پیوستهآن استفاده نمود.‏ در این حالت سازمان مرکزی همیشهآماردقیقی از میزان موجودی سوخت و عملکردپمپبنزینهای زیرمجموعه خود خواهد داشت.‏ ازعمومیترین امکانات تعبیه شده در این سیستم میتوانبه قطع اتوماتیک جریان ورودی به مخزن،‏ آالرم وبخش فعالکننده سیستم اعالن و اطفاء حریق اشارهنمود.‏ این سیستمها قادر به کنترل اتوماتیک موجودیبا اندازهگیری نشتی و بخار سیال و لحاظ کردن ایناطالعات در آمار موجودی مخازن ذخیره نیز میباشند.‏شکل : 15 ATGs در پمپبنزین

45پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه ATGsمعرفی برتجهیز این که است شده تشکیل اصلی الکترونیکی تجهیز یک از مخزن،‏ اتوماتیک اندازهگیری سیستم حرارتدرجه مخزن،‏ در مایع ارتفاع اندازهگیری آن وظیفه و میشود نصب روزمینی یا زیرزمینی مخازن روی بآ میزان غالباً‏ ATGs در میدهد.‏ نمایش همچنین و ثبت را شده اندازهگیری مقادیر سیستم این میباشد.‏ مایع تعداداز غیر به گردید.‏ معرفی میالدی 1980 دهه از تدریج به سیستم این میشود.‏ اندازهگیری نیز مخزن در موجود نشتیمیزان شده استحصال اطالعات به توجه با بقیه دوره،‏ این ابتدای در شده ساخته های ATGs از محدودی انجامساعته 8 تا 4 سیکلهای صورت به اندازهگیری این اولیه سیستمهای در مینمایند.‏ اندازهگیری نیز را مخزن هدش دستهبندی صورت به میشود.‏ انجام پیوسته صورت به سیستم نشتی اندازهگیری جدیدتر نمونههای در میشد.‏ دیاب دستهبندی این مورد در کنیم.‏ دستهبندی زیر ردیفهای صورت به میتوانیم را ATGs توانائیهای یا وظایف شود.‏استفاده اضافه مناسب سنسورهای از است الزم اندازهگیریها،‏ از برخی انجام برای که نمود دقت مخزنارتفاع اندازهگیری 1- مخزنخالی حجم همچنین سیال وزن یا حجم اندازهگیری 2- مخزنکف فشاردر و سیال دمای اندازهگیری 3- مخزنهیدرواستاتیک آزمایش 4- مخزنکلی نشتی اندازهگیری و واحدزمان در بخارشده مایع میزان اندازهگیری 5- انتقالخط نشتی اندازهگیری و انتقال خط روی بر شده نصب اندازهگیری سیستمهای به ارتباط 6- دیگرسیال یک با مایع شدن مخلوط یا آلوده تشخیص 7- زیرزمینیمخازن مورد در ویژه به آب جریان وجود نظر از مخزن بیرون وضعیت مونیتورکردن 8- ATGsاجزاء محلیکنترل پانل یک دما،‏ سنسور همراه به RTG یا Servo نظیر اندازهگیریکننده تجهیز یک هستنداجزایی تصویری،‏ و صوتی آالرم سیستم یک و چاپگر ، PC کامپیوتر یک همراه به میکروپروسسوری فشار،‏اندازهگیری جدیدتر سیستمهای در کردیم اشاره که همانگونه میدهند.‏ تشکیل را ATGs نوع سادهترین که بآ جریان اندازهگیری مخزن،‏ بیرون در سنسور وسیله به نشت اندازهگیری آب،‏ سطح اندازهگیری همچنین اطالعاتاتوماتیک جمعآوری و دیسپاچینگ سیستم به اتصال ،PLC یا DCS به ATGs اتصال همچنین و زیرزمینی SCADA[Supervisory Control and Data Acquisition] سیستم به اتصال ، DAC[Automated Data Capture]مخابراتیاینترفیسهای و کنترل ابزاردقیق،‏ تجهیزات از است الزم آنها به دستیابی برای استکه بیشتری امکانات ارائهاصلی سیستم کنار در اختیاری صورت به امکانات این ATGs نوین درسیستمهای نمود.‏ استفاده مناسب اندازهگیریسیستم نمونه یک : 16 شکل شناوریمبنای بر مخزننشتی اندازهگیری : 17 شکل راآنها میتوان نیازسیستم اساس بر و میگردند وبیشتر شرح به قسمت این ادامه در داد.‏ سفارش میپردازیم:‏اجزاء این معرفی ATGsدر اندازهگیری روشهای مختلفیپارامترهای ATGs سیستمهای در اندازهگیریآن مهمترین که میشود اندازهگیری متداولروشهای به قسمت این در میباشد.‏ ارتفاع اندازهگیریسیستمهای در که ارتفاع،‏ اندازهگیری در بررسیمختصر صورت به را دارند کاربرد اتوماتیک روشدیگر انواع از لیستی آن بر عالوه میکنیم.‏ کرد.‏خواهیم ارائه را ارتفاع اندازهگیری عملی Manual gaugingدستی اندازهگیری »1 گذشتهاز )Dipstick( عمقیاب میله از استفاده اندازهگیریبرای نیز حاضر حال در و بوده معمول سطحدیدن همچنین و کوچک مخازن در ارتفاع روشاین در دارد.‏ کاربرد اتومبیلها در روغن ضروریگاهی اما دارد،‏ پایینی دقت اندازهگیری دارایمایعات اندازهگیری برای همچنین میباشد.‏ است.‏خطرناک روش این اشتعال قابل یا بخارسمی Floatنوار یا شناوری از استفاده با اندازهگیری 2« and Tape gaugeازگوی،‏ یک شناورشدن روش از استفاده میباشند.‏کنترل و اندازهگیری قدیمی روشهای آبی،‏کولرهای در شناور کنترل سیستم شاید ایناگرچه باشد.‏ روش این برای مثال سادهترین بسیاردورسالیان از ابتدائی سیستمهای در روش سیستمیک در آن از استفاده اما است،‏ داشته کاربرد 1930دهه به نفت مخازن در ویژه به مکانیزه تدریجبه کنون تا تاریخ آن از میگردد.‏ بر میالدی پیشرفتشناوری بر مبتنی اندازهگیری تجهیزات اکنونهم که بوده گونهای به پیشرفت این نمودهاند.‏ میباشند.‏فراوانی کاربرد دارای تجهیزات این نیز روشهایدیگر از Tape وسیله به اندازهگیری تاثیرمیگردد.‏ محسوب قدیمی تقریباً‏ و مکانیکی

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 47منابع:‏1: the art of tank gauging, Enraf B. V.2: API manual of petroleum measurement standard3: TankRadar®REX, Emerson Process Management4: Radar level measurment, Peter Devine, VEGA control5: Tank Gauging & Inventory Management Solutions, VAREC®6: LNG TankRadar®, Emerson Process Management7: Leak Detection by Steve Bernstein8: Automatic Tank Gauging System by EPA7« سایر روشهای اندازهگیریدر برخی از کاربردها استفاده از روشهای شرح داده شده مناسب یا اقتصادی نمیباشددر این کاربردها از سایر روشهای اندازهگیری استفاده میشود.‏ در عمل تعداد روشهایاندازهگیری بسیار متنوع میباشد و با توجه به سیال و شرایط میتوان روش مناسب را انتخابنمود،‏ تعدادی از روشهای مناسب عبارتند از:‏1: روش حباب هوا Bubbler) (Air2: روش خازنی (Capacitance)3: اندازهگیری به روش Displacer4: اندازهگیری به روش رسانائی (Conductivity)5: اندازهگیری با لیزر (Laser)6: اندازهگیری اولتراسونیک (Ultrasonic)Time Domain Reflectometry :7Vibrating Tuning Fork :8ایمنی در ATGsبخش عمدهای از ATGs ها بر روی مخازن نفت و گاز یا فرآوردههای آنها نصبمیشوند.‏ این مخازن از نظر ایمنی Zone 0 محسوب میشوند.‏ مطابق استاندارد تجهیز نصبشده در منطقه باید به صورت ذاتی ایمن safe( )Intrinsically باشد.‏ تجهیزی به صورت ذاتیایمن است که سطح انرژی در آن هیچگاه از حداقل انرژی احتراق)‏MIE‏(‏ بیشتر نشود.‏موضوع با اهمیت دیگر که با بحث ایمنی ارتباط دارد،‏ صاعقه میباشد.‏ RTG یا سایرتجهیزات اندازهگیری ارتفاع مخزن،‏ غالباً‏ در باالترین نقطه مخزن نصب میشوند.‏ اینموضوع RTG را مستعد هدایت صاعقه به سمت خود میکند.‏ برای جلوگیری از بروز اینمشکل میتوان از روشهای معمول نظیر نصب برقگیر و هدایت صاعقه به سمت آن استفادهنمود.‏ اما باید توجه داشت که در هرصورت باید به نحو مناسبی مدارات ATGs را از جریانصاعقه یا القای ولتاژ مصون نگه داشت.‏ برای محافظت مناسب تجهیزات و ایزوله کردنالکتریکی تجهیزات کنترلی از تجهیزات اندازهگیری،‏ Galvanic isolator استفاده میکنند.‏باید دقت نمود که Zener barier گزینه مناسبی برای این جداسازی نمیباشد.‏زمینکردن تجهیزات اندازهگیری به شکل مناسب،‏ یکی از روشهای عملی برایمحافظت تجهیزات از خطر صاعقه میباشد.‏ زمین کردن تجهیزات عالوه بر محافظتتجهیزات در مقابل صاعقه،‏ باعث زمینکردن جریانهای القایی نیز میشود.‏ طراحان پروژهسعی میکنند با استفاده از تجربه و درنظرگرفتن اطالعات آماری از وضعیت صاعقه در یکمنطقه،‏ مخازن را در یک منطقه که دارای آمار صاعقه کمتر است،‏ بسازند.‏ATGs دروازه دیسپاچینگ خط انتقالهمانگونه که اشاره کردیم،‏ ATGs میزان نشتی مخزن را به صورتپیوسته اندازهگیری میکنند.‏ در صورت ترکیب این اطالعات با اطالعاتدریافت شده از جریان خط انتقال و ارسال مجموعه این اطالعات برایمرکزکنترل میتوان موجودی،‏ وضعیت انتقال و میزان نشتی خط انتقال ومخازن و احیاناً‏ دزدی سیال را به صورت پیوسته نظارت نمود.‏شکل : 21یک نمونه از Servo Gaugeشکل : 22 یک نمونه سیستم کنترل سطح مخازن گازمایع1, 2, 3: Radar Tank Gauges4: Data Acquisition Unit (DAU) and Multiple SpotThermometer (MST)5: Level, Temperature and Density (LTD) Gauge6: Temperature Sensors for Cool Down Control,skin temperature and leak detection7: Temperature Transmitter8: Field Communication Unit (FCU) with redundancy9: PC-based LNG Inventory management system10: Host system/DCS

48AutomaticPipeWeldingجوشکاریخودکارسفیرامیدتحریریه مترجم:‏ و نویسنده فکریزیرنظرمهندس مقدمهجوشکاریمیشود.‏ محسوب گاز و نفت صنعت جدانشدنی و مهم بخشهای از یکی جوشکاری کی طی در جوشکاری صنعت تکامل میباشد.‏ گاز و نفت تجهیزات و لولهها اتصال روش اصلیترین مدارکو فناوری نظر از مناسبی شرایط در اکنون صنعت این است،‏ پذیرفته صورت گذشته قرن نیازمورد مستندات و استانداردها متعدد،‏ و مناسب مصرفی مواد و تجهیزات وجود بر عالوه میباشد.‏ تکاملنیاز مورد حد به رویهها و فناوری تجهیزات،‏ نیز جوش آزمون برای و یافته تکامل خوبی به مستنداتهم و شده ارائه تجهیزات هم میافتد اتفاق ندرت به که خاص حالتهای برای حتی یافتهاند.‏ واتوماتیک جوشکاری دستی،‏ جوشکاری بر عالوه میباشد.‏ دسترس در نیاز مورد استاندارد و صنعتاین نیاز مورد جانبی تجهیزات دیگر سوی از یافتهاند.‏ توسعه خوبی به نیز اربیتال جوشکاری درمیباشند.‏ جوشکاری فرایند نیازهای پاسخگوی نیز پرداخت و پخزنی برش،‏ تجهیزات نظیر شدهکنترل جوشکاری برای تصویر پردازش نظیر پیشرفته فناوریهای جوشکاری نوین سیستمهای ازمیکروپرسسوری کنترل است.‏ آمده صنعت این کمک به اتوماتیک صورت به و خوب کیفیت با و است.‏داده ارتقاء را جوشکاری سرعت و کیفی سطح که میباشد جدیدی فناوریهای شود،‏توجه آن به جوشکاری با رابط در باید که موضوعی مهمترین حاضر حال در میرسد نظر به تهیهمیباشد.‏ نوین فناوریهای با آنها آشناسازی و حرفهای جوشکاران و اپراتورها مناسب آموزش شرایطبه توجه با جوشکاری عملیات برای مناسب WPS[Welding Procedure Specification] WPSزیادی تعداد وجود با میباشد.‏ جوش کیفیت باالبردن در مهم عوامل از یکی پروژه در موجود شرایطدقیق بررسی مدارک این از گرفتن الهام با پروژه هر برای که است بهتر آماده،‏ پیش از جوشکاریکردن جایگزین دیگر مهم مسئله شود.‏ استفاده و تهیه پروژه مناسب WPS جوشکاری،‏ میتواندسرعت،‏ افزایش بر عالوه اتوماتیک،‏ جوشکاری اجرای امکان صورت در میباشد.‏ اتوماتیک مفاهیمو جوش صنعت تاریخچه مختصر معرفی از پس دلیل،‏ همین به برد.‏ باال نیز را جوش کیفیت میپردازیم.‏موضوع این به صنعت،‏ این اصلی تاریخچهچندهزارسالبه جوشکاری قدمت تاریخی،‏ نظر از ماندهباقی آثار برمیگردد.‏ آهن و برنز عصرهای و پیش مصرو بینالنهرین ناحیه در میالد از قبل هزارسال 3 از انجامفلزات جوشکاری دوره آن در که میدهند نشان میالداز قبل 5 قرن در خود که هردوت است.‏ میشده است.‏داده خبر آهن جوشکاری از است،‏ میزیسته درتن 6 وزن و ‎7‎متر حدود ارتفاع با دهلی آهنی ستون واست میالدی چهارم قرن به متعلق هندوستان میدهد.‏نشان خوبی به را جوشکاری صنعت در پیشرفت قدیم،‏روم در باستانی کاوشهای در ستون این نظیر درایرانیان است.‏ شده دیده هم اسکاندیناوی و انگلستان منابعدر بودهاند،‏ پیشگام فلزات از استفاده و شناخت اشارهموضوعات این به شاهنامه و اوستا نظیر مختلف بناهابیشتر استحکام برای جمشید تخت در است.‏ شده اتصالتا میریختند سنگ دو حفره داخل را مذاب فلز وجوشکاری آهنگری،‏ شود.‏ مستحکمتر سنگ قطعه دو درفناوری از سطح درهمین سالها تا فلزات از استفاده غربیشمال بخشهای و روم هند،‏ ایران،‏ کشورهای استفادههایاین هرحال به است.‏ داشته وجود اروپا سالصدها برای جوشکاری فرایند از غیرعلمی و محدود مطالبیانتشار کرد.‏ پیدا ادامه خاصی تغییر بدون توسطمیالدی 1540 سال در آهنگری فناوری پیرامون

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 50 کاربردگاز و نفت لولههای ساخت فرایند در (ERW) مقاومتی جوشکاری نظیر دیگر روشهای برخیدلیل به اما میباشد،‏ استاندارد اگرچه (OFGW) گازسوختنی با جوشکاری روشهای دارند،‏ مقالهاین موضوع با مرتبط نیز جوشکاری خاص روشهای سایر نمیشود.‏ توصیه نواقص،‏ میکنیم:‏بررسی را گاز و نفت صنعت در مورداستفاده جوشکاری انواع ادامه در نمیباشند.‏ GTAWیا TIG محافظ گاز تحت تنگستن قوس جوشکاری 1« گازاز استفاده و فلزی الکترود از استفاده ایده .C( .L Coffin( کوفین میالدی 1890 سال در عملبه ایده این از عملی استفاده بعد سالها تا اما نمود.‏ مطرح را جوش از محافظت برای خنثی درویژه به دوره آن در شد.‏ کارگرفته به ایده این تدریج به میالدی دهه‎1930‎ در اینکه تا نیامد،‏ نیازمناسب کیفیت با منیزیم جوشکاری همچنین و آلومینیوم جوشکاری به هواپیماسازی صنعت کمکبا سرانجام یافت.‏ دست مناسب کیفیت به نمیشد معمول روشهای با و داشت وجود جدی سالدر شد.‏ امکانپذیر منیزیم جوشکاری گازهلیم،‏ و )Direct current( برق مستقیم جریان اینبه نشدنی]‏ الکترود[مصرف عنوان به باال ذوب دمای به توجه با تنگستن میالدی 1941 جوشکارینوع این در خنثی گاز عنوان به نیز آرگون از هلیوم بر عالوه گردید.‏ اضافه مجموعه میشود.‏گفته نیز آرگون جوش جوشکاری،‏ نوع این به ایران در دلیل همین به میشود.‏ استفاده شد.‏آزمایش نیز دیاکسیدکربن گاز میالدی 1950 دهه اوایل در گاز دو این بودن گران دلیل به برایCO 2 امانمیکند،‏ ایجاد را منیزیم یا آلومینیوم جوش برای مناسب کیفیت گاز این عمل در جوشکاریاین دیگر مشکل باشد.‏ داشته مناسبی کیفیت میتواند کربنی فوالدهای جوشکاری شرکتمشکل این حل برای میباشد الکتریکی قوس محل در 19500°C( زیاد)حدود گرمای نمود.‏اضافه سیستم این به و ابداع را جوشکاری تورچ کننده خنک سیستم لینده داخلرا )Filler Metal( فلزپرکننده میتوان پرکننده،‏ فلز به نیاز صورت در جوش نوع این در تولیدباال باکیفیت و تمیز جوشی ، TIG[Tungsten Inert Gas] فرایند نمود.‏ اضافه مذاب حوضچه جوشو نداشته وجود سرباره ناخالصی عیب جوش(،‏ سرباره)گل وجود عدم به توجه با میکند.‏ وشود انجام آلیاژها و فلزات همه روی بر میتواند TIG جوشکاری ندارد.‏ تمیزکاری به نیاز نهایی خاصو کاربردیتر استفاده برای میباشد.‏ دارا را اتوماتیک و دستی صورت به اجراء قابلیت فرایند سیستماین استاندارد الکترود حالیکه در میشود.‏ تولید سیستم این برای الکترود از مختلفی انواع زیرکونیومدرصد یک خاص الکترودهای در میشود.‏ ساخته درصد 99/5 خلوص با تنگستن از اضافه)Cerium( سریوم یا )Thorium( توریوم درصد 2 یا )Lanthanum( النتانیوم یا )Zirconium( میباشند.‏باالتری کیفیت و عملکرد دارای خاص شرایط یا کاربردها برای الکترودها این میکنند،‏ میگیرد.‏قرار استفاده مورد نزن زنگ فوالد و آلومینیوم جوشکاری برای وسیعی طور به فرایند این هستهای،‏صنایع در جوشکاری به میتوانیم جوشکاری فرایند این کاربردهای دیگر از کنیم.‏اشاره غذایی صنایع و هوافضا شیمیایی،‏ PAWپالسما قوس با جوشکاری 2« سرعتو کیفیت توسعه برای میالدی 1953 سال در الکتریکیقوس تمرکز برای نازل از استفاده ، TIG جوشکاری PAWنام با باالتر راندمان با TIG جوشکاری و گردید آزمایش قوسبا جوشکاری به پالسما،‏ تشکیل دلیل به روش این شد،‏ ابداع گازجداگانه دوجریان از فرایند این در میباشد.‏ معروف پالسما و میدهد تشکیل را پالسما الکترود،‏ اطراف گاز میشود.‏ استفاده فراینددراین دما میکند.‏ محافظت را جوش منطقه محافظ گاز میرسد.‏24000°C به و بوده باالتر TIG جوشکاری به نسبت میشود:‏استفاده زیر شکل سه به PAW فرایند آمپر،‏20 ‎0/1‎تا جریان با Micro جوشکاری اول:‏ روش آمپر،‏100 تا 20 از جریان با Melt-in جوشکاری دوم:‏ روش بهآمپر 100 از بیش جریان با keyhole جوشکاری سوم:‏ روش عبورکند.‏قطعه ازضخامت قوسپالسما صورتیکه وباال باکیفیت اتصال برای گسترده صورت به جوشکاری نوع این هوافضا،‏صنایع در زیاد ضخامت با قطعهکارهای در همچنین دارد.‏کاربرد ... و گاز و نفت صنایع شیمیایی،‏ صنایع MIG/MAGمحافظ گاز تحت فلز قوس جوشکاری 3« GMAW[Gas Metal ArcWelding] یا 1940دهه در آلومینیوم جوش برای جوشکاری فرایند این توسطفرایند این نهایی توسعه شد.‏ داده توسعه و ابداع میالدی شد.‏انجام میالدی 1948 سال در Battelle Memorial Institute ثابتجریان و کوچک اندازه با الکترود از استفاده .H .E Kennedy فلزقوس جوش روش در ابداع این بود،‏ نموده ابداع را الکتریکی تنهاابتدا در جوشکاری نوع این شد.‏ کارگرفته به محافظ گاز تحت وMIG[Metal Inert Gas] خنثی گاز با فلز قوس جوشکاری شامل میالدی1953 اینگازدرسال دلیلگرانی به میشد.‏ آرگون معموالً‏ MAG[Metal ActiveGas] گازفعال با فلز قوس جوشکاری همSemi Inert گاز،‏ این به شد،‏ داده توسعه نیز CO 2 یعنی1959و 1958 سالهای در فرایند این تکامل ادامه در میگویند.‏ روشمیالدی دهه‎1960‎ ابتدای در و Short-arc روش میالدی Pulsed spray-arc اخیر درسالهای گردید.‏ ابداع نیز Spray-arcاست.‏گردیده اضافه جوشکاری فرایند این مجموعه زیر به هم MIG/MAGجوشکاری Torch : 3 شکل TIGجوشکاری : 2 شکل

51پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه فلزقوس جوشکاری نام به را جوشکاری فرایند این ایندر میشناسند.‏ نیز محافظ]‏GMAW‏[‏ گاز تحت پیوستهالکترود یک بین الکتریکی قوس جوشکاری داشتهنگه جوشکاری قطعه و شدنی مصرف توپر وسیلهبه جوشکاری ومنطقه الکتریکی قوس میشود.‏ میشود.‏محافظت فعال یا خنثی محافظ گاز جریان آلیاژهاییو فلزات اغلب جوشکاری مناسب فرایند این تهیهقابل پیوسته صورت به آنها الکترود که است سرعتMIG/MAG جوشکاری کلی طور به میباشد.‏ دستی]‏MMA‏[‏الکترود با جوشکاری به نسبت بیشتری پیوستهالکترود روش این در زیراکه میباشد دارا تعویضبه نیاز مرتب دستی جوش مشابه و است الکترودته ضایعات دیگر طرف از نمیباشد.‏ الکترود وجودروش این در دارد،‏ وجود دستی روش در که کهمیباشد پرکاربرد روشی MIG/MAG روش ندارد.‏ آنبا جهات همه در و باال سرعت با میتواند واتوماتیک جوش مناسب روش این نمود.‏ جوشکاری جوشکاریبرای آن از و میباشد اتوماتیک نیمه همچنینو زیاد و متوسط ضخامت با فوالدها میکنند.‏استفاده آلومینیومی سازههای جوشکاری سیمهایاز زیاد ضخامت با فوالد جوشکاری برای میکنند.‏استفاده توپودری FCAW[Flux-توپودری سیم با جوشکاری 4« Cored Arc Welding]دههابتدای در توپودری،‏ سیم با جوشکاری ابداعMAG/MIG جوشکاری آلترناتیو عنوان به 1950 توپرالکترود جوشکاری نوع این در شد.‏ داده توسعه و ایندر دارد.‏ قرار پودر[فالکس]‏ آن داخل و نیست تولیدبا الکترود داخل پودر جوشکاری روش جوشکاریعملیات مدت در جوش از گازمحافظ Self shieldedآن به حالت این در میکند محافظت و میکند تولید سرباره پودر آن بر عالوه میگویند،‏ عملبه مضاعف محافظت جوش از نیز سرباره این راسرباره این باید جوشکاری عملیات از بعد میآورد.‏ ازمیتوان همچنین روش این در کرد.‏ جدا جوش از نمود.‏استفاده خاص موارد در نیز جداگانه محافظ گاز دستیالکترود با قوسی جوشکاری 5« SMAW[Shielded یا MMA[Manual Metal Arc]Metal Arc Welding]روشپرکاربردترین و قدیمیترین فرایند این درNikolay Slavyanov میباشد.‏ قوسی جوشکاری ابداعرا مصرفی الکترود روش میالدی 1888 سال Oscar Kjellbergمیالدی 1908 سال در نمود.‏ کشفاین وجود با نمود.‏ ابداع را دار روکش الکترود نشدممکن آن از استفاده روکش،‏ بودن گران دلیل به پایینهزینه با روکش میالدی 1950 دهه در اینکه تا بینالکتریکی قوس یک روش این در گردید.‏ ابداع بود جوشکاری سرعت افزایش برای آهن پودر دارای که مذابحوضچه وارد و شده ذوب الکترود فلز تدریج به میشود.‏ ایجاد کار قطعه و روکشدار الکترود انتهای ایجاداتمسفر مقابل در محافظ الیه یک الکترود پوشش تجزیه از حاصل گازهای دیگر طرف از میشود.‏ آناز جوش شدن سرد تا و میکند اشغال را جوش سطح تمام مذاب صورت به سرباره الیه این میکنند.‏ نوعصدها کرد.‏ جدا جوش سطح از را جوش]‏ سرباره[گل این باید جوش پاس هر از بعد میکند.‏ محافظت استحکامافزایش برای آلیاژهائی حاوی اغلب الکترودها این میشود.‏ تولید جوشکاری نوع این برای الکترود جداکردنو الکترود تعویض به نیاز همچنین و پایین سرعت وجود با دستی جوش روش میباشند.‏ نیز جوش میباشد.‏جوشکاری روش پرکاربردترین هنوز سربار،‏ SAW[Submerged ArcWelding] زیرپودری جوشکاری »6 حقوقبالفاصله و گردید ابداع میالدی 1932 سال در National Tube Co. توسط جوشکاری روش این جوشکاریاین در نمود.‏ واگذار Linde شرکت از بخشی عنوان به Union Carbide Company شرکت به را خود پودراز الیهای وسیله به جوش منطقه میشود.‏ تشکیل مصرفی الکترود انتهای و کار قطعه بین الکتریکی قوس نمیشود.‏دیده و شده مخفی پودر زیر جوشکاری قوس روش این در میشود.‏ داده پوشش شده،‏ دانهبندی اتوماتیکجوشکاری : 4 شکل تشکیلمذاب حوضچه روی بر را محافظ سرباره از الیهای و شده ذوب حرارت اثر در پودر[فالکس]‏ از مقداری زا میتوان اما است توپر عموماً‏ مصرفی الکترود نمود.‏ استفاده مجدد میتوان نشده ذوب فالکس از میدهد.‏ امامیباشد اتوماتیک تجهیزات مناسب طورکلی به زیرپودری جوش فرایند نمود.‏ استفاده نیز توپودری الکترود سیمهچند یا دو صورت به استفاده امکان همچنین نمود استفاده نیز اتوماتیک نیمه صورت به آن از میتوان برایآن از دلیل همین به است زیاد روش این در رسوبگذاری سرعت دارد.‏ وجود راندمان افزایش برای نیز فوالدیسازههای لوله،‏ طولی جوشهای مخازن،‏ ساخت نظیر باال کیفیت و راندمان با جوشکاری میکنند.‏استفاده کشتیسازی صنایع و سنگین اتوماتیکجوشکاری شدگرفته کار به E&E Seegmiller Ltd شرکت در میالدی 1952 سال در اتوماتیک جوش بار اولین شرکتتوسط میالدی ‎1920‎سال در اتوماتیک جوشکاری از سادهتری نمونه کردیم اشاره که ‏[همانطور بوسیلهاتوماتیک جوش آمریکا خودروسازی صنایع در میالدی 1960 دهه در شد].‏ ارائه الکتریک جنرال حالدر میگردد.‏ بر میالدی 1980 دهه به فناوری این از جدی استفاده اما شد،‏ معرفی جوشکار رباتهای ویژهبه جوشکاری وظیفه جهان سراسر در خودروسازی صنایع در جوشکار ربات زیادی بسیار تعداد حاضر

53پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه میشود.‏محکم و میچسبد لوله داخلی سطح به گرما مقابل در مقاوم چسب زا پس و میباشد ساده المان این نصب میکنند،‏ تخلیه را گاز موجود سوراخهای آننصب عملی مشکل تنها میشود.‏ جدا لوله از راحتی به نیز جوشکاری عملیات میباشد.‏پائین سایز لولههای در چیست؟(Gouging) گوجینگ ** جوشهایتعمیر پایپینگ،‏ جوشکاری احتمالی گلوگاههای از دیگر یکی ازگذشته از معیوب،‏ جوش مجدد،‏ جوشکاری و آمادهسازی برای میباشد.‏ معیوب است.‏زمانبر تجهیزات این از استفاده است.‏ میشده استفاده سنگزنی دستگاههای Gouging machineنام به ازدستگاهی میتوان فرایند این به بخشیدن سرعت برای فشردههوای جریان از استفاده و ذغالی الکترودهای از استفاده با که نمود استفاده محلاز و کنده را شده ذوب جوشهای )Oil free( روغن بدون و (Dry) خشک میگردد.‏آماده نیز مجدد جوشکاری برای قطعه سطح روش این با میکند.‏ خارج Facing and Bevelingکار سطح آمادهسازی »2 غالباً‏اما میباشد،‏ الزم جوشکاری نوع هر برای کار سطح آمادهسازی اگرچه کاملآمادهسازی اگر که دارد وجود نحوی به جوش تنظیم امکان دستی جوش در برطرفرا مشکل این نحوی به جوشکاری ضمن میتوان باشد،‏ نگرفته صورت میکنندادعا Tecnar نظیر اتوماتیک جوش سازنده شرکتهای از برخی نمود.‏ امامیآید.‏ فائق مشکل این بر دستی سیستم مشابه کامالً‏ آنها جوشکاری سیستم هک میبینیم (Facing, Beveling) کار سطح آمادهسازی مسئله به دقیقتر نگاه با ازدارد.‏ زیادی تاثیر جوشکاری عملیات سرعت باالبردن در کار سطح آمادهسازی مصرفی،‏مواد از استفاده شدن کم ضمن کار سطح آمادهسازی با دیگر طرف هواگازبا پخزنی : 7 شکل میشود.‏یکنواخت کامالً‏ و یافته افزایش جوش کیفیت روشهااز برخی دارد.‏ وجود متعددی بسیار روشهای کار سطح سازی آماده برای پرداختاست ممکن توجه،‏ قابل هزینه داشتن ضمن پالسما یا Oxyfuel نظیر برایتجهیزاتی شرکتها برخی کرد توجه باید ندهند[البته کار سطح به مناسبی کهمیکنند ارائه High Definition عنوان با پالسما نظیر شده اشاره روشهای ایندر میکنند]،‏ ایجاد ماشینکاری کیفیت درحد کیفیتی باال،‏ سرعت ضمن ارائهرا مناسبتری کیفیت میتواند Cold Cutting[Facing] روش از استفاده میان سرلولهپخزنی دستگاه : 8 شکل

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 54 گردابیجریان آزمون : 9 شکل تنهائیبه پرداخت و برشکاری ماشینآالت نماید.‏ میرسدنظر به اما میباشند،‏ زیادی تنوع دارای لولهپرداخت و پخزنی ویژه که خاصی فناوریهای آنهابا کار و داشته بر در بهتری کیفیت شدهاند،‏ ابداع ماشینآالتاین مناسب انواع از یکی باشد.‏ سادهتر دررا آن تصویر که میباشد Gerima شرکت ساخت وخوب کیفیت وجود با میکنید.‏ مشاهده 8 شکل کم،‏ضخامتهای برای دستگاه این باالی سرعت اقتصادیغیر و وقتگیر باال،‏ ضخامتهای پخزنی کرد.‏استفاده دیگر روشهای از باید و است Fit-UPاتصاالت و لوله تنظیم 3« کهاست فعالیتی نیز Fit-up قبل قسمت مشابه کهنکتهای دارد.‏ کاربرد پایپینگ جوشکاری انواع در اینشود دقت آن به باید اتوماتیک جوشکاری در ازFit-up سرعت غالباً‏ دستی جوشکاری در که است جوشکاریدر اما است بیشتر جوشکاری سرعت Fit-upسرعت از بیش جوشکاری سرعت اتوماتیک بایدجوشکاری نوع این در دلیل همین به میباشد.‏ کهگردد انتخاب نحوی به Fit-Up گروههای تعداد ندهد.‏تشکیل گلوگاه فرایند کل برای بخش این Inspection‎4‎‏«بازرسی تولیددر مشکل علت به خراب لوله یک وجود هزینهبر عالوه جوشکاری،‏ در ایراد وجود یا لوله استممکن بهرهبرداری،‏ در توقف و تعویض فراوان موادنشت پی در مالی و جانی خطرات بروز موجب همینبه شود.‏ سمی و خطرناک مواد یا انفجار قابل بازرسیهایو آزمایش انجام با میگردد سعی دلیل یاتولید در خطا میزان استاندارد،‏ مطابق و دقیق الزامهایتامین و تولید کیفیت از اطمینان حصول و مقصود این به نیل برای رساند.‏ حداقل به را نصب و جوشکاری بازرسینیز نصب مرحله در اتصاالت،‏ و لوله تولید به مربوط آزمایشهای و بازرسی انجام بر عالوه استانداردی،‏ تاییددر مناسبی محک استاندارد،‏ بازرسیهای و آزمونها از یک هر میباشد.‏ زیادی بسیار اهمیت دارای جوش استفرایندی جوش،‏ بازرسی میباشد.‏ جوشکاری مراحل بودن مناسب همچنین و شده استفاده مواداولیه کیفیت حینجوشکاری ناظر که است حالی در موضوع این میپذیرد.‏ انجام لوله یک جوش عملیات اتمام از پس که ناظراین نظارت میکند.‏ نظارت شده تعریف پروسیجرهای و استاندارد شدن رعایت بر نیز جوشکاری عملیات میشودگرفته آزمون جوشکاران از جوشکاری،‏ آغاز از قبل میباشد.‏ WPS مدرک بر منطبق استاندارد،‏ بر عالوه مییابند.‏فعالیت اجازه ناظر،‏ تائید درصورت و جوشکاریعملیات از قبل اتصاالت یا لوله بازرسی نمیباشد،‏ معمول جوش بازرسی در که مواردی از یکی جوشکاریعملیات چشمی،‏ بازرسی و کاال سازنده سوی از شده صادر گواهیهای بررسی از پس غالباً‏ میباشد.‏ ایراداتبرخی اتصاالت و لوله تولید نهایی بازرسی مرحله در است،‏ ممکن داده نشان تجربه اما میشود.‏ آغاز همینبه شود.‏ ایجاد اتصاالت و لوله برای مشکالتی حمل مرحله در یا نشود دیده کارخانه QC توسط کوچک بازرسیآزمون مورد کامل صورت به جوشکاری آماده قطعات از تعدادی اتفاقی صورت به که است منطقی دلیل جوشکاریعملیات بر نظارت برای باشد.‏ مغناطیسی ذرات آزمون یا رادیوگرافی میتواند آزمون این گیرند.‏ قرار استنادمورد اسناد ، WPS در شده تعریف روال و API 1104, ASW D 1.1, ASME IX, EN288 استانداردهای ، (Visual Inspection) بازرسیچشمی به میتوان آزمونهایاستاندارد و بازرسی از میباشند.‏ بازرسان و ناظرین مغناطیسیذرات آزمون : 10 شکل

55پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 11شکل رادیوگرافیآزمون : 11 شکل (Magneticمغناطیسی ذرات آزمون ،Liquid Penetrate نافذ مایعات آزمون ،(Dimensional) ابعادی بازرسی رادیوگرافیآزمون ،(Ultrasonic) اولتراسونیک آزمون ،(Eddy Current) جریانگردابی بازرسی ، Particle) ،(Thermography) ترموگرافی آزمون ، (Leak) نشت آزمون ،(Acoustic) اکوستیک آزمون ،(Radiographic)روشهایمیان از کنیم.‏ اشاره (Hydrotesting) هیدروتست و (In-Situ Metallographic) محل در متالوگرافی مطمئنیبسیار نتایج دارای و بوده فراوانی کاربرد دارای گذشته از گاما یا X اشعه وسیله به گرافی رادیو ذکرشده،‏ میباشد.‏مناسب لولهکشی معمول ضخامتهای تمام برای و میباشد Radiographic Testرادیوگرافی آزمون الف-‏ سالدر بکرل توسط رادیوکتیو خاصیت کشف و رونتگن توسط میالدی 1895 سال در X اشعه کشف رد معمولی نور با اشعهها این فرق میگردند.‏ محسوب رادیوگرافی آزمون فنی و علمی پایههای ‎1869‎میالدی،‏ قابلیتنورمرئی همانند آنکه ضمن نفوذکنند،‏ کدر مواد به قادرند معمولی نور برخالف اشعهها،‏ این که است این عیوبانواع آزمون این در میباشد.‏ NDT روش پرکاربردترین رادیوگرافی آزمون میباشند.‏ دارا نیز را تصویر ثبت پیداکردنبرای میتوان رادیوگرافی از همچنین میشوند.‏ دیده صفحهای عیوب و گازی حفرههای نظیر آنبودن اجرا قابل روش این اصلی محاسن از یکی نمود.‏ استفاده نیز ضخامتسنجی و مواد ترکیب در تغییرات آنبودن استفاده قابل روش این دیگر مهم مزیت میباشد.‏ بزرگ بسیار ساختارهای تا میکرونی اندازههای از میباشد.‏و...‏ کامپوزیتها نیکل،‏ منیزیم،‏ برلیم،‏ آلومینیوم،‏ فوالدها،‏ انواع نظیر مواد از گستردهای رنج برای قطعهوسیله به اشعه جذب در اختالف براساس که میباشد NDT در حجمی روش یک رادیوگرافی،‏ روش یاگاما]‏ اشعه و X کوتاه[اشعه خیلی موج طول با الکترومغناطیس تشعشعات از استفاده با و بازرسی مورد قطعهضخامت در تغییر و دانسیته در اختالف خاطر به میشود.‏ انجام نوترون]‏ یا β α، ذرهای[ذرات تشعشعات قطعهمختلف قسمتهای میباشد،‏ عیوب وجود و ترکیب در اختالف خاطر به که جذب خواص در اختالف یا گامایا X اشعه توسط جسم یک رادیوگرافی،‏ در میکنند.‏ جذب را نافذ اشعه از مختلفی مقادیر آزمایش مورد مینمایند.‏برخورد فیلم برگه یک به است،‏ نشده جذب جسم بوسیله که تشعشع از قسمتی و میشود پرتودهی اولتراسونیکآزمون : 12 شکل بهاثری میکند برخورد فیلم به که نشده جذب اشعه جایبر فیلم روی بر روشن و تیره نقاط صورت جسمداخلی وضعیت از اثر این میگذارد.‏ بهمیتوان آن با و پذیرفته تاثیر شده پرتودهی برد.‏پی جسم داخل وضعیت Ultrasonic Testاولتراسونیک آزمون ب-‏ محسوبNDT روش یک اولتراسونیک آزمون محدودهباال[در فرکانس با صوتی امواج که میشود ردیابیجهت آزمایش تحت ماده درون به مگاهرتز]‏ ومیشود ارسال ماده،‏ خواص بررسی یا داخلی عیوب میتوانآن مشاهده و عبورکرده امواج دریافت با آزموندر نمود.‏ بررسی را قطعه داخل وضعیت حفرههایترکها،‏ قبیل از عیوبی اولتراسونیک وردیابی قابل خوبی به عمیق حفرههای انقباضی،‏ یکالمانهای مجموعه میباشد.‏ آشکارسازی جنساز فرستندهای شامل:‏ اولتراسونیک سیستم باامواج تولید وظیفه که پیزوالکتریک کریستال وظیفهکه ردیاب دارد،‏ برعهده را مناسب فرکانس مایعیک و دارد برعهده را امواج نمایش و دریافت مادهداخل به امواج انرژی انتقال جهت مخصوص میباشد.‏کوپالنت نام به آزمایش تحت مغناطیسیآزمون : 13 شکل

56سرعت باالتر و نتایج قابل قبول میباشد.‏ به دلیل جایگاه ویژهآزمون رادیوگرافی و به منظور ایجاد اطمینان بیشتر به نتایجآزمون،‏ توصیه شده است که به صورت اتفاقی عالوه بر آزموناولتراسونیک،‏ آزمون رادیوگرافی نیز بعمل آید.‏منابع:‏1: خوردگی،‏ انتخاب مواد و جوشکاری در صنعت نفت و گاز؛گردآوری و ترجمه وحید عامل2 :The Haynes Welding Manual by Jay Storer andJohn H Haynes3: API Standard 1104 Welding of Pipeline andRelated Facilities4: www.gullco.com5: www.hobartbrothers.com6: www.aws.org7: www.lincolnelectric.com8: www.esab.com9: www.tecnar.com10: www.ge-mcs.com** آزمون مناسب در جوشکاری اتومات کدام است؟اشاره کردیم که آزمون رادیوگرافی،‏ آزمونی مطمئن و دارای سابقه طوالنی در صنعت نفتو گاز میباشد.‏ اما این آزمون یک عیب در جوشکاری اتوماتیک دارد و آن کندی و شرایط خاصآن میباشد.‏ محیط اطراف موضع تحت آزمون رادیوگرافی،‏ به صورت موقت به تشعشعهایخطرناک رادیواکتیو آلوده میشود و نمیتوان همزمان با جوشکاری در همان محل به آزمونرادیوگرافی هم پرداخت.‏ برای حل این مشکل آزمون اولتراسونیک پیشنهاد میگردد.‏ آزموناولتراسونیک آلترناتیو مناسبی برای ضخامتهای باالی 8 میلیمتر میباشد.‏ این آزمون دارایشکل : 15 آزمون اولتراسونیک

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 58 مدیریتمقدمهمهندسیپروژههایگازو نفت نجفیزادهمحمدرضا نویسنده:‏ است.‏شده غیرممکن الکتریکی انرژی وجود بدون فرایندی مجتمع یا کارخانه یک تصور دیگر امروزه الکتریکیانرژی درگذشته میرسد.‏ نظر به غیرممکن عمالً‏ نیز الکتریکی انرژی بدون زندگی دیگر،‏ ازطرف امامیشد،‏ تأمین میآمدند در حرکت به دیزلی یا توربینی محرکهای توسط که محلی ژنراتورهای از خودانرژی که بزرگ بسیار ژنراتورهای طریق از انرژی این اغلب الکتریکی انرژی مصرف افزایش با امروزه و خورشیدی انرژی همچنین بادی،‏ و بخار گازی،‏ توربینهای هستهای،‏ راکتورهای سدها،‏ آب از را مواقعدر انرژیالکتریکی تامین برای محلی ژنراتورهای از میگردد.‏ تأمین میآورند،‏ دست به زمینگرمائی،‏ استفادهباشد،‏ گران بسیار آنجا به الکتریکی انرژی انتقال هزینه که مناطقی در انرژی تامین یا و اضطراری توربینهایو خورشیدی انرژی از استفاده توسعه و شدن مطرح با که کرد توجه نکته این به باید البته میگردد.‏ اینشد.‏ خواهند جدی تغییرات دچار الکتریکی انرژی توزیع و انتقال شبکههای تدریج به کوچک بادی برعهدهمستقل تاسیسات و واحدهای در انرژی تامین وظیفه که بود خواهد صورت این به تغییرات مختلفنقاط در را استقالل این از نمونههایی حاضر حال در گرفت.‏ خواهد قرار انرژی محلی تولیدکنندگان هب خورشیدی آبگرمکنهای یا خورشیدی پانلهای کوچک،‏ بادی توربینهای از استفاده میبینیم.‏ جهان نیازباالتری فناوری به که منابعی از استفاده دیگر سوی از است.‏ تبدیلشده مصرف پر و عادی فعالیت یک مطرحفضایی درماموریتهای انرژی تامینکننده عنوان به فقط زمانی که پیلسوختی،‏ از استفاده نظیر دارد یکبرق تامین آمریکا هوستون در عملی،‏ نمونه یک عنوان به شدهاند،‏ انرژی تامین سیستم وارد نیز بود،‏ میشود.‏انجام سوختی پیل توسط بیمارستان تجهیزاتتامین هزينه را پروژه شده تمام هزينه درصد 35 تا 5 پروژه نوع به توجه با صنعتي پروژههاي در شناختبنابراين میدهد.‏ تشكيل سیم(‏ و شمش هادی،‏ الکتریکی)كابل،‏ انرژی انتقال تجهیزات و الکتریکی بررسیهمچنین و الکتریکی تجهیزات مشخصات شناخت توزیع،‏ مناسب روشهای الکتریکی،‏ بارهای بهتر درکرد.‏ خواهد بهینه صورت به پروژه یک ساخت و طراحی به مناسبی کمک الکتریکی ایمنی شناخت و وکابل الکتریکی،‏ تجهیزات مختصر بررسی همچنین و طراحی در مهم نکات بررسی به قسمت این ادامه تهیهو الکتریکی بارهای میزان تخمین و فرایندی مدارک بررسی میپردازیم.‏ الکتریکی تجهیزات آزمایش طراحی،‏ابتدای در اخیر سالهای در میگردد،‏ محسوب برق بخش در طراحی شروع اولیه،‏ تکخطی نقشه مشاوریا کارفرما از تائیدیه اخذ و مدرک این تولید میگردد،‏ تهیه نیز Electrical Design Criteria مدرک وباشد داشته دست در بیشتری تاییدشده فرضیات طراحی شروع برای طراح مهندس میشود باعث کارفرما گرفتهطراحی مدت طول در سلیقهای نظرات اعمال جلوی محیطی،‏الزامات همزمان مدرک این در شود.‏ و نهاییتجهیزات هزینه و مشخصات محدودیتهای میگردد.‏لحاظ کارفرما عالیق همچنین استراتژیتعیین طراحیبخش وظیفه اهمیتترین با شاید و وظیفه اولین محلانتخاب برای میباشد.‏ بخش این استراتژی تعیین برق ابتدادر است الزم توسعه طرح اجرای یا پروژه اجرای نیازمورد انرژی میزان و الکتریکی انرژی تامین وضعیت یاجابجایی در میتواند انرژی تامین موضوع شود.‏ مشخص مسئلههمچنین باشد،‏ تاثیرگذار پروژه اجرای محل تثبیت تامینکنندهتجهیزات نوع انتخاب در میتواند انرژی تامین درباشد.‏ تاثیرگذار نیز پروژه اصلی محرکه نیروی انرژی[هممیزان وضعیت باید پروژه طراحی امکانسنجی اولیههزینه و نیاز مورد سوخت]‏ انواع هم و الکتریکی انرژی استراتژیکپروژههای از غیر به شود.‏ مشخص آن جاری و درمیباشند،‏ خاص اجتماعی یا سیاسی توجیه دارای که سرمایهبازگشت و سود مناسب حاشیه به باید پروژهها سایر شدهانجام هزینه شود.‏ توجه شده مشخص دوره یک در مصرفیانرژی جاری هزینه یا الکتریکی انرژی تامین برای مقدارتعیین از پس باشد.‏ داشته اقتصادی توجیه باید کامالً‏ تعییندیگر مهم موضوع آن،‏ هزینههای و نیاز مورد انرژی میباشد.‏اصلی محرکه نیروی تامینکننده تجهیزات نوع پروژه،‏اجرای محل پروژه،‏ شرایط را تجهیزات این نوع ونگهداری،‏تعمیرات شرایط دسترس،‏ در فناوریهای میزاننهایت در و تجهیزات با بهرهبردار سیستم آشنایی اجرایبرای مثال عنوان به میکند.‏ تعیین اولیه سرمایه انتخاباولین گذشته در فشارگاز تقویت ایستگاه اصلیانتخابهای از نیز حاضر حال در و بود توربینگازی مهیابه توجه با و گازی توربین انتخاب با میشود.‏ محسوب ایستگاهبه انرژی انتقال هزینه در موردنیاز،‏ سوخت بودن گازسوزصنعتیموتورهای توسعه با اما میشود.‏ صرفهجوئی دیگرمیباشند مناسبی اولیه هزینه و راندمان دارای که بهباید و نمود انتخاب را توربینگازی راحتی به نمیتوان طرفاز کرد.‏ نگاه گازی موتور و توربین به رقابتی صورت

59پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه ازالکتریکی انرژی تولید بازده بردن باال امکان به توجه با دیگر توجهبا و ترکیبی سیکل یک در درصد 60 به درصد 27 حدود میباشند.‏درصد 90 باالتر بازده دارای الکتروموتورها اینکه به ازاستفاده و گاز پاالیشگاه نزدیکی در الکتریکی انرژی تولید نسبتالکتروموتور مزایای به توجه با پاالیشگاه در الکتروموتور دوممثال باشد.‏ دیگری مناسب انتخاب میتواند توربینگازی به نفتیفرآوردههای و خام نفت انتقال ایستگاههای زمینه این در الکتروموتورو گازی توربین بر عالوه ایستگاهها این در میباشد.‏ ازاستفاده امکان حاضر حال در بودهاند،‏ مرسوم گذشته از که و...‏سفید نفت گازوئیل،‏ خام،‏ نفت سوخت با دیزلی موتورهای صورتبه تجدیدپذیر انرژیهای از استفاده دارد.‏ وجود نیز بایدبرق بخش طراحان که است جدیدی گزینههای از پراکنده راهاین از انرژی تامین امکان هنوز اگرچه کنند.‏ توجه آن به بارهایانرژی تامین اما است،‏ نشده ایجاد اصلی بارهای برای الکتروموتورهایدرآوردن حرکت به و باتریها شارژ روشنایی،‏ است.‏شده توصیه و بوده اقتصادی ممکن،‏ کامالً‏ کوچک والکتریکی انرژی تامین امکانسنجی موضوع به اینجا تا واولیه وظیفه دو عنوان به اصلی بارهای محرکه نیروی انتخاب بارهایباید برق مهندس حاال کردیم.‏ اشاره برق بخش مهم بودنمدار در مدت به توجه با را اضطراری و عادی الکتریکی جدیدوظیفه بزند.‏ تخمین اطالعاتفرایند کمک با و بارها درنیز آن اقتصادی فنی توجیه و تجدیدپذیر انرژی تخمین است.‏شده اضافه بخش این وظایف مجموعه به اخیر سالهای درروشها از برخی از استفاده ماهیت که کرد دقت باید البته آبگرمکناز استفاده مثال عنوان به نمیباشد،‏ الکتریکی اساس بخشبه ربطی نظر به گازی آبگرمکن جایگزین خورشیدی بخشبا تعامل در برق بخش مرسوم صورت به اما ندارد،‏ برق مینماید.‏محاسبه را تأمین قابل الکتریکی انرژی مجموع فرایند Estimation Electrical Loadsتخمینبارهایالکتریکی »1 برق،‏بخش در طراحی با مرتبط وظایف اولین از یکی حالتو عادی کارکرد حالت در مصرفی بار میزان تخمین شروعو الکتریکی بارهای میزان تخمین میباشد.‏ اضطراری توسطکه میباشد Load list مدرک به وابسته برق طراحی ومکانیک احتماالً‏ و برق بخش باهماهنگی و فرایند بخش داشتنبرق،‏ طراح مهندس وظیفه میگردد.‏ تهیه ابزاردقیق کاریشرایط در تجهیزات مصرف میزان از مناسب اطالعات تازهکه است تجهیزاتی مشخصات از داشتن اطالع و مختلف درتجهیزات مصرف وضعیت همچنین شدهاند.‏ تولید اضافهو تعیین همچنین و بارسنگین زیر و بحرانی حالتهای دیگراز فرایند،‏ اطالعات به نیاز مورد اطمینان حاشیه نمودن سختگیرانهایقانون هیچ عمالً‏ میباشد.‏ طراح مهندس وظایف توجهبا باید طراح مهندس و ندارد وجود بارها میزان تعیین برای بهرهبرداریتاریخچه احتماالً‏ و فرایند بررسی و تجربه به وبرقی تجهیزات مشخصات بررسی و مشابه فرایند و کارخانه ایندر یابد،‏ دست مصرفی بارهای مناسب مقادیر به مکانیکی پیدارا میآید،‏ پی در که سواالتی پاسخ باید ابتدا در او راه نماید.‏تبدیل اجرائی روش به را پاسخها این سپس و نماید است؟باشد(‏ بهینه باید انرژی مصرف میزان نظر سبز)از واحد یک صنعتی واحد این آیا 1- میشود؟طراحی 000( ، ساله 30 20، بهرهبرداری)‏‎10‎‏،‏ دوره چه برای صنعتی واحد این 2- میباشد؟موجود واحد توسعه یا است جدید واحدصنعتی،‏ این آیا 3- است؟روش دو این از ترکیبی یا بیرون داخل،‏ در اصلی الکتریکی انرژی منبع 4- میباشد؟تأمین قابل آیا و گردد تأمین تجدیدپذیر منابع از باید الکتریکی انرژی از میزان چه 5- دارد؟(Spare) اضافی لوازم میزان نظرگرفتن در برای دستورالعملی کارفرما آیا 6- دارد؟اهمیت تعمیرات و بهرهبرداری زمان در موضوعاتی چه به توجه 7- دارد؟اهمیت میزان چه تا (Power factor) قدرت ضریب 8- شد؟خواهد ایجاد واحد وضع و فرایند در مشکالتی چه fault اثر در اضطراری توقف صورت در 9- است؟چگونه دست باال در fault وضعیت 10- Estimation Renewable Power sourcesتجدیدپذیر انرژی منابع تخمین »2 مهندسمیباشد.‏ فرایند و برق بخشی بین وظایف از دسترس در تجدیدپذیر انرژی میزان تخمین مقرراتمطالعه پروژه،‏ اجرای محل نزدیک و منطقه در شده اجرا پروژههای از بازدید با باید طراح ایندر فعال مشاوران و تجهیزات سازندگان از اطالعات دریافت و تجدیدپذیر انرژیهای از حمایت رانظر مورد تجهیزات و انتظار قابل انرژی میزان چیدمان،‏ انرژی،‏ نوع پیشنهاد جهت اطالعاتکافی زمینه،‏ پیشرفتخوبی میزان به خورشیدی انرژی از استفاده به مربوط فناوری حاضر حال در نماید.‏ ارائه و تهیه قابلبخش در دیگر سوی از میشوند.‏ تولید قتصادی توجیه دارای فتوولتاییک بر مبتنی پانلهای و کرده اقتصادیتوجیه خورشیدی انرژی از استفاده برای مربع هرمتر در دریافتی توان ایران کشور از توجهی درتوربین]‏ کوچک[مینی بادی توربینهای وسیله به باد انرژی از استفاده خورشیدی انرژی از بعد دارد.‏ استاقتصادی کامالً‏ کرمان و بلوچستان و سیتان خراسان،‏ گیالن،‏ استانهای نظیر کشور مناطق از برخی زمینگرمایی،‏انرژی نظیر منابع سایر از استفاده شود.‏ بررسی موضوع باید مورد حسب دیگر استانهای در و اقتصادیعادی استفاده برای هنوز سوختی پیلهای دارد پروژه احداث محل موقعیت به بستگی جذرومد گیرد.‏قرار توجه مورد میتواند که است دیگری منبع گازی،‏ توربینهای انرژیگرمایی بازیافت نشدهاند.‏ طراحیمدارک و نقشهها تهیه Key Single-Line(orOne-Line) اصلی تکخطی نقشه به مهندسطراح طراحی،‏ اول هفته درچند نیاز)(Roughly) مقادیرتقریبی مقدماتی)با صورت به subsidiary به مربوط فرعی خطی تک نقشههای و سویچگیراصلیژنراتورها،‏ مانند اصلی الکتریکی انرژی تامین منابع باید تکخطی نقشه در داشت.‏ خواهد دراینهمچنین شوند.‏ داده پاییندستنشان سویچگیرهای به interconnections و Main Switchgear موتورهاینظیر مهم بارهای قدرت،‏ و ورودی کلیدهای قدرت،‏ ترانسفورمرهای نظیر تجهیزاتمهم نقشه،‏ تکخطینقشه در میشود.‏ داده نشان قدیم سایت یا موجود تجهیزات به سیستم اتصال باسبارها،‏ و القایی گروههمچنین و خطا سطوح و اصلی تجهیزات ولت-آمپر یا توان سیستم،‏ فرکانس ولتاژ،‏ مختلف سطوح زا هرکدام برای را بارها از بایدجدولی مرحلهطراح دراین دادهشوند.‏ نشان باید نیز ترانسفورمر برداری و MCC[Motor Control Centre] مرکزکنترلموتور و Subsidiary Switchgear سویچگیرهایفرعی صنعتیواحد کل مصرفی بار میزان از ابتدایی تخمین لیستبارها از استفاده با کند.‏ تهیه سویچگیراصلی و (Normal) بارعادی به بارها اول میباشم.‏ آنها دستهبندی نیازمند بارها این محاسبه برای داشت.‏ خواهیم بررا اضطراری بارهای و عادی باس روی بر را عادی بارهای میشوند.‏ تقسیم (Emergency) اضطراری همیشگیبارهای میباشد.‏ بارها قرارگرفتن مدار در وضعیت دوم میگیریم.‏ نظر در اضطراری باس روی گاهیکه بارهائی ضریب میگیریم،‏ نظر در درصد 100 مفهوم به یک ضریب با را (Continuous) اینضریب غالباً‏ میگیریم،‏ نظر در شده انجام مطالعه برحسب را میگیرند قرار مدار در (Intermittent) میباشد،‏مناسب هم کوچکتر ضریب که دید کاملترخواهیم مطالعه با اما میگیریم،‏ نظر در 0/5 را بارها آخردر و میباشد مناسب کامالً‏ 0/3 ضریب دارد وجود MOV دستگاه 40 که درواحدی مثال عنوان به آمادهحالت در بارها از برخی میگردد.‏ تعیین بار نوع به توجه با (Standby) بهکار آماده بارهای ضریب بارنوع این ضریب است مناسب کلی حالت در نه،‏ دیگر برخی و میکنند مصرف توان مقداری بهکار،‏ تاثیریعمالً‏ دستهبندی این اگرچه میباشد.‏ آنها اهمیت حسب بر بارها دستهبندی سوم کنیم.‏ لحاظ 0/1 را

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 60 بارهایبه که میشود باعث اما ندارد بار محاسبات در دستهبندیاین در باشیم.‏ داشته بیشتری توجه مهم منابعداریم.‏ را عادی و اصلی بارهای حیاتی،‏ بارهای محلروشنایی اضطراری،‏ روشنایی بیوقفه،‏ تغذیه بارهایجمله از کنترل اتاق برق و هلیکوپتر فرود پمپهایبه میتوان اصلی بارهای از میباشند.‏ حیاتی برقو تهویه سیستم برق ابزاردقیق سیستم برق اصلی،‏ ازلیستی 1 جدول در کنیم.‏ اشاره امنیتی سیستم ارائهبارالکتریکی تعدادی همچنین و برق تجهیزات بایدتجهیزات این برای برق طراحی در است.‏ شده نمود.‏تهیه فنی مدارک میدهد.‏نشان را Loadlist از نمونه یک 2 جدول بارهایتخمین جمع جدول این اطالعات از استفاده با ایناز آمده بدست توان جمع میآوریم.‏ بدست را فازدر میباشد،‏ شده اعمال ضرایب به توجه با جدول آمدهدست به مقادیر به درصد 10 حداقل پایه طراحی درشده تلف توان میزان به دقیقتر طراحی در میشود.‏ اضافه نشده،‏ گرفته نظر در احتماالً‏ که بارهائی برای محاسباتمانند محاسبات و مطالعات اغلب اینکه به توجه با امروزه میشود.‏ توجه نیز کابلها و سویچگیرها لماک مشخصات جمعآوری و لیستبارها تهیه میشود،‏ انجام etab نظیر نرمافزارهایی توسط اتصالکوتاه جدولباید تفضیلی طراحی در کرد دقت باید باشد.‏ دقیقتر نرمافزاری محاسبات نتایج میشود،‏ باعث تجهیزات Load Flowو Short Circuit محاسبات تفضیلی طراحی ادامه در شود.‏ کامل و روزآمد و شده مجدد بررسی بارها مهندساطمینان درصورت و تکخطی نقشه مقدماتی اخذتائید با مدارک این تولید با همزمان میشود.‏ انجام محاسبهانجام اغلب شود.‏ شروع میتواند نیز نقشههای و مدارک سایر تولید محاسبات،‏ نتیجه بودن مناسب از طراح نظیر(Long delivery) طوالنی تامین دوره دارای تجهیزات خرید مقدماتی مدارک تولید کابل،‏ سایز اهمیتخرید درخواستهای ارسال شروع منظور به ... و سویچگیرها ترانسفورمرها،‏ باال،‏ سایز الکتروموتورهای تامینبخش و مهندسی بخش میان مشترک جلسه در طوالنی تامین دوره دارای تجهیزات لیست اغلب دارد.‏ زیادی نرمافزارتوسط برق بخش محاسبات و مطالعات اغلب کردیم اشاره که همانگونه میگردد.‏ تعیین پروژه کاالی خوبیبه بتواند تا باشد داشته دستی محاسبات در کافی تبحر باید طراح مهندس یک حال هر در اما میشود،‏ انجام بهینهکردنبرای میتواند اغلب طراح مهندس صورت این در نماید،‏ تحلیل و بررسی را نرمافزاری خروجیهای باارتباط در مستقیم صورت به برق بخش که میدانیم نماید.‏ ارائه مناسبی پیشنهادهای هزینهها،‏ کاهش و پروژه تاثیرمیتواند برق بخش در باتجربه و متبحر طراح یک لذا میباشد.‏ ابزاردقیق-کنترل و مکانیک فرایند،‏ بخش دربرق طراح تجربی،‏ و محاسباتی پشتوانه دارای و مناسب نظرات گاهی باشد،‏ داشته هزینهها کاهش در زیادی دارد.‏تاثیر نیز ساختمانها احداث محل تعیین تهیهفرایند بخش توسط میباشند،که برق طراح مهندس استناد مورد اولیه مدارک از P&ID و PFD, BFD نقشههایادامه در و تکخطی نقشههای شده داده که توضیحاتی و شده یاد مدارک از استفاده با او میگردند،‏ باسپس و (Control sequence[truth-table] diagram) نقشههایکنترلی ، (Schematic diagram) شماتیک نصبنقشههای از که را (Connection[Wiring] diagram) سیمبندی نقشههای کاال سازنده اطالعات کمک (Circuit[Equipment] layoutمسیرکابلکشی و تجهیزات جانمایی نقشههای مینماید.‏ تهیه را میشود محسوب بهموقعنیز Emergency system و Lighting ، Earthing نقشههای و محاسبات همچنین & routing diagram] /تجهیزبرقی کنترلییاتولید انرژیذخیره انرژیانتقال مصرفکنندهترانسفرمرسویچگیرموتوریبارهای تابلویکنترل ارتینگسیستم ژنراتوربرایخریدرا تجهیزات MR درنهایت و Datasheet, MTO باید طراح نقشهها،‏ باتولیداین همزمان بایدتولیدگردند.‏ وظیفهبیشتر هماهنگی برای اغلب مهندسیتفضیلی،‏ مدارک ازتکمیل پس نماید.‏ تهیه Bulk و اصلی تجهیزات هب اقدام خریدکاالپروژه بخش خرید،‏ مدارک تولید با میشود.‏ گذاشته تیم همین برعهده نیز مهندسیخرید ترانسفورمریا برق تابلوهای نظیر تجهیزات از برخی مینماید.‏ کاال خرید یا ساخت برای مجاز سازندگان از استعالم اینسازندهای میآید پیش کمتر و شد خواهند ساخته و طراحی شده انجام سفارش اساس بر کامل صورت به یابرق حفاظتکاتدی،کابلهای سیستم مورد در اما باشد.‏ داشته آماده ما نظر مورد مشخصات با را تجهیزات برنامهریزیبه پروژه مجری تیم تجربه اما باشند.‏ موجود سازنده انبار در اقالم از برخی است ممکن ارتینگ سیستم سازندگاناز فنی اطالعات دریافت از بعد بگذارند.‏ سفارش زودتر باید را اقالم کدام که میکند کمک پروژه میشود:‏آغاز خرید مهندسی فرایند کاال،‏ تجهیزاتآزمایش و ساخت بر نظارت / خرید مهندسی گروهبیآنکه میدهند،‏ انجام مهندسی یا خریدکاال بخش را مهندسیخرید وظیفه کوچک درپروژههای پروژههااین در دارد.‏ تفاوت موضوع این بزرگ پروژههای در اما شود.‏ برنامهریزی وظیفه این انجام برای خاصی AC/DC UPS, Batteryفتوولتاییکسلولهای سیمکابل،‏ نیروانتقال هادیهای داکتباس القاییموتورهای موتوریشیرهای تهویهسیستم کاتدیحفاظت سیستم حریقاطفاء و اعالن سیستم محوطهو ساختمان روشنایی CCTV1جدول 2جدول

61پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه راساخت روش و تجهیزات تایید سازندهکاال،‏ مدارک بررسی وظیفه طراحی بخش از خاصی بخش غالباً‏ نظارتوظیفه کاال بخش در Expediting عنوان تحت دیگری بخش دیگر طرف از داشت،‏ برعهدهخواهند ساختفرایند انتها در همچنین و نیاز مورد زمانهای در و داشت خواهند برعهده را کاال ساخت بر مستمر راتجهیزات آزمایش و بازرسی وظیفه خریدکاال و طراحی کارشناسان از دیگر گروهی نیز تجهیزات داشت.‏خواهند برعهده Final documentsنهایی مدارک رساندنثمر به برای میرسد.‏ پایان به تجهیزات راهاندازی با و شروع طراحی،‏ با برق بخش در فعالیت بهمجرب،‏ وکنترلپروژه برنامهریزی تیم به پروژه نیاز بر عالوه زمانبندی رعایت و پروژه یک کیفیت با راپروژه یک بخشهای از برخی اگرچه دارد.‏ وجود جدی نیاز نیز تجربه با نصب و طراحی کارشناسان نیازمندفعالیتها و بخشها از برخی اما برد،‏ پیش خوبی به مشابه پروژههای بررسی و مطالعه با میتوان بشودنیز تجربه بدون است ممکن هرچند میباشد.‏ مشابه پروژه در شده انجام فعالیتهای مالحظه و تجربه احیاناً‏و پروژه انجام زمان افزایش بابت زیادتری هزینه باید قطعاً‏ اما رساند سرانجام به را فعالیتها این بپردازیم.‏دوبارهکاریها راهاندازی،‏نصب،‏ بخشهای موردنیاز مدارک مینماید پیدا ارتباط تجربه به که بخشهایی از یکی تکمیلو دریافت دنبال به اجرایی تیم پروژه ابتدای از میرسد نظر به میباشد.‏ تعمیرات و بهرهبرداری بهرهبردارمدارک دنبال به کسی پروژه تیم در غالباً‏ اما باشد،‏ راهاندازی و نصب برای خود موردنیاز مدارک تحویلفعالیتها همه نهایی هدف که میشود فراموش پروژه اجرای طول در اغلب نیست.‏ تعمیرات گروه و میباشد.‏نیاز مورد تعمیرات و بهتر بهرهبرداری در او به کمک درنهایت و بهرهبردار به شده تکمیل پروژه مدارکتنظیم و تهیه به پروژه طول در برنامهریزی همچنین و خریدکاال مهندسی،‏ بخش در باتجربه افراد میکنند.‏استناد خود یادداشتهای به پیگیریهای در غالباً‏ افراد این دارند.‏ کافی دقت شده،‏ اشاره ناماس قالب در شرکتها این چارهاندیشیکردهاند.‏ مشکل این برای بزرگ شرکتهای که سالهاست و کردهاند تنظیم را خود فعالیتهای مناسب کنترلی لیستهای خود،‏ فنی و اداری فعالیتهای به دادن نیا در همچنین بهرهگرفتهاند.‏ مجرب برنامهریزی تیمهای و باتجربه کارشناسان از لیستها این درتنظیم منتشر(Practice) تجربه نشر عنوان به فنی مستندات همراه به مدارک این از بخشی هرساله شرکتها بهرا نظرات این غالباً‏ کارشناسی،‏ نظرات وجود صورت در اطالعات این دریافت با مختلف افراد میشود.‏ نظیرشرکتهایی تجربی مدارک حاضر حال در که است است دلیل همین به مینمایند،‏ منتقل ناشر شرکت شرکتهایسایر استفاده مورد استنداد قابل و مهم مدارک عنوان به Shell, Exxcon. Siemens, ... فعالیتاین شرکتها از دیگر برخی در متأسفانه میگیرند.‏ قرار اجرایی پیمانکاران یا سازندهکاال مهندسی،‏ اب متناسب معموالً‏ شرکتها از نوع این در میشود.‏ انجام ISO گواهینامههای اخذ برای معموالً‏ و اجبار به ایندر نمیرسد نظر به میشوند.‏ ترخیص پروژه پایان در و شده استخدام جدید نیروهای اخذشده پروژه باشد.‏داشته جایگاهی کنترلی لیستهای تدوین یا تجارب ثبت شرکتها نوع پروژههایمهندسی و طراحی شرح بر عالوه حدممکن تا که است این بر ما سعی مطالب سلسله این در قابلکنترلی لیستهای از یکی بپردازیم.‏ )Checklist( مدارککنترلی لیست از نمونههای ارائه به گاز و نفت برق،‏مهندسی معرفی انتهای در و بخش این در میباشد.‏ پروژه Finalbook یا Final Documents اعتناء،‏ اقالماز یکی برای Finalbook تشکیل برای نیاز مورد مدارک از لیستی ارائه و معرفی بر بیشتری تمرکز میباشد.‏ذیل مدارک شامل بخش هر در نهایی مدارک کلی صورت به داشت.‏ خواهیم برقی 1: Engineering Doc:: 1-Document and Drawing, 2-Operating Manualمهندسی‎1‎‏«مدارک 2: Mechanical catalogue[Including vendor QA/QC recored book]::Engineering, Operating/Maintenance, QA/QC Recored book3: QA/QC recored book[Site]4: Precommissioning / Commissioning dossier5: Close-out reportبخشدر پروژه مدارک بیشتر میباشند.‏ مهندسی مدارک پروژه،‏ یک نهائی مدارک از بخش اولین MDR[Main Documentیا Document Registery عنوان تحت را مدارک این ما و میشوند تولید طراحی درلیست این مدارک از بسیاری اما میشناسیم Registery] نهاییمدارک ندارند.‏ بهرهبردارکاربرد برای و پروژه انتهای دفترچهدر که شاملمیشود را مهندسی مدارک از بخش آن درو شده استناد آنها به (Operating Manual) راهاندازی بخشدو در مدارک دارند.این کاربرد پروژه راهاندازی میگردند.‏زیر تنظیم (Documents &Manual) نقشهها و مدارک الف-‏ Documents1: Project specification2: Datasheets3: Calculation notes4: Load shedding/restarting schedual5: Bill of materialsDrawings1: Symbol & Legend2: One line diagram3: Protection/Control/EIS digaram4: Equipmentarrangment guide5: Power distribution layout6: POwer & Control layout7: Cable ladder layout8: Lighting layout9 : Small power layout10: Heat tracing layout11: Earting layout12: Earthing & Lightninglayout(Building)13: Typical installation detail14: Cable schedual15: Panel board schedual16: Lighting fiture & cable ladder/traysSchedual17: Interconnection diagram(OpearatingManual) راهاندازی دفترچه ب-‏ Mechanical Catalogueسازنده ‎2‎‏«مدارک تجهیزاتسازنده توسط که نقشههائی و مدارک کلیه به اینمیشود.‏ گفته Mechanical Catalogue میشود منتشر بخشدر میشود.‏ نیز QA/QC مدارک شامل همچنین عنوان میشود.‏زیر مدارک شامل اول مرحله در مدارک این برق تشکیلمدرک چندین از خود زیر مدارک از هرکدام البته کرد.‏خواهیم اشاره آن به ادامه در که میشود 1 : HV switchgear2: PDCS system3: Emergncy Diesel generator4: Power Tr. & NER

62 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیSection 1.3: NDT & PWHTSection 1.4: Material ReceiveInspection Reports1.4.1: Piping1.4.2: Mechanical1.4.3: ElectricInstrumentCivilBuildingHVACSection 1.5: NCRCivilBuildingMaterial ReceivingMechanical(Including Steelstracture)ElectricInstrumentSection 1.6: Field site querySection 2: Steel Stracturs(By Area)Section 3: Mechanical EquipmentSection 4: TankSection 5: PipingSection 5: CivilSection 5: BuildingSection 5: InstrumentSection 5: HVACSection 5: ElectricalSection 5: TelecommunicationSection 5: Origenal Punch list5: 400v switchgear & MCC W/Busduct & MDB6: DC & AC UPS system7: Distibution panel board8: Dry type transformer9: Power & Control cable10: Local control station11: Cable ladder / Tray(Outdoor)12: Cable Ladder / Tray(Indoor)13: Cable gland14: Termination kit15: Electic heat tracing system16: Cathodic protecion system17: Lighting fixture(Indoor)18: Lighting fixture(Outdoor)19: Earthing & Lightning protection system20: Plug & Receptacle21: Conduit & Fittings‎3‎‏«مدارک بازرسی درسایتبه کلیه مدارکیکه زیر نظر بخش QA/QC در سایت توسط تیمهای اجرایی تهیه میشوند مدارک بازرسیدرسایت اطالق میشود:‏‎4‎‏«مدارک پیشراهاندازی / راهاندازی1-Subsystem description2-Subsystem Marck-Up Drawings3-Ready for Commissioning Certificate4-Punch list5-Modification list6-Status index7-Checklists8-Test sheets9-Vendor's reports(If necessary)‎5‎‏«گزارش نهایی Close-out ReportSection 1: General1.1: QA system1.1.1: QA manual incorporating project quality plan1.1.2: Quality ProcedureQuality procedure for preparation and control of QP and WPP...1.1.3: Work ProcedureWork Procedure for welding Qualification..1.1.4: ITP[Inspection and Test Plan]1: ITP[Inspection and Test Plan] for Earthing and Lightninginstallation2: ITP[Inspection and Test Plan] for Cathodic Protection installation3: ITP[Inspection and Test Plan] for Cable tray and Conduitinstallation4: ITP[Inspection and Test Plan] for Cable installation5: ITP[Inspection and Test Plan] for Electrical Equipments installation6: ITP[Inspection and Test Plan] for Lighting and Smal powerinsallation7: ITP[Inspection and Test Plan] for Heat Tracing installation.1.1.5: Check list for vendor/Subcontractor quality survaySection 1.2: Welding

63پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه )GIS(سیستماطالعاتجغرافیاییتوحیدمبلغ ارسالن : تنظیم و گردآوری مکانبه نحوی به كه اطالعات هرگونه ارائه و پردازش كسب،‏ برای که است (Computer Based) مبنا رایانه سیستم یك GIS[Geographic information system] اس آی جی بهمربوط هرکدام گانه-که چند های الیه صورت به كنترل،‏ و تفیك از پس مکانی و توصیفی های داده كلیه سیستم این در گیرد.‏ می قرار استفاده مورد باشد،‏ منتسب خاصی میشود.‏سیستم وارد و تولید باشد،‏ می نقشه آنها زیرین الیه و موضوع یک وجدول نقشه،‏ قالب در موضوعی و مكانی اطالعات تصویركشیدن به و ارائه امكان وسیع،‏ حجم یك در نیاز مورد دادههای به سریع و صحیح دسترسی بر عالوه بدینوسیله برایزمینه‏ همچنین میگردد.‏ فراهم كاربران،‏ گوناگون نیازهای براساس و مختلف اهداف جهت در موجود دادههای از استفاده امكان نیز و دادهها نمودن بهنگام و ویرایش نمودار،‏ شد.‏خواهد ایجاد جغرافیایی مختلف مناطق مطالعاتی خألهای تشخیص حال،‏ عین در و متعدد پتانسیلهای و قابلیتها معرفی و شناساندن رویبر آن پردازش كه است،‏ مرجع مكان اطالعاتی سیستم یك جیآیاس مکانیا محل به بتوان که اطالعاتی نوع ‏)هر خاص مکان به شده داده نسبت اطالعات ودرختان گیاهان،‏ تعداد و نوع آنها،‏ مشخصات و جمعیتها مانند:‏ داد نسبت خاص وکاربریاداری مراکز و ساختمانها تعداد و نوع زمین،‏ پوشش و خاک نوع مزارع،‏ میپذیردصورت .( . و.‏ دما،‏ و رطوبت بارندگی،‏ میزان مشاغل،‏ تعداد و نوع آنها،‏ اب ارتباط‏ در نحوی به‏ كه پدیدهای هرگونه آمار با رابطه در اطالعات كسب به و شبكههایدر استفاده امكان با ابزار این بهكارگیری میپردازد.‏ باشد،‏ مكانی موقعیت و توان‏ معرفی جهت در مساعد و مناسب زمینههای از یكی جهانی،‏ اطالعرسانی كاربرانشبكه روزافزون گسترش است.‏ جهانی سطح در كشور بالقوه استعدادهای تواناییهایو قابلیتها به میتواند كه است اساسی نكات جمله از سیستمها این بیفزاید.‏سیستم این بخشهایدر كشور یا استان شهر،‏ هر نیازهای به بسته سیستمها این از حاضر حال در شهری،‏ایمنی خدمات شهری،‏ برنامهریزی زیستمحیطی،‏ مطالعات ‏)مانند مختلف اراضی،‏كاربری مدیریت پایه،‏ نقشههای تهیه شهری،‏ ترافیك و نقل و حمل مدیریت مثلشهری تأسیسات مدیریت و جمعیتی مطالعات پستی،‏ خدمات بانكی،‏ خدمات كاربردسیستمها،‏ توسعه و زمان گذشت با و میشود استفاده و...(‏ گاز آب،‏ برق،‏ خواهدیافت.‏گسترش زمین با مرتبط بخشهای كلیه به جیآیاس جغرافیاییاطالعات سیستمهای اجزای میتوانندكاربران دارد،‏ قرار آن در مطالعات كه مرحلهای به توجه با ‏«سختافزار:‏ نمایند:‏استفاده زیر دستهبندی در موجود سختافزارهای از ...و اسكنر كلید،‏ نظیرصفحه اطالعات ورود با مرتبط سختافزارهای الف-‏

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 64 اطالعاتمدیریت با مرتبط افزارهای سخت ب-‏ ...و رسامها نظیرچاپگرها،‏ نتایج خروجی با مرتبط سختافزارهای ج-‏ عبارتنداز:‏GIS سیستم برای استفاده مورد افزارهای نرم معروفترین افزار:‏ نرم » ArcView, Arc/Info, EthernetLAN , CAT-5, Arc Tool box, Autocad map,Geomatica, ELWIS, ERmapper, Geomedia, ArcIMC, ArcCatalog,ArcSDE, Map Objects, ArcMap،آماریمحاسبات و اطالعات تحلیل و تجزیه جهت در متعدد عملیاتی توابع دارای كه ایناز یك هر میگردند.‏ تولید رایانهای بزرگ شركتهای توسط عمدتاً‏ و هستند محاسنو محدودیتها دارای و شده برنامهریزی خاصی مطالعات برای نرمافزارها میباشند.‏خود خاص اطالعاتبدون حقیقت در و است اطالعات سیستم این پایه و اساس اطالعات:‏ » اكثرواقع در است.‏ اطالعات روی توجه و تمركز داشت.‏ نخواهد وجود هدفی هیچ تشكیلرا جیآیاس قلب اطالعات زیرا میشود،‏ انجام اطالعات برای فعالیتها اساسیو توجه قابل موضوعات مهمترین از یكی هم اطالعات كیفیت اما میدهد.‏ وتحلیل ، تركیب علمی،‏ مبانی صراحت،‏ دقت،‏ با اطالعات كیفیت میباشد.‏ شدتبه را سیستم این اعتبار کیفیت بی اطالعات و است مستقیم ارتباط در مدلسازی داد.‏خواهد کاهش و سازمان جیآیاس تشكیلدهنده بخش مهمترین انسانی:‏ نیروی و ‏«سازمان ار جیآیاس عملیات كه است انسانی نیروی و سازمان زیرا میباشد،‏ انسانی نیروی پشتیباتیبدون جیآیاس قوی بسیار نرمافزارهای و سختافزارها میكند.‏ كنترل سازماندهیسیستم،‏ موفق اجرای برای رسید.‏ نخواهند مناسب كارآیی به متبحر،‏ كادر راهبرینهایتاً‏ و نمودن بهینه اجرا،‏ جهت در كه كارآمد و متخصص نیروهای است.‏الزامی مینمایند،‏ ایفا را گوناگونی نقشهای سیستمها اطالعاتتحلیل فرایند اب رابطه در را اساسی قابلیت چهار كه است رایانهای سیستم یك جیآیاس میآورد.‏فراهم مرجع زمین دادههای دادهها،‏ورودی » دادهها،‏مدیریت » دادهها،‏تحلیل و پردازش » دادهها.‏خروجی » كاربردهادرGIS فناوري کامپيوتري هاي سيستم و علوم پيشرفت به توجه با امروزه آبخيزداري،‏و آب منابع محيطي،‏ زيست مطالعات شناسي،‏ زمين زمينههاي صنعت،‏تجارت،‏ شهري،‏ کاربردهاي تربيت،‏ و تعليم جنگلداري،‏ کشاورزي،‏ است.‏نموده پيدا فراواني کاربرد ... و سازمانها معدني،‏اکتشافات منظور به چه منطقه يک در زمينشناسي اطالعات تحليل و تجزيه يکميباشد.‏ مختلف هاي داده از ترکيبي فرايند يک اصوالً‏ اهداف،‏ ساير چه و نفت يافتندنبال به شناسي،‏ زمين گوناگون هاي داده کردن مرتبط با شناس زمين زمينهاي داده تمام اينرو از است،‏ ناحيه يک در شناسي زمين مفيد ساختارهاي

65پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه تحليلتجزيه شان جغرافيايي موقعيت به توجه با بايد شوند واقع مفيد بتوانند که اين براي شناسي شوند.‏زمينيک ، يکديگر با مختلف هاي داده وتحليل تجزيه و نمايش امکانات کردن فراهم با GIS بهنمايد،‏ مي تر دقيق و تر وسيع بسيار طور به گوناگون هاي داده با کار انجام به قادر را شناس تمامدر GIS کاربران طرفی از باشند.‏ مي ممکن غير تقريباً‏ وسنتي آنالوگ روشهاي با که طريقي شهروندانحتی و کارشناسان برنامهریزان،‏ طراحان،‏ مدیران،‏ که طوری به دارند،‏ وجود سطوح گردند.‏بهرهمند سیستم این مزایای از بود خواهند قادر عادی مشابهسیستمهای به نسبت جیآیاس قابلیتهای زیاد؛حجم با اطالعات تحلیل و تجزیه و بازیابی ذخیره،‏ جمعآوری،‏ قابلیت » غیرجغرافیایی)جداولاطالعات و ‏)نقشه(‏ جغرافیایی اطالعات بین ارتباط برقراری قابلیت » اطالعاتاز استفاده با جغرافیایی اطالعات تحلیل و تجزیه امكانات ایجاد و اطالعاتی(‏ بالعكس؛و غیرجغرافیایی پیداكردناطالعاتی،‏ الیههای قراردادن هم روی مانند:‏ تحلیلها از وسیعی طیف انجام توانایی » محاسبهشبیهسازی،‏ خاص،‏ شیء یك به آنها نزدیكی خاصیت از استفاده با مختلف اشیای ‏...؛و معین،‏ نقاط یا نقطه از مشخص فاصله در حادثه یك وقوع دفعات تعداد دادهها؛هنگامسازی به در سهولت و زیاد عمل سرعت كارآیی،‏ دقت،‏ داشتن » شده؛مشخص پدیدههای محیط و مساحت محاسبه مانند آماری محاسبات انجام توانایی » زمان؛طول در جغرافیایی مكانهای تغییر بررسی و ردیابی قابلیت » مختلف.‏پروژههای مكانیابی برای استفاده قابلیت » جیآیاستاریخچه دادهپایگاه مدیریت سیستمهای » ذخیرهجهت خاص صورت به داده،‏ پایگاه مدیریت سیستمهای جغرافیایی،‏اطالعات جمله از اطالعات مختلف انواع مدیریت و سازی DBMS(DataBaseامروزه میگیرند.‏ قرار استفاده مورد بازیابیو ذخیرهسازی منظور به ها Management System) برایابزار،‏ این از نیز GIS و یافتهاند توسعه و سازی بهینه اطالعات،‏ میکند.‏استفاده جغرافیایی اطالعات مدیریت و ذخیرهسازی اهداف گرافیکینمایش و تحلیل و تجزیه ابزار فاقد اصوالً‏ ها DBMS میباشند.‏دارد،‏ وجود مرسوم GIS سیستمهای در که اطالعات-‏ GISاز استفاده دالیل وطبیعی عوامل شناخت منظور به روز،‏ به اطالعات وجود امروزه امریپایدار،‏ توسعه ریزی برنامه در آن از بهرهگیری هدف با انسانی GISسیستم بعد در اطالعات از استفاده دلیل همین به است.‏ بدیهی باشد:‏موثر زیر موارد در میتواند زمینهها.‏کلیه در کاربران نیاز به پاسخگویی » موجود.‏منابع از وری بهره افزایش و ساماندهی » برنامهریزیها.‏و سرمایهگذاریها سازی بهینه » مدیران.‏گیری تصمیم جهت در مفید ابزاری » کار.‏دقت و سرعت » مختلف.‏مکانهای و مناطق در توسعه قابلیتهای ‏«تعیین موردپیوسته اواخر‎۱۹۶۰‎ از كه است كانادا جیآیاس ملّی،‏ جیآیاس یك از نمونه اولین رد مالحظهای قابل پیشرفتهای میالدی و‎۱۹۸۰‎ ۱۹۷۰ دهههای در است.‏ گرفته قرار استفاده مورددر جغرافیایی«‏ اطالعات ‏»سیستم عبارت كه طوری به آمد،‏ وجود به جیآیاس فناوری و نقشهای و آماری شیوههای و فنون ادغام و نقشهها نمایش و تحلیل برای ابزارهایی مجموعه شد.‏كارگرفته به دولتی مشیهای خط و تأثیرات تحلیل برای بویژه آن،‏ فراگیرتر كاربرد سالاز‎۴۰‎ بیش به آمریكا و كانادا ازجمله غربی كشورهای در جیآیاس فناوری سابقه درحالیكه است.‏جوان بسیار توسعه حال در كشورهای اغلب در جیآیاس فناوری میرسد،‏ آغازكشور در را جغرافیایی اطالعات سیستم از استفاده رسمی طور به كه مركزی اولین ایران،‏ در اسالمی،‏شورای مجلس مصوبه اساس بر ۱۳۶۹ سال در كه بود كشور نقشهبرداری سازمان كرد شد.‏سیستم این کارگیری به طرح عهدهدار فروردیناز معادن،‏ و صنایع وزارت در جغرافیایی اطالعات سیستم ایجاد پروژه اجرایی فعالیتهای استفادهآن فعالیتهای با ارتباط در گسترده طور به سیستم این از اكنون هم و گردید آغاز ۱۳۷۱ میگردد.‏و مسكن وزارت شهرداریها،‏ به میتوان میكنند بهرهبرداری سیستم این از كه مؤسساتی دیگر از نفتشرکت زلزله،‏ مهندسی و زلزلهشناسی بینالمللی مؤسسه كشاورزی،‏ جهاد وزارت شهرسازی،‏ باید،‏كه چنان سیستم،‏ این از تاكنون كشور دانشگاههای در نمود.‏ اشاره مراتع و جنگلها سازمان و درآن كاربرد و پروژهها طراحی قراردادن اختیار در برای باال بسیار قابلیت با فناوری یك عنوان به است.‏نگردیده استفاده مختلف رشتههای GISبا مرتبط تکنولوژیهای )CAD(رقومی نقشه تولید سیستمهای » مختلفنقشههای قالب در مکانی اطالعات سازماندهی و تولید منظور به عموماً‏ CAD سیستمهای جغرافیاییاطالعات پایگاههای مدیریت نظر از نوعاً‏ سیستمها این میگیرند.‏ قرار استفاده مورد درخصوصو بوده ضعیف اطالعات،‏ تحلیل و تجزیه و پردازشها انجام همچنین حجیم و گسترده میباشند.‏محدودیتهایی دارای توصیفی اطالعاتی مدیریت

66 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیایمنیدرحفارینفت و گازتغییر روند با هدف ایجاد محیطکار بدون حادثه)‏Accident )Zeroترجمه و تنظیم :مهندس محمد نادری مدیر HSE شرکت مهندسی سپانیرمحسن جمشیدی انگاس کارشناس HSE شرکت مهندسی سپانیرمقدمهدر هر سازمانی،‏ مدیریت HSE عاملی سرنوشتساز در کاهش میزانو شدت صدمات ناشی از کار به انسان،‏ سرمایه و محیط زیست میباشد.‏این واحد ابتدا کلیه ریسکها و جنبههای زیست محیطی ناشی از کاررا مورد توجه قرار داده و با توجه به آموزشهای الزم و برنامههایگوناگون ایمنی،‏ بهداشتی ومحیطزیست،‏ این ریسکها را به حداقلمیرساند.‏ افزایش خسارت،‏ همان کاهش سود و در آمد است و امروزهاین کاهش سود و درآمد را کاهش بهرهوری می نامند.‏ در نتیجه،‏مدیریت HSE ارتباط مستقیم با بهرهوری دارد و هرچه میزان یا سطح آنارتقاء یابد به همان نسبت،‏ بهرهوری در صنعت نیز افزایش خواهد یافت.‏به همین دلیل،‏ تمامی شرکتهای بزرگ در سراسر دنیا جهت افزایشبهرهوری ، توجه ویژهای به بهبود شاخصهای عملکردی HSE دارند.‏صنایع ، Nabors همیشه برای ایجاد محیط کار بدون حادثه،‏ تمام تالش خود را به کار گرفته است.‏ ازاین رو با ایجاد یک تغییر بهنگام در صنایع طی سال 1997 میالدی،‏ تمام تالش خود را جهت دستیابیبه محیط کار بدون حادثه از طریق اقدامات کاهش حادثه و یادآوری این هدف به تمام پرسنل،‏به کارگرفته است.‏ نگاه نخست به سوی 48 شرکت حوزه حفاری در خشکی و حفاری آمریکاNDUSA( ) معطوف گردید.‏این مقاله نتایج حاصل از برنامههای ما را بازگو میکند و نشان میدهد که چگونه یک شرکتمیتواند با اولویت قراردادن موضوعات و مسائل ایمنی،‏ بسیاری از ابعاد کاری خود را بهبودبخشد.‏ قدم نخست در این تالش برقراری ارتباط موثر با پرسنل ایمنی Dupont جهت انجاممطالعات زیستمحیطی و ایمنی در حوزه کاری شرکت Nabors و ارائه پیشنهاداتی بر اساسیافتههای حاصل از این مطالعه،‏ به منظور دستیابی به بهبود و توسعه است.‏هدف نخست هر برنامه ایمنی،‏ حفاظت جان افراد و هدف بعدی حفاظت از محیط زیست وسرمایه است.‏ از این رو اصوالً،‏ دغدغه حیاتی در هر کسب و کار،‏ حفظ بهبود سودآوری وشكل 1کمیته راهبردی مرکزی9 عضو،‏ یک جلسه ماهیانهارتباط و پیشگیری7 عضوآموزش و توسعه7 عضوروشهای کار ایمن7 عضواستانداردسازیتجهیزات7 عضو

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 67دستیابی به جایگاه رقابتی در بازار می باشد.‏ Chad Holliday ریس هیئت مدیره ،Dupont درمقاله اخیر خود در مجله انرژی Houston به این نکته اشاره کرد که:‏ بسیاری در صنایع انرژی،‏معدن طال را که درست در پیش روی آنهاست نادیده میگیرند و تاکنون آن را نیافته اند وآن چیزی نیست جز ایمنی.‏ همانطوری که وی اشاره کرد،‏ بهبود و سرمایهگذاری درزمینهایمنی میتواند میلیونها دالر برای شرکت سودآوری داشته باشد.‏تعهد و شروع کاراداره کار ایاالت متحده آمارهایی برای سال 1997 میالدی ارائه کرده که بر اساس آنشرکتهای استخراج کننده نفت و گاز به طور متوسط در هر 200،000 نفر ساعت کارکردبرای 338،000 کارگر که در این صنعت مشغول به کارند،‏ بطور متوسط 3/7 حادثه منجر بهروزکاری از دست رفته دارند.‏ شورای ملی ایمنی تخمین زده که هزینه مستقیم هر حادثه20،000 دالر بوده و هزینههای غیر مستقیم بیش از 5 برابر هزینه مستقیم آن میباشد که درمجموع هزینه ناشی از نادیده گرفتن و غفلت از ایمنی در صنایع ما درآن سال ازسقف یکمیلیون دالر گذشت.‏با مقایسه این آمار که حوادث منجر به روزکاری از دست رفته برای تمام صنایع ایاالتمتحده در سال 1997 میالدی در هر 200،000 نفر ساعت کارکرد 3/3 بود،‏ در مییابیم کهصنعت ما از متوسط نرخ ملی هم نا ایمنتر است.‏ حذف این هزینه های سنگین،‏ انگیزهایمطلوب بود تا اینکه شرکت Nabors نسبت به ایمنی متعهد گردد.‏مطالعه Dupont سه پیشنهاد بنیادین را ارائه میدهد:‏ تقدم ایمنی در تمامی فعالیت مدیریتاجرایی،‏ تدوین بهترین روشهای کاری،‏ بهبودمعیارها و بهبود انگیزشی)شکل 2(. طبق یکبررسی تکمیلی از مطالعه ،DuPont مدیریت شرکت Nabors به کاهش درازمدت حوادثمحیطکار متعهد شد و یک طرح اقدام را توسط کمیته راهبردی مرکزی که به تازگی تشکیلشده آغاز نموده است.‏ اقدامات ايمني شركت Nabors در 1997 میالدی درپی بررسیتکمیلی ، DuPont شامل برنامههای زیر و کمیتههای شکل 1 میباشد.‏‏«بهبود برنامههای انگیزشی & درک پرسنل‏«تشكيل زير كميتهها و كميته راهبري مركزي‏«پاسخگويي مديريت اجرايي‏«در اولويت‏ قرار دادن ايمني‏«بازنگري برنامههاي انگيزشي‏«مديريت نوين HSE و پشتيبانياز جمله چیزهایی که ما آموخته ایم این است که هر شرکت میبایست برای خودش یکمأموریت ایمنی داشته باشد.‏ مأموریت ما عبارت است از : Nabors توسط کارکنانش،‏مشتریانش و رقبایش به عنوان یک پیشرو در عملیات حفاری به نام یک پیمانکار کارآمد وایمن شناخته شود.‏ به منظور دستیابی به این هدف،‏ ما باید با خلق یک فرهنگ ایمنی منحصربه فرد در شرکت مان ، موجبات یک محیط کار بدون حادثه را فراهم سازیم.‏پایان سال 1997 میالدی به عنوان آغاز سنجش تغییر بر اساس طرح اقدام انتخاب شد.‏تعهد به هدف کلی،‏ حادثه صفر ‏)محیط کار بدون حادثه(‏ طرح کاهش حوادث با هدفکاهش 25 درصدی بر اساس ضریب تکرار OSHA با یک هدف ترسیمی 40 درصدی درسال اول آغاز شد.‏شکل : 2 مطالعه ایمنی و زیست محیطی DuPontدامنه فعالیت )3/97(* شرکت حفاری Nabors آمریکا )NDUSA( برایدستیابی به هدف کاهش حوادث و بهبود مستمر درعملکرد ایمنی چهکاری را باید انجام دهد؟* 4 ماه ، 125000 دالر ، 40 مورد حفاری چاه و 350 بررسی گمانهپیشنهادات )7/97(* تقدم ایمنی در سراسر فعالیتهای مدیران اجرایی* تدوین بهترین روشهای کاری،‏ بهبود کار و یکپارچگیسرمایه،‏ بهبود مهارت های الزم در اجرای حفاری و بهکارگیری بررسیها و گزارشدهی جهت فراگیری روشهایکلیدی* بهبود برنامه های انگیزشی & درک پرسنلابزار ایمنیرویکرد شرکت Nabors در پی نتایج حاصل از مطالعه سال 1997میالدی،‏ شامل توانمندسازی تیم HSE که به تازگی تشکیل شده به منظورتمرکز بر روی برنامه های موثر با هدف گسترش فراگیر رویکرد ایمنی درتمام مناطق عملیاتی شرکت میباشد.‏ هدف اصلی،‏ توسعه رویکرد تیمی درراستای بهبود ایمنی توسط مشار کت پرسنل در تمام سطوح سازمان است.‏مفهوم اولیه در فرایند تشکیل تیم،‏ شناخت اهمیت برنامهریزی در طراحیشغل و ساختار سازمان است.‏ آموزش ایمنی شغلی )JST( برگزار شد ویک روز درهفته را برای ایمنی درنظر گرفتند که به موجب آن تمام پرسنلشاغل در فعالیتهای حفاری در مورد روشهای کاری ایمن و اهمیت کارتیمی در حذف حوادث محیط کار به بحث و تبادل نظر نشستند.‏شکل : 3 مقررات ایمنی در Nabros» ‏«آموزش ايمني شغل )JST(» ‏«آناليز ايمني شغل )JSA(» ‏«تيم مديريت ايمني حفاري )RSMT(» ‏«گردهمايي )RSMT(» ‏«بازرسي ايمني دكل حفاري» ‏«سوپروایزر ارشد ايمني» ‏«شبه حادثه )NM(» ‏«برنامه بازنگري آموزش ايمني )STOP(» ‏«معاون رئيس حفاري» ‏«جلسات آموزش / ايمني دكل حفاري

68 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیدر شکلگیری کار تیمی به منظور فرایند شناساییخطرات،‏ آنالیز ایمنی شغل )JSA( در اولویت قراردارد،‏ خصوصاً‏ هنگامی که با فرایند تیم مدیریت ایمنیحفاری(‏RSMT‏)‏ ترکیب میشود)شکل 3(.از جمله مسئولیتهایی که در قالب برنامه ایمنی درونسایت میتوان به آن اشاره کرد،‏ مسئولیت سوپروایزرارشدایمنی استکه مسئولیتهای مشخصی بر عهدهداردکه عبارتند از : بازرسی روزانه از عملیات،‏فعالیتها و مولفههای سیستم ایمنی،‏ برگزاری هفتگیجلسات تیم مدیریت ایمنی حفاری)شکل 4(. رویکردتیم مدیریت ایمنی حفاری(‏RSMT‏)‏ بگونهای است کهبه واسطه مشارکت تیمی،‏ ایمنی همواره به مثابه یکالزام قانونی در الویت قرار دارد.‏شبه حادثه و STOP ‏)برنامه بازنگری آموزش ایمنی(‏و فرایند گزارشدهی رویداد از جمله مواردی هستندکه سیستم ابزار ایمنی را در بر می گیرد.‏ چنانچهگزارشدهی کلی در راس هرم)شکل 5( به سطحباالیی از دقت و صحت ارتقاء یافت،‏ فعالیتها بهسوی انتهای هرم منحرف شده و به موجب آن شبهحوادث و Stop ‏)برنامه بازنگری آموزش ایمنی(‏ بهعنوان مبانی ارتباطات روزانه رویدادهای سایت کاریمیباشند.‏ ارتقاء سطح آگاهی در راستای شناساییخطرات از دستاوردهای حاصل از این برنامه هاست.‏عالوه بر این ابزارهای ایمنی،‏ سیستمهای نظامندموجود،‏ رویداد را بررسی نموده و گزارش RCRA راتهیه و یافتههای اصلی را به کارمندان ابالغ میکند.‏به عنوان مثال،‏ عملیات حفاری های ایمن در جاهاییکه مفهوم تیم به طور کامل تعریف شده است دارایبیشترین سود اقتصادی است و به طور کلی تمامیانتظارات مشتریان و شرکت برآورده میشود.‏برنامه ابزاری ایمنی Nabors با هدف انطباق و یا فراتراز انطباق با انتظارات مشتری در حوزه ایمنی عملیاتحفاری،‏ توسعه و بهبود ساختار تیمی در صنعتی کهعمدتاً‏ از آن به عنوان صنعت مستهلک یاد میکنند،‏تدوین شد.‏ثبات و سازگاری تمام مناطق عملیاتی سراسرایاالت متحده،‏ عالوه بر انتقال حفاریها از مشتریبه مشتری دیگر،‏ مهمترین مسئله در بهبود این برنامهاست.‏ برنامههای مشتری مداری در سیستمهای ایمنیNabors هنگام انتقال از یک مشتری به مشتری دیگرپرسنل را با حداقل منحنی آموزش،‏ آشنا خواهند کرد.‏مفهوم ایمنیبازرسی شبه حادثهNOBORSسیستمهای ایمنی مشتریتیم مدیریتایمنی حفارینسبتها:‏( NM ) / LTA= 1,000 / 1STOP / LTA= 1,000 / 1گزارش شبهحادثهسیستمهایایمنی مشتریآنالیز شغلیبرنامه بازنگریآموزش ایمنی1000 شبه حادثه10000 اعمال نا ایمنآنالیز شغلیمفهوم ایمنیNOBORSابزارهای ایمنیشبه حادثهگزارشحادثه ناظر1999-00 Focus 1 9 9 7 - 9 8 Focusشکل 4مرگیک حادثه منجر بهروز کاری از دست رفته10 حادثه منجر به روز کاریمحدود شده / درمان پزشکیشكل : 5 سيستمهاي ايمنيشکل 6برگهبرنامهبازنگریآموزشایمنیبازرسیتیم مدیریتایمنی حفاریبرنامه بازنگریآموزش ایمنی

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 69رفته،‏ 106 دکل حفاری در 16،275 روز و بیش از 2/5 میلیون نفرساعت کارکرد بدون حادثه قابل ثبت بر اساس استاندارد OSHA وعملیات حفاری 55 دکل بیش از 2 سال بدون حادثه به اتمام رسید.‏در نتیجه این موفقیت آشکار،‏ نرخ حادثه منجر به روز کاری از دسترفته 0/5 و نرخ کل حوادث قابل ثبت زیر 4/5 به دست آمد.‏ از سال1997 میالدی،‏ Nabors نرخ حوادث منجر به روزکاری از دست رفتهرا بهبود بخشید و نرخ کل حوادث قابل ثبت را به %60 سال قبل رساند.‏در ضمن،‏ با متوسط %25 از عملیات حفاری خشکی چاههای نفتو گاز تأثیر شگرفی در راستای کاهش حوادث در کل صنعت نفتداشته است.‏ ‏)شکل 8 و‎9‎‏(‏ بر اساس سطح فعالیت فعلی،‏ به این مفهوماست که صدها تن از پرسنل سالمت به خانه شان باز میگردند و از اینبابت ساالنه بیش از 10 میلیون دالر سود عاید شرکت میشود.‏ به دلیلکار و تالش سختکوشانه و تعهد شرکت Nabors نسبت به پرسنلخود توانسته به این دستاورد مهم در ایمنی نایل شود.‏شکل 7این ثبات و سازگاری به دستیابی شناخت مفاهیم ایمنی به عنوان نقش اصلی در گسترش فرهنگکمک می کند.‏نتایج : فراتر از انتظاراتشرکت درپی پیشیگرفتن مدیران و سرپرستان از اهداف ترسیمی،‏ در سال 1998 میالدیاز اهداف معمول خود قدم را فراتر نهاد.‏ ساز و کار الزم جهت برنامه کلی در سال 1999 میالدیرا در دستور کار قرار داد.‏ هر چند همان معیار جهت اقدام کاهش حادثه برای هدف معمول در 25درصد و برای هدف ترسیمی در 40 درصد قرار گرفت ‏)بر اساس متوسط 6 ماهه آخر سال 1998میالدی محاسبه شد(.‏ در ادامه،‏ مفهوم هرم ایمنی که شدیداً‏ توسط DuPont ‏)شکل 5( موردتوجه قرار دارد،‏ سیستم مدیریت ایمنی Nabors را در برگرفته و توجه آن در سطوح پایین تر هرممعطوف می شود ‏)شبه حادثه و .)STOP معیار پاداش مدیران اجرایی،‏ شامل اقداماتی است کهبواسطه آنها ایمنی را در سطوح پایینتر هرم ایمنی به کار گرفته اند.‏شرکت Nabors گزارش مالی پایان سال خود به همراه دستاوردهای چشمگیر در حوزه ایمنیسال 1999 را تکمیل کرد)‏ شکل 7(. در سال 1999 میالدی،‏ 181 دستگاه حفاری در 33،050روز-‏ حفاری و بیش از 5 میلیون نفر-‏ ساعت کارکرد بدون حادثه منجر به زمان کاری از دستنتیجه گیریبه هیچ عنوان HSE نمیتواند خودش به تنهایی عاملپدیدآورنده این سطح عملکرد برتر باشد.‏ به منظور حصول اطمینان ازموفقیت دراز مدت با سیستم مدیریت ایمنی اثر بخش پایش مداوم نیازاست.‏ تیم HSE شرکت Nabors پایش سیستمهای ایمنی شرکترا ادامه خواهد داد و هر جا که الزم باشد توصیه و پیشنهادهاییبرای بهبود ارائه میدهد.‏ در ضمن،‏ تالش های الزم جهت دستیابی بهانتظارات مشتری صورت می گیرد.‏ ایمنی از باالترین سطح مدیریتآغاز و از ناظران اجرایی نظیر حفارها و مدیریت سکوها گذر کرده ودر سراسر سطوح پرسنل ادامه می یابد.‏Nabors سازوکار الزم براي هر شرکتی را به منظور ایجاد مشارکتدر راستای بهبود و توسعه ایمنی در صنعت حفاری نفت و گاز میشناسد و آماده همکاری جهت کمک به سایر شرکتها میباشد.‏همکاری تیمی میان واحدهای مختلف عملیاتی Nabors و مشتریانشبه پیشرفت و ارتقاء این فرهنگ ایمنی به سایر سطوح و به صورتایمنی مستقل در محیط کار کمک خواهد کرد.‏شکل : 9 حوادث منجر به روز كاري از دست رفتهشكل‎8‎ : كل حوادث قابل ثبتشكل‎8‎ : كل حوادث

ds StandardsنیزIPS و API, CEN, BS, DIN, ASME, ASTM, UL استانداردهای آنکه ضمن شدهاند پذیرفته کشورها عوضپورمهندس : گردآوری و ترجمه ASW[the AmericanWelding Society]غیرانتفاعیموسسه یک آمریکا جوشکاری انجمن کاربردو فناوری علم،‏ تعالی و توسعه هدف با میباشدکه تأسیسآمریکا در میالدی 1919 سال در جوشکاری اولجهانی جنگ به انجمن این تأسیس پیشینه گردید.‏ تولیدبرای تقاضا جنگ واسطه به که هنگامی برمیگردد،‏ رئیساوضاعی چنین در شد.‏ زیاد بسیار جنگی تجهیزات تاکمیتهداد دستور آمریکا[ویلسون]‏ وقت جمهور اینشود.‏ تشکیل )Welding Committee( جوشکاری NationalWelding( ملی جوشکاری هیأت کنار در کمیته امورکلیه بر نظارت و مقررات تدوین وظیفه )Council 1919سال در گرفتند.‏ برعهده را جوشکاری با مرتبط کهرسیدند نتیجه این به آمریکا در صنایع رهبران میالدی آمریکاصنایع آینده برای جوشکاری بر نظارت و مقررات هیأتو کمیته نتیجهگیری این پی در میباشد.‏ حیاتی بسیار آمریکاجوش انجمن و شده ادغام یکدیگر با شده اشاره تأسیسرا ASW[the American Welding Society] مطالبو مقررات انتشار انجمن این نیاز اولین نمودند.‏ بنابراینبود مواد خواص و جوشکاری پیرامون فنی علمی-‏ Welding(جوشکاری نشریه میالدی 1922 سال در بهحاضر حال در نشریه این نمودند.‏ منتشر را )Journal وجوشکاری پیرامون مطالب انعکاس به منظم صورت اخبارو مقوله دو این بر حاکم مقررات و مواد خواص میپردازد.‏آنها با مرتبط راجوشکاری استاندرد کدهای تدریج به انجمن این وصنایع نیاز به توجه با و نمود منتشر مختلف صنایع برای انتشارو مقررات توسعه در انجمن این صحیح رویکرد بهانجمن این سوکدهای یک از علمی مطالب و مقاالت ونفت خودروسازی،‏ هوافضا،‏ صنایع در گسترده صورت قراراستفاده مورد ... و شیمیایی صنایع پتروشیمی،‏ گاز،‏ همچنینو کتب و نشریات دیگر سوی از و است گفته طراحان،‏استناد و استفاده مورد انجمن این سایت اشارهحوزههای در پروژهها مجریان و کاال تولیدکنندگان است.‏گرفته قرار ملیانجمن یک AWS که دارد اهمیت نکته این به اشاره گفتهاستاندارد AWS به اگر و میباشد آمریکا کشور ازشده منتشر کدهای که میباشد دلیل این به صرفاً‏ میشود استانداردموسسات و شرکتها توسط انجمن این سوی اختصاصیصورت به API 1104 مثال عنوان به کردهاند.‏ تدوین جوشکاریها از برخی برای مقرراتی هرکدام پیشروکامالً‏ مواد خواص و جوشکاری حوزه در AWS هرحال به اما میپردازد.‏ لوله خطوط جوشکاری به استبدیهی میدهد.‏ پوشش را دیگر حوزههای همه تقریباً‏ برق نیروگاههای و نظامی حوزه از غیر به و بوده هزینهکاهش جهت در هم نفع این بود.‏ نهاییخواهد استفادهکننده نفع به آن مقررات به زدن تکیه و استفاده ایمنیو جانی هزینههای کاهش و کیفیت ارتقای جهت در هم و میباشد کاری دوباره از جلوگیری و تولید باهماهنگی و راحتتر فهم نوشتار،‏ سهولت برای به مبحث این ادامه در نیز ما هرحال به میباشد.‏ پرسنل گفت.‏خواهیم AWS استاندارد ، AWS به دیگران انتشارفنی،‏ تاالرگفتگوی آموزش،‏ آییننامهها،‏ و مقررات تدوین و تهیه شامل AWS اصلی فعالیتهای بهمربوط اندازهگیری تجهیزات فروش همچنین و جوشکاران صالحیت تعیین فنی،‏ کتب و ماهنامه فروش و میاناز است.‏ نموده منتشر کنون تا را مختلفی فرمهای و جزوه هندبوک،‏ کتابها،‏ ، AWS میباشد.‏ جوش آهنیآئیننامهها)فلزات و مقررات به مربوط ,A ,B ,C ,D ,E F بخشهاي و WPS نمونه فرمهای مجموعه این خاصيموضوعات به بخش هر كه بخشهاي از میباشند.‏ برخوردار بیشتری کاربرد و اهمیت از غیرآهنی(‏ و است:‏زير شرح به موضوعات اين از اي خالصه كه ميپردارد تعاريفجوشكاري،‏ عالئم تعاريف شامل كه جوشكاري مقررات به است مربوط بخش اين – A بخش و جوشكاري الكترودهاي مختلف گروههاي كامل مشخصات ارائهی و جوشكاري اصطالحات است.‏لحيمكاري جوشکاریعالئم تعاريف : AWS A2.4 جوشاصطالحات تعاريف : AWS A3.0 مختلفالكترودهاي و فیلر درباره كامل توضیحات : AWS A5.1 ~ A5.31 رد میباشد.‏ جوشها از چشمي بازرسي و مخرب غير بازرسيهاي راهنمايي شامل بخش اين – B بخش CJP [CompletJoint[ جوشهاي براي WPQ و WPS تنظيم و تهيه مقررات كلية بخش اين درضمناً‏ است.‏ شده ارائه PJP[Partial Joint Penetration[ جوشهاي همچنين و Penetration استنادWPSها اين به ميتوان AWS مطابق كه است شده ارائه استاندارد WPSهاي بخش،‏ اين است.‏شده قيد جوش بازرسان صالحيت تاييد براي نياز مورد فني مشخصات بخش اين در نمود.‏ جوشهااز غيرمخرب آزمايشات بازرسي براي راهنما : AWS B1.10 )AWS( استاندارد براساس )WPS & WPQ( ارائه مشخصات :AWS B2.1بااستيل كربن متريالهاي براي SMAW روش براي استاندارد WPSهاي ارائه : AWS B2.1.001 19mmالي 10mm ضخامت محدودة براي P NO-1 مشخصة استيلاستنلس متريالهاي براي GTAW روش براي استاندارد WPSهاي ارائه : AWS B2.1.8.024 38mmالي 3mm ضخامت محدودة براي P NO-8 مشخصة با لحيمكارصالحيت تائيد و )Brazing( لحيمكاري روش براي استاندارد : AWS B2.2 جوشميكانيكی تستهاي روش استاندارد : AWS B4.1 جوشبازرسان صالحيت تاييد براي فني مشخصات : AWS B5.2 هب در مختلف )Guides( راهنمایيهای و Recommended Practic آييننامهها شامل بخش اين – C بخش روشكامل صورت به )C5.5( در مثالً‏ میباش.‏ لحيمكاري و جوش مختلف روشهاي كارگيري است.‏شده داده توضيح )GTAW( جوشكاري مقاومتيجوش روش به جوشكاري كار آييننامة : AWS.C1.1 هواو كربن الكترود از استفاده با برش و گوجينگ عمليات كار آييننامة : AWS.C5.3 Stud Welding اتصال طرح با جوشكاري كار آييننامة : AWS.C5.4پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 70

StandarGTAW جوش روش به جوشكاري كار آييننامة : AWS.C5.5GMAW جوش روش به جوشكاري كار آييننامة : AWS.C5.6EGW جوش روش به جوشكاري كار آييننامة : AWS.C5.7مقرراتهمچنين و آلومينيومي(‏ و ‏)آهني فلزي اسكلتهاي جوش قوانين و مقررات به بخش اين – D بخش اب رابطه در )Recommended Practic( اجرایی آييننامههاي بخش اين در ميپردازد.‏ پلها جوش جوشكاريو ريختهگري قطعات جوشكاري همچنين و تيوبها و لولهها جوشكاري روشهاي است.‏شده داده توضيح راهآهن ريلهاي استيل]‏فلزی[كربن سازههای : AWS D1.1 آلومینیومیسازههای : AWS D1.2 پلها: AWS D1.5 آبزیر جوشکاری توضیحات : AWS D3.6 استيلاستنلس تيوبهاي و ها لوله جوشكاري كار نامة آيين : AWS D10.4 GTAW روش به تيتانيوم تيوبهاي و ها لوله جوشكاري كار نامة آيين : AWS D10.6شدهاست،‏بررسي جوشكاري با مرتبط افراد سالمتي روي بر جوشكاري مخرب اثرات بخش اين – E بخش میباشد.‏قسمت 9 شامل بخش اين Effects of on Healthمختلف بخشهاي در سالمتي روي بر جوشكاري اثرات بخشاين در است.‏ شده متمركز جوشكاري از ناشي دودهاي كنترل راهنمايي روي بر بيشتر بخش اين – F بخش ElectronBeam( الكترونی برش و جوش روش از استفاده در ايمني مسائل به مربوط آييننامههاي است.‏شده تشریح )Welding FGWمختلف بخشهاي در جوشكاري از ناشي گازهاي و دودها بررسي مسائلمورد در نیز آموزشي كتاب پنج دیگر،‏ بخشهائی و شده اشاره كه ششگانه بخشهاي بر عالوه AWS از:‏عبارتند كتاب پنج اين مطالب عناوین است.‏ نموده ارائه جوشكاري به مربوط 71پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه جوش،‏فناوری با رابطه در كتاب اين : AWS WHB-1 عالئمتعريف جوش،‏ طراحي اصطالحاتتعريف و جوشكاري دارد.‏متنوعي مطالب جوشكاري مختلفروشهاي كتاب اين : AWS WHB-2 كاملبسيار صورت به را جوشكاري است.‏داده توضيح مناسب و فلزاتجوشكاري به كتاب اين : AWS WHB-3 منگنز،‏آلومينيوم،‏ نظیر غیرآهنی وآنها آلياژهاي و مس نيكل،‏ است.‏پرداخته روي و سرب همچنين جوشكاريبا رابطه در كتاب اين : AWS WHB-4 نظیرهمسان غير و همسان متريالهاي تيتانيوم،‏استنلساستيل،‏ كربن،‏ میباشد.‏... و زيركونيوم طراحیو ايمني شامل كتاب اين : AWS WHB-5 منبعنياز،‏مورد الكترود برآورد جوش،‏ جوشمتراژ و ساعاتكاري محاسبه میباشد.‏جوش وكيفيت هرجوشكار 1: www.aws.org3: www.kobelcowelding.com/20100119/handbook2009.pdf

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 72 سیفمراد : تنظیم و تهیه برونسپاريگام به گام راهنماي کسبوکاردنیای بارز ویژگیهای از فناوری و دانش سریع رشد بهرهگيريدر سريعتر واكنش براي آمادگي ايجاد بنابراین است،‏ امروز سازمانهااساسي چالشهاي از يكي كمثبات،‏ و زودگذر فرصتهاي از اب را خود نتوانند سازمانها اگر میرود.‏ شمار به حاضر عصر بنگاههای و رقابتگردونهی از ناگزیر وادارند،‏ حرکت به روز علم حرکتِ‏ سرعت اينگونهاز استفاده براي امروزی سازمانهاي درواقع شد.‏ خواهند حذف ازبيشتر بهرهمندي نيز و منعطف ساختاري ايجاد به ناگزير فرصتها صنعتيجامعهی از حركت هستند.‏ سازمانها از بيرون گستردهی‏ امكانات ازجهاني،‏ اقتصاد سمت به ملي اقتصاد از اطالعاتي،‏ جامعهی‏ سوي به سويبه سلسلهمراتبي ساختار از باالخره و تمركززدايي به تمركزگرايي دنیایدر اساسي تحوالت روند آشكار نشانههاي از شبكهاي نظام راهحلهانيازمند آنها به پاسخگويي بيشك كه است امروز کسبوکار چهدنیا روز دانش از استفاده دیگر سوی از است.‏ جديد راهكارهايي و بهسازمانها برای گزافی هزینههای علمی نظر از چه و تجهیزاتی نظر از گریزبرای جهانی اقتصاد که راهکارهایی از یکی داشت.‏ خواهد همراه بتوانکه مفهوم بدین است.‏ برونسپاری یافته،‏ دست بدان هزینهها این از دراست،‏ آنان اختیار در که تجهیزاتی و دیگران تجربهی و دانش از هزینهیتنها مربوطه سازمان ترتیب این به کرد.‏ استفاده نیاز مواقع مالیو علمی سرمایهگذاریهای از و پرداخت را خود موردنیاز خدمات کرد.‏خواهد خودداری زمانبر گاه و گزاف هن كه گونهای به ميگيرد،‏ خود به وسيعتري دامنهی روز هر برونسپاري استقبالرويكرد اين از نيز كشورها خصوصي بخش بلكه دولتها،‏ تنها توسعهدر برونسپاري عمدهی‏ نقش به باتوجه آوردهاند.‏ عمل به گرمي آماريو علمي مراكز پيشبيني مختلف،‏ بازارهاي و مهارتها ارتقای و برونسپاريبازار حجم آتی،‏ سالهای در كه است آن بیانگر معتبر بود.‏خواهد همراه عظیم رشدی با جهاني ومدیران آشناسازی ضمن دارید،‏ ‏رو پیشِ‏ که کتابی در رویکرد،‏ این با طرحبه سازمان،‏ در برونسپاری الزامات و روشها اصول،‏ با کارشناسان برایگامبهگام مدلی و شده پرداخته برونسپاری مختلف مشخصههاي بهکتاب اين شد.‏ خواهد ارائه برونسپاری طرح پیادهسازی و تدوین شکلیبه برونسپاری مفاهیم طرح ضمن که است شده تدوین گونهای ارزشمندیاطالعات و باشد داشته موضوع به فراگير نگاهي روان،‏ و ساده ابزارحاضر،‏ کتاب است امید دهد.‏ قرار خوانندگان اختیار در اینباره‏ در

73پتروشیمی و گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه برایمناسبی مرجع و منبع عنوان به برونسپاری مراحل تمامی در برمیآید،‏ نیز آن نام از که وهمانطور باشد فرآیند این در مدیران برای مناسبی گیرد.‏قرار استفاده مورد کارشناسان و مدیران فراروی مالحظات به پرداختن گيريتصميم روزههر ما است.‏ اهمیت با بسیار انسانها زندگی در تصمیمگیری درستکه افرادی بزرگیم.‏ و کوچک تصمیمگیریهای به مجبور میکنندتالش و میسنجند را جوانب همهی یعنی میگیرند،‏ تصمیم راخود موفقیت احتمال کنند،‏ پیشبینی را تصمیماتشان احتمالی نتایج خودتصمیم از بیشتری رضایت احساس نتیجه در و ميدهند افزایش وبیشتر نفس به اعتماد احساسی چنین پيامد مسلماً‏ داشت.‏ خواهند تصمیمگیرنده،‏تنها نه‏ حالت این که بود خواهد شادتر روحیهی میکند.‏تشویق فرآیندی چنین از استفاده به نیز را اطرافیانش و اصلیترین تصمیمگیری نیز مدیریت و سازمان مسائل زمینهی در برافزون که است فراگردی و مدیر یک مهارت و مسئولیت مهمترین ار تصمیمگیری درواقع،‏ میشود.‏ منتهی نیز آن اجرای به تصمیمگیری هب نیل برای مختلف،‏ راهحلهای میان از راهحل یک انتخاب میتوان کرد.‏تعریف مطلوب هدفي کهشد خواهد مشخص مدیر یک اصلی وظایف به نگاهی با تصمیمگیریاست.‏ مدیریت فعالیتهای همهی جوهرهی تصمیمگیری است.‏اساسی ارکان از و جلوهگر مدیر فعالیتهای و وظایف همهی در دورا تصمیمگیری و مدیریت صاحبنظران از برخی رو،‏ همین از جزچیزی را مدیریت حقیقت،‏ در و،‏ کردهاند تعریف مترادف واژهی هدفگذاری،‏اگر که است این استدالل نمیدانند.‏ تصمیمگیری عملیاتیبرنامههای تنظیم سیاستگذاری،‏ استراتژی،‏ تعیین برنامهریزی،‏ مدیرانمسئولیتهای و وظایف تعیین انسانی،‏ نیروی انتخاب استخدامي،‏ الزمهیبدانیم،‏ مدیر وظایف از را و...‏ عملکرد ارزیابی کارکنان،‏ و است.‏تصمیمگیری اینها همهی تصمیمگیریبه نیاز که میشود روبهرو موقعیتهایی با دائماً‏ مدیر یک تصمیمگیریهایشان،‏چگونگی بیان از مدیران بیشتر اين،‏ وجود با دارد.‏ او معموالً‏که را،‏ تصمیمگیری فرآیند تا دارد تالش کتاب این ناتوانند.‏ و کرده معرفی نظاممند فرآیندی میشود،‏ انجام شهودی و ذهنی کند.‏تشریح را اثربخش تصمیمات گرفتن برای الزم گامهای

پتروشیمیو گاز نفت،‏ صنعت پژوهشی و آموزشی علمی،‏ نشريه 74 خوانندگانصفحه توجهمورد که کند حرکت سمتی به نمیتواند خود خوانندگان نظرات دریافت بدون نشریه یک میباشد.‏ خود مخاطبان با ارتباط برقراری نشریه،‏ یک تکامل و بقا رمز هچ میکند تعیین که است خوانندگان نظرات این درازمدت،‏ در اما میکند،‏ مطالب انتشار و تنظیم و تهیه به اقدام خود اولیه اهداف مطابق هرنشریه اگرچه اکثریتباشد.‏ شود.‏پرداخته بیشتر آن به است الزم و دارد بیشتری عالقهمندان موضوعاتی،‏ بخشیک مینمایید،‏ مشاهده که همانگونه صفحه این در نماییم.‏ برقرار ارتباط عزیزان شما با خوانندگان صفحه طریق از منظم صورت به داریم تصمیم شماره این از پیشنهاداتیا انتقادی،‏ نظرات دریافت به دیگر بخش و است یافته اختصاص میدهید،‏ شما که امتیازی برحسب مطالب ارائه نحوه و کیفیت درباره شما نظرات دریافت به ارتقاءدر خود،‏ نظرات ارائه با عزیز خوانندگان شما که دارد انتظار امید سفیر نشریه است.‏ یافته اختصاص بخشد،‏ ارتقاء را نشریه کیفیت بتواند که موضوعاتی مورد در شما نمایید.‏کمک ما به نشریه سطح کهاست ذکر قابل نکته این مقاالت نگارش مورد در است.‏ یافته اختصاص مقاالت این نگارش نحوه و فرمت معرفی به نیز بخش یک مقالهنویسی مسابقه به توجه با تحریریههیئت چاپ،‏ جهت مقاله یک انتخاب صورت در همچنین باشند.‏ شده چاپ دیگری جای در نباید و شده تهیه نشریه این برای اختصاصی بطور باید ارسالی مطالب نماید.‏ویرایش نشریه،‏ شده تعیین چارچوب مطابق را مطلب است،‏ مجاز فردیمشخصات .....................................................................................................سن:‏ ....................................................................................................................... خانوادگی:‏ نام و نام ...............................................................................................................................................................................................................................تحصیلی:‏ رشته و مدرک ...........................................................................................................................................................................................................................................تخصصی:‏ فعالیت ..............................................................................................................................................................................................................................................................نشانی:‏ ..................................................................................................تلفن:‏ ........................................................................................................................... الکترونیک:‏ نشانی نشریهبرای مقاله تهیه دستورالعمل و فرمت باشند.‏شده تایپ Incopy یا Word فرمت تحت باید مطالب 1- باشد.‏صفحه 5 حداقل مطلب Zar 10 فونت و Word استاندارد صفحات مطابق 2- باشند.‏300DPI امکان صورت در و باشند برخوردار مناسب کیفیت از باید استفاده مورد تصاویر 3- شوند.‏ارسال مقاله همراه به PDF فایل صورت به منابع این باید منابع،‏ و مراجع معرفی بر عالوه 4- نمیباشد.‏مجاز رسمی غیر سایتهای و blogها به استناد 5- امتیاز]‏100 نظراز امتیازمورد برحسب مطالب،‏ کیفیت مورد در نظر ‏[اعالن نظرسنجی مطلبعنوان امتیازمطلبعنوان امتیازموضوعامتیازمحورارزش پروژهی مدیریت -106واحد جنوبی پارس فرایندی واحدهای شرح مطالبعلمی سطح خورشیدیانرژی گازو نفت حفاری در ایمنی مطالبعملی سطح گازیتوربین رباتهاتوسط گاز و نفت فراساحلی تاسیسات از بازرسی مطالبمفیدبودن گازطبیعیفشردهسازی تابشپایه بر ارتفاع اندازهگیری گرافیکو صفحهبندی کتابمعرفی خودکارجوشکاری نشریهتوزیع جغرافیاییاطالعات سیستم گازو نفت پروژههای در مهندسی نشریهکل امتیاز safireomid@sepanir.com: الکترونیک پست 22833960 : تلفن / 19575-1657 : پستی صندوق 6136743461 : کدپستی

نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی 75کار احداث فیزیکی پاالیشگاه و پروژههایعمرانی بسیار با اهمیت و حیاتی است،‏ اما ثبتتجربیات و مستندات و نیز مطالب منتشر شدهیک شرکت چیزی است که دوام بیشتری دارد.‏مهندس خواجهعلی ‏)مدیرعامل شرکتسپانیر(‏ما میتوانیممیدان قدس / باالتر از سه راه یاسر / نبش رادجنوبی/ پالک / 216 شرکت سپانیرhttp://www.sepanir.com

76 نشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیشماره ششم نشریه و بهانهای برای سخن گفتن باشما عزیزان،‏ از ابتدا فکر میکردیم تا برقراری یکرابط دوطرفه با خوانندگان نشریه راه طوالنی درپیش خواهیم داشت،‏ اما خدا را شکرگزاریم که اینانتظار خیلی زود به سر آمده و نتایج نظرسنجیاخیر نشان میدهدکه نشریه توانسته مورد توجهعالقهمندان در حوزه نفت و گاز و انرژی قرارگیرد.‏تحلیل نتایج نظرسنجی،‏ نویسندگان نشریه راترغیب میکند تا با ارائه بهتر مطالب بتوانندپاسخگوی لطف و توجه خوانندگان محترم نشریهباشند،‏ ضمن آنکه سعی خواهد شد نظراتخوانندگان در تهیه مطالب مورد توجه قرارگیرند.‏در این شماره قصد داریم با معرفی یک موضوعو برگزاری مسابقه مقالهنویسی در رابطه با آن،‏ارتباط نشریه و مخاطبان را توسعه دهیم و انشاءاهللدرصورت استقبال خوانندگان نشریه در شمارههایبعدی نیز این مسابقه را برای موضوعات دیگر برگزارنماییم.‏ برای یافتن اولین موضوع مناسب جهتمسابقه مقالهنویسی از یک سو به خطمشی نشریهتوجه شد و از سوی دیگر با ورق زدن تقویم سعیکردیم موضوعی را انتخاب کنیم که به فصل انتشارنشریه نیز بی ارتباط نباشد.‏ یکی از روزهای فصلزمستان[پنجم اسفندماه]‏ به افتخار دانشمند ومهندس شهیر ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی،‏روزمهندس نامیده شده است،‏ به همین مناسبت و باتوجه به اهمیت موضوع مهندسی در حوزه صنعتنفت و گاز،‏ اولین مسابقه مقاله نویسی را به اینموضوع اختصاص دادیم.‏www.sepanir.comsafireomid@sepanir.com