numri 206 final.CDR

ANALIZËHëna e reThirrja vehabistenë selefizëmNë realitetinbashkëkohor arab dhe islam në shumë qarqe ideologjike dhe politike fjala selefijje është shumë e paqartë dhe epapërcaktuar. Dikush i konsideron si lëvizje që nuk është afirmative, nga ata që e konsiderojnë si lëvizje e cila më së shumti ështëaktive në luftën kundër porse konservative në jetën tonë ideologjike, e veçanërisht në atë fetare. Mirëpo ka edhe risive dhe absurditetevedhe që më së shumti e shkëlqen ideologjinë fetare muslimaneXhemo RexhematoviqNë këtë punim do t'i shpjegojmëkarakteristikat themelore tëvehabizmit dhe neo-selefizmit. Mëshumë do të bazohemi nëfenomenin e selefizmit, duke pasurparasysh se ai është ideologjia e njëlëvizjeje fetaro-reformatore e cilabotën islame më shumë e degradoisesa që e afirmoi. Do të shpjegojmëse selefizmi nuk është medh'hebfetar dhe juridik, porse ai më tepërështë reaksion në një situatë në tëcilën muslimanët i gjetën në kontaktme popujt dhe civilizimet etjera që e kishin pranuar islamindhe në të kishin sjellë diçka nga traditate tyre. Krahas kësaj do t'i përmendimedhe karakteristikat kryesoretë selefizmit, domethënien efjalës selef në gjuhën arabe, si dhedallimin midis selefit dhe selefizmit,që sot shumë muslimanënuk e vërejnë.Në këtë punim do të shpjegojmëse krijimi i medh'hebit selefij ështërisi (sajim, bid'at) dhe se nuk kaekzistuar në kohën e gjeneratave tëpara të muslimanëve, dhe se krijimidhe ndjekja e një medh'hebi, janëdy shprehje të ndryshme.THEMELUESI IVEHABIZMITThemelues i kësaj lëvizjeje kaqe Muhammed ibn Abdulvehhabi(1703-1792/ 1115-1206 h.), origjinae të cilit është nga Lindja prej fisitBenu Temin. Lindi dhe u rrit nëkrahinën shkretinore të Nexhdit, ecila ka qenë e ndarë nga ndikimet ecivilizimeve të tjera. Në të ështëzhvilluar jeta primitive arabe e cilaas që ishte e përparuar, as që dintepër shkencën dhe artin, me të cilatarabët erdhën në kontakt përgjatëpushtimeve. Deri para disapesëqind viteve, Nexhdi ishte, kryesisht,i pabanuar; jeta e tij e vetmenjerëzore kufizohej nga beduinët, tëcilët i kullotnin kafshët e tyre.Nexhdi ishte i izoluar nga shumicae territoreve të Gadishullit - Mekkadhe Medina ishin larg në Perëndim- ndërsa qarkullimi i vetëm iNexhdit në kohën e Ibn42Abdulvehhabit qe me Kuvajtin dheishullin e Bahrejnit në Lindje.Mirëpo, Nexhdi i shkretë dhe ipaujë, përfundimisht, do të bëntenjë ndikim të madh në historinëbotërore, pasi që aty ithtarët evehabizmit do të ndërtojnë Rijadin,fronin e ardhshëm të ArabisëSaudite.Kur Ibn Abdulvehhabi shkoinga Medineja në Basra dhe nëqytete të tjera në kërkim të diturisë,i refuzoi risitë dhe legjendat të cilati dëgjoi dhe i pa, si edhe shkencat tëcilat nuk pajtoheshin me mënyrën etë menduarit të tij. Kjo, pra, ndodhipara kontaktit me popujt joarab qëe kishin pranuar Islamin dhe që nëtë futën mënyrën e re të të menduaritdhe të interpretuarit. Atëherëu paraqitën ilmu-l-kelami dhe upërkthyen veprat filozofike ngagjuha greke. Ai me këtë nuk u pajtua,pasi që praktikonte Islaminfillestar dhe iu përmbajt shkencësdhe mendimit, përfaqësues të tëcilit ishin Ahmed ibn Hanbeli, IbnTejmijje dhe Ibn Kajjim el-Xhevzijje.Babai i tij ishte një njeri i mirë.U shqua si një dijetar. Gjithashtu,edhe vëllai i tij, shejh Sulejmani.Babai i tij, i vëllai si edhe dijetarë tëtjerë, në të gjetën prognozën e animitkah humnera dhe të zemrës sëdevijuar, pasi që ishin dëshmitarëtë fjalëve dhe veprimeve të tij dhe tëdevijimeve të tij në shumë çështje.E kanë kritikuar për këtë dhe i kanëalarmuar njerëzit e tjerë nga ai.Dhe, tamam u vërtetua frika e tyrekur haptas u paraqit me risitë,lajthitjet dhe devijimet me të cilat imashtroi injorantët dhe u kundërshtuame dijetarët dhe imamët efesë, dhe arriti deri në atë shkallë saqë i shpalli për qafirë një bashkësibesimtarësh.Që këndej filloi kundërshtimi iparë dhe kryesor i IbnAbdulvehhabit me atë që, ashtu siçe kishin kuptuar arabët e parë dheqarqet arabe në jetën e tyre primitive,Islamit iu bashkëngjit në pikëpamjetë risive dhe shtesave,pavarësisht se a ishin ato absurditetetë vërteta apo fryte tëkorrik, 2008mënyrës së të kuptuarit të bashkësivetë qytetëruara.Pas ikjes së fatimitëve nga qeverisjadhe ardhjes së osmanlinjve,në botën sunnite u paraqitëntarikate të ndryshme sufiste të cilëtjo rrallë iu shmangën autenticitetitislam, gjë që Ibn Abdulvehhabin enxiti që t'i kundërvihej kësaj, pasiqë kjo, sipas mendimit të tij, ishteshirk i qartë. Konsideronte se të vizituarite varrit të të Dërguarit,s.a.v.s., dhe të bërit e teves-sulit metë dhe me të dërguarit e tjerë, si dheme robërit e mirë të Allahut dhevizita e varreve të tyre, është shirk.Konsideronte se është shirk tëthirrurit e të Dërguarit tek tevessuli,gjithashtu thirrja e robërve tëtjerë të Allahut, kur të bëhet tevessuli,është shirk. Gjithashtu, konsiderontese nëse dikush ia përshkruantedikujt tjetër ndonjëveprim pos Allahut, madje edhe mefjalët simbolike, si p.sh., "Ky ilaç mëbëri dobi", ai bëhet mushrik(politeist).Edhe pse Ibn Abdulvehhabi nuki takoi asnjë medh'hebi, sepse imohonte ato, prapë se prapë umbështet në mendimet e AhmedIbn Hanbelit dhe në ideologjinë selefite.Ai ishte më tepër se një shejhdhe fekih, dhe kishte filluar t'i bindudhëheqësit arabë që ta pranojnëdhe që të luftojnë me ushtri kundër,gjoja, mushrikëve. Në këtë e dëgjoiemiri i Der'ijjes, Muhammed ibnSaud, i cili i shprehi edhemirëseardhje. Atëherë, ata bënëmarrëveshje që të krijojnë shtetindhe mbretërinë e re në themelet emonoteizmit të pastër.KARAKTERISTIKAT KRYE-SORE TË VEHABIZMITPra, nismëtari i kësaj doktrine,Ibn Abdulvehhabi, lidhi marrëvesh-