Nr 7 - Archiwalny serwis Instytutu Pamięci Narodowej

z pierwszeJ stronY728 października 1956 rokuPrzełomowe w powojennych dziejach Polski obrady VIII PlenumKC PZPR z 19–21 października 1956 roku odbiły się szerokimechem w ówczesnych mass mediach. Prasa i radio przekazywałyinformacje na temat zmieniającej się sytuacji na szczytach władzy.Tymczasem redakcja „przekroju” postanowiła przybliżyćczytelnikom reakcje warszawian na te wydarzenia. W numerze603 z 28 października 1956 roku zamieszczono reportażOlgierda Budrewicza, który w barwny sposób opisał atmosferępanującą w tych dniach na stołecznych ulicach: „Oczekiwanowarszawskiego Plenum z wielkim zainteresowaniem, z napięciemi nadzieją. Nikt jednak nie spodziewał się, że wydarzeniawkroczą w fazę tak dramatyczną. Z każdą godziną tężała atmosfera.Wkrótce po rozpoczęciu obrad stało się jasne, że Polskaprzeżywa moment historyczny”. Budrewicz sprawnie poruszałsię po mapie Warszawy, a to informując o wiecu robotnikóww Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu, a to o sytuacjipanującej przed Politechniką Warszawską i na pl. Konstytucji.Opisał także moment wyczekiwania na wyniki wyborów do BiuraPolitycznego KC PZPR: „W siedzibie dziennikarzy przy ulicy Foksaloczekiwano z minuty na minutę wyniku wyborów. Co chwilaktoś wchodził na salę klubową, a wszystkie oczy kierowały sięna przybysza. Dwukrotnie podawano rzekomą listę członkównowego Biura Politycznego i dwukrotnie okazywało się, że brakjest oficjalnego potwierdzenia”. Swój tekst Budrewicz kończyłsłowami: „Po dziesiątej wieczorem wreszcie nadeszła wieść:wybrano nowe Biuro Polityczne w proponowanym składzie.Wiadomość tę potwierdziło radio. Zbliżała się północ. Stolica niespała. Ulicami biegli studenci, sprzedając nadzwyczajne dodatki.Kolporterzy oblegani byli przez przechodniów. Otwierały siędrzwi i okna. Zatrzymywały się tramwaje i autobusy. Niektórzypłacili pięć złotych za dodatek, inni – tych była większość – anigrosza. W krótkim czasie rozeszło się sto tysięcy egzemplarzydodatku. W nocy, w Warszawie”.28 października–3 listopada 1988 roku„W 70-lecie »rewolucji cieszyńskiej«, która ziściła marzenia całych pokoleń nadolziańskich działaczynarodowych, odbyły się w Cieszynie patriotyczne uroczystości” – donosił „Głos ziemicieszyńskiej” nr 43 z 28 października–3 listopada 1988 roku. Na tę okoliczność redakcjatygodnika pokrótce przybliżyła czytelnikom dzieje Śląska Cieszyńskiego sprzed odzyskania przezPolskę niepodległości, kiedy to 19 października 1918 roku utworzono Radę Narodową KsięstwaCieszyńskiego, a grupa polskich oficerów opanowała austriacki garnizon wojskowy w Cieszynie.Podczas uroczystości przed gmachem Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika przy pl.Wolności odsłonięto „pomnik wyobrażający symbol polskości – orła. Ptak ma w charakterystycznysposób rozpostarte skrzydła: albo wzbija się do lotu, albo ląduje. Czas i miejsce, w którym goumieszczono, przemawiają raczej za tą drugą interpretacją. Pomnik stanął w miejscu upamiętnionym.To tu właśnie komendant austriackiego garnizonu, płk Johan Berndt, zdał przed 70 latywładzę grupie polskich spiskowców. Nie można więc było wybrać lepszego miejsca”. Na cokolepomnika, którego inicjatorami budowy byli działacze Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, zamieszczonosłowa: Tym, którzy w 1918 roku, po sześciu wiekach oderwania od Macierzy, przywrócili ziemięcieszyńską Polsce. Redakcja „Głosu” podkreślała: „Uroczystość odsłonięcia pomnika miała podniosły,patriotyczny charakter. Przybyła czołówka władz wojewódzkich z posłami StanisławemHabczykiem i Bolesławem Doktorem, władze miejskie, mieszkańcy”. Ponadto na obchody siedemdziesiątejrocznicy przejęcia przez Radę Narodową władzy na obszarze Śląska Cieszyńskiegozłożyły się: uroczysta sesja Miejskiej Rady Narodowej w Teatrze im. Adama Mickiewicza w Cieszynieoraz złożenie na miejscowym cmentarzu komunalnym urny z prochami Jerzego Szczurka,jednego z oficerów, którzy dokonali zamachu wojskowego i przekazali władzę Radzie Narodowej.dr Mariusz Żuławnik – naczelnik Wydziału Informacji i Sprawdzeń BUiAD IPN