Nr 7 - Archiwalny serwis Instytutu Pamięci Narodowej

64orzeŁ BiAŁY Sokół z hełmu ofi arowanego w 1933 rokunaczelnikowi OSP Jedlnia, od pierwowzoruz 1902 roku różni się obecnością koronyFot. T. Marszałekodlanych z aluminium. W latach międzywojennych,kiedy nic już nie stałona przeszkodzie pojawieniu się orłówna strażackich czapkach i hełmach, sokółz monogramem „SO” był wciążtraktowany jako emblemat tradycyjny,podlegający jeszcze ewolucji. Zostałauruchomiona produkcja emblematówprzeznaczonych na hełmy wykonywanejako tradycyjne nagrody i prezenty.Znakiem odzyskanej niepodległościstała się korona, którą dodano na głowiesokoła. Hełmy ozdobione wizerunkiemukoronowanego sokoła wręczanozasłużonym aż do roku 1939, wobecczego strażackiego sokoła z monogramemSO można uznać za najdłużej noszonywzór emblematu.Strażacy w walceo niepodległośćW roku 1913 odbyły się w Pilźnie „Dnistrażackie”. Korespondent „GazetyLudowej” tak pisał w swojej relacji:„Wśród dźwięków marsza Sokolegoszły zastępy strażaków w wojskowymordynku. Naczelnicy w błyszczącychhełmach szli na czele swych korpusów,a sześć bogatych sztandarów kraśniałoponad szeregami. I miało się żyweuczucie, że te umundurowane szeregisynów chłopskich to coś więcej niżstraż pożarna, że gdyby sprawa wymagała,to te szeregi pójdą ochoczow ogień i z karabinem w ręku”. I tak sięwłaśnie stało. Strażacy działali w PolskiejOrganizacji Wojskowej i zaciągalisię do Legionów Polskich. Po roku1918 brali udział w plebiscytach, powstaniachna Śląsku i w Wielkopolsce,a także współdziałali w tworzeniu nowychwładz administracyjnych i samorządowych.Spośród nich rekrutowalisię członkowie Straży Obywatelskichi Straży Bezpieczeństwa w roku 1920.Na apel Zarządu Związku Floriańskiego,liczącego wówczas około 50 tys.strażaków, wielu z nich wstąpiło doArmii Ochotniczej gen. Józefa Hallera.W uznaniu zasług w wojnie bolszewickiejtrzydziestu strażaków zostałokawalerami Orderu Wojennego VirtutiMilitari, zaś 151 otrzymało KrzyżeWalecznych.Tomasz Zawistowski – autor trzech tomówmonografii polskiego orła wojskowego, urzędniczegoi szkolnego Polskie orły do czapek w latach 1917–1945(kolejne dwa tomy w przygotowaniu) Polscy strażacy ze Lwowa w mundurach według Regulaminu z 1902 roku, lata dwudzieste XX wiekuFot. ze zbiorów Ośrodka Karta