Nr 7 - Archiwalny serwis Instytutu Pamięci Narodowej

58 prAwDA czAsów, prAwDA ekrAnuFot. Filmoteka Narodowa Kadr z fi lmu: na pierwszym planie Elżbieta Czyżewska i Zbigniew Cybulskiw rodzaju: „Czy żaba zniosła skrzek?” albo zakonspirowanymikomunikatami w stylu: „Przywieziono pokarm dlakanarków” itp.Ale jest także w filmie scena jak gdyby nakręcona „kupokrzepieniu serc”, kiedy to niemieccy żołnierze z różnychformacji wzajemnie rozbrajają się na ulicach, przy okazjiniejednokrotnie ostrzeliwując się i wywołując chaos w całymmieście. Następnie jesteśmy świadkami, jak są karaniprzez przełożonego karą śmierci bądź zesłaniem na frontwschodni. Szczególna rola w całej tej sekwencji przypadłaJaremie Stępowskiemu, który brawurowo zagrał będącegosprawcą całego zamieszania strażnika więzienia Wehrmachtu.Zgodnie z zasadami obowiązującymi w filmachtego typu historia kończy się dobrze. W ostatniej sceniewidzimy, że nawet włoskiemu żołnierzowi, któremu śnił siępowrót do domu nad morzem na południu Włoch, udałosię zrealizować to marzenie.Ochy i achyCiekawe, że ta bezpretensjonalna komedia filmowa zyskałacałkiem przychylne recenzje, także wśród zwykle surowychkrytyków filmowych. Janusz Skwara napisał w „Filmie”:„Giuseppe w Warszawie jest już zabawą pełną gębą”. ZygmuntKałużyński na łamach „Polityki” poszedł jeszcze daleji stwierdził: „Giuseppe w Warszawie jest to wydarzeniesensacyjne w dziejach martyrologii polskiej: pierwsza groteskana temat wojny”. Z kolei Aleksander Jackiewicz pisał:„Komedia Lenartowicza, wydaje się, osiągnęła to, czegonie osiągnęła u nas chyba żadna, w każdym razie w takimstopniu; pośrodku białego dnia, pośrodku zainscenizowanegowiernie życia – pokazała okupacyjny swoisty dowcipjednego z najdziwniejszych miast”.Na koniec jeszcze jedna uwaga natury ogólnej. W 2011roku Giuseppe w Warszawie, podobnie jak w ostatnich latachwiele innych polskich filmów, został poddany rekonstrukcjicyfrowej. Muszę jednak stwierdzić, że w tym wypadkuefekt nie jest tak piorunujący, jak na przykład w wypadkukolorowych Krzyżaków Aleksandra Forda czy czarno--białego filmu Pociąg w reżyserii Jerzego Kawalerowicza,które nigdy nie wyglądały tak, jak obecnie po remasteringu.U Lenartowicza bodaj najwięcej zyskała ścieżka dźwiękowafilmu. Mam tutaj na myśli wspaniałą, inspirowaną włoskimimotywami, muzykę autorstwa Wojciecha Kilara, którąobecnie w pełni możemy podziwiać i docenić jej wartość.W następnych latach Kilar – między innymi za sprawą iście„westernowej” muzyki do Pana Wołodyjowskiego, Hubalai w końcu wspaniałego poloneza z Pana Tadeusza – stał siękrólem polskiej muzyki filmowej.prof. dr hab. Jerzy Eisler – historyk, dyrektor Oddziału IPN w Warszawie;zajmuje się dziejami PRL, a także najnowszą historią Francji i historią kina; autorm.in. Polski rok 1968 (2006), „Polskie miesiące”, czyli kryzys(y) w PRL (2008)