Nr 7 - Archiwalny serwis Instytutu Pamięci Narodowej

wYDArzYŁo siĘ w XX wieku 27Młocin i Puszczy Kampinoskiej zostałsformowany pułk „Palmiry-Młociny”.Wkrótce nastąpił napływ oddziałówi pojedynczych żołnierzy z innych obwodówi rejonów Okręgu WarszawskiegoAK, które z różnych powodównie mogły kontynuować swoich zadańpowstańczych. W ten sposób powstałoZgrupowanie AK „Kampinos”, któregodowódcą został mjr Alfons Kotowski„Okoń”. Narzucony dowódca nie zdobyłuznania wśród oficerów i żołnierzy:narzekano na jego gwałtowny charakter,złe traktowanie podwładnych orazbrak fachowości w dowodzeniu.Utworzono obóz warowny, obejmującykilkanaście wsi. Dowództwo stacjonowałowe wsi Wiersze. Jak podkreślażołnierz AK i historyk kampinoskichpartyzantów, Jerzy Koszada „Harcerz”,„[…] był to teren wolny od okupanta.Po tej stronie Wisły, obok Warszawy,był pierwszym terenem wyzwolonymprzez oddziały Armii Krajowej. Przezcały okres Powstania teren ten byłdla Niemców niedostępny i skutecznieblokował swobodę ruchów wojskna ważnym odcinku zaplecza frontu,szczególnie swobodę komunikacji nanajkrótszym dla nieprzyjaciela szlakukomunikacyjnym Leszno–Modlin”.Działania powstańczePodejmowane przez Polaków wypadyna stacjonujące w okolicy oddziałyniemieckie oraz walki w obronie terenuopanowanego przez zgrupowanie wiązałyznaczne siły niemieckie. „Obokzdobywania broni, amunicji i ekwipunku,staramy się wszelkimi sposobaminękać wojska nieprzyjacielskie,aby odciążyć walczącą Warszawę – pisałpotem por. »Dolina«. – Staramy siękontrolować wszystkie szlaki drogoweprowadzące do Stolicy, niszcząc transportysamochodowe i łączność nieprzyjacielską”.Wśród akcji zbrojnych przeprowadzonychw sierpniu i wrześniu należywymienić walki obronne pod Pociechą(30 sierpnia – 2 września), uderzeniena oddział RONA w Truskawiu(2/3 września), atak na Marianów(3/4 września), zniszczenie zaopatrującegoNiemców tartaku w Piaskach Królewskich(6 września), walki obronneplacówek pod Brzozówką (10 i 22 sierpnia),Kiściennym (29 sierpnia), Roztoką(1 września) oraz na przedpolachPociechy (16 września), walki na DworcuGdańskim (20/21 i 21/22 sierpnia).Zgrupowanie AK „Kampinos” wykonałorozkaz gen. Tadeusza Bora-Komorowskiegoz 14 sierpnia 1944 roku, wysyłającdo Warszawy dobrze uzbrojoneoddziały. Pierwsze uderzenie – mającedoprowadzić do połączenia Żoliborzai Starego Miasta – nastąpiło w nocyz 20 na 21 sierpnia na Dworzec Gdański.Zostało powstrzymane przez zmasowanyogień niemieckiej artylerii i bronimaszynowej, który zdziesiątkował nacierającychpowstańców (poległo ichponad stu). Na porażce zaważyły równieżbłędy w dowodzeniu i brak poważniejszegowsparcia ze strony oddziałówżoliborskich. Drugie uderzenie nastąpiłow nocy z 21 na 22 sierpnia. Niestety,nacierające oddziały kampinoskiei żoliborskie zostały zdziesiątkowane:zginęło ok. 350–450 żołnierzy ZgrupowaniaAK „Kampinos”, a stu zostałorannych. Żołnierze z Kresów zapłaciliogromną daninę krwi, idąc na pomocwalczącej stolicy. Część z nich wróciłado puszczy, a około dwustu pozostałona Żoliborzu, biorąc udział w późniejszychwalkach powstańczych.Skrawek wolnej PolskiWyzwolony przez partyzantów terenPuszczy Kampinoskiej obejmowałwsie: Ławy, Łubiec, Roztokę, Kiścinne,Krogulec, Wędziszew, Brzozówkę, Truskawkę,Janówek, Pociechę, ZaborówLeśny oraz Wiersze, gdzie stacjonowałodowództwo zgrupowania. Ponadtow zasięgu władzy powstańczej znalazłysię miejscowości: Aleksandrów, Augustówek,Buda, Cybulice, Czeczotki,Grabina, Izabelin, Janów-Mikołajówka,Jesionka, Kaliszki, Kępiaste, Laski, ŁosiaWólka, Małocice, Mariew, Marianów,Palmiry, Rybitew, Sadowa, Sieraków,Sowia Wola, Truskaw, WólkaCzosnowska, Wrzosówka i Zaborówek.Przywołajmy ponownie słowa JerzegoKoszady: „Zaistnienie i trwanieprzez dwa miesiące w sercu PuszczyKampinoskiej skrawka Wolnej Polskibyło wydarzeniem nie mniej doniosłymniż działania zbrojne. Ludność miejscowaprzyjęła powstańców jak niosącychwolność żołnierzy Rzeczypospolitej,oczekiwanych od września 1939 roku.Wszyscy czuli się tu jak w Polsce niepodległej”.Z tych powodów teren tenzaczęto nazywać Niepodległą RzeczpospolitąKampinoską.Powstańcy spotkali się z dużą życzliwościąmiejscowej ludności. Mimoże problemem stało się wyżywienieżołnierzy, nie przeprowadzano darmowychrekwizycji, starając się płacićza pozyskiwane produkty. Często ludnośćza darmo dostarczała żołnierzomznaczne ilości żywności. Źródłem zaopatrzeniapartyzanckich oddziałówbyły również produkty żywnościowezdobywane z magazynów zorganizowanychprzez Niemców. Dużą pomocpartyzanci otrzymywali także od zaangażowanychw konspirację leśników.Kompania radiotelegraficzna „Orbis”KG AK zorganizowała tutaj ośrodek radiowy,który był konieczny ze względuna plany wykorzystania tych terenówdo odbioru zrzutów oraz ewentualne- Rozdzielanie zdobytej we wsi Truskawodzieży wśród okolicznych mieszkańcówi uchodźców z Warszawy Fot. AIPN