Nr 7 - Archiwalny serwis Instytutu Pamięci Narodowej

stopklAtkA 15nastrojów społecznych przed pielgrzymkąi w jej trakcie.Mimo dezinformacji społeczeństwa,propagandy ideologicznej w mediachi prób odwracania uwagi od pielgrzymki– a także niszczenia kart wstępu dosektorów przeznaczonych dla pielgrzymów– na spotkaniach z papieżem pojawiłysię tłumy wiernych. Zdawanosobie sprawę z tego, że mimo rozmieszczeniaw tłumie funkcjonariuszy i agentówmoże dojść do manifestowania wrogichwobec władzy opinii, których nieda się wyeliminować za pomocą działańprewencyjnych. Zastosowano więc naszeroką skalę nowoczesne środki technikioperacyjnej. Pielgrzymów śledziłobacznie trzydzieści kamer telewizyjnych,a na miejscach mszy i trasachprzejazdu Jana Pawła II rozmieszczonowiele punktów zakrytych, skąd z ukryciarobiono zdjęcia pielgrzymom, dokumentowanowykonywane przez nichgesty oraz treść rozwijanych transparentów.Później fotografie te mogły byćwykorzystane jako dowody w sprawachprzeciw osobom jawnie manifestującymswoje niezadowolenie z sytuacjiw Polsce.O masowości tak tworzonej dokumentacjiświadczy fakt, że do dziś zachowałosię co najmniej kilka tysięcywykonanych w ten sposób zdjęć.Z samego punktu zakrytego kryptonim„Kopuła” – umiejscowionego na piętrzew szpitalu przy ulicy Miodowej 18,naprzeciwko bramy wjazdowej do siedzibyarcybiskupów warszawskich –pochodzi 3380 zdjęć znajdujących sięw archiwum IPN. Na fotografiach tych,wykonanych w dniu przyjazdu papieżado stolicy, widać osoby wchodzące dosiedziby prymasa Stefana Wyszyńskiegolub wychodzące z niej, gromadzącychsię przed bramą wiernych i działaniakościelnych służb porządkowych.Sam Jan Paweł II widoczny jest na kilkudziesięciuzdjęciach, sfotografowanyw momentach przyjazdu i wyjazduprzez bramę. Zdjęcia te zostały zrobionew bardzo krótkim odstępie czasu, oglądasię je jak serię stopklatek w filmie.Bardzo dokładnie fotografowane byłyosoby podchodzące do Jana Pawła IIi rozmawiające z nim. Może to wynikaćz faktu, że władze obawiały się niekontrolowanegoprzekazania papieżowijakiejś korespondencji czy petycji, conajłatwiej było uczynić podczas takichwłaśnie spontanicznych spotkań na tereniekościelnym. Charakterystyczny jestmoment, w którym Jan Paweł II wyjeżdżaz bramy. Widać, że fotograf utrwalającyto wydarzenie ukrył się za jakąśprzeszkodą w pomieszczeniu punktuzakrytego – wskazują na to zaciemnieniana bokach kilku fotografii. Najprawdopodobniejautor zdjęć obawiał się, żezostanie zauważony i zdemaskowany.Oprócz przytoczonych wyżej przykładówfotografii z punktu zakrytego,wykonywano również zdjęcia z ruchomychpunktów zakrytych, umieszczanychnajczęściej w samochodach.Część fotografii zrobiono pod tak zwanąlegendą. Metoda ta polegała na tym,że wywiadowca SB robił zdjęcia jawnie,podając się za dziennikarza lubfotoreportera gazety. Zdjęcia wykonanew ten sposób powstały m.in. naterenie Warszawy, Krakowa, Częstochowyi Wadowic. Większość pokazywałatłumy pielgrzymów na mszachi trasach przejazdów papieża – obrazy Jan Paweł II w asyście ochrony i milicji przed bramą wjazdowądo rezydencji prymasa Polski w Warszawie, 2 czerwca 1979 roku;zdjęcie wykonane w ramach sprawy obiektowej „Lato-79” Wierni na błoniach Parku Kultury(Łęgi Dębińskie, obecnie Park Jana Pawła II)w Poznaniu podczas odprawianej przezJana Pawła II mszy św. beatyfi kacyjnejm. Urszuli Ledóchowskiej,20 czerwca 1983 roku