Svjedoci/osteceni za trgovinu ljudima, nasilje u ... - Sudovi Crne Gore

CRNA GORAVRHOVNI SUDINFORMATORZA SVJEDOKE/OŠTEĆENE - ŢRTVE TRGOVINE LJUDIMA,TRGOVINE DJECOM RADI USVOJENJA I NASILJA U PORODICIILI PORODIĈNOJ ZAJEDNICIPodgorica, 2011.

Koji sudovi su mjesno nadleţni da postupaju u kriviĉnim djelimatrgovina ljudima, trgovina djecom radi usvojenja i nasilje u porodici iliporodiĉnoj zajednici?Za krivična djela trgovina ljudima (čl. 444 Krivičnog zakonika Crne Gore),trgovina djecom radi usvojenja (čl. 445 Krivičnog zakonika Crne Gore) inasilje u porodici ili porodičnoj zajednici (čl. 220 Krivičnog zakonika CrneGore) nadleţni su sledeći sudovi na teritoriji Crne Gore:1) Osnovni sud u Baru – za teritoriju opštine Bar;2) Osnovni sud u Beranama – za teritoriju opština Berane i Andrijevica;3) Osnovni sud u Bijelom Polju – za teritoriju opština Bijelo Polje iMojkovac;4) Osnovni sud u Danilovgradu – za teritoriju opštine Danilovgrad;5) Osnovni sud u Ţabljaku – za teritoriju opština Ţabljak i Šavnik;6) Osnovni sud u Kolašinu – za teritoriju opštine Kolašin;7) Osnovni sud u Kotoru – za teritoriju opština Kotor, Budva i Tivat;8) Osnovni sud u Nikšiću – za teritoriju opština Nikšić i Pluţine;9) Osnovni sud u Plavu – za teritoriju opštine Plav;10) Osnovni sud u Pljevljima – za teritoriju opštine Pljevlja;11) Osnovni sud u Podgorici – za teritoriju Glavnog grada Podgorice;12) Osnovni sud u Roţajama – za teritoriju opštine Roţaje;13) Osnovni sud u Ulcinju – za teritoriju opštine Ulcinj;14) Osnovni sud u Herceg Novom – za teritoriju opštine Herceg Novi;15) Osnovni sud u Cetinju – za teritoriju Prijestonice Cetinje.Za najteţe oblike ovih krivičnih djela (izvršenih na organizovan način ili sasmrtnom posljedicom) mjesno su nadleţni:1) Viši sud u Podgorici – za područja osnovnih sudova u Podgorici, Baru,Danilovgradu, Kotoru, Nikšiću, Ulcinju, Herceg Novom i Cetinju.2) Viši sud u Bijelom Polju – za područja osnovnih sudova u BijelomPolju, Beranama, Ţabljaku, Kolašinu, Plavu, Pljevljima i RoţajamaVaţnost svjedoĉenja pred sudom

Učešće svjedoka/oštećenih u sudskom postupku je od presudne vaţnosti zanjegov tok i uspješnost, ali i za nepristrasan i pravičan rad suda kako bi sudmogao suditi i presuditi svim odgovornim za izvršenje krivičnih djelatrgovina ljudima, trgovina djecom radi usvojenja i nasilja u porodici iliporodičnoj zajednici.Ukoliko ste prilikom izvršenja navedenih krivičnih djela oštećena strana ilisvjedok njegovog izvršenja, imajte na umu da Vaše svjedočenje moţepomoći utvrđivanju istine i da svojim iskazom moţete pomoći da učiniocibudu izvedeni pred lice pravde. Vaš iskaz biće od pomoći sudijama darasvijetle krivični događaj i donesu pravičnu presudu.Da li je bezbjedno svjedoĉiti – mjere zaštite?Svaki svjedok ima pravo na fizičku i drugu zaštitu. U Crnoj Gori mjerezaštite svjedocima pruţa Jedinica za zaštitu - posebna jedinica pri Upravipolicije. Ova jedinica pored programa zaštite svjedoka pruţa i mjereprivremene zaštite.Sam sud opremljen je tehničkim i audio uređajima koji na osnovu zakonamogu biti korišćeni u svrhu pruţanja zaštite tokom samog svjedočenja. Utom smislu, svoj iskaz moţete dati uz izmjenu glasa i slike. Isključenjejavnosti i davanje iskaza pod pseudonimom su, takođe, mjere koje mogu bitiprimijenjene. Ukoliko iz bezbjedonosnih razloga ne ţelite da dođete u sud isvjedočite pred sudijom pojedincem ili sudskim vijećem moţe Vam se, uodređenim slučajevima, odobriti svjedočenje putem video i konferencijskeveze iz zgrade suda najbliţe mjestu Vašeg prebivališta, a koja ima ovumogućnost i odgovarajuće tehničke uslove. U dosadašnjoj praksi ovamogućnost korišćena je više kao izuzetak nego kao pravilo.Vaše uĉešće u sudskom postupku je od presudne vaţnosti za njegov tok iuspješnost, ali i za nepristrasan i praviĉan rad suda kako bi sud mogaosuditi i presuditi svim odgovornim za izvršenje kriviĉnih djela trgovinaljudima, trgovina djecom radi usvojenja i nasilja u porodici iliporodiĉnoj zajednici.

Sluţba za podršku oštećenima/svjedocimaU svim sudovima koji postupaju u krivičnim predmetima ustanovljena jeSluţba za pruţanje podrške oštećenima/svjedocima u predmetima trgovineljudima, trgovine djecom radi usvojenja i nasilja u porodici ili porodičnojzajednici.Prvi kontakt sa sudom, prije početka zakazanog glavnog pretresa ili dok senalazite u prostorijama suda, moţete uspostaviti s ovlašćenim licem izSluţbe za podršku toga suda.Angaţovano lice će Vam pomoći u pogledu davanja pune podrške -informacije o krivičnom postupku, obezbjeđivanja zaštite tj. eliminisanjumogućnosti fizičkih nasrtaja ili vrijeđanja Vas kao oštećenog/svjedoka prije inakon suđenja u prostorijama suda.Ukoliko ste sklonište ili pomoć našli kod nevladinog sektora, znajte daSluţba za podršku sarađuje sa nevladinim organizacijama koje se baveproblemom trgovine ljudima i nasilja u porodici.Svjedočenje moţe predstavljati traumatično iskustvo iz različitih emotivnih ipsiholoških razloga: porodičnih nesuglasica, straha, nepoznavanja rada suda,osjećanja nelagodnosti zbog prisustva optuţenih i sl.Mi smo tu da bi Vam dali podršku i pomogli Vam da prevaziđete negativnaosjećanja u vezi sa Vašim učešćem u postupku jer je Vaš doprinosutvrđivanju istine presudan, a Vaše iskustvo neprocjenjivo za donošenjeosuđujućih presuda za odgovorne učinioce krivičnih djela.Ovlašćena lica iz Sluţbe za podršku su Vam na raspolaganju da odgovore naVaša pitanja, da daju objašnjenja u vezi sa radom suda, krivičnimpostupkom, mjestom sjedenja u sudnici i da učine sve što mogu kako biVaše svjedočenje predstavljalo pozitivno iskustvo, a ne nelagodnost.Zadatak Sluţbe za podršku je da Vam obezbijedi uslove za sigurno ibezbjedno svjedočenje, koje će biti iskustvo koje će Vas dodatno ojačati upogledu zaštite Vaših prava i sloboda._____________________________________________________________Sluţbu za podršku moţete kontaktirati u bilo kom trenutku.Tu smo da Vam pomognemo oko svih Vaših pitanja i razjasnimonedoumice u vezi sa Vašim boravkom i svjedoĉenjem pred sudom.

Ko moţe biti saslušan kao svjedok?Kao svjedoci pozivaju se lica za koja je vjerovatno da će moći da dajuobavještenja o krivičnom djelu i učiniocu i o drugim vaţnim okolnostima.Kao svjedoci mogu se saslušati oštećeni, oštećeni kao tuţilac i privatnituţilac.Ko moţe biti osloboĊen od duţnosti svjedoĉenja?Od duţnosti svjedočenja moţe biti oslobođen:1) bračni drug okrivljenog i lice sa kojim okrivljeni ţivi u vanbračnojzajednici;2) srodnici okrivljenog po krvi u pravoj liniji (npr: roditelj, dijete, unučad,djed, baba), srodnici u pobočnoj liniji zaključno do trećeg stepena (npr: brat,sestra, bratanić/čna, sestrić/čna, stric, tetka, ujak) kao i srodnici po tazbinizaključno do drugog stepena (npr: očuh, maćeha,svekar, tašta, svastika);3) usvojenik i usvojilac okrivljenog.Oslobađanje od duţnosti svjedočenja ne odnosi se na lica koja su pozvana dasvjedoče u postupku za krivično djelo zapuštanje i zlostavljanje maloljetnoglica, nasilje u porodici ili u porodičnoj zajednici i rodoskrvnjenje, kad jeoštećeno maloljetno lice.Sud koji vodi postupak duţan je da ova lica prije njihovog saslušanja ili čimsazna za njihov odnos s okrivljenim upozori da ne moraju svjedočiti.Ukoliko ima osnova da neko od gore navedenih lica uskrati svjedočenje uodnosu na jednog od okrivljenih, to lice je oslobođeno duţnosti svjedočenjai u odnosu na druge okrivljene ako se njegov iskaz, prema prirodi stvari, nemoţe ograničiti samo na druge okrivljene.SvjedoĉenjeKada uđete u sudnicu i stanete ispred sudije ili tročlanog sudskog vijeća,sudija pojedinac ili predsjednik vijeća će Vas obavijestiti o Vašim pravima iobavezama i opomenuti Vas na duţnost davanja istinitog iskaza i upozoritida davanje laţnog iskaza predstavlja krivično djelo.

Ukoliko niste poloţili zakletvu za svjedoke u istrazi, sudija pojedinac ilipredsjednik vijeća će Vas zamoliti da pročitate tekst zakletve koja se nalaziotkucana na papiru ispred Vas i koja glasi:„Zaklinjem se da ću o svemu što pred sudom budem pitan govoriti istinu i daništa od onoga što mi je poznato neću prećutati.“Kada poloţite zakletvu daćete iskaz o Vašem saznanju u cjelosti. Kadazavršite iskaz, ukoliko sudiji pojedincu ili predsjedniku vijeća ili sudijamačlanovimavijeća ostane nešto nejasno u vezi sa tim okolnostima, oni ćeVam postavljati pitanja. Niste duţni da date odgovore na pojedina pitanjakad je vjerovatno da bi time izloţili sebe ili svoje bliţnje teškoj sramoti ilikrivičnom gonjenju.Oštećeni koji je ţrtva krivičnog djela protiv polne slobode, kao i dijete kojese saslušava kao svjedok ima pravo da svjedoči u odvojenoj prostoriji predsudijom i zapisničarem, a tuţilac, okrivljeni i branilac da gledaju prenos izdruge prostorije, uz mogućnost da postavljaju pitanja svjedoku.Saslušanje maloljetnog licaPrilikom saslušanja maloljetnog lica, naročito ako je ono oštećeno krivičnimdjelom, postupiće se obazrivo da saslušanje ne bi štetno uticalo na psihičkostanje maloljetnog lica. U slučaju potrebe, saslušanje maloljetnog licaobaviće se uz pomoć psihologa ili drugog stručnog lica.Ako se kao svjedok saslušava maloljetno lice, sudija pojedinac/vijeće moţeodlučiti da se za vrijeme njegovog saslušanja isključi javnost.U slučaju da maloljetno lice prisustvuje glavnom pretresu kao svjedok ilioštećeni, udaljiće se iz sudnice čim njegovo prisustvo nije više potrebno.Ko sve postavlja pitanja svjedoku?Kada sudija pojedinac ili sudsko vijeće završi s ispitivanjem, pravo da Vampostavljaju pitanja imaju tuţilac, punomoćnici oštećenih, odbrana, kao isami optuţeni. Bitno je da znate da svi oni imaju obavezu da Vam pitanjapostavljaju preko sudije pojedinca ili predsjednika sudskog vijeća kojem i Vi

dajete odgovor. Uz dozvolu sudije pojedinca ili predsjednika vijeća stranemogu svjedoku postavljati pitanja i neposredno.Šta je predoĉavanje, a šta suoĉenje?Ukoliko se Vaš iskaz na glavnom pretresu razlikuje u nekim djelovima odiskaza koji ste dali prilikom ranijeg saslušanja, sud će Vam predočiti ranijiiskaz ili će Vam ukazati na uočeno odstupanje, pa će Vas upitati zašto naglavnom pretresu dajete drugačiji iskaz. Po potrebi, pročitaće se Vaš ranijiiskaz ili dio tog iskaza.Takođe, moguće je da sud odredi i suočenje sa nekim od svjedoka čiji seiskazi razlikuju od Vaših. Tom prilikom ćete biti u situaciji da licem u licetoj osobi kaţete šta imate o određenim okolnostima o kojima ste se različitoizjasnili.Šta kad se završi svjedoĉenje?Kada završite davanje iskaza napustićete sudnicu i vratiti se svojoj kući.Bitno je napomenuti da kao oštećeni imate pravo na naknadu nuţnihizdataka (npr: troškovi nastali odsustvovanjem sa posla), a kao svjedokimate pravo na naknadu troškova prevoza u visini koju traţite na osnovukarte za prevoz. U slučaju da ste na suđenje došli sopstvenim vozilom, imatepravo na nadoknadu troškova u visini cijene prevoza iz mjesta Vašegprebivališta do suda.Sluţba za podršku oštećenima/svjedocima u sudovima u Crnoj Gori- ovlašćena lica-Osnovni sud u BaruMišo Jakšić, 067/344-501Osnovni sud u BeranamaMarijana Kneţević, 067/343-633

Osnovni sud u Bijelom PoljuGorica Belević, 067/310-564, 050/432-006Osnovni sud u DanilovgraduIvan Bulatović, 067/283-950Osnovni sud u ŢabljakuRanko Ćosović, 068/060-130Osnovni sud u KolašinuArsen Popović, 020/865/163Osnovni sud u KotoruVesna Pejović, 032/325-752Osnovni sud u NikšićuJelena Anđelić, 069/482-710Osnovni sud u PlavuEldina Feratović, 068/749-392Osnovni sud u PljevljimaSlavica Stanić, 069/546-228Osnovni sud u PodgoriciŢeljka Jovanović, 069/331-271Osnovni sud u RoţajamaZahit Camić, 051/271-595

Osnovni sud u UlcinjuArben Hodţić, 067/527-671Osnovni sud u Herceg NovomAleksandra Ljubić, 067/207-213Osnovni sud u CetinjuNovak Martinović, 067/207-653; 068/809-605Viši sud u PodgoriciMilica Vlahović, 068/368-853Viši sud u Bijelom PoljuAndrijana Bulatović, 068/562-676 i 067/274-668Apelacioni sud Crne GoreTatjana Savković, 067/245-278