słów i wyrażeń występujących w tekście czydialogu. Można też systematycznie prosićuczniów o wyjaśnianie wprowadzanego słownictwaw języku obcym, wymagać pisaniaobcojęzycznych definicji trudniejszych słówpojawiających się podczas lekcji w ramachzadania domowego czy konsekwentnie rozwijaćumiejętność korzystania ze słownikajednojęzycznego. W nauczaniu takich strategiimożna również wykorzystać następujące ćwiczeniai zadania: pracując w parach, uczniowie otrzymująnazwę przedmiotu, który mają za zadaniezdefiniować używając zdania względnego(np. Lodówka to urządzenie, które…);następnie pary odczytują po kolei swojedefinicje a inne pary oceniają, czy są onewystarczająco precyzyjne i próbują wskazaćinny przedmiot, do którego pasowałabypodana definicja; jeśli im się to uda,otrzymują punkt i mogą uzyskać kolejny,jeśli zaproponują bardziej precyzyjne wyjaśnienie(Dörnyei i Thurrell, 1991), pracując w parach, uczący się starają sięsparafrazować całą wypowiedź rozmówcy;i tak na przykład jedna osoba możewyrazić w kilku zdaniach swoją opinię natemat użyteczności Internetu, a druga próbujepowiedzieć to samo w inny sposób,używając takich wyrażeń, jak: więc mówisz,że…; pozwól, że się upewnię, że dobrze cięzrozumiałem itp.; następnie uczący się zamieniająsię rolami i wybierają inny tematz listy zaproponowanej przez nauczyciela(Dörnyei i Thurrell, 1991), pracując w parach uczniowie odgrywająna przemian rolę kupującego i sprzedawcy;kupujący wyjaśnia w języku obcym, cochce kupić nie znając nazwy przedmiotu(np. przedłużacz, gaśnica itp.), a rozmowatrwa do chwili, gdy sprzedawca odgadnie,o co chodzi; nauczyciel może przygotowaćkarteczki z nazwami niecodziennychprzedmiotów i rozdać je poszczególnymparom (Michońska-Stadnik, 1996), uczniowie pracują w parach i rozwiązująkrzyżówkę; każdy z nich otrzymuje połowęodpowiedzi, a jego zadaniem jest skonstruowaniehaseł w języku obcym oraz odgadnieciehaseł podanych przez kolegę/koleżan-kę; oczywiście stopień trudności wyrazów,sposób przygotowania haseł (uprzednie ichopracowanie lub tworzenie w trakcie rozmowy)czy też kolejność, w jakiej uczniowieje odczytują, może się różnić.7. Jeśli chodzi o strategie interakcyjne, najprostszymrozwiązaniem jest podanie uczącym sięszeregu wyrażeń w języku obcym, którychmogą używać, kiedy czegoś nie potrafiązrozumieć, chcą poprosić o wyjaśnienie,powtórzenie bądź też upewnić się, że dobrzeodczytali intencje rozmówcy (np. czy mógłbyśpowtórzyć, co masz na myśli; wydaje mi się, że niedo końca rozumiem itp.). Oczywiście wyrażeniatakie mogą się różnić pod względem stopniaformalności, a wykorzystane w nich strukturyi leksyka powinny być dostosowane do poziomuzaawansowania uczących się. Zwroty takiepowinny zostać starannie przećwiczone, a uczniowiepowinni mieć do nich dostęp podczaswykonywania zadań komunikacyjnych (możnaje wyświetlić za pomocą rzutnika, zapisać natablicy itp.). Również w tym przypadku istniejemożliwość zaprojektowania ćwiczeń mającychna celu automatyzację tego typu zachowań,takich jak opisane poniżej: uczniowie pracują w parach i podczas gdyjeden czyta tekst z podręcznika, drugi muprzerywa, prosząc o powtórzenie albowyjaśnienie znaczenia słowa, wyrażeniaitp. (Dörnyei (Drnyei i Thurrell, 1991), uczący się przeprowadzają dialog, przyczym jeden z nich udaje, że nie pamiętakluczowych słów i prosi o pomoc kolegę/koleżankę zadając szereg pytań i próbującopisać daną osobę, przedmiot itp. (np. niepamiętam, jak to się mówi, no wiesz osoba,która…), (Dörnyei (Drnyei i Thurrell, 1992).8. Podobnie jak w przypadku strategii interakcyjnych,nauczanie zachowań strategicznychumożliwiających grę na zwłokę w celuzaplanowania i skonstruowania wypowiedzimoże po prostu polegać na podaniu uczniomtypowych zwrotów, które można w tym celuwykorzystać (np. niech pomyślę; no cóż; nowiesz; właściwie). Można również zaproponowaćszereg ćwiczeń i zadań, takich jak naprzykład (Dörnyei i Thurrell, 1991):tworzenie bezsensownych dialogów, złożonychgłównie z wyrażeń, które umożliwiają42
zyskanie czasu na zaplanowanie dalszej wypowiedzi;dialogi takie mogą na przykładdotyczyć krajów, miast czy osób i powinnybyć przeprowadzane w naturalny sposóbprzy wykorzystaniu odpowiedniej ekspresji,intonacji itp. (np. A: Wiesz, myślę, że możeMarek, B: Cóż… rozumiem… nie zrozum mnieźle, ale może Tomek…), nauczyciel wybiera dialog z podręcznikai zapisuje na tablicy jego część złożonąz dwóch czy trzech wypowiedzi, a następniedzieli uczniów na trzyosobowezespoły; każdy z nich ma za zadanie podaćwyrażenie, które pozwoliłoby rozmówcyzyskać na czasie i uzupełnić nim dialog;można tutaj ustalić, że wyrażenia nie mogąsię powtarzać, a grupa, która nie potrafizmodyfikować dialogu, wypada z gry.9. Gdy uczący się zapoznają się już z różnego rodzajustrategiami komunikacyjnymi i je przećwiczą,możliwe jest zaplanowanie bardziejskomplikowanych zadań, w których koniecznejest wykorzystanie szerokiej gamy tego typudziałań. Szczególnie pomocne wydają się tutajzadania z luką informacyjną, gdy uczniowiemuszą osiągnąć bardzo konkretny cel, nieposiadając właściwych środków językowych.Typowym przykładem jest znajdowaniew parach lub małych grupach różnic międzyobrazkami, których opis wymaga znajomościdość trudnej leksyki, co zmusza uczących siędo opisywania przedmiotów, używania wyrazówbliskoznacznych, proszenia o wyjaśnienie,czy pomoc bądź też podejmowania próby zyskaniana czasie. Oczywiście uczniowie musząbyć świadomi istnienia strategii i potrafić jeumiejętnie stosować, gdyż w innym przypadkutrudno byłoby w tej sytuacji uniknąćczęstego wykorzystywania języka polskiego.Należy w tym miejscu zaznaczyć, że działaniapodejmowane przez nauczycieli na rzecztreningu strategicznego muszą być dostosowanedo potrzeb określonej grupy uczniów orazuwzględniać ich wiek, poziom zaawansowania,a także kontekst, w którym odbywa się nauka.I tak trening strategiczny powinien być zapewnebardziej intensywny wśród osób, które chcą sięnauczyć skutecznie komunikować w stosunkowokrótkim czasie, na przykład z powodu wyjazduzagranicznego. W przypadku małych dzieci z ko-lei trudno mówić o podnoszeniu świadomościw zakresie stosowania strategii, a najważniejszejest jak najczęstsze używanie języka docelowegoi nauczanie stosunkowo prostych strategiiinterakcyjnych. Choć wiele z zaprezentowanychpowyżej działań, ćwiczeń czy zadań można dostosowaćdo poziomu zaawansowania uczącychsię, skuteczne używanie omówienia i synonimualbo wykonywanie skomplikowanych zadańkomunikacyjnych będzie raczej niemożliwiewśród początkujących. Ważne jest także to, abydziałania mające na celu nauczanie strategii byłypodejmowane mniej więcej w takiej kolejności,w jakiej zostały zaprezentowane powyżej. Należytakże zwrócić uwagę na to, by, jeśli tylko jest tomożliwe, rozpocząć instruktaż od uświadomieniauczącym się roli strategii i podania odpowiednichprzykładów, używać jak najczęściej językaobcego i zachęcać do tego uczniów, a dopieropotem przejść do ćwiczeń koncentrującychsię na konkretnych działaniach strategicznychczy też zadań wymagających wykorzystaniacałej dostępnej kompetencji strategicznej. Jeślibowiem uczniowie nie zostaną odpowiednioprzygotowani do wykonania danego zadania,jest bardzo prawdopodobne, że sięgną po małoefektywne strategie, które i tak zazwyczaj stosują.Będą więc używać języka polskiego, aby poprosićo wyjaśnienie lub wyrazić żądane treści, przerywaćtrudniejsze wypowiedzi lub unikać tematów,które mogą być źródłem problemów.Uwagi końcoweCelem niniejszego artykułu było pokazanie,czym jest kompetencja strategiczna orazbędące jej emanacją strategie komunikacyjne,przedstawienie powodów, dla których wartorozwijać tego typu umiejętności podczas lekcjijęzyka obcego, jak również zaprezentowaniedziałań, ćwiczeń i zadań, które można w tymcelu wykorzystać. Jak wynika z powyższychrozważań, umiejętność przekazania informacjipomimo braku wystarczających środków językowychto bardzo ważny element kompetencjikomunikacyjnej, który na co dzień wykorzystujemyw języku ojczystym i którego opanowaniejest szczególnie istotne w nauce języka obcego.43
- Page 2 and 3: PRENUMERATA CZASOPISMA „JĘZYKI O
- Page 4 and 5: Agnieszka Tarabuła - Lekcje, któr
- Page 6 and 7: Dzielmy się wiedzą i doświadczen
- Page 8 and 9: Odbiorca jest nastawiony na usłysz
- Page 10 and 11: Konceptualna bliskość językówi
- Page 12 and 13: They tiptoed around the tree. Ils o
- Page 14 and 15: inne sfery życia, utrwala czasowni
- Page 16: pytania mają charakter praktyczny,
- Page 19 and 20: kreślają teoretycy omawianej meto
- Page 21 and 22: się. Pojawiające się błędy w w
- Page 23 and 24: Ewa Turkowska 1)RadomO pożytkach z
- Page 25 and 26: stawienia uczniom szeregu zadań j
- Page 27 and 28: Odnośnie rozwoju osobowości uczni
- Page 29 and 30: Wyniki analizy. Przykład teoriisub
- Page 31 and 32: Podejście indukcyjnew nauczaniu gr
- Page 34 and 35: że czasownik werden, jako element
- Page 36 and 37: dlaczego podczas grania w Fußball
- Page 38 and 39: wyniku wystarczy opanowanie sprawno
- Page 40 and 41: sposoby identyfikacji, opisu i klas
- Page 42 and 43: gach kulturowych, ich nauczanie mo
- Page 46 and 47: Dzieje się tak dlatego, że nawet
- Page 48 and 49: składa się z czterech etapów, kt
- Page 50 and 51: Uczący się widzi(czyta) słyszany
- Page 52 and 53: 2.2.8. / 3.6. łączenie fragmentó
- Page 54 and 55: 2.1.6. / 3.2. prawda / fałsz ٧ ٧
- Page 56 and 57: ming), a także wnioskowania na pod
- Page 58 and 59: zostało powiedziane - słuchania n
- Page 60 and 61: obcego kontakty z rodzicami są nie
- Page 62 and 63: Unit 2:Blue paintUnit 3:Ten booksIt
- Page 64 and 65: pomóc dziecku z napisaniu zadania
- Page 66 and 67: te powinny przystępować do tego p
- Page 68 and 69: samodzielne rozwiązywanie zadań p
- Page 70 and 71: y języków bcychUniwertet Warszaws
- Page 72 and 73: startu językowego bez względu na
- Page 74 and 75: adresatami są młodzi obcokrajowcy
- Page 76 and 77: Tab 1. Uw y się języ bg wwszystki
- Page 78 and 79: Powszechność nauczania języka fr
- Page 80 and 81: do poprzedniego roku szkolnego wska
- Page 82 and 83: KOMPUTERY, INTERNET,MULTIMEDIAAnna
- Page 84 and 85: 16. Die Jahreskarte ist nicht nur f
- Page 86 and 87: Janusz Leśniak 1)PoznańZastosowan
- Page 88 and 89: w przypadku tłumaczeń tekstów z
- Page 90 and 91: cjach 3) . Pomimo braku do tej pory
- Page 92 and 93: Berlin ist eine der spannendsten St
- Page 94 and 95:
Arbeitsblatt1. Verbinde die Bilder
- Page 96 and 97:
Zeltdachkonstruktion ..............
- Page 98 and 99:
An alienCzas trwania: 10-15 minut.N
- Page 100 and 101:
Rozsypanki utrwalające pisownię w
- Page 102 and 103:
Latein - łacinaverschreien - okrzy
- Page 104 and 105:
i ucznia. Dlatego też, żeby zach
- Page 106 and 107:
Na przykład: Word groupings - grup
- Page 108 and 109:
Bob: Let’s go to the theatre toni
- Page 110 and 111:
Present SimplePresent ContinuousFut
- Page 112 and 113:
pytanie kolejnemu koledze. W ten sp
- Page 114 and 115:
tydzień zdawali relację, co udał
- Page 116 and 117:
urs, les ateliers de journalisme, l
- Page 118 and 119:
10. Le projet correspond aux standa
- Page 120 and 121:
TabooPrzygotowując uczniów do mat
- Page 122 and 123:
6. Zwracam się do uczniów: Die Ha
- Page 124 and 125:
7. Praca domowa: Uczniowie otrzymuj
- Page 126 and 127:
Wspólnie sprawdzamy uzupełnienie
- Page 128 and 129:
11. Sein bekanntestes Buch ist DIE
- Page 130 and 131:
uuWhat examples of bullying have yo
- Page 132 and 133:
lekturę. Proszę ich o przeczytani
- Page 134 and 135:
6. Opowiedzcie o sytuacjach, w któ
- Page 136 and 137:
Ewa Pobiedzińska 1)WałbrzychW sty
- Page 138 and 139:
a rzecz w tym, żeby ujrzeć w nim
- Page 140 and 141:
Halina Szwajgier 1)LublinMatura - r
- Page 142 and 143:
uupiszą list lub wypracowanie, kt
- Page 144 and 145:
die Lektion,-en, das Schullebendie
- Page 146 and 147:
uuuuu Verdrängen Supermärkte klei
- Page 148 and 149:
5) Oscar, the author of half-allego
- Page 150 and 151:
z nagraniem treści, piosenkami i r
- Page 152 and 153:
Narrator: Wilbur has got a red head
- Page 154 and 155:
Stiefmutter: Ha, ha, ha. Unser Asch
- Page 156 and 157:
Prinz: (Klaszcze w dłonie. Mówi g
- Page 158 and 159:
under Parliament, and Fawkes plante
- Page 160 and 161:
) the period of somebody’s life,
- Page 162 and 163:
There (12; be).....................
- Page 164 and 165:
CZYTELNICY PISZĄRenata Niewada 1)P
- Page 166 and 167:
wać na jego podstawie całoroczny
- Page 168 and 169:
Czas pobytu wszyscy wspominamy mile
- Page 170 and 171:
uuGrupa 2C była odpowiedzialna za
- Page 172 and 173:
Dzięki projektowi wytworzyła się
- Page 174 and 175:
SPRAWOZDANIABarbara Daniłowicz 1)W
- Page 176 and 177:
Nasi koledzy dowiedzieli się, z ja
- Page 178 and 179:
Paweł Laskowski 1)RadomskoPrzebieg
- Page 180 and 181:
Karen Donaldson przeprowadziła war
- Page 182 and 183:
RECENZJEPaweł Sobkowiak 1)PoznańB
- Page 184 and 185:
y zrozumieć słuchany tekst. Dają
- Page 186 and 187:
Paweł Sobkowiak 1)PoznańNew Engli
- Page 188 and 189:
oraz NLP 5) . Pamiętano o zadaniac
- Page 190 and 191:
sposobów uzyskiwania i udzielania
- Page 192 and 193:
uczniów do wstępnego zapoznania s
- Page 194 and 195:
mówienia i pisania. Obie techniki