PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

pytania mają charakter praktyczny, choć takżeniektóre z nich odnoszą się do teorii nauczania.Wątpliwości dotyczą sposobu przekazywaniawiedzy o języku, zawartej w regułach tego językai tekstach, pełniących funkcję obiektów demonstracyjnychzasady języka, właściwej liczbie opisusystemu językowego, sposobu rozumienia samejgramatyki i wynikających z przyjętego rozumieniaimplikacji glottodydaktycznych, czasem także– sposobu oceniania znajomości reguł budowaniapoprawnych zdań. Pytań jest wiele. Krótkomówiąc – gramatyka jest wciąż aktualna.Dorobek teoretyczny glottodydaktykipomimo znacznego postępu ostatnich lat niezapewnia praktykom właściwego oparcia.Nauczający kierują się często, jak wynika z obserwacji,doświadczeniem, intuicją, motywacjamiuczących się i innymi jeszcze czynnikami.Praktyka taka sprawia, że gramatyka raz stanowiistotne centrum organizacyjne nabywanegojęzyka, rodzaj mózgu, który gwarantuje logikęi przeciwdziała chaosowi. Innym razem gramatykęodsuwa się na plan dalszy. Jej znaczeniedla procesu komunikowania się zostaje zredukowanedo niezbędnego minimum. Nie objaśniasię reguł języka ani nie dochodzi do nich nadrodze kognitywnej refleksji. Niezadowolenieosób zajmujących się naukowymi podstawamiprocesu opanowania języka obcego oraz osóbzaangażowanych czynnie w praktyczne rozwiązywaniakonkretnych zagadnień dydaktycznychjest uzasadnione. Stąd też i przekonanie o wadzeoraz potrzebie refleksji teoretycznej na tematroli oraz znaczenia gramatyki w procesie nauczania/uczeniasię języka obcego. Poruszenietej kwestii wydaje się szczególnie ważne dziś,kiedy faza komunikacyjna odchodzi a jej miejscezajmuje nowa epoka, którą bez wątpienia należytraktować jako ważny przełom w dydaktyce językówobcych (por. Pfeiffer, 2001:77). Sytuacjata pociąga za sobą istotne konsekwencje naturylingwistycznej i dydaktycznej. Zmieniająca sięrzeczywistość glottodydaktyczna wymagaw związku z tym pewnego przewartościowania.Wszak w procesie akwizycji języka obcegochodzi już nie tylko o skuteczność komunikacji,czyli porozumienie między rozmówcami, lecztakże o interkulturowość mającą niebagatelneznaczenie dla sukcesu komunikacyjnego orazoczywiście o poprawność języka.Proponowana poniżej analiza i konfrontacjaważnych teorii nauczania i uczenia się językaobcego ma za zadanie wyłonić właściwy, tj.prawdziwy status gramatyki w procesie glottodydaktycznym.Przedmiot zainteresowania pracystanowi refleksja odnosząca się do gramatyki jakokonstruktu intelektualnego, reprezentującegofizyczną rzeczywistość języka, której złożonośćpowoduje niepokój tak na płaszczyźnie teoretycznej,jak i praktycznej. Prezentacja i analizahistorycznego toku rozwoju metodologii zewzględu na podejście do gramatyki nauczanegojęzyka obcego stawia sobie za cel wyłonienie niektórychtrwalszych i ważnych poglądów na rolekompetencji gramatycznych. Próba zebrania różnorodnychstanowisk łączy się z przekonaniem,że wszystkie metody wypracowały coś niezwykleważnego, co należałoby zebrać w jednej pracy,aby poszerzyć wyobrażenie o tym, czym jestgramatyka i jaka jest/powinna być jej rola orazznaczenie dla komunikowania się. Zakładam, żekażde z przedstawionych poniżej podejść stanowiważną część całości zagadnienia oraz że całośćposłuży twórczemu myśleniu rozwijającemuwspółczesną myśl glottodydaktyczną.Zanim jednak przejdę do omówieniaposzczególnych poglądów glottodydaktycznychdotyczących nauczania/uczenia się gramatyki,uważam za niezbędne przypomnienie, iż pojęciegramatyka ma bardzo szeroki zakres znaczeniowy.Właściwe rozumienie terminu gramatyka jestistotne dla czynionych rozważań i wymaga, jaksądzę, przypomnienia.Pojęcie gramatykaW glottodydaktyce pojęcie gramatykaposiada wiele znaczeń. W celu uniknięcia pomyłek,uważam za stosowne przypomnienienastępującego uszczegółowienia 2) : gramatyka wewnętrzna (gramatyka I), czylikompetencja językowa wykształconych i rodzimychużytkowników danego języka obcego, gramatyka zewnętrzna zwana także lingwi-2)Por. Komorowska H. (1980), Nauczanie gramatyki języka obcego a interferencja, Warszawa: WSiP.14