PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

Ewa Pobiedzińska 1)WałbrzychW stylu Horacego – wiersz Josifa Brodskiego w zadaniumaturalnym. Próba interpretacjiW poradniku dla nauczyciela, który jestczęścią pomocniczą do podręcznika Porta Latina 2) ,w jego części końcowej znajdują się zadania typumaturalnego, dotyczące tematów kulturowych.Formuła jednego z nich brzmi następująco: „Wprzedstawionych poniżej wierszach poety antycznegoi poetów dwudziestowiecznych występuje tensam motyw – okrętu jako symbolu podróży przezmorze życia. Porównaj sposoby wykorzystania tegotoposu”. Są to trzy utwory: carmen 14 z księgiI Horacego (O navis referent...) oraz LeopoldaStaffa O radosnej ojczyźnie i Josifa BrodskiegoW stylu Horacego.W artykule nie zamierzam podać opracowaniazacytowanego tematu, który zresztą jesttylko propozycją dla nauczyciela i ucznia przedmaturą. Chcę tylko dokonać próby odczytaniawiersza Josifa Brodskiego, co – jak mi się wydaje– może być jakąś pomocą dla ucznia (i nauczycielajako opiekuna) przed przystąpieniem doopracowania właściwego tematu.Na początek kilka słów o samym autorze.Josif Brodski (1940–1996) to jedenz największych poetów ubiegłego wieku. Urodziłsię w Sankt Petersburgu zwanym wówczasLeningradem. W wieku 15 lat porzucił szkołę,zdobywając jako samouk rozległą erudycję,która pozwoliła mu później wykładać na amerykańskichuniwersytetach. Zadziwiające, „w jakisposób człowiek bez ukończonej szkoły, bez żadnychstudiów uniwersyteckich, stał się powagą uznanąprzez luminarzy wiedzy humanistycznej?”. To pytaniestawia Czesław Miłosz. I odpowiada: „Byłrozumny, a nie każdemu to dane. Ale zaważyło teżco innego. Petersburskie środowisko jego pokolenia,ci właśnie asowieccy młodzi poeci i tłumacze, to bylipożeracze książek. Ich oczytanie we wszystkim, coznajdowali w bibliotekach i antykwariatach, byłozawrotne, a uczyli się też, jak Brodski, polskiego,żeby czytać literaturę zachodnią dostępną tylkow tym języku. Lekcja, jakiej dostarcza jego życiorys,jest optymistyczna, bo wskazuje na zwycięstwoświadomości nad bytem”.Jednak w państwie totalitarnym nie miałprawa istnieć poeta nie figurujący w rejestrze związkowym,a tym samym nie poddany państwowejkontroli. Kilkakrotnie był aresztowany, przetrzymywanyw szpitalach psychiatrycznych, w słynnymprocesie 1964 r. oskarżony o pasożytnictwo i skazanyna pięć lat przymusowych robót. Hałas z tegopowodu na Zachodzie sprawił, że zwolniono gopo półtora roku, lecz w 1972 r. wydalono z kraju.Wyemigrował do Ameryki i zamieszkał w NowymJorku. W 1979 r. został przyjęty do AmerykańskiejAkademii Sztuki i Literatury, w 1987 r. otrzymałliterackąNagrodę Nobla.„Więzienie przyjmował filozoficznie, bezgniewu, szuflowanie nawozu w sowchozie uważałza pożyteczne doświadczenie, wygnany z Rosji– postanowił zachowywać się tak, jakby nic się niezmieniło, nagrodę Nobla równał z dotychczasowymizmiennymi kolejami losu. Takie postępowanie zalecalistarożytni mędrcy, ale niewielu ludzi umie tak postępowaćw praktyce” (wszystkie cytaty dotycząceżycia J. B. – Czesław Miłosz 3) ).Jest dla nas jasne, że Brodski odwołuje siędo pieśni Horacego – O navis referent... Brodskiw ogóle pojmował poezję jako dialog ponadczasem, dialog z poprzednikami, liczył się przedewszystkim z audytorium złożonym z poetów greckich,łacińskich, zwłaszcza Owidiusza i Horacego.Owidiusza – ze względu na jego obrazowośći wyobraźnię, która – według Brodskiego – jestnajlepszym tłumaczem rzeczywistości; Horacego– ze względu na jego bogactwo metryczne, czylibogactwo liryczne 4) .1)Autorka jest emerytowaną nauczycielką języka łacińskiego.2)St. Wilczyński, E. Pobiedzińska, A. Jaworska (2005), Porta Latina, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.3)Josif Brodski (1996), Poezje wybrane. Wstęp Czesław Miłosz, Kraków: Wydawnictwo ZNAK, s. 5-12; Josif Brodski (1989), 82 wierszei poematy. Wybór i opracowanie Stanisław Barańczak. Przedmowa Czesław Miłosz, Kraków: Wydawnictwo ZNAK , s. 5-14.4)Por. Josif Brodski (1996), „List do Horacego”, w: Pochwała nudy. Eseje, Kraków: Wydawnictwo ZNAK, s. 261 i nn.134