Преузми

Kroz proceseRASPADANJAPRENOSATALOŽENJA MATERIJEPOSREDSTVOM ORGANIZAMASTVARAJU SESEDIMENTI – TALOZIproces preobražaja“TALOGA”DIJAGENEZA

PROCESI FORMIRANJA SEDIMENTNIHSTENA• POVRŠINSKO RASPADANJE– Skup procesa koji dovode do formiranja rastresitogmaterijala od èvrstih stenaBRZINA površinskog raspadanja zavisi od:Karaktera steneVrste uticaja kome je izloženaDužine trajanja tih uticaja

RAZLIKUJU SE DVA TIPAPOVRŠINSKOG RASPADANJAHemijsko raspadanjeFizièko raspadanjestena gubièvrstinukomadanje,usitnjavanjepromenahemijskogmineralnogsastavarazorenog razlaganjematerijala formiranjenovihjedinjenja imineralaOva dva procesa u prirodi uvek delujuZAJEDNOi

• Faktori fizièkog rapadanja zavise od:– Karaktera klimatskog regiona– Temperatura - oscilacije– Izloženosti stena• Dejstvu mraza• Insolaciji – osunèanost• Dejstvu vetraFIZIÈKO RASPADANJE• Rastu korenja biljaka• Mehanièkom struganju zbog kretanja gleèera, lomljenja itrenja prilikom transporta materijala• Tektonskim uticajima– Kristalizacije soli u prslinama stenaNivalnaAridnaHumidnaSezonska

klimatski regioniAridniPolarniHumidniSezonski

Kolebanje temperature koeficijent širenja mineralnihsastojakaSlabljenje kohezije meðusastojcimastvaranje prslina i pukotina zalaženje vode i širenjezbog mržnjenjaPonavljanje procesauslovljava dekompozicijustene

Dejstvo vodeDejstvo mraza

Rast korenja

FIZIÈKO RASPADANJE –GRAVITACIONI NASOSI

HEMIJSKO RASPADANJE STENAUGLJEN DIOKSIDKISEONIKVODAORGANSKE KISELINETEMPERATURA VODE

Muskovit, kvarcK-feldspatOpadanje otpornostiAlbitKiseli plagioklasPrelazni plagioklasBazièni plagioklasBiotitAmfibolPiroksenOlivin

ULOGA CO 2 IZ ATMOSFEREKišnica reaguje sa CO 2 izatmosfere i postaje kiselaVoda prolazi kroz zemlju uzima jošviše CO 2 i postaje još kiselijaFeldspati iz fragmenata stena se polakose transformišu u minerale glina zbogreakcije sa kiselom vodomFormirani vodeni rastvori sarastvorljivim jonima i SiO 2 ulaze upodzemne ili površinske vode

SUŠTINA PROCESA RASPADANJAKOMPAKTNA STENSKA MASARASTVOR RASPADANJArastvorene supstance, joniVodeni tokovi velikesnage i brzineVodeni tokovi razlièitesnage i brzinevetartransporttransportOSTATAK RASPADANJAMEHANIÈKI DETRITUSfragmenti, klastivalucipesakPrašina i muljkrupansitanvrlositan

TRANSPORT I SEDIMENTACIJAGravitacijaStrme padine – SIPARIELUVIJALNI NANOSIVodaALUVIJALNI NANOSIVetarEOLSKI NANOSILedGLACIJALNI NANOSI

Gravitacioni transport(eluvijalni nanos)Transport tekuãom vodom(aluvijalni nanos)

TRANSPORT I SEDIMENTACIJARASTVORENOG MATERIJALATransport rastvorenogmaterijalaPREKORAÈENJE RASTVORLJIVOSTINEKE KOMPONENTEEVAPORACIJA, PRINOS NOVE KOLIÈINE NEKEKOMPONENTE i dr.K + , Ca 2+ , Mg 2+Jonski ratvoriKoloidni rastvoriSi, AlKoagulacijagelaPREZASIÃENJERASTVORAIZLUÈIVANJE

Prezasiãenje rastvora (isparavanjerastvaraèa):• Mg u baznoj sredini (peridotitskoserpentinskikompleksi – magnezit)ili delovanjem organizama(dolomit);• Ca se taloži isparavanjem, okotoplih izvora i iz rastvora sasmanjenim prisustvom CO 2Taloženje iz koloidnih rastvora se vršikoagulacijom, isušivanjem ili razbijanjemnaelektrisanog omotaèa.

LITIFIKACIJA = DIJAGENETSKAKONSOLIDACIJAProces kojim se rastresiti sediment prevodi ukompaktnu stenu Nastaje odmah posle taloženja ili se dešava udugom vremenskom perioduBrzina procesa zavisi od: pritiskatemperature

MINERALNI SASTAV SEDIMENTNIHSTENAALOTIGENI ili DETRITIÈNI SASTOJCI ili KLASTI –fragmenti primarnih stena i minerala:KvarcMuskovitFeldspatiCirkon, hromit, granat, magnetit, apatitAUTUIGENI MINERALI: minerali glina, kalcit, dolomit,gips, anhidrit, barit , halit, pirit i dr.

SKLOP SEDIMENTNIH STENASTRUKTURA KLASTIÈNE KRISTALASTE AMORFNETEKSTURASLOJEVITAPrema orijentaciji i velièinizrna: Planparalelna - trakasta Imbrikaciona GradacionaSloj je geološko telo jednorodnog sastava ogranièenoparalelnim ili subparalelnim graniènim površinama

SLOJEVITATEKSTURA

• PODELA PO DEBLJINI SLOJA:• liske < 5 mm• ploèe 5 mm-5 cm• slojevi 5-60 cm• Banci 60-200 cm• Masivne sed. stene > 2 m

KOSA SLOJEVITOST

Ubrana slojevitatekstura

laminacija i trakasta tekstura

Breèasta tekstura

IMBRIKACIONA TEKSTURA

IMBRIKACIONA TEKSTURA

šupljikava tekstura

KLASTIÈNE STRUKTUREPo obliku zrna:UglastaPoluuglastaPoluzaobljenaZaobljenaDobro zaobljenaPo velièini zrnaPsefitke > 2mmPsamitske 2-0.05 mmAlevritske 0.05 – 0.005 mmPelitske

PSAMITSKA STRUKTURA =2mm – 0.05 mm

PSAMITSKA STRUKTURA =2mm – 0.05 mm

ALEVRITSKA STRUKTURA = 0.05 – 0.005 mm

PELITSKA STRUKTURA = < 0.005 mm

KRISTALASTE STURUKTUREDefinisana je autugenim zrnima koja su meðusobnoneposredno srasla:Razlikuju seMakrokristalaste – vidljiva okomMikrokristalaste – zrna se razlikuju samo podmikroskopomKriptokristalaste – kada se zrna ne vide ni podmikroskopom

Makrokristalaste – vidljiva okom

AMORFNE STRUKTURE - sreãu se kod gelnih taloga isedimentnih stenaKarakteriše ihTRAKASTA GRAÐA I BUBREŽASTI AGREGATIÈeste su kod brzo izluèenih silicijskih sedimenataTo su NESTABILNE STRUKTURE – vremenom pelaze ukristalaste

AMORFNE do KRIPTOKRISTALASTA STRUKTURA

AMORFNE do KRIPTOKRISTALASTA STRUKTURA

OOLITSKE I SFEROLITSKESTRUKUREKarakteristiène su za hemijske sedimente To su kuglaste i elipsoidalne tvorevinegde se kao centar kristalizacije javljazrno peska ili fosil Èeste su u karbonatnim i gvožðevitimsedimentima

OOLITSKE STRUKURE

KLASIFIKACIJA SEDIMENTNIHSTENA

PREMA NAÈINU POSTANKA SEDIMENTNESTENE SE DELE NA :1. KLASTIÈNE – TERIGENE – od mehanièkogdetritusa2. HEMIJSKE – taloženjem iz rastvora3. ORGANOGENE – taloženjem ostatakabiljaka i životinja

PREMA STEPENU DIJAGENEZE ILI LITIFIKACIJE:1. NEVEZANI SEDIMENTI2. POLUVEZANI SEDIMENTI3. VEZANE SEDIMENTE STENE

KLASTIÈNE SEDIMENTNE STENENevezaniPsefiti > 2 mmPsamiti 2 – 0.05Alevriti 0.05 – 0.005.Peliti < 0.005Vezanipsefitolitipsamitolitialevrolitipelitoliti

PSEFITIDROBINAŠLJUNAKPSAMITIPESAKALEVRITIPRAHPELITIMULJPSEFITOLITIBREÈAKONGLOMERATPSAMITOLITIPEŠÈARALEVROLITIALEVROLITLESPELITOLITIGLINAGLINAC

VULKANOKLASTIÈNE SEDIMENTNESTENEPrema naèinu formiranja, uèešãu laviènog,vulkanoklastiènog i terigenog materijala dele se na:LAVOKLASTIÈNELavobreèePIROKLASTIÈNEVulkanske breèeVulkanski aglomeratiTufoviSEDIMENTNO-PIROKLASTIÈNETufiti

HEMIJSKE I ORGANOGENE SEDIMENTNESTENEKreènjaciLaporciDolomitiBigarHEMIJSKEMermerni oniksEVAPORATI - SOLIKarbonatnesteneGVOŽÐEVITI SEDIMENTIORGANOGENEOrganogeni kreènjakDijatomejska zemljaRožnaci