RAPORT - Rzecznik Praw Obywatelskich

40Raport Rzecznika Praw Obywatelskich z działalności w Polsce Krajowego Mechanizmu Prewencji w roku 2012Wizytujący poddali jednakże w wątpliwość niepokojącą praktykę ujawnionąw zakładach karnych typu półotwartego. W trakcie rozmów przeprowadzanychw dwóch tego typu jednostkach 72 , skazani żalili się, iż funkcjonariusze dyscyplinująich werbalnie grożąc im każdorazowo zastosowaniem odpowiedzialności dyscyplinarnej.W ocenie rozmówców, takie permanentne działanie prowadzi w konsekwencjido ograniczania korzystania z praw im przysługujących, z obawy przed „narażeniemsię funkcjonariuszom”, które może skutkować zastosowaniem odpowiedzialności dyscyplinarnej.Zdaniem przedstawicieli KMP, swego rodzaju awans polegający na możliwościodbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu półotwartego,stanowi sam w sobie wystarczającą okazję do sprawdzenia samodyscypliny osadzonych.Więźniowie doskonale zdają sobie sprawę, że trafili tam w związku z pozytywnąprognozą kryminologiczną i wiedzą również, że w razie naruszania obowiązującychprzepisów, ryzykują zmianę typu jednostki na zakład karny typu zamkniętego. Zatem,nieustanne dyscyplinowanie słowne skazanych we wspomnianego typach zakładówkarnych jest działaniem niewskazanym gdyż powodującym w praktyce nieuzasadnionezwiększanie dolegliwości kary pozbawienia wolności.4. Prawo do informacjiCzęść osób tymczasowo aresztowanych i skazanych wskazywała, że podczasrozmów wstępnych z wychowawcami nie otrzymała kompleksowych informacjio przysługujących im prawach i ciążących na nich obowiązkach 73 . W wyniku brakunależytej znajomości zasad funkcjonowania w jednostce, zdarzały się sytuacje,w których osoby te, naruszały obowiązujące nakazy lub zakazy, narażając się tymsamym na odpowiedzialność dyscyplinarną. Przedstawiciele Mechanizmu uważają,że obowiązek poinformowania tymczasowo aresztowanego o przysługującychmu prawach oraz ciążących na nim obowiązkach (art. 210 k.k.w., § 9 ust. 2 i 3rozporządzenia z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno--porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania) nie może być traktowanywąsko, jedynie jako zapoznanie z przepisami, a ma szerszy zakres i obejmujeudzielenie stosownych wskazówek i wyjaśnień, z uwzględnieniem poziomu intelektualnegoosadzonego, jego poziomu wiedzy, wykształcenia itp. 74 .72ZK w Tarnowie-Mościcach, ZK w Nowym Wiśniczu.73ZK w Rzeszowie, ZK w Stargardzie Szczecińskim, ZK w Chełmie, ZK w Płocku, ZK w Warszawie--Białołęce.74Por. S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2010, s. 427; Z Hołda, K. Postulski,Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005, s. 399. Wg Europejskich Reguł Więziennych:W momencie przyjęcia i zawsze później, gdy istnieje taka potrzeba, wszyscy więźniowie informowanisą pisemnie i ustnie o przepisach, regulujących dyscyplinę więzienną oraz o ich prawachi obowiązkach w zakładzie karnym. (Reguła 30.1).