• Nr 49-50 BELGRAD 2011 • - Polonia-serbia.org

Z KUCHNI OSTOJIĆEVSKICH WIŚLAN
Nawiązując do swojego artykułu
w numerze 38/2008 Słowa
YU Polonii pt. O Wiśle z Wisły,
który poświęciłam Wiślanom z
Ostojićeva, tym razem piszę o jadłach
przygotowywanych w dni
powszednie i świąteczne, a charakterystycznych
dla środowiska
wiejskiego w Ostojićevie. Natomiast
już w pobliskim mieście
Čoka, gdzie przeważnie mieszkają
Węgrzy i Serbowie, odczuwa się
duży wpływ kuchni węgierskiej,
co można było zauważyć podczas
tegorocznych „Dana opštine Čoka’’
w lipcu br.
Osiedleni przed ponad 170 laty
Wiślanie w Tiszaszentmiklos (tak
się wówczas nazywało Ostojićevo),
przywieźli w swoim bagażu
kulturowym przepis na skromne
potrawy, które jadali w stronach
ojczystych. Były to przede wszyskim jadła z ziemniaków,
mąki pszennej, kaszy jęczmiennej, kapusty, mięsa wędzonego i
słoniny oraz z «podróbków». W tamtych czasach na równinie
pannońskiej kartofli było stosunkowo mało, a zamiast mąki
pszennej używano kukurydzianej. Toteż galuszki gotowano z
mąki kukurydzianej i jadano z serwatką lub serem. Z jęczmienia
robiono placki a tylko na Gody i Wielkanoc przygotowywano
kołocze z mąki pszennej. Podczas wykopków kartofli, a było to
święto przewyższające ważnością żniwa, przygotowywano stare
potrawy: pljesniki, a właściwie poleśniki (placek ziemniaczany
pieczony na liściu kapusty, przelany śmietaną) i żebroczki (zapiekanka
z tartych ziemniaków z dodatkiem kaszy, mięsa i słoniny),
które już od pół wieku stały się potrawami obrzędowymi.
Rozwijając gospodarkę rolną Wiślanie zmienili i wzbogacili
w poważnym stopniu sposób odżywiania. Polievka nie musiała
być tylko z kury, lecz mógł to być zwykły kapuśniak, zupę zaczęto
robić nawet na wieprzowym mięsie. Kuchnia się wzbogaciła
o różne rodzaje ciast: przywieziona z ojczyzny plecionka
(obowiązująca w pierwszej części wesela i po pogrzebie), placki,
sztrudel (makowiec w Wiśle nazywany zawijok ) oraz inne wyroby
z ciasta drożdżowego – po kwaśno z serem.
Przy okazji podaję przepis na obecnie robione ciasto jelica,
który informatorka przypuszczalnie wzięła od sąsiadki innej
narodowości, a zanotowała mgr Wioletta Kozieja. Oto przepis
z grafiką słowacko-serbsko-polską i podkreślonymi formami
serbskimi: «Jedno całe vajco wmieszać
zes veżeczko sode bikarbone,
sztere-pjenć łeszoh śmijetonki,
zes cukre (wjelja gdo
chce). Jedno wjenkszo
łeszko maści i zes
monko telja da
Delegacja polska z gospodarzami na «kociołku čokańskim»
bedzie głotki. To podzielić nas tszi dziołe i upiec tszi skore. Filj:
wetopić cuker wef 2dl wode, dodać 7-8 łeszok monki da zgensnie
i dwa wanilij cukra. Kede se filj ochłodzi, namazać każdo
skore alje ne i to co se poże na vrh. Na to skore se dowo czokoładno
glazura. Czokolada se wetopi wef cukrowej wode jako be
se sweciała kede se ochłodzi.»
Menu na Gody podała mi p. Renata Pilch z Ostojićeva, które
zawiera zupę fasolową, rybną lub paradajzową (pomidorową)
poliewkę, smażonego karpia, kluski z makiem lub serem, kompot
ze śliwek oraz drobne ciasteczka vanilice (v. Słowo 38). Na
ucztę weselną szykowano obowiązkowo polievkę, paprekaš, vino,
pečenke i torte i uroczyście podawano wg regulaminu zawartego
w książeczce banackich Słowaków. Trunki mieli i mają domowego
wyrobu – gorzołkę i wino.
Na kuchnię ostojićewskich Wiślan mogły mieć i miały
wpływ kuchnie różnych narodowości zastanych w nowym
środowisku. Przede wszystkim kuchnia dużo zamożniejszych
Niemców, Węgrów i Serbów oraz – drogą związków małżeńskich
w XX wieku - banackich Słowaków. Z niemieckiej kuchni
należy wymienić šnicle, krmenadle, palačinke, różne wypieki,
torty. Do tego wpływ na sam sposób gotowania, posiłkowania i
przygotowywanie zapasów zimowych. Do wpływów słowackich
można zaliczyć nazwę glgance na rodzaj mamałygi i rejteš na rodzaj
ciastek.
Obecnie zauważa się przemożny wpływ kuchni węgierskiej
(gulasz, paprykarz) i serbskiej (musaka, djuveč, burek).
Hanna Drljača
35