â¢ Nr 45-46 BELGRAD 2010 â¢ - Polonia-serbia.org

• Nr 45-46 BELGRAD 2010 • 

Pomnik Fryderyka Chopina w 

Belgradzie, w parku Manjeż. Dar 

Polski dla Serbii z okazji Roku 

Chopinowskiego. Autor Adam Roman 

W TYM NUMERZE: 

Wieści: Bronislaw Komorowski 

nowy prezydent Rzeczypospolitej 

Polskiej. – Pomnik Chopina 

w Belgradzie. – Konferencja o 

Ostojićewie w Wiśle. – Wycieczka 

parafialna z Wisły w Belgradzie. 

Artykuły i przyczynki: Stowarzyszenie 

Przyjaźni Serbsko Polskiej 

w Warszawie. – 600 lat Bitwy 

pod Grunwaldem. – Beatyfikacja 

Jerzego Popiełuszki. – Wrocław. – 

Średniowieczne twierdze nad Dunajem. 

– Jeńcy serbscy w obozach 

niemieckich na Pomorzu. - XVIII 

Forum Mediów Polonijnych. – 

Wiślańskie małżeństwa w Ostojićewie. 

– O Gučy. – Przyjazd do 

Polski. Z kultury: Wieczór Chopina. 

– Chór Educatus. – Wystawa 

Malarki Tatjany Pirović. – Tadeusz 

Różewicz i jego „Kup kota w 

worku”. – Z życia polonijnego. 

– Wieści z Czarnogóry. – Kącik 

kulinarny Pani Hani. – LOT. 

Foto: Ambasada RP

Wieści 

Bronisławaw Komorowski 

– prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 

2 

Prezydent Bronisław Komorowski składa przysięgę przed Sejmem i Senatem 

Rzeczypospolitej Polskiej 

Po katastrofie samolotowej pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 

roku, w której zginął prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 

Lech Kaczyński, odbyły się 20 czerwca wybory prezydenckie, 

powtórzone 4 lipca 2010 roku. Zwyciężył Bronisław Komorowski 

zdobywając 53,01 proc. głosów. Jego konkurent Jarosław Kaczyński 

otrzymał 46,99 proc. poparcia. Frekwencja wyniosła 55,31 proc 

wyborców. 

Komorowski pełnił obowiązki prezydenta od 10 kwietnia – 

zgodnie z konstytucją. Jako Marszałek Sejmu objął obowiązki głowy 

państwa w momencie, gdy do kraju dotarła wiadomość o tragicznej 

śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Już wcześniej, w wewnętrznych 

prawyborach Komorowski się przedstawił jako kandydat 

na prezydenta z ramienia Platformy Obywatelskiej. W kampanii 

wyborczej startował pod hasłem „zgoda buduje”. 

Wybory prezydenckie w Polsce ukazały na wielki podział regionalny 

kraju pod względem sympatii dla kandydatów PO i PIS. Mapa 

wyborcza, którą opublikowała Polityka pokazuje, że zachodnia część 

kraju obejmująca m. in. tzw. ziemie odzyskane, poznańskie, Pomorze, 

Mazury - w większości głosowała na Komorowskiego, podczas 

gdy centralna i wschodnia Polska się opowiadała w większości za 

Jarosławem Kaczyńskim. 

Polityka nr 46 z dn. 13 listopada b.r. na stronie tytułowej postawia 

żartobliwe pytanie: „Podzielmy Polskę? POlandia i PISlandia, 

czyli POLSKA REPUBLIKA FEDERALNA.” 

Na wyborach prezydenckich w Ambasadzie RP w Belgradzie 

tutejsi Polacy i Polonusi przyłączyli się do zachodniej opcji, wybierając 

większością głosów Bronisława Komorowskiego. 

*** 

Prezydent Bronisław Komorowski urodził się 4 czerwca 1952 r. 

w Obornikach Śląskich k/Wrocławia. W 1977 r. ukończył studia na 

Wydziale Historycznym UW. W PRL działał w opozycji demokratycznej, 

a w czasie stanu wojennego był internowany. Po 1989 roku 

oddał się pracy politycznej, był posłem na Sejm wszystkich kadencji, 

ministrem obrony narodowej w rządzie Jerzego Buzka (2000- 

2001), wicemarszałkiem Sejmu V kadencji, a od 5 listopada 2007 

r. marszałkiem Sejmu RP VI kadencji. W latach 90-tych związany 

był z Unią Demokratyczną i Unią Wolności. W 2001 r. związał się z 

Platformą obywatelską. Głosi poglądy liberalno-konserwatywne. 

Dnia 6 sierpnia 2010 roku prezydent Komorowski złożył uroczystą 

przysięgę przed Sejmem i Senatem Rzeczypospolitej Polskiej 

i przejął insygnia Orderu Orła Białego. 

Pomnik Chopina w Belgradzie 

W 

piękny listopadowy dzień, w belgradzkim parku Manjeż, 

udekorowanym kolorami jesieni, odbyła się długo 

oczekiwana przez nas uroczystość odsłonięcia pomnika 

Fryderyka Chopina. Obok mediów, Polonii, członków Ambasady 

RP, przyjaciół Polski zebrali się tu i przygodni spacerowicze przynęceni 

dźwiękami muzyki Chopina w wykonaniu młodego pianisty 

Nikoli Radojevicia. 

Odsłonięcia pomnika dokonali Minister Kultury Serbii Nebojša 

Bradić i polski Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan 

Zdrojewski oraz przedstawiciel Miasta Belgradu arch. Dejan Vasović. 

Wszyscy mówcy podkreślali wielkość muzyki Chopina, która 

łączy wszystkie narody, a szczególnie narody słowiańskie. Jak podkreślił 

min. Zdrojewski, w Roku Chopinowskim na cześć 200-lecia 

jego urodzin, w całym świecie odbędzie się 2700 różnych wydarzeń 

kulturalnych związanych z tym wielkim kompozytorem, w tym 

1700 odbyło się już i odbędzie w Polsce. 

Pomnik Chopina znalazł zaszczytne miejsce w parku Manjeż 

usytuowanym w centrum miasta koło teatru Jugoslovensko 

dramsko pozorište i Studentskiego Centrum Kultury. Jako «towar 

zysza» ma Chopin pomnik Jovana Steriji Popovicia (1806- 

Ministrowie Kultury Bogdan Zdrojewski i Nebojša Bradić odsłaniają 

pomnik Fryderyka Chopina w Belgradzie. Foto Ambasada RP

Polonia przy pomniku Chopina. Foto Ambasada RP 

1856), wybitnego serbskiego dramaturga i komediografa. 

Popiersie Chopina, odlane w brązie, jest darem rządu Rzeczypospolitej 

Polskiej dla miasta Belgradu. 

W dniach pobytu Ministra Bogdana Zdrojewskiego w Belgradzie, 

w dniach 4 i 5 listopada b.r., nastąpiło w gmachu Rządu Republiki 

Serbii podpisanie listu intencyjnego o współpracy kulturalnej 

między Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej 

Polskiej a Ministrem Kultury Republiki Serbii. 

J.M-P. 

Poznaj Europę w Polsce 

W 

dniu 16 września miała miejsce w Ambasadzie RP bardzo 

miła uroczystość. Zebrało się tu kilkadziesiąt młodych 

ludzi – obecnie maturzystów - z terytorium całej 

Serbii, na uroczystym zakończeniu akcji „Poznaj Europę w Polsce” i 

„ Poznaj Europę w Finlandii”. Organizatorami akcji były ambasady 

Polski i Finlandii, Ministerstwa Spraw Zagranicznych obu krajów, 

a ze strony serbskiej ISAC (Centrum Spraw Międzynarodowych i 

Problematyki Bezpieczeństwa) przejął na siebie odpowiedzialność 

za realizację projektu. 

Grupa wybranych drogą konkursu uczniów przebywała w Polsce 

od 24. do 31. maja. Program pobytu składał się z dwóch części: 

studyjnej i turystyczno-edukacyjnej. Podczas pobytu w Krakowie 

uczestnicy projektu odwiedzili Oświęcim, Wieliczkę oraz Stare Miasto 

i Wawel. W Warszawie zwiedzili Starówkę, Zamek Królewski, 

Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum im. Fryderyka Chopina 

oraz byli gośćmi w Sejmie RP. Część merytoryczna obejmowała 

spotkania w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z dyrekcją 

Departamentu do Koordynacji Przewodnictwa Polski w Radzie UE 

oraz całodniową wizytę u rówieśników w Liceum Ogólnokształcącym 

im. Bolesława Prusa. Uczestnicy zostali również przyjęci przez 

R. Bogojevicia Ambasadora Serbii w Polsce. 

Wrażenia uczestników akcji „Poznaj Europę w Polsce” i „Poznaj 

Europę w Finlandii”, utrwalone na dyskach, były potem emitowane 

w czasie koktajlu. 

Zebranych w ogrodzie Ambasady RP uczniów i innych, licznych 

gości zaproszonych na koktajl powitali ambasador RP w Serbii Andrzej 

Jasionowski i przedstawiciel ambasady Finlandii. Ambasada 

postarała się, by młodych ludzi jak najlepiej ugościć polskimi specjalnościma 

kulinarnymi, jak kabanosy, szynki, pasztety, pieczone 

na ruszcie kiełbaski itp, które specjalnie na tą okazję zostały sprowadzone 

z Polski. 

A i goście polonijni używali w miłej atmosferze, którą stwarzała 

ładna, elegancka i dobrze ułożona młodzież. 

3 

Ambasador RP Andrzej Jasionowski wraz z przedstawicielem ISAC (lewo) 

i Ambasady Finlandii (prawo) wita obecnych na uroczystości zakończenia 

projektu „Poznaj Europę”. Foto Józef Szczepańczyk 

Polskie jadła dla serbskiej młodzieży. Foto J. Szczepańczyk 

Miłe spotkanie młodzieży w ogrodzie Ambasady RP. Foto J. Szczepańczyk

Konferencja o Ostojiciewie w Wiśle 

W 

organizacji Parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego 

w Wiśle, Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego i Wiślańskiego 

Centrum Kultury, odbyła się 9 października 

b.r. w Wiśle konferencja naukowa, na której wystąpiło po troje referentów 

z Wisły, Cieszyna i Wrocławia, jeden z Belgradu, a referat 

wstępny historyka prof. dr hab. Janusza Spyry z Częstochowy został 

przeczytany uczestnikom obrad. 

O wznowieniu kontaktów z ostojiciewianami mówił na wstępie 

ks. pastor W. Szajthauer; o życiu w Haubsburskiej Monarchii 

traktował referat J. Spyry; emigrację wiślan opracowała D. Szczypka; 

procesy narodowościowe rozpatrzył J. Kajfosz; zagadnieniami wyznaniowymi 

zajmowała się R. Czyż; o dylematach tożsamościowych 

pisali E. Kłosek, M. Michalska i J. Hlubek; o małżeństwach narodowościowo 

mieszanych pisał D. Drljača; o języku i kulturze - K. Marcol, 

a o repertuarze pieśniowym M. Szyndler. Obrady zamknął ks. 

pastor Waldemar Szajthauer, mówiąc o perspektywach współpracy 

mieszkańców Wisły z potomkami wiślan ze wsi Ostojićevo. Niestety 

nie był przewidziany czas na dyskusję w związku z wygłoszonymi 

referatami. Ponieważ referaty zostały dostarczone organizatorom o 

miesiąc wcześniej, przewiduje się ich wydrukowanie w najbliższym 

czasie. 

Uczestnikom konferencji organizatorzy zabezpieczyli wyjątkowo 

komfortowe zakwaterowanie i inne udogodnienia. 

* 

Prof. dr Dušan Drljača wygłosił 14 października b.r. w Parafii 

Ewangielicko-Augsburskiej we Wrocławiu referat p.t. „Ewangeliccy 

Wiślanie w Ostojićewie”. 

Na Konferencji Naukowej o Ostojićewie w Wiśle 

4 

Wycieczka Koła Pań Parafii w Wiśle do 

Ostojiciewa i Belgradu 

W 

czerwcu b.r. parafianki z Wisły odwiedziły Ostojićevo. 

Wspólnie z ks. pastorem Waldemarem Szajthauerem, 

grupą Wiślan z Ostojićewa i ks. Vladimirem Lovasem z 

Aradacu przyjechali do Belgradu, by obejrzeć stolicę Serbii. 

Wycieczce zorganizowano turystyczne zwiedzanie miasta z 

przewodnikiem i wspólny obiad w restauracji „Park” na Kalemegdanie. 

O dalszym przebiegu spotkania ks. Waldemar pisze w wrześniowym 

numerze „Luteranina” (s. 31-33): „Ważnym momentem 

pobytu w Belgradzie było spotkanie z Konsulem Polski w Belgradzie 

Aleksandrem Chećko. Konsul, 

przekazując pozdrowienia 

dla całej grupy, podkreślił jak 

wielkie znaczenie dla całej 

Polonii nabrało Ostojićevo. 

Miłym akcentem było wręczenie 

przez Konsula laptopa dla 

Krystyny Urbanek z Ostojićewa, 

która podczas wycieczki 

Polonii do tej wioski razem 

z innymi dziećmi recytowała 

wiersze po polsku. Ten prezent 

– jak podkreślił Konsul 

– dzięki internetowi ma łączyć 

Krystynę z Wisłą.” 

„W spotkaniu uczestniczył 

także organizator naszego pobytu 

w Belgradzie – prof. Dušan 

Drljača, którzy tego dnia 

obchodził swoje 79 urodziny. 

Urodzinowe życzenia w imieniu wszystkich zebranych dostojnemu 

Jubilatowi złożył ks. Waldemar Szajthauer. Profesor Drljača zadbał 

również o to, by nasza grupa złożyła kwiaty pod tablicą Ligi Polskiej, 

na ulicy Uzun Mirkova 5”. 

Przy okazji ks. pastor Waldemar Szajthauer wyraził przypuszczenie, 

że w uroczystościach odsłonięcia tej tablicy pamiątkowej 

brał udział gen. Czesław Piotrowski. 

Chór parafialny z Wisły w Ostojićewie 

H.D.

Artykuły i przyczynki 

Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko-Serbskiej 

Powstanie 

Pomysł na Stowarzyszenie tego typu powstał w trakcie jednej 

z wypraw na Bałkany. Andrea Bielska i Anna Sztejter, założycielki, 

przebywały akurat w Czarnogórze i zastanawiały się jak 

swoje zainteresowanie kulturą Bałkanów, a w szczególności Serbii 

przenieść na grunt Polski. Właśnie wtedy zrodziła się idea stworzenia 

jakiejś grupy, która skupiałaby ludzi energicznych, z pomysłami, 

a przede wszystkim zakochanych w tym południowym regionie Europy. 

Zaraz po powrocie do Polski, zorganizowały poprzez internet 

spotkanie, na którym zjawiło się ponad 20 osób. Wśród pierwszych 

członków byli głównie studenci, ale nie tylko. Pierwszym krokiem 

było sformalizowanie tej grupy, pod postacią zarejestrowanego Stowarzyszenia. 

Nie było to łatwe zadanie. Druki, formularze, niejasny 

język urzędowy, przepisy i masa formalności. Wniosek odrzucany 

był przez KRS kilkakrotnie, głównie z powodów niezrozumiałych 

dla nikogo – urzędnicy byli bez litości. W końcu, w marcu 2005 

dostaliśmy postanowienie o rejestracji. Musieliśmy się zastanowić 

jaki kurs obejmiemy, co będzie naszym głównym polem działania, 

w jaki sposób najlepiej promować kulturę Serbii w Polsce. Zaczęliśmy 

od drobnych działań, głównie na terenie Uniwersytetu Warszawskiego. 

Staraliśmy się również angażować w podobne projekty 

innych organizacji. Obecnie Andrea Bielska zrezygnowała z fotelu 

prezesa, a na jej miejscu zasiada Magda Latuch. Anna Sztejter nadal 

jest członkiem stowarzyszenia. 

Stowarzyszenie 

Szczególną rolą Stowarzyszenia Przyjaźni Polsko – Serbskiej 

jest tworzenie i udział w projektach, które mają na celu promowanie 

kultury polskiej w Serbii, a także serbskiej w Polsce. Od samego 

początku, poprzez swoją aktywność staramy się tworzyć sieć 

współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi działającymi 

na terenie obu krajówi. Angażujemy się na wielu płaszczyznach, 

przede wszystkim kultury, ale także polityki społecznej oraz edukacji. 

Podczas tworzenia i realizacji projektów, udało nam się rozpocząć 

współpracę z wieloma instytucjami i organizacjami, takimi jak: 

Uniwersytet Warszawski, Amnesty International, Stowarzyszenie 

Serduszko dla Dzieci, Centrum Kultury Polskiej „Poloniusz – Pegaz” 

w Belgradzie, Centrum Kultury „Rex”, kobiecymi organizacjami 

„Kobiety w czerni” („Žene u crnom”) i „Kobiety w działaniu” 

(„Žene na delu”), Helsińską Fundacją Praw Człowieka oraz ambasadami: 

serbską w Warszawie i polską w Belgradzie. Naszym nowym 

partnerem w działaniach jest Państwowe Muzeum Etnograficzne w 

Warszawie 

Działania 

Nasze pierwsze projekty miały wymiar czysto edukacyjny. Spotkania 

w formie wykładów organizowaliśmy przede wszystkim na 

Uniwersytecie, a ich grupa docelową byli głównie studenci UW. Tematami 

spotkań były kwestie związane z aktualnymi wydarzeniami 

ważnymi dla sytuacji w Serbii, m.in. konflkty w Kosowie. Zapraszaliśmy 

naukowców, profesorów uniwersyteckich, którzy starali się 

nam wyjaśnić, na czym polegał ów konflikt i dlaczego do niego doszło. 

Spotkania te dawały nam zawsze okazję do poznania osób zainteresowanych 

historia i kulturą Serbii, jak również regionu. Nasz 

kolejny projekt miał na celu wyjście na przeciw ich oczekiwaniom. 

Stworzyliśmy im możliwość darmowej nauki języka serbskiego, 

prowadzonego przez rodowitą Serbkę. 

Powoli jednak zdawaliśmy sobie sprawę, że warto byłoby rozszerzyć 

naszą działalność i projekty skierować w stronę większej 

publiczności. Okazją do realizacji naszego marzenia był udział w festiwalu 

Balkan Express, będącego pierwszą edycją projektu Oblicza 

Świata, który na celu miał popularyzację poszczególnych regionów 

Europy. Organizatorem wydarzenia było stowarzyszenia Calendula, 

a Stowarzyszenie pełniło rolę pomocniczą. Postanowiliśmy wtedy, 

poprzez prezentację zdjęć z naszych podróży do Serbii, Kosowa i 

Czarnogóry, zachęcić festiwalowych gości, do podróży do tamtego 

regionu. Zadbaliśmy też o odpowiednią oprawę muzyczną, która 

stanie się niebawem naszym znakiem rozpoznawczym. Cały festiwal 

miał za zadanie porwać uczestników w podróż po Półwyspie 

Bałkańskim ukazując im „prawdziwe, niespokojne i namiętne oblicze” 

tego skrawka ziemi. W programie całej imprezy były: koncerty, 

pokazy filmów fabularnych i dokumentalnych, teatr tańca, cykl wykładów, 

seminariów i paneli dyskusyjnych oraz wspomniane pokazy 

slajdów. Dzięki uczestnictwu w tym przedsięwzięciu zdobylismy 

doświadczenie w organizowaniu większych imprez i poznaliśmy naszych 

przyszłych projektowych partnerów. 

Następnym, samodzielnym już krokiem było zorganizowanie 

przez nas „Przeglądu Polskiego Filmu Dokumentalnego. Polska w 

obrazie i słowie” w Nowym Sadzie (Novi Sad) w Serbii, w galerii 

artystycznej ART Klinika. Projekt realizowany był w ramach warsztatów 

„Slawista w przestrzeniach kultury” w Instytucie Slawistyki 

Zachodniej i Południowej pod opieką dr Magdaleny Bogusławskiej, 

przy współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, Studiem 

Filmowym „Kalejdoskop” oraz TVP. Ideą przedsięwzięcia było zapoznanie 

serbskiej publiczności i miłośników kina z polską szkołą 

dokumentu. Pokazy filmów Kieślowskiego, Karabasza, Drygasa oraz 

Łozińskiego połączone były z panelami dyskusyjnymi dotyczącymi 

tematów podejmowanych przez reżyserów. Podczas tych rozmów 

szukaliśmy punktów stycznych między polską i serbską historią 

współczesną, przemianami społecznymi i politycznymi, a także obrazem 

kultury popularnej. 

W ramach praktyk warsztatowych zorganizowalismy także 

„Bałkańską Imprezę Charytatywną” („Balkan Charity Action”), która 

odbyła się w warszawskim klubie „Zwiąż mnie”. Biletem wstępu 

była symboliczna ”cegiełka” na rzecz maluchów z sierocińca w Belgradzie 

oraz podręczników do nauki języka angielskiego dla starszych 

dzieci. 

Każdy z nas w życiu zajmuje się czym innym, i pielęgnuję często 

odmienne zainteresowania, które mają odbicie w realizowanych 

projektach. Członkowie zaangażowani w działalność społeczną, zorganizowali 

ósmego marca, Międzynarodowym Dniu Kobiet, projekt 

na Uniwersytecie Warszawskim dotyczący tej tematyki. Przed 

pokazem filmów organizacji „Kobiety w czerni” („Žene u crnom”) i 

„Kobiety w działaniu”(„Žene na delu”) odbył się wykład działaczki 

z Amnesty International. To spotkanie znacznie wzmocniło naszą 

współpracę z aktywistkami z Belgradu, co zaowocowało odbyciem 

praktyk w ich organizacji przez niektóre przedstawicielki Stowarzyszenia. 

Kolejny projekt – „Kultura Futbolu” („Partizan Zvezda”) – był 

dla nas prawdziwym wyzwaniem, a zrealizowany został we współpracy 

ze Stowarzyszeniem Serduszko dla Dzieci. „Projekt został 

5

6 

pomyślany jako cykl wyjazdów na mecze, w różne zakątki Europy. 

Kluczem doboru spotkań nie była jednak popularność i sportowa moc 

grających drużyn, ale kontekst geograficzny, kulturowy, poznawczy” 

– mówi Adam, organizator przedsięwzięcia ze Stowarzyszenia Serduszko 

dla Dzieci. Beneficjentom projektu, młodzieży w wieku 13 

– 18 lat ze środowisk zagrożonych marginalizacją społeczną zaproponowano 

niezapomnianą podróż w kulturę. Rolą Stowarzyszenia 

Przyjaźni Polsko – Serbskiej była przede wszystkim odpowiedzialność 

za kontakt z rozmówcami w Belgradzie poprzez tłumaczenie, 

ale także współudział w codziennych badaniach terenowych i koordynacją 

pracy grupy. Owoców naszej współpracy nie sposób wyliczyć! 

Po obiektach sportowych i muzeach klubowych oprowadzali 

nas menadżerowie Partizana i Crvenej Zvezdy, poznaliśmy reprezentację 

piłki nożnej obu klubów, przeprowadzaliśmy wywiady z kibicami, 

uczyliśmy się ich pieśni. Wspólnie odkryliśmy świat kultury 

serbskiego fudbolu. 

„Podwórko Bałkańskie” na VI i VII Praskich Spotkaniach z Kulturą 

to również efekt współpracy z „Serduszkiem dla Dzieci”. Koordynatorką 

przedsięwzięcia jest Magda Latuch, Prezes Stowarzyszenia. 

Projekt był wspaniałym doświadczeniem, zarówno na polu 

organizacyjnym, jak i kulturalnym. Cała impreza spotykała się co 

roku z silnym odzewem. Publiczność przyciąga zawsze nasz punkt 

gastronomiczny z tradycyjnymi przysmakami kuchni serbskiej, 

warsztaty tańca i koncerty zespołów z regionu. Bardzo spodobał się 

występ zespołu Bojany Bo, serbskiego gęślarza oraz warsztaty animacji, 

prowadzone przez rodowitego Serba. W tym roku polskich 

fanów zyskał zespół Zbogom Brus Li z Nowego Sadu. Owocem tegorocznego 

projektu było także muzyczne spotkanie reprezentantów 

polskiej sceny hip-hopowej z Serbii i Polski. Wspólnie nagrali 

wspaniały utwór o przyjaźni i potrzebie wiary w siebie, który zaprezentowali 

na główej scenie festiwalowej. Dużym zainteresowaniem 

cieszyły się także prelekcja i konkurs o futbolu bałkańskim przygotowany 

przez Adama Nyckowskiego, wspomnianego już członka 

Stowarzyszenia Serduszko dla Dzieci. Projekt był okazją do zaprezentowania 

mieszkańcom Warszawy różnorodności bałkańskiej 

kultury, a także promocji turystyki w regionie Półwyspu Bałkańskiego. 

Partnerami projektu było Wydawnictwo Czarne, które ufundowało 

nagrody książkowe na prowadzone przez nas konkursy, a 

także wytwórnia muzyczna Prosto. 

Projektem, który dostarczył nam wiele satysfakcji był „Przegląd 

polskich filmów dokumentalnych. Co z naszą wolnością? Polska po 

89” w Centrum Kultury „Rex” w Belgradzie. Wydarzenie to było 

owocem współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Centrum 

Kultury „Rex” i zrealizowany z pomocą wielu innych organizacji, 

miał na celu zbudować przestrzeń dialogu między młodymi 

ludźmi z Serbii i Polski, rozmowy na tematy związane z szeroko 

pojętą wolnością, a także pozytywnymi i negatywnymi zjawiskami, 

które przyniosła każdemu społeczeństwu zmiana systemu politycznego. 

W programie był pokaz filmów, które dały możliwość serbskiej 

publiczności zapoznania się z rzeczywistością życia codziennego 

w Polsce po roku 1989. Po pokazie był czas na podzielenie się 

wrażeniami, a także rozmowy z publicznością. Dzięki projektowi 

podjęliśmy wspólne działania z ośrodkami żywo zainteresowanymi 

akcjami na rzecz wspierania współpracy między Polską i Serbią oraz 

zapoznaliśmy się z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się 

promocją dialogu międzykulturowego. 

Plany i projekty na przyszłość 

W tym roku postanowiliśmy rozszerzyć naszą działalność o 

projekty realizowane przy współpracy z organizacjami i instytucjami 

związanymi z innymi krajami z Półwyspu Bałkańskiego. Efektem 

naszych działań i pomysłów jest projekt „Balkans calling”, w 

ramach którego udało nam się zrealizować dwa wydarzenia kulturalne: 

pokaz filmów jugosłowiańskich „Yugo Refresh” (zarówno w 

Warszawie, jak i w Białymstoku), a także spotkanie z dokumentalnym 

filmem serbskim w Państwowym Muzeum Etnograficznym w 

Warszawie. Projekty te były pierwszymi z całego cyklu, który planujemy 

realizować od tego roku. 8 grudnia, w jednym z warszawskim 

klubów wraz z absolwentami warszawskiej słowenistyki, zapraszamy 

na spotkanie z Mitją Okorna, Słoweńcem od lat przebywającym 

i tworzącym w Polsce. Tego dnia zaprezentuje nam swój najnowszy 

film „Tu i tam” i opowie o kręceniu filmów w Polsce. Spotkania te 

maja na celu umożliwienie publiczności w Polsce spojrzenia na kulturę 

naszych południowych sąsiadów w szerszym świetle. Chcemy 

szukać podobieństw miedzy nimi, różnic i wzajemnie się o nich 

uczyć. Pragniemy tworzyć miejsca, do których będziemy zapraszać 

naszych gości i gdzie miło będzie posłuchać ich historii. Chcielibyśmy, 

żeby projekt Balkans calling stał się rozpoznawalnym wydarzeniem 

i stałym punktem na topografii wydarzeń kulturalnych 

w Warszawie, a później w innych miastach w naszym kraju. Mamy 

wiele pomysłów i zadań na przyszłość. W grudniu czeka nas także 

realizacja projektu „New creative methods in modern leadership”, 

na którego dostaliśmy dofinansowanie z Programu Unii Europejskiej 

„Młodzież w działaniu”. 

Wszystkich zainteresowanych naszą działalnością zapraszamy 

na stronę Stowarzyszenia, www.polskaserbia.org, a wszystkich zainteresowanych 

przyłączeniem się do nas, do pisania na adres: polska. 

serbia@gmail.com. 

Magdalena Latuch 

Andrea Bielska 

600 lat Bitwy pod Grunwaldem 

Polska wraz z Litwą obchodziły w tym roku 600-lecie słynnej 

Bitwy pod Grunwaldem, która miała miejsce 15 lipca 1410 

roku. Oficjalna inauguracja grunwaldzkich uroczystości odbyła 

się tego dnia w Krakowie pod pomnikiem Władysława Jagiełły 

z udziałem prezydentów Polski i Litwy. „Pamiętamy o wspólnej 

przeszłości, także o trudnych momentach w historii naszych narodów, 

ale też myślimy o teraźniejszości w ramach Unii Europejskiej i 

snujemy plany na przyszłość” – powiedział prezydent Komorowski. 

Prezydent Litwy Dalia Grybauskaite podkreśliła, że „Grunwald był 

sukcesem dzięki współpracy Polski i Litwy. Przez wieki łączyły nas 

podobne losy. Powinniśmy dalej trwać w jedności..”. Delegacje obu 

krajów złożyły wieńce na nagrobku króla Władysława Jagiełły w Katedrze 

Królewskiej na Wawelu. 

Dwa dni później, 17 lipca, na Polach Grunwaldzkich odbyła się 

wielka uroczystość z udziałem prezydentów Polski Bronisława Komorowskiego, 

Litwy Dalii Grybauskaite, Rumunii Traiana Basescu i 

Mołdawii Mihaia Ghimpu. Parlament Europejski przedstawiał prof. 

Jerzy Buzek, a Zakon Krzyżacki - Wielki Mistrz ks. Bruno Platter. 

Po części oficjalnej i okolicznościowych przemowach odbyła się 

długo przygotowywana inscenizacja samej bitwy, którą wraz z komentarzami 

przenosiła TVP, a także TVPolonia. 

Sama impreza musiała mieć maksymalne cechy autentyczności 

– nie tylko zbroje (jedna ważyła ok. 60 kg!) i broń, odzież uczestników 

i uczestniczek - do najmniejszej zapinki, ale i namioty, ich

Pole Grunwaldzkie z pomnikami 

wyposażenie, naczynia, jadła itp. Wszystko to musiało być zgodne 

ze średniowiecznymi wzorami. Wśród odtwórców roli rycerzy 

przeważali Polacy i Litwini, ale byli też Białorusini, Rosjanie, Ormianie, 

Czesi, Włosi, Finowie, Norwegowie, Amerykanie, Anglicy 

– w sumie przedstawiciele 20 nacji. Była to więc okazja do wielkiego 

międzynarodowego zlotu ludzi, dla których pielęgnowanie tradycji 

rycerskich stanowi życiowe hobby. Inscenizacja, przedstawiająca 

kluczowe momenty przebiegu bitwy była imponująca: wspaniałe 

zbroje, świetni jeźdźcy, na szczęście „trup nie padał gęsto...” 

Zakonnicy krzyżaccy sprowadzeni przez Konrada Mazowieckiego 

(1226-1230) w celu nawrócenia Prusów i Jaćwingów osiedlili 

się na dobre na północnych terenach dzisiejszej Polski – Wschodnie 

Pomorze, Warmia i Mazury. Nawracając niewiernych siłą, ogniem 

i mieczem w myśl zasady że zabijać niewiernych nie jest grzechem, 

doprowadzili do niemal całkowitego wyniszczenia etnicznego autochtonicznej 

ludności. Wprawdzie Krzyżacy budowali miasta zamki, 

kościoły, sprowadzali osadników niemieckich, rozwijali w swoich 

dobrach rolnictwo, handel, rzemiosła, tak, że uważani są za krzewicieli 

zachodniej cywilizacji na tych dzikich ziemiach (a ten aspekt 

szczególnie podkreślał w swoim przemówieniu Wielki 

Mistrz Zakonu ks. Bruno Platter). 

Na początku XV wieku działania agresywne Zakonu 

Kawalerów NMP zaczęły być skierowane w stronę 

Polski i szczególnie Litwy. Wojna rozpoczęła się 1409 

roku opanowaniem przez Krzyżaków ziemi dobrzyńskiej 

i Bydgoszczy, które Polska odebrała. W niebezpieczeństwie 

znalazła się Litwa, w której obronie stanęła 

Polska. 

Do spotkania dwóch wojsk doszło na Polu Grunwaldzkim. 

Armia krzyżacka liczyła ok. 21 tys. konnego 

rycerstwa, 6 tys. pieszych i 5 tys. czeladzi obozowej. Do 

armii krzyżackiej przyłączyło się wielu pryedstawicieli 

znakomitego rycerstwa europejskiego, szczególnie 

z Niemiec. Krzyżaków popierały zachodnie elity państwowe, 

szczególnie cesarz Zygmunt Luksemburczyk. 

Naprzeciwko stanęła armia polsko-litewsko-ruska w 

sile 18 tys. jazdy, 3 tys. piechoty i 18 tys. zbrojnych pachołków i czeladzi. 

Wielu wybitnych polskich rycerzy na czele z Zawiszą Czarnym 

opuściło służbę u Zygmunta Luksemburczyka i przyłączyąo się 

do Jagiełły. W rezultacie przemyślanych manewrów króla Jagiełły 

wojska krzyżackie zostały otoczone pierścieniem jazdy i piechoty. 

Poległ wielki mistrz Urlich von Juningen, prawie cała starszyzna 

Zakonu i kwiat rycerstwa. 17 tysięcy poległych, 14 tysięcy jeńców, 

bogaty obóz krzyżacki – oto bilans zwycięstwa odniesionego przez 

Polskę i Litwę nad Zakonem Krzyżackim. Historycy podkreślają 

decydującą dla zwycięstwa rolę lekkiej konnicy litewskiej dowodzonej 

przez księcia Witolda. Natomiast Niemcy krytykowali Jagiełłę, 

że nie szanował prawideł wojny przyjętych w Europie w tamtych 

czasach. 

Rezultaty zwycięstwa nie zostały przez Polskę dostatecznie wykorzystane. 

Krzyżacy utrzymali w swoich rękach Pomorze i Mazury, 

Krajobraz po „bitwie”, lipiec 2010. Foto Polityka 

7

a zwrócić musieli tylko ziemię dobrzyńską i Żmudź. Jagiełło nie 

zdecydował się na zajęcie Malborka. Nie zmienia to jednak faktu, że 

po Grunwaldzie unia polsko-litewska przetrwała i rosła w potęgę, 

stając się obrońcą chrześcijańskiej Europy przed Turkami. 

Tradycje Bitwy pod Grunwaldem stanowią ważny element polskiej 

i litewskiej pamięci narodowej, szczególnie wyeksponowane w 

okresie zaborów. Podobnie, jak wcześniejsza o 21 lat bitwa z Turkami 

na Kosowym Polu dla Serbów (1389), bitwa grunwaldzka była jedną 

z największych bitew we wschodniej części średniowiecznej Europy. 

O ile mit kosowski w serbskiej epice ludowej opłakuje klęskę, o tyle 

mit grunwaldzki sławił zwycięstwo i krzepił serca Polaków w latach 

niewoli. Mit ten umacniali w swojej twórczości romantyczni i poromantyczni 

twórcy, jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Henryk 

Sienkiewicz, Jan Matejko, Juliusz Kossak i inni. 

Terytoria zawładnięte przez Krzyżaków zostały w posiadaniu 

niemieckim jeszcze przez długie wieki, do zakończenia II wojny 

światowej. W rezultacie Traktatu Jałtańskiego Pomorze z ujściem 

Wisły i Mazury stały się częścią Państwa Polskiego. Nad bramą odbudowanego 

zamku malborskiego znalazło się godło Orła Białego, a 

w reprezentacyjnej sali zamkowej zawisła kopia obrazu „Bitwy pod 

Grunwaldem” Jana Matejki. 

L i t e r a t u r a: 

Mateusz Siuchniński, Ilustrowane dzieje Polski, Warszawa, 1979 

Adam Szostkiewicz,Krzyżem i mieczem, Polityka, nr 29, 17 VII 

2010 

Przygotowała: Joanna Maciejewska-Pavković 

Opowiedziałam o tym mojej rodzinie 

Beatyfikacja ks. Jerzego Popiełuszki 

(Warszawa, 6 czerwca 2010 r.) 

8 

Plac Piłsudzkiego w czasie mszy beatyfikacyjnej. Foto Wanda Vujisić 

Dlaczego tam byłam? Może z ciekawości, bo otrzymałam 

kartę wstępu w sektorze VIP-ów, a może 

dlatego, że chyba tylko raz w życiu mogę uczestniczyć 

w beatyfikacji kogoś, kogo w tym okresie znałam 

z prasy, radia, telewizji i który jest częścią historii mojego 

studenckiego i dorosłego życia w Warszawie, a który całe 

swoje życie poświęcił walce o wolność dla Polski i dla człowieka. 

Zrozumiałam, że byłam przecież świadkiem tamtych 

wydarzeń. Patrzyłam na to, co działo się wokół mnie 

i byłam pełna podziwu dla ludzi, którzy mieli odwagę i 

marzenie, aby żyć w wolnej ojczyźnie, która ma na imię 

Polska. A takim był właśnie ks. Jerzy Popiełuszko. 

Było jak na papieskich pielgrzymkach - od rana tlumy 

szły na Pl. Piłsudskiego w Warszawie. Większość ze składanymi 

krzesełkami, parasolami, niektórzy z karimatami. 

Na uroczystość przybyło wiele osób, które znały księdza, przedstawiciele 

różnych środowisk, wśrod których pracował jako duspasterz, 

m.in. hutnicy, pielęgniarki, strażacy. 

Pielgrzymi przyjechali także z ogarniętego powodzią Podkarpacia, 

aby uczestniczyć w tej jakże wzniosłej ceremonii beatyfikacji. 

Przy pięknej, słonecznej pogodzie, pod jasnym niebem Warszawy 

tłumy czekały na ten wzniosły moment. Plac z godziny na godzinę 

zmieniał się w rozgrzaną słońcem patelnię. Dwie godziny przed 

uroczystością było już ok. 30 tys. osób. 

Uroczystość poprzedziła krótka modlitwa różańcowa, którą 

rozpoczęła sędziwa, 90-letnia matka, ks. Jerzego, Marianna. Łamiącym 

głosem wypowiedziała: „Zdrowaś Maryjo, łaski pełna...”. 

Tłum zgromadzonych nagrodził ją długimi brawami. 

Na ołtarzu z umieszczonym u góry biblijnym mottem ks. Jerzego 

„Zło dobrem zwyciężaj” zajęli miejsca najważniejsi hierarhowie 

polskiego Kościoła, na czele z prymasem abp. Józefem Kowalczykiem 

i przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski abp. Józefem 

Michalikiem. Wśród delegacji rządu, Sejmu i Senatu, w sektorze 

dla VIP-ów, zasiadł i Lech Wałęsa. 

Uroczystość zaczęła się mszą świętą. Zebrani usłyszeli to, na co 

czekali od dawna: ks. Jerzy Popiełuszko został przez Kościół oficjalnie 

uznany błogosławionym. Stało się to o godz. 11,29 gdy delegat 

Benedykta XVI, Angelo Amato, prefekt Kongregacji Spraw 

Kanonizacyjnych, który przewodniczył w koncelebrze, odczytał list 

apostolski i wyniósł na ołtarze ks. Jerzego Popieluszkę. „Ksiądz Popiełuszko, 

podobnie jak biblijny sprawiedliwy, żył wiarą i miłością”- 

mówił w swojej homilii m.in. abp Angelo Amato, 6 czerwca 

br. na warszawskim Pl.Piłsudskiego. 

Proces beatyfikacji trwał prawie 13 lat. Świadkiem ogłoszenia 

beatyfikacji była matka księdza Jerzego, Marianna Popiełuszko, 

jego brat i najbliższa rodzina. 

Na ołtarzu odsłonięty został obraz przedstawiający ks. Jerzego 

Popiełuszkę w czerwonych szatach, symbolizujących męczństwo, 

a przez diakonów została wniesiona szkatuła z relikwiami nowego 

błogoslawionego. W koncelebrze wzięło udział ponad 100 arcybiskupów 

i biskupów oraz blisko 3 tys. księży z kraju i zagranicy. 

Funkcję gospodarza pełnił metropolita warszawski abp. Kazimierz 

Nycz. Uroczystą atmosferę podkreślala łacińska oprawa eucharystii. 

Na Pl. Piłsudskiego nie było haseł politycznych. Powiewały zato 

biało-czerwone flagi i transparenty „Solidarności” z całej Polski. 

Przygotowano także dużo materiałów reklamowych, które były rozdawane 

przez harcerzy. 

Po mszy, Traktem Królewskim w kierunku Wilanowa (odległość 

12 kilometrów), ruszyła procesja. Na czele widniał drewniany 

krzyż i sztandary, a za nimi złoty relikwiarz ze szczątkami księdza 

Jerzego pobranymi niedawno podczas ekshumacji. W pochodzie 

oprócz najbliższej rodziny, uczestniczyli m.in. orkiestra reprezentacyjna 

WP, w charakterystycznych strojach szli członkowie Bractw 

Kurkowych, Rycerze Bożego Grobu i Rycerze Kolumba, widać było 

i górnicze czapki z pióropuszami i góralskie kapelusze. Szkatułę z 

relikwiami oraz duży obraz beatyfikacyjny ks. Popiełuszki, pędzla 

lubelskiego artysty Zbigniewa Kotyłły, niosły kolejno zmieniające 

się delegacje parafii i różnych środowisk .

Kim był ks. Jerzy Popieluszko? 

Zapytał synek ojca na ulicy w oczekiwaniu na 

procesję. 

- Ojciec odpowiedział: 

„To był, synku, taki ksiądz, który chciał, żeby ludzie 

byli wolni. Ale byli też źli, którym się to nie podobało. 

Straszyli go, porwali i zabili – tłumaczył ojciec 

dziecku na rogu ulicy Gagarina i Czerniakowskiej, 

czekając na procesję. (Gazeta Wyborcza.pl, 7 czerwca 

2010). 

Procesja dotarla do Wilanowa (ok.15 tys.ludzi) 

gdzie w dolnej części Świątyni Opatrzności, Panteonie 

Wielkich Polaków, złożono relikwie ks. Jerzego 

Popiełuszki. 

Panteon Wielkich Polaków będzie Wawelem XXI 

w. powiedział abp Kazimierz Nycz. 

Beatyfikacja w Wilanowie zakończyła się krótkim 

nabożeństwem przy relikwiach. 

Wiele osób, uczestników mszy beatyfikacyjnej 

po jej zakończeniu, którzy nie zdecydowali się na 

12-kilometrową pielgrzymkę, pojechało wprost do 

kościoła św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, przy którym 

znajduje sie grób nowego polskiego błogoslawionego. 

Dotychczas grób kapłana odwiedziło ponad 18 

milionów osób, a muzeum przy kościele ok.400 tysięcy 

gości. Wierni tego dnia przyszli czuwać przy grobie 

ks. Jerzego. Tym, którym w taki niebezposredni sposób uczestniczyli 

w eucharystii, udzielona zostala komunia święta. Część pielgrzymów 

poszło na Krakowskie Przedmieście, gdzie przed kościołem 

św. Anny mogli obejrzeć wystawę poswięconą ks. J.Popiełuszce. 

Ta niedziela była bardzo ważnym wydarzeniem nie tylko dla 

mieszkańcow Warszawy ale i dla całej Polski. Ludzie przyjechali do 

Warszawy z odległych zakątków kraju wraz ze swoimi dziećmi i 

wnukami, aby uczestniczyć w ceremonii beatifikacji ks. Jerzego Popiełuszki. 

Beatyfikacja, to radosne święto nie tylko dla chrześcijan. Wyniesienie 

jego na ołtarze, to także swięto radości dla wszystkich 

Polaków bez względu na miejsce zamieszkania. Wielu rodaków 

mieszkających poza granicami Polski, dzięki transmisji telewizyjnej 

przez TVP, miało okazję i możliwośc ogladania tej uroczystości. 

Od tragicznej śmierci ks. Jerzego minęło prawie 26 lat. A wydaje 

się, że jeszcze nie dawno żył wśród nas. A to dlatego, że był zwyczajnym 

człowiekiem, którego znajomi i przyjaciele wciąż świetnie 

Fragment procesji, Bractwa Kurkowe. Foto W. Vujisić 

pamiętają i chętnie wspominają. Na ołtarze wyniesiono duchownego, 

który bronił godności i wolności. Jego beatyfikacja to nie tylko 

wielka, ale i radosna chwila, to także wielki dar dla narodu polskiego. 

Decyzją papieża dniem wspomnienia błogosławionego ks.Jerzego 

Popiełuszki będzie 19 października - rocznica jego porwania 

i śmierci. 

Po beatyfikacji, która była dla mnie olbrzymim przeżyciem, 

zrozumiałam dlaczego tam poszłam. To była wspaniała, wzruszająca 

i niezapomniana chwila, która pozostanie na zawsze w mojej 

pamięci, a która dostarczyła mi wyjątkowych przeżyć. Teraz 

wiem, że byłoby mi żal, gdybym 6 czerwca tam się nie znalazła. To, 

co widziałam i przeżylam w tym dniu, przekazałam mojej rodzinie, 

szczególnie młodemu pokoleniu, po to, aby młode pokolenia, których 

korzenie związane są z Polską, poznały jej historię, pamiętały o 

niej i przekazywały ją przyszłym swoim pokoleniom. 

Mgr WandaVujisić, uczestnik beatyfikacji 

9 

Ksiądz Jerzy Alfons Popiełuszko urodził 

się 14 września 1947 r. we wsi Okopy na Białostocczyźnie, 

niedaleko Suchowoli. 

Od dzieciństwa wyróżniał się głęboką religijnością. 

Był ministrantem. Po skończeniu matury 

w 1965 r, wstąpil do Wyższego Seminarium 

Duchownego w Warszawie. 

Święcenia kapłańskie przyjął 28 maja 1972 r. 

z rąk ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jako 

kapłan był m.in. kapelanem służby zdrowia oraz 

robotników z Huty Warszawa. 

Od lutego 1982 r. celebrował msze św. za ojczyznę 

i wygłaszal kazania patriotyczno-religijne(było 

ich razem 26). Zorganizował pielgrzymkę 

ludzi pracy na Jasną Górę. 

Dziewiętnastego października 1984 r. został 

porwany przez funkcjonariuszy SB i zamordowany. 

Fragment procesji, górnicy. Foto W. Vujisić

Ostrów Tumski 

Tegoroczne wspominki z Wrocławia 

W 

ubiegłym roku, będąc w Polsce – we Wrocławiu, zwiedziliśmy 

część zabytków tego miasta jak Uniwersytet, a 

w nim cudowną Aulę Leopoldina z 1702 roku, Rynek, a 

przede wszystkim Ratusz i otaczające go stare uliczki rzemieślnicze: 

Kuźniczą, Rzeźniczą, Kiełbaśniczą, Szewską, Ośrodek Sztuki Użytkowej 

– byłe Jatki, no i słynną Panoramę Racławicką, o której pisaliśmy 

w Słowie. Na zakończenie pobytu popłynęliśmy Odrą małym, 

atrakcyjnym stateczkiem. 

W tym roku, słoneczną październikową niedzielę, poświęciliśmy 

Ostrowiu Tumskiemu. Obecnie to półwysep na obszarze pradoliny 

odrzańskiej, gdzie mieszczą się instytucje państwa kościelnego. 

Wrocław, jak Rzym ma swój Watykan i jak Wenecja Most 

Westchnień. W pozostałe dni podziwialiśmy pięknie odnowione i 

fachowo zakonserwowane zabytki miasta Piastów (990-1335), które 

od 1000 roku jest biskupstwem. 

Sanctuarium – średniowieczna panorama 

10 

„Ostrów Tumski uważany jest za jeden z najcenniejszych polskich 

zabytków i otaczany staranną opieką.” 1 Masywne budowle 

kościołów o grubych murach, usytuowane jeden przy drugim, z pozostałościami 

romańskimi. Oglądamy też budowle świeckie. Stoimy 

przy katedrze z XIV wieku zbudowanej na miejscu jeszcze starszej; 

podziwiamy przestronną bazylikę, wieże, portale ozdobione rzeźbą 

figuralną i ornamentalną, malowidła. W niedzielne popołudnie Katedra 

pełna ludu modlącego się; rozbrzmiewają słynne organy. A w 

pobliżu Katedry Kościół św. Idziego z drugiej połowy XIII wieku. 

Dwupoziomowy Kościół św. Krzyża z połowy XIV wieku, z malowniczo 

ukształtowaną bryłą dachów. Miał stać się mauzoleum księcia 

Henryka IV i jego rodziny. On sam został tam pochowany. Między 

kościołami mieściło się sporo budynków świeckich, pomniki (obecnie 

Jana Niepomucena), sierociniec. Najstarsze fragmenty dworca 

biskupiego kryją się w murach teraźniejszego Pałacu Arcybiskupiego. 

Na początku XX wieku, po okresie rozbiórki fortyfikacji, zasypano 

odnogę Odry i teren przeznaczono na Ogród Botaniczny. 

Ostrów przez wieki pozostawał ośrodkiem administracji kościelnej 

oraz zespołem skupiającym cenne zabytki i placówki naukowe. 

Intensywne osadnictwo w przeszłości, które nie mogło się pomieścić 

na Ostrowie Tumskim, rozszerzyło się już w początkach XII 

wieku na sąsiednią Wyspę Piaskową. Najstarszy, kamienny i nieduży 

Kościół NMP na Piasku i klasztor z kryptą istniał już, zanim w XIV 

wieku została wzniesiona świątynia, która po wiekach otrzymała 

barokowy wystrój. Budynki otaczające kościół zostały zniszczone w 

czasie II wojny światowej. Po odbudowie mieszczą się tam zbiory 

specialne Biblioteki Uniwersyteckiej, a w krypcie wystawa Muzeum 

Architektury. 

Ratusz Wrocławski 

1 Olgierd Czerner, W r o c ł a w – krajobraz i architektura. – Arkady, 

Warszawa 1976, s. 5 i 9-11

Widok z oddali na Katedrę 

Krasnoludki są na świecie... 

Oni odbudowali Wrocław... 

11 

I krasnoludki... 

Most Westchnień 

Kłódki ... 

Jak osiągnąć, aby pierwsza (a może druga lub trzecia) miłość 

twała wiecznie? Młode pary z kłódką w ręku wybrały wspomniany 

most nad Odrą prowadzący do Wyspy Tumki, gdzie na ogrodzeniu 

zamykają swoje pragnienia na klucz. Kluczyk trafia do rzeki, a na 

ogrodzeniu pozostają setki kłódek z imionami: Paweł i Anna, Małgorzata 

i Andrzej, Jurek i Barbara... z zaznaczonym rokiem tego 

czynu. Podobne „ślubowania” notowano kiedyś również u Serbów 

w pamiętnikach wyrażone takim oto wierszem: „U srce sam te zatvorio 

/ ne możeš izaći / ključiće sam izgubio / ne mogu ih naći...» . 

(Nasi polonusi fotografowali się na podobnym moście w Vrnjackiej 

Banji w czasie wycieczki w 2008 r.) 

W tym mieście pomników są i pomniki zbiorowe – poświęcone 

wrocławianom, którzy odbudowywali miasto. Na skrzyżowaniu 

dwóch głównych ulic stoją, odlane w brązie i zastygłe w ruchu całe 

rodziny. W Jatkach są figury przemiłych zwierząt (koza, świnka, 

kaczka, kogut) bez których nie można było przeżyć w kompletnie 

zniszczonym mieście. Ale to, co budzi podziw i największy zachwyt 

zwiedzających Rynek, są tu i ówdzie, jak gdyby schowane w krzakach 

małe miedziane figurynki krasnoludków - przy pracy i innych 

czynnościach. Na wspomnianym moście krasnal zapala latarnię 

gazową; u stóp banku jeden wkłada, a drugi odbiera pieniądze; 

koło poczty dwa krasnale, każdy ze swojej strony, pchają kamienną 

kulę ziemską, a przed słynną restauracją «wywalił» się skrzat z wystającym 

brzuszkiem i «łyżką za cholewą». Młodzież wycieczkowa 

podchodzi, dotyka pieszczotliwie figurek w nadziei, że uda im się 

znów przyjechać do pięknego Wrocławia. Pogłaskaliśmy i my krasnala. 

Wybieramy się bowiem i w przyszłym roku do stolicy Dolnego 

Śląska. Bo krasnoludki są na świecie... 

Hanna i Dušan Drljača

Srbi u Pomeraniji (Baltičko Primorje) 

1941-1945. godine 

12 

Na teritoriji Pomeranije u vreme II svetskog rata boravili su 

brojni prinudni radnici poreklom iz Kraljevine Jugoslavije. 

Moglo se lokalizovati desetak mesta njihovog prebivališta. 

To su bili: 

• Kroatenlager Stettin (Szczecin – Ščećin) – 500 osoba; 

• Arbeitslager Pyrlitz (Pyrzyce – Pižice) – 30 os.; 

• Neuendorf kod Nowogarda (Novogard) – 9 os.; 

• Woltin (Wełtyń kod Gryfina) – 20 os; 

• Marienberg (Marianowo) – 8 os.: 

• Kürtow (Korytowo) – 20 os.; 

• Neuwedell (Drawno) – 30 os.; 

• Podrusen (Podróżna k/Złotowa – Podružna kod Zlotova) – 15 

os.; 

• Trebbin (Trzebin k/Wałcza – Tżebin kod Valča) – ok. 10 os.; 

• Charlottenhof (Bierzwica k/Szczecinka – Biežvica kod 

Ščećinka) – 20 os.; 

• Rummelsburg (Miastko) - ? 

• Stolzenberg (Sławoborze k/Kołobrzegu – Slavoboże kod 

Kolobżega) – 70 os., (zajedno sa Poljacima); 

Ti radnici dovođeni su uglavnom iz zarobljeničkih logora. Logora 

je bilo tu nekoliko. Od njih najmanji su bili Stalag II B Hammerstein 

(Czarne, Pomorsko vojvodstvo) i Stalag II D Stargard Pomorski 

(vojvodstvo zapadno-pomorsko). 

U Stalagu II B Hammerstein (Czarne) 1941. godine boravilo 

je 2424 zarobljenika iz armije Kraljevine Jugoslavije; 1942 – 2080; 

1944 – 1682, dok je 1945 – bilo je njih 1676. 

U Stalagu II D Stargard u septembru 1941. godine bilo je 4256 

vojnika jugoslovenske armije, 01. 10 1942 – 2992, 01. 10. 1943 – 

2852, 01. 10. 1944 – 2488, 01. 01. 1945 – 2204 zarobljenika. Interesantno 

je takođe da su se u Malborku, u Stalagu XX B nalazili 

jugoslovenski zarobljenici: 01. 05. 1942. godine njih je bilo 1108, 01. 

10 1943 – 326, 01. 10. 1944 – 315 i 01. 01. 1945 – 789. 

Dok je istorija više spomenutih Stalaga uglavnom poznata, malo 

se i dalje zna o Oflagu 65 Barkenbrügge (Barkniewko kod Okonka). 

Od oktobra 1944. g. do januara 1945, u njemu su boravili sovjetski 

zarobljenici i Srbi. 01. 10. 1944. g. u logoru je bilo 1608 oficira Srba. 

01. 01. 1945 g. taj broj se uvećao na 2606 oficira Srba i 306 ordinansa 

srpskih i sovjetskih. U poljskoj istoriografiji sašuvana je sledeća 

beleška o zarobljenicima tog Oflaga 65 Barkenbrügge: «Naređenje 

da napuste Oflag II D Gross Born nije poslušalo oko 1200 zarobljenika 

Poljaka. Uz pukovnika Stefana Mosora, simulujući bolest, 28. 

01. 1945 g. odbili su da izađu i ostali su u logoru. Toga istog dana u 

logor je prispela kolona od 2000 evakuisanih sa istoka (Barkenbrügge) 

vojnika-zarobljenika Jugoslovena. 

Sutradan njihova pratnja imala je teškoća da se svi okupe. Bila 

je pucnjava, ali je njih oko 560 sa ppuk Kolbom ostalo na terenu 

Oflaga. Noću 4/5 februara oficirska patrola zarobljenika iz Offlaga II 

D ppor. Stanislava Blažejeviča naišla je na izvidnicu 188 pp 6 DP 1 

AWP. 5. februara oko 7 ujutru na teren logora pristigla je kompanija 

18 pp i zamenik komandanta puka. Toga dana logor je bio zasut paljbom 

nemačke artilerije, poginulo je 7 Srba i 3 Poljaka. Napuštanje 

logora nastupilo je u času nemačke paljbe. 18 pp već su bile u toku 

žestoke borbe za osvajanje obližnjeg mesta Nadarzyce (Nadažice). 

Sutradan je kolona zarobljenika sa ppuk Mossorom ušla u Jastrowie, 

među njima je bilo skoro 1000 septembarskih oficira, oko 300 

varšavskih ustanika, 540 jugoslovenskih oficira i 65 Amerikanaca. 

Jugosloveni su se usput naoružali i mimo ruskih naredbi oružje nisu 

položili. Verovatno su još učestvovali u odbrani grada od Nemaca, 

koji su dolazili iz Pile. Dalja njihova sudbina nije poznata». 

U mestu Krajenka, nekoliko zaljubljenika u lokalnu istoriju rešila 

su da ostave spomen o Oflagu 65 Barkenbrügge. Među njima 

se nalazi penzionisani šumar Gžegož Žjulovski (Ziółowski). Nemaju 

mnogo materiala: jednu fotografiju sa poljskim vojnicima i 3 pisma 

iz Oflaga. Sada oni očekuju na odgovarajuće odluke. Kako je 

taj logor bio u osnovi Oflag za oficire Kraljevske vojske Jugoslavije, 

smatrali smo da treba da pomognemo inicijativu ljudi iz Krajenke, 

mada mislimo da i sami Srbi treblo bi da podignu posebno spomen 

obeležje. 

Smatramo takođe da na bivšim terenima logora u Čarnom i Starogardu 

Šćećinskom treba da se podignu odgovarajući spomenici ili 

spomen-ploče. Postoje groblja oba logora u Stargardu Šćećinskom, 

ima i pojedinačnih grobova vojnika Kraljevske vojske u Čarnom, ali 

nema grobova sa imenima. 

Sve do današnjeg dana skupljamo materijale o boravku Srba u 

logorima Zapadne Pomeranije (odn. Primorja). 

Tekst na poljskom je poslala Ambasada Republike Srbije u Varšavi 

Ministarstvu rada i socijalne politike. 

Sa poljskog prevela Joanna Maciejewska-Pavković 

Wiślańske małżeństwa w Ostojiciewie 

Istnieją trzy istotne powiązane ze sobą zjawiska w życiu ostojiciewian: 

depopulacja, stały niedobór partnerów do ślubu i wynikające 

z tego małżeństwa narodowo mieszane. 

W Ostojiciewie, jak i w wielu osiedlach banackich przyjął się 

model, niewystarczający dla prostej reprodukcji, posiadanie dwojga 

dzieci. W ciągu powojennego półwiecza liczba ostojiciewian się 

poważnie zmniejszyła, a Wiślan, zamieszkałych w większości przy 

ulicy Słowackiej, zmalała prawie o 40%. Stały niedobór partnerów 

(ewangelik, ewangeliczka, z którym się nie jest w koligacji) ujawnił 

się w ostrej formie pod koniec lat 60-tych, kiedy wśród Wiślan w 

Ostojiciewie naliczono aż trzydziestu nieżonatych mężczyzn do lat 

40. 

Osiedlając się stopniowo i rodzinnie w ówczesnym Tisza Szent 

Miklos, Wiślanie dla swoich potomków i owdowiałych mężczyzn w 

Banacie ściągali niewiasty ze stron pochodzenia. Te kobiety w swoich 

rodzinach i otaczającym ich środowisku odświeżały na równinie 

kulturę beskidzką i wiarę ojcowską do czasu utworzenia granic nowopowstałych 

państw po I wojnie światowej. W tamtym czasie w 

wielonarodowościowym TSM zawierano głównie małżeństwa wewnątrzgrupowe 

i jednowyznaniowe, bez względu na możliwość (od 

1895) zawierania ślubów cywilnych. Wg naszych danych, czterech 

Słowaków przybyszów ożeniło się wówczas z Wiślankami, a jedna 

z Wiślanek wydała się za miejscowego Niemca wyznania ewangelickiego.

Dom mieszkalny rodziny wiślańskiej w Ostojićewie 

I w pierwszym powojennym roku (1919) Wiślanie się żenią 

przede wszystkim ze swoimi rodaczkami (9), ewangeliccy Niemcy 

ze swoimi dziewczynami (4), jeden Wiślanin wybrał Słowaczkę, 

drugi dziewczynę z serbsko-niemieckiego małżeństwa, a Słowak 

osiedlony po 1905 roku żeni się po raz drugi również z Wiślanką. 

W dwudziestoparoletnim okresie zawarto najwięcej jednowyznaniowych 

ewangelickich małżeństw z osobami słowackiej narodowości: 

sześciu Wiślan poślubiło Słowaczki (2 z miejscowych rodzin 

słowackich, jedna z Kovačicy i jedna z Pitvarosa, słowackiej wsi na 

Węgrzech); dwie Wiślanki wydały się za Słowaków z Hajdučicy i 

Aradaca. Niemożność sprowadzenia niewiast z Wisły wpłynęła na 

zmianę preferencji w heterogamii i „przymrużenia oka” na koligacione 

ograniczenia (dwa śluby w ramach wiślańskiego rodu). Na 

powiązania małżeńskie ze słowackimi osiedlami ewangelickimi mogły 

wpłynąć kościół i szkoła. Na słowaczenie Wiślan w okresie międzywojennym 

niewątpliwie wpłynęła działalność Słowackiego Kościoła 

Ewangelicko-Augsburskiego (nabożeństwa i modlitewniki po 

słowacku, przykościelna czteroletnia szkółka w języku słowackim). 

Można wyodrębnić, po drugiej wojnie światowej, dwa ważne 

okresy w zawieraniu małżeństw u Wiślan w Ostojiciewie. Pierwsze 

ćwierć wieku (1946-1971), kiedy zawarto 70 ślubów, w tym 15 

w heterogamii, czyli 21,5%. W drugim okresie, o 10 lat dłuższym 

(1972-2006), zawarto tylko 13 ślubów kościelnych, z których 9 narodowo 

mieszanych, czyli 70%, z tym, że w jednym dziesięcioleciu 

nie było ani jednego ślubu kościelnego. 

Niezależnie od statystyk kościelnych, nasz obraz z pierwszego 

ćwierćwiecza, uzyskany w badaniach empirycznych jest pełniejszy, 

dotyczy 16 Wiślanek i 9 Wiślan. Wówczas właśnie 8 Wiślanek wydało 

się za Serbów (wszystkie za młodzieńców ze starych ostojiciewskich 

rodzin!), 6 za Węgrów, 2 za Chorwatów; wiślańscy młodzieńcy 

poślubili 4 Serbki, 2 Węgierki, 2 Chorwatki 1 Niemkę. Liczby będące 

rezultatem naszych badań wskazują, że wówczas do co czwartego 

wiślańskiego domu wszedł partner innej narodowości. 

Po tym pierwszym powojennym ćwierćwieczu powstał wśród 

Wiślan istotny problem w zawieraniu małżeństw wewnątrzgrupowych. 

„Starzy kawalerowie” z niektórymi Wiślankami byli w pokrewieństwie, 

w stosunku do dziewcząt innych narodowości trzeba 

było przezwyciężyć dystans etniczny (wyznaniowy i kulturowy), a 

bardziej odważni, śladami swoich pradziadków, ruszyli do ston ojczystych 

szukać sobie niewiasty. Tylko jednemu się udało. Niektórzy 

z ostojiciewskich starych kawalerów ożenili się już w poważnym 

wieku z wdowami ze swego środowiska. 

Preferencje się potem zmieniły 

w zasadniczy sposób. Do 

roku 1991 pierwszymi partnerkami 

Wiślan stały się Węgierki 

(6), podobnie było 6 związków 

wiślańsko- słowackich i słowacko-wiślańskich. 

Mieszanych 

małżeństw z partnerkami serbskiej 

narodowości było zaledwie 

2: Wiślanin, który ożenił się z 

miejscową kolonistką i drugi, 

który poślubił partnerkę z Crnej 

Bary (Mačva). 

Smutny dla wiślańskiego 

środowiska musiał być fakt, że 

po dziewięcioletniej „suszy” 

(1992-2000) w zawieraniu ślubów 

kościelnych, nie ma też cywilnych 

małżeństw wewnątrzwiślańskich. 

Do 2006 roku 

było 5 narodowo mieszanych 

małżeństw z partnerkami z Ostojiciewa i pobliskich miejscowości. 

Dwie z nich to Węgierki wyznania rzymskokatolickiego, dwie Serbki 

(1 prawosławna, 1 reformatorka), a piąta to katoliczka bez danych 

o przynależności narodowej. 

Jak ułożyły się stosunki w ustabilizowanych wiślansko-serbskich 

małżeństwach, postaramy się pokazać na przykładzie trzech par. W 

małym środowisku różnice poglądów najwyraźniej się przedstawiają 

w sprawach życia rodzinnego, zagadnień wyznaniowych i charakteru 

narodowego. 

„Czemu mnie nieustannie oblatujesz” – pytała Wiślanina przed 

27 laty Serbka z pobliskiej wsi. „Znajdź sobie jakąś Wiślankę!” „Nie 

ma możliwości – odpowiedział A.K. – ze wszystkimi jestem spokrewniony!” 

W końcu wydała się za upartego. Będąc zatrudniona, 

po urodzeniu dziecka, nie mogła podołać obowiązkom w wielopokoleniowej 

rodzinie męża. Nie nauczyła się „touckiej” gwary domowej. 

Odeszła tymczasowo, jednak wykazała dużą lojalność. Przyjeżdżała 

codziennie na godzinę pielęgnować chorego teścia. Powróciła 

po 3,5 roku, gdy sytuacja w domu męża się zmieniła (brat męża z 

żoną, również w małżeństwie mieszanym, wyjechali do pracy do 

Słowenii). „Gdyby synowa była z Ostojiciewa, miałaby przed zamążpójściem 

lepsze rozeznanie w stanie rodzinnym męża i pewnie 

by stosunki się od początku lepiej układały” – wnioskuje J.K. 

U Wiślanina U. żona była świadoma, że sprowadza się do domu, 

w którym będzie żyć z mężem i jego rodzicami. Urodziła 3 córki 

(najstarsza 12 lat), które mąż przy pomocy matki wychowuje w duchu 

wiślańskim. 

„Jaki kwiat sobie zerwałeś, taki całe życie będziesz wąchać” – 

mówi na wstępie naszej rozmowy Wiślanin, będący od 30 lat w małżeństwie 

z Serbką z Bośni. Najpierw podkreśla, że jego prababcia 

z Wisły, jako wdowa po Wiślaninie wyszła powtórnie za mąż za 

Serba. Przed nim jego starszy brat ożenił się ze Słowaczką. Istnieje 

więc rodzinna tradycja w zawieraniu małżeństw mieszanych. Dziadek 

odkupił od Serba dom, w którym wisiał święty obraz – ikona. 

W wierzeniach ludowych Serbów i Rumunów uważa się, że chroni 

ona dom i domowników. Ikonę więc pozostawiono, ale na strychu; 

nie uprawiano żadnego kultu w związku z nią. Przybyła Serbka z 

Bośni powiesiła w domu ikonę św. Vasilija (Bazyleusz), którego 

„sławę” obchodzi się na prawosławny Nowy Rok, czyli 14 stycznia. 

Natomiast dla męża urządziła „kącik wiślański” z rysunkami górali, 

fotografiami i przedmiotami z Wisły. 

13

W domu A.K. usłyszałem pogróżkę małżonki: „Jeśli mąż w 

nowozbudowanym domu odważy się powiesić skarb rodzinny – 

ewangelicki muzyczny obraz święty /z napisem?/ „Eine feste Burg 

ist unser Gott”, ja Serbka wniosę rodzinną ikonę – mojej panieńskiej 

(”devojačka” po ojcu) slavy”. 

Dom po rodzicach w rodzinie P. odziedziczył starszy brat (tradycja 

majoratu), młodszy dostał grunt pod uprawę. Córka starszego 

brata, jako pierwsze dziecko otrzymała imię po ciotce, natomiast 

pierwszy syn młodszego brata nazywa się po stryju. Drugie dzieci 

mają imiona środowiskowe. 

W wiślańsko-serbskich i serbsko-wiślańskich domach obchodzi 

się podwójne bożonarodzeniowe i wielkanocne święta. Na zarzut 

teścia Wiślanina, że to zbyt drogo, synowa odpowiedziała: „Jak 

się chce zjeść cudzy udziec, należy również przygotować swój!”, a 

trochę młodszy Wiślanin skomentował to słowami: „U Serbów 400 

świąt!”. Na pytanie „Jak to, przecież w roku 356 dni”- odparł – „Są 

dnie, kiedy Serbowie czczą i po dwóch świętych!”. 

W wiślańsko-serbskiej rodzinie obchodzono 30 listopada 

Andrzejki jako imieniny teścia, a po jego śmierci imieniny męża 

(Ondrej). Wraz z opuszczeniem tradycyjnych imion coraz bardziej 

obchodzi się urodziny, nawet najmłodszych domowników. Łączono 

tradycje: dzieci odwiedzał św. Mikulasz; starszy syn wraz z innymi 

wiejskimi dziećmi różnej narodowości chodził po kolędzie „korindjaši”, 

śpiewając co go matka Serbka nauczyła: «Ja sam mali Jaša / 

jašem na čilaša / čilaš kleče, a ja reče: Čestitam vam badnje veče...» 

i «Božić, Božić bata / nosi kitu zlata / od vrata do vrata / da pozlati 

vrata...». 

O delikatnym pytaniu dotyczącym różnicy w mentalności 

mówi Serbka z rodziny powojennych kolonistów: „Póki nie poznałam 

Wiślanina byłam przekonana, że moi Serbowie z Bośni to najbardziej 

swawolni ludzie na planecie. Wiślańską swawolę mam teraz 

okazję poznać w moim młodszym synu!”. 

Wiosną b.r. odbył się w Wiśle ślub Wiślanina z Ostojićewa 

i dziewczyny z Wisły. Było to wielkie wydarzenie, w którym uczestniczyła 

większość wiślańskich mieszkańców Ostojićewa, która pojechała 

na tą uroczystość specjalnie wynajętym autobusem. Młoda 

para, jak na razie, zamieszkała w Wiśle. 

Prof. Dušan Drljača 

XVIII Światowe Forum Mediów Polonijnych 

TARNÓW - POZNAŃ – WIELKOPOLSKA, 

8-15 września 2010 

14 

W 

tym roku Światowe Forum Mediów Polonijnych świętowało 

swoją pełnoletność. Już po raz osiemnasty dziennikarze 

z różnych stron świata zjechali się do Tarnowa, 

gdzie tradycyjnie co roku rozpoczyna się Forum. Tym razem, 

zgodnie z zapowiedzią, gospodarzem była Wielkopolska, a hasłem 

naczelnym: «Gospodarna Wielkopolska». Podczas naszego pobytu 

mieliśmy poznać podłoże tego określenia. 

Miło było po raz kolejny zobaczyć znajome twarze organizatorów 

Forum, a także dziennikarzy polonijnych z 29 krajów świata. 

Naszą redakcję «Słowa Yu-Polonii» w tym roku reprezentowałam 

wraz z Jolantą Tancić. 

Zawsze gościnny Tarnów 

Pierwszego dnia pobytu w Tarnowie spotkaliśmy sie z prezydentem 

miasta Ryszardem Ścigałą, który po emisji spotu promującego 

Tarnów przedstawił nam kilka faktów związanych z miastem. 

Wczesnośredniowieczny gród Piastów w Kaliszu 

Opowiadał o sukcesach jakie odniosło miasto od czasu naszej ubiegłorocznej 

wizyty. Mówił o nagrodach. Na poziomie wojewódzkim 

Tarnów otrzymał prestiżowy tytuł «Wzorcowego Urzędu w Małopolsce». 

Może się też poszczycić nagrodą «Teraz Polska» o charakterze 

ogólnopolskim, a na poziomie europejskim Tarnów otrzymał 

honorową flagę Europy za współpracę międzynarodową. Kolejnym 

wyróżnieniem było zestawienie Tarnowa z Rzeszowem i Poznaniem, 

jako trzech najlepiej rządzonych samorządów w Polsce. W 

tle emitowano prezentację na temat zmian tarnowskich przestrzeni. 

Spodobały mi sie doskonałe połączenia przeszłości z terazniejszością 

i przyszłością. Jako rodowita Tarnowianka jestem dumna z rowoju 

swojego miasta, które za każdym razem, gdy do niego powracam 

zaskakuje mnie czymś nowym. 

Tego samego dnia odwiedziliśmy pobliskie miasto Wojnicz, a 

dokładniej jego Zielony Park Przemysłowy utworzony na nieużytkach. 

Gospodarze tego niewielkiego miasteczka są dumni z utworzonego 

parku, który w swoim założeniu pełni funkcję przemysłowo-usługową. 

W ten sposób stworzone zostały szanse inwestowania 

na tym terenie, budowy zakładów i tworzenia nowych miejsc pracy. 

Kolejnego dnia naszego pobytu w Tarnowie odbyła się uroczysta 

inauguracja XVIII Forum z udziałem przedstawicieli Senatu RP, 

rządu, władz samorządowych i zaproszonych gości. Minutą ciszy 

uczciliśmy pamięć ofiar katastrofy smoleńskiej. W swoich osobistych 

wspomnieniach przywołałam zawsze uśmiechnietą i niezwykle 

ciepłą osobę, Panią Senator Krystynę Bochenek, jedną z ofiar tej 

tragedii. 

Obecny na inauguracji reprezentant Ministerstwa Spraw Zagranicznych 

Mieczysław Sokołowski opowiedział o wsparciu MSZ 

dla polskiej diaspory, która stanowi jeden z pięciu priorytetów jego 

działalności. Przedstawił plany MSZ na ostatnie miesiące 2010 

r. Wspomniał m. in o projekcie podpisania nowej umowy z TVP 

Polonia, która ma na celu zwiększenie wpływu MSZ na emitowane 

programy. Inną inicjatywą jest wprowadzenie tzw. funduszy polonijnych 

dla najlepszych projektów kulturalnych obejmujących np.

tematycznie 2010 - Rok Chopina i 2011 

rok Miłosza, a także projekt dotyczący 

szkolnictwa. 

Na zakończenie tradycyjnie już, jak 

co roku, zostały wręczone nagrody w 

Międzynarodowym Konkursie Literackim 

im. Henryka Cyganika «Powroty do 

źrodeł» oraz w konkursie na reportaż z 

XVII Forum. 

Popołudnie było zaplanowane w Nowym 

Sączu. Jadąc autokarami w kierunku 

Sącza widzieliśmy niszczące efekty 

tegorocznej powodzi, która nawiedziła 

te tereny. Liczne osuwiska, powalone 

drzewa pływajace po jeziorze Czechowskim. 

Nowy Sącz to urocze miasto, które 

mieliśmy już okazję odwiedzić przed 

dwoma laty podczas Forum. Władze 

miasta podczas konferencji prasowej z 

udziałem naszych dziennikarzy chwaliły 

się osiągnięciami jakie odniosło miasto 

od naszego ostatniego pobytu na ziemi 

sądeckiej. Odwiedziliśmy przy okazji 

Sądecki Park Etnograficzny oraz Miasteczko 

Galicyjskie w całej swojej okazałości, gdyż podczas naszej 

ostatniej wizyty było jeszcze w trakcie budowy. Mogliśmy wkroczyć 

w mieszczański klimat sprzed 100 lat. Stąpając po kocich łbach po 

małym ryneczku zagladaliśmy do pracowni rzemieślniczych, apteki, 

poczty czy zakładu fotograficznego, wyobrażajac sobie jak to kiedyś 

wyglądało życie mieszczan. Po zwiedzeniu miasteczka zostaliśmy 

zaproszeni na regionalny poczęstunek z żurkiem, bigosem i kaszanką 

w roli głównej. 

Kierunek Wielkopolska 

Przed nami daleka droga, dlatego też wyjechaliśmy o świcie, aby 

móc zrealizować bogato zakreślony program. Zresztą do wczesnego 

wstawaniu na Forum jesteśmy już przyzwyczajeni. 

Wielkopolska to część Polski dla mnie jeszcze kompletnie nieodkryta. 

Znana wręcz tylko z historii i opowiadań. Tym bardziej 

cieszył mnie obrany kierunek wyprawy. Na trasie naszej podróży 

znalazł się Opatówek, gdzie przywitał nas starosta kaliski Krzysztof 

Nosal. Jednym z punktów programu było zwiedzanie Muzeum 

Historii Przemysłu, mieszczące sie w starej fabryce z przełomu XIX 

i XIX wieku, o drewnianej konstrukcji. Mieliśmy okazję zobaczyć 

maszyny włókiennicze i przemysłowe z regionu, ornaty papieskie 

i regionalne z XV/XVIIIw. oraz 

dwa współczesne ornaty: papieża 

Jana Pawła II i Benedykta XVI. 

Tutaj też znaduje się największa w 

Polsce kolekcja zabytkowych pianin 

i fortepianów, w której organizowane 

są koncerty fortepianowe. 

Trzeba przyznać, że kolekcja 

robi wrażenie. 

Prosto z Opatówka dotarliśmy 

do Kalisza - miasta z najstarszą 

metryką w Polsce. Obchodzi 

ono bowiem, w tym roku jubileusz 

1850 lat swojego istnienia. 

Fakt ten Kalisz zawdzięcza Klaudiuszowi 

Ptolemeuszowi, aleksandryjskiemu 

uczonemu, który 

Przed Katedrą na Ostrowiu Tumskim w Poznaniu 

w II wieku wspomniał starożytną Kalisie 

w swoim dziele «Geografia» i zaznaczył 

ją na ówczesnej mapie Europy. Jednakże 

korzenie tego najstarszego miasta w 

Polsce sięgają 700 - 400 lat p.n.e, na co 

wskazują liczne znaleziska z tego okresu. 

W asyście lokalnej kapeli dotarliśmy 

do Ratusza na spotkanie z prezydentem 

Kalisza Januszem Pęcherzem. Zaprezentowany 

film promocyjny przedstawił 

miasto na styku tradycji i nowoczesności. 

Prezydent wymienił osoby związne z 

Kaliszem takie jak.: Adam Asnyk, Maria 

Konopnicka oraz współcześnie żyjący 

Mietek Szczęśniak. Wyjątkowy charakter 

miasta stanowi fakt, iż młody Fryderyk 

Chopin zatrzymywał się tutaj 6 razy. 

Kalisz był też znany z produkcji słynnej 

marki Kalisia fortepianów. Niestety fabryka 

ta zbankrutowała. 

Jedną z atrakcji pobytu w Kaliszu był 

pokaz musztry legionistów rzymskich. 

Dziennikarze mogli usłyszeć autentyczne 

komendy wydawane podczas ćwiczeń 

w czasach Cesarstwa Rzymskiego. 

Po zwiedzeniu Rynku i Starówki Kalisza udaliśmy się autokarem 

do jednej z dzielnic miasta, aby podziwiać prawdziwą atrakcję 

turystyczna jaką jest rekonstrukcja wczesnośredniowiecznego 

grodu Piastów. Spacer po Kaliszu (choć w zawrotnym tempie) był 

swoistą podróżą do pradawnej przeszłości, która tworzyła początki 

nie tylko dzisiejszego miasta, ale i państwa polskiego. Udało nam 

sie zaledwie «rzucić okiem» na rynek, słynące z cudów sanktuarium 

św. Józefa oraz kilka zabytkowych kamienic. 

Jak się okazuje, region kaliski słynny jest z «pomidorowego» 

biznesu dzięki prężnie działającej spółce rodzin «Chenczke 

i Janas», którzy zajmują się uprawą różnego rodzaju pomidorów, w 

tym tzw. pomidorów czekoladowych. To zupełna nowość na rynku. 

Poznań - stolica Wielkopolski 

Nareszcie dotarliśmy do Poznania. Atmosfera jaką tworzyło w 

autokarze paru dziennikarzy nota bene poznaniaków udzieliła się 

i mnie. Podobnie jak oni z wielkim zainteresowaniem śledziłam 

zmieniające się dość szybko krajobrazy za oknami, tyle że dla nich 

te widoki były już znane, a dla mnie widziane po raz pierwszy. Tak 

więc zobaczyliśmy pomnik poznańskiego Czerwca 1956, teatry 

Polski i Nowy, pomnik Adama 

Mickiewicza, zamek królewskocesarski, 

dawny zamek królów 

polskich i wiele innych starych i 

nowych budowli. Uzupełniając 

wiedzę przewodnika wspomniani 

poznaniacy dzielili się swoją wiedzą 

na temat znanych miejsc czy 

historii tego miasta. 

Nasze pierwsze kroki w Poznaniu 

skierowaliśmy do pawilonów 

Międzynarodowych Targów 

Poznańskich, gdzie w Centrum 

Prasowym odbyła się oficjalna inauguracja 

Forum w Wielkopolsce 

z udziałem władz wojewodztwa, 

miasta i powiatu oraz zaproszo- 

Collegium Europaeum w Gnieźnie 

15

16 

nych gości. Gospodarz MTP Andrzej Byrta, opowiedział o przedsięwzięciach, 

które w ciągu ćwierćwiecza zmieniło profil Poznania, 

dlatego też dziś stolica Wielkopolski często kojarzy sie glównie z targami, 

a Wielkopolska jako centrum rolnictwa w kraju i przemysłu 

spożywczego. Kolejny z zaproszonych gości, wicewojewoda Wielkopolski 

Przemysław Pacia dodał, iż region ten to rownież przepiękne 

jeziora i lasy, a także wyższe uczelnie, o czym już wkrótce mieliśmy 

się przekonać. Poza atrakcjami turystycznymi, Poznań cechuje silnie 

rozwinięta przedsiębiorczość. PKB na mieszkańca stanowi jedno 

z najwyższych w kraju, zaraz za Warszawą. 

Wielkopolanie są dumni ze swojej historii na kartach, na których 

zapisali się zwycięskim Powstaniem Wielkopolskim. To ich 

sukces zadecydował o kształcie granic odrodzonej Rzeczypospolitej, 

po 123 latach niewoli - jak powiedzial Marszałek Województwa 

Wielkopolskiego Marek Woźniak. 

Po zakończeniu części oficjalnej rozpoczęliśmy zwiedzanie pawilonów 

MTP, w których odbywały się targi «Smaki Regionów». 

Uroczyste otwarcie targów zaplanowane było na poniedziałek. W 

niezwykle bogatej ofercie mieliśmy okazję rozkoszować sie w najróżniejszych 

regionalnych wyrobach z wielu regionów Polski od 

wędlin, serów, miodu, do 

różnych rodzajów chleba. 

Słowem palce lizac! Do tego 

dodać jeszcze pyry z gzikiem 

(dla niewtajemniczonych gotowane 

ziemniaki w łupince z 

twarożkiem). Nowością ostatnich 

lat, jak się dowiedzieliśmy, 

są powroty do starych 

receptur i składników pochodzących 

z upraw i hodowli 

ekologicznych. Województwo 

wielkopolskie promuje ponad 

70 produktów regionalnych, 

z których 4 są zarejestrowane 

w UE. Są to: rogale świętomarcińskie, 

andruty kaliskie, 

wielkopolski ser smażony i 

olej rydzowy. 

Po wizycie na targach udaliśmy 

się na spacer po Starym 

Rynku, gdzie mogliśmy poczuć starodawną atmosferę jarmarczną. 

Niestety nie zobaczyliśmy słynnych poznańskich koziołków na wieży 

ratuszowej ponieważ pojawiają się one tylko raz dziennie, gdy zegar 

wybija południe. Odwiedziliśmy także Ostrów Tumski - wyspę 

katedralną, stanowiacą jedną z największych atrakcji miasta. Kolejnym 

punktem programu było zwiedzanie siedziby firmy PANAT- 

TONI oraz pałacu w Rogalinie, stanowiącego niegdyś siedzibę znakomitego 

rodu Raczyńskich. Niestety ze względu na trwające prace 

nie mogliśmy go obejrzec od wewnątrz. W ramach rekompensaty 

przespacerowaliśmy sie parkiem w towarzystwie natrętnych komarów, 

lecz za to przy blasku zachodzącego slońca. Park w Rogalinie 

stanowi największe skupisko dębów pomników przyrody. Liczą one 

blisko 1500 drzew, sposród których największe mają od 7 do 9 metrów 

w obwodzie. Najstarsze z nich 700 letnie noszą imiona legendarnych 

słowiańskich braci Lecha, Czecha i Rusa. 

Ostrów Lednicki, Gniezno - «Tu zaczęło bić 

serce Polski» 

Odkąd na lekcji historii usłyszałam o Mieszku I, Św.Wojciechu i 

chrzcie Polski, moim marzeniem było zobaczyć wszystkie te miejsca 

związane z początkiem chrześcijaństwa w Polsce i polskiej państwo- 

Miasteczko Galicyjske w Nowym Sączu 

wości. Teraz po latach moje marzenie się spełniło. Powróciłam do 

Gniazda. 

Ostrów Lednicki - największa z wysp jeziora Lednica, od którego 

rozpoczęliśmy niedzielną wędrówkę, przywitał nas bezchmurnym 

niebem i ciepłym słońcem, otwierajac przed nami karty historii 

początkow państwa polskiego. To tutaj Mieszko I zbudował gród 

wraz z książecym palatinum. W kaplicy palatinum odnaleziono 

kamienne misy chrzcielne i to znalezisko pozwala domniemać, że 

to tutaj właśnie odbył się Chrzest Polski. Fakt ten sprawił, że Polska 

weszła w skład cywilizacji zachodu. Niestety, przez wielu naszych 

rodaków znaczenie tego wielkiego wydarzenia jest dzisiaj w dużym 

stopniu umniejszane. Według tradycji to właśnie na Ostrowie Lednickim 

Bolesław Chrobry witał cesarza Ottona III i to właśnie stąd 

cesarz miał wędrować do grobu św. Wojciecha piechotą po szkarłatnym 

suknie. 

Ostrów Lednicki uzany jest za Pomnik Kultury Narodu Polskiego 

i znajduje sie pod opieka Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. 

Przez powiat gnieznienski przebiega najważniejszy ze szlaków 

- Szlak Piastowski. Niegdyś wyspa połączona była z lądem dwoma 

mostami poznańskim (zachodnim) i gnieznieńskim (wschodnim). 

Dziś na wyspę można dostać 

się promem, z którego i my 

skorzystaliśmy. 

Obecnie już od kilkunastu 

lat Ostrów Lednicki jest 

miejscem spotkań młodzieży 

chrześcijańskiej organizowanych 

przez znanego ojca 

Dominikanina Jana Górę. Tu 

wzosi się nad otoczeniem Brama 

III Tysiąclecia, zwana potocznie 

«Bramą Rybną», gdyż 

kształtem ta stalowa konstrukcja 

nawiązuje właśnie do tego 

jednego z najwcześniejszych 

symboli chrześcijaństwa. 

Wicestarosta gnieznieński 

- Dariusz Pilak podczas 

uświadomił nam, jak ważny 

dla historii Polski jest ten teren. 

Miło zabrzmiały słowa, 

że piastowska ziemia gnieźnieńska należy nie tylko do żyjących tu 

mieszkańców, ale do wszystkich Polaków, zarówno tych w kraju, 

jak i poza jej granicami. I choć nadal toczą się dyskusje, gdzie tak 

naprawdę odbył się Chrzest Polski, w Poznaniu, Gnieznie czy na 

Ostrowie Lednickim, historycy dyplomatycznie odpowiadają, że w 

każdym z tych miejsc. Nie zagłębiając się w spory, należy patrzeć 

sercem. 

Prosto z Ostrowa Lednickiego udaliśmy się do Gniezna - perły 

powiatu, które znajduje sie na szczycie Wzgórza Lecha, zwanego 

również Górą Krolewską. To właśnie tu znajduje się Katedra Gnieznieńska, 

zabytek klasy «0», pomnik kultury europejskiej o najwyższym 

znaczeniu. Gromadzi ona w sobie ogromną ilość pamiątek 

historycznych i zabytków historii sztuki najwyższej klasy jak np. 

Drzwi Gnieznieńskie - unikatowy zabytek z XII wieku. 

W samo południe uczestnicy Forum wzięli udział we Mszy św. 

sprawowanej przez abp H. J. Muszyńskiego Prymasa Seniora w Katedrze 

Gnieznieńskiej, Matce Polskich Kosciołów. « Idźcie na cały 

swiat...» - do tych słów Jezusa abp H. Muszyński nawiązał w swoim 

kazaniu porównując pracę dziennikarzy do misji Apostołów roze- 

Nastavak na strani 21...

Średniowieczne twierdze obronne nad Dunajem 

– świadkowie burzliwej historii tych terenów 

Twierdza KALEMEGDAN w Belgradzie 

Usytuowanie wzgórza Kalemegdan nad ujściem Savy do Dunaju miało od wieków strategiczno-obronne znaczenie. Nawarstwiają 

się tu ślady fortyfikacji od początków pierwszego tysiąclecia, poprzez rzymskie castrum (II w.), bizantyjskie castel (VI 

i XII w.), średniowieczną twierdzę stolicy państwa serbskiego Despota Stefana Lazarevicia (XV w.) i budowle tureckie i austriackie 

(XVIII w.). Dzisiaj Twierdza Belgradzka stanowi swojego rodzaju muzeum przeszłości miasta i wraz z zachowanymi 

zabytkami podgrodzie czyni szczególną w swoim rodzaju kulturowo-historyczną całość w obrębie parku Kalemegdan. 

17

Twierdza RAM 

18 

...Usytuowana na wzgórzu na początku przełomu Dunaju - 

Żelaznych Wrót (Djerdap), oddalona na zachód od miasta 

Veliko Gradište o 10 km. Źródła z XI wieku wspominają gród 

o tej nazwie (Hram). Jednakże obecne mury twierdzy pochodzą 

z czasów tureckich. Wybudował ją sułtan Bajazyt II 

w końcu XV wieku. Było to umocnienie artyleryjskie w celu 

obrony granicy turecko-węgierskiej. Zamek ma pięć wież o 

różnym kształcie. W każdej z nich znajdują się po trzy otwory 

do luf armatnich. Wewnątrz znajdują się resztki meczetu i 

podziemne przejścia do murów. Twierdza Ram stanowi jeden 

z najlepszych przykładów budownictwa militarnego z okresu 

tureckiego. 

W XVIII i na pocz. XIX wieku znajdowało się tu wolne terytorium 

bez cla w hanlu między Austią a Turcją, tak zwany Karavansaraj. 

Twierdza FETISLAM 

Zbudowali ją Turcy na początku XVI wieku, nad rzeką 

kilka kilometrów powyżej miasta Kladovo. 

W ten sposób, wraz z Smederevem, Ramem i Golubcem 

zamknęli linię utwierdzeń obronnych przed Węgrami. Średniowieczna 

twierdza Fetislam została zbudowana na podwalinach 

rzymskiego stanowiska Zanes. Dzisiejszy wygląd 

pochodzi z 1524 roku, kiedy Mohammed II szykował się do 

podboju Europy.

Twierdza GOLUBAC 

... Zamek w Golubcu (Golubački grad) - to najlepiej zachowany 

średniowieczny zamek. Usytuowany na wysokiej stromej 

skale, dominuje majestatycznie nad wodami Dunaju. Jest to 

budowla kamienna o 9 basztach wysokości 20-25 m. Pierwszy 

raz wspomniany jest w źródłach węgierskich z XIV wieku. Nie 

wiadomo, kiedy został wzniesiony, ale najprawdopodobniej 

zbudował go jakiś wielmoża prawosławny, gdyż w górnej części 

jednej z baszt (czwartej) znajduje się prawosławna kaplica. 

Golubac należał do państwa księcia serbskiego Lazara Hrebeljanovicia. 

Od bitwy na Kosowym Polu (1389 r.) Golubac 

jako twierdza graniczna o ważnym znaczeniu strategicznym 

przechodziła z rąk do rąk: Serbowie, Turcy, Węgrzy, znów 

Turcy, znów Serbska Despotowina Brankoviciów w poł. XV 

w., znów Turcy, Węgrzy, Austriacy w końcu XVII w., powstańcy serbscy w końcu XVIII i w XIX w. Pod Golubacem w 1428 roku 

zginął w walce z Turkami polski rycerz Zawisza Czarny. Na tą pamiątkę Polonia w Serbii ufundowała tablicę pamiątkową. 

19

Twierdza 

SMEDEREWSKA... 

Centrum miejskie Negotinu 

20 

...Rozpościera się na przestrzeni 

prawie 10,5 ha. Jest to 

rezydencjalny zamek o kształcie 

nieprawidłowego trójkąta 

z 25 wieżami o wysokości 20 

m i murami wysokości do 10, 

a szerokości do 4 m. Uważany 

jest za jeden z największych 

zamków równinnych 

w Europie. Zamek wzniósł 

serbski władca despot Djuradj 

Branković począwszy od 1430 

roku, przy ujściu rzeki Jezawy 

do Dunaju, jako swoją stolicę i 

ostatnią obronę przed wzmożonymi 

napadami tureckimi. 

Tekst i fotografie Stanko Kostić; Tłum. J. Maciejewska-Pavković

Nastavak sa strane 17... 

słanych na wszystkie strony świata w celu głoszenia Prawdy. Zarówno 

jedni, jak i drudzy mają to samo zadanie - głosić Prawdę. Po Nabożeństwie 

u stóp pomnika Boleslawa Chrobrego zrobiliśmy sobie z 

księdzem prymasem pamiątkowe zdjęcie. 

Katedra Gnieźnieńska to m.in. miejsce koronacji pięciu 

królów Polski. Zwiedzając ją zatrzymaliśmy się przez chwilę przy relikwiach 

Św. Wojciecha. To wspaniałe przeżycie być tak blisko najstarszej 

historii Polski. Słyszec jak bije jej serce! 

Starosta powiatowy Krzysztof Ostrowski podczas spotkania 

z gospodarzami miasta przedstawił nam krótki zarys historyczny 

miasta i regionu. W tysięcznym roku w efekcie spotkania Boleslawa 

Chrobrego z cesarzem Ottonem III powstało pierwsze biskupstwo 

na terenie Polski. Nastapił w ten sposób wyjątkowy splot sacrum 

i profanum. W XV wieku Gniezno stało się siedzibą prymasa. Od 

czasów wolnej elekcji prymas pełnił funkcję inerrexa. Sprawował 

zatem władzę świecką w okresie bezkrólewia. Taką funkcję sprawowało 

dzesięciu prymasów. W okresie zaborów siedzibą prymasa 

została przeniesiona do Warszawy, by znów powrócić do Gniezna. 

Tu rozwijał się główny ośrodek myśli polskiej po okresie zaborów i 

miała miejsce powtórka w kształtowaniu się polskiej państwowości. 

Podczas II wojny światowej działało tu państwo podziemne. 

Przed 2-3 laty pojawiła sie w Gnieźnie idea powstania Muzeum 

Polonii, które miałoby prezentować cały dorobek Polonii na różnych 

obszarach. W tą inicjatywę zaangażowany jest osobiście ksiądz prymas 

senior. 

Nadszedł czas na wizytę w Kolegium Europejskim im. Jana 

Pawla II, będącym częścią Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Wewnątrz 

nowoczesnego budynku przywitały nas władze miasta, powiatu 

i uczelni. Tradycyjna już na każdej konferencji prezentacja 

multimedialna pomogła nam wejść w klimat tysiącletniej historii 

tego miasta. Prof Grzegorz Łukomski wygłosił wykład na temat 

znaczenia Gniezna w kształtowaniu się naszej państwowości. Prof. 

dr hab. Leszek Mroziewicz - dyrektor naukowy Kolegium Europejskiego, 

w swoim powitaniu podkreślił, że dewiza tej uczelni pokrywa 

się z przesłaniem Światowego Forum Mediów Polonijnych. Na 

zakończenie spotkania dziennikarze mieli możliwość zadawania 

pytań gospodarzom. Jedną z nurtujacych kwestii były warunki na 

jakich obcokrajowcy mogą studiować w Gnieźnie. Jak się okazało są 

one bardzo korzystne. Oprócz tego, że są zwolnieni z opłat za czesne, 

mogą liczyć na stosunkowo niedrogie akademiki. 

Po obiedzie w eleganckiej restauracji «Pietras» czekała na nas 

kolejna atrakcja - przejazd kolejką wąskotorową do Witkowa. Do 

ostatniej chwili nie wiedzielismy czym zaskoczy nas ta gmina. Po 

wyjściu z kolejki powitał nas 

burmistrz gminy i miasta Witkowo 

Krzysztof Szkudlarek wraz 

z muzykantem przygrywającym 

wesoło na akoredonie. W towarzystwie 

muzyki, spacerem dotarliśmy 

do centrum, które wokół 

skupia zabytki miasta. Znajduje 

się tu Pomnik Powstanców Wielkopolskich, 

pod którym odbywają 

się wszelkie uroczystości 

patriotyczne, kościół, dawny sąd 

grodzki, a także «mini muzeum» 

czyli Sala Histotrii Witkowa. Tuż 

obok przebiega ważna dla miasta 

ulica Poznańska. Stąd wyruszyliśmy 

do kolejnego punktu naszego 

Spacer po centrum Wągrowca 

programu Skorzęcina. 

Skorzęcin okazał się ośrodkiem wypoczynkowym z krystalicznie 

czystym jeziorem wśród lasów, wygladał niczym morski kurort. 

Nie zdziwił nas więc fakt, że w sezonie miejsce to odwiedza tysiące 

turystów. Baza noclegowa mimo, iż dobrze rozwinięta (dysponuje 

hotelem, polem kampingowym i namiotowym) wymaga wcześniejszych 

rezerwacji, gdyż nie jest w stanie pomieścić wszystkich wczasowiczów. 

Ośrodek wypoczynkowy rozciąga się wzdłuż całej linii 

jeziora, do którego z głównej plaży prowadzi murowane molo. W 

sezonie można uprawiać tu windsurfing. Bezpieczny wypoczynek 

turystom zapewniają całodobowe dyżury ratowników medycznych. 

Nieco dalej natrafiliśmy na jeszcze jedną plażę, mniejszą, na wzór 

plaży hawajskich, a przy niej hotel, w którym czekali już na nas gospodarze 

miasta z nader obfitą kolacją przy dzwiękach akordeonu. 

Komu było mało mógł «podjeść» własnoręcznie pieczoną kielbaskę 

prosto z ogniska, które przy wspólnym śpiewie wprowadziło nas 

w biwakowy nastrój. 

Prezentacja gminy była na tyle wyczerpująca, że obyło się bez 

zadawania dodatkowych pytań ze strony dziennikarzy. Witkowo to 

gmina rolniczo-usługowo-turystyczna, ze szczególnym akcentem 

na turystykę i rekreację. Wraz z sąsiednimi gminami, tworzy Park 

Krajobrazowy. Lotnisko w Powidzu należy do najwiekszych Europie, 

a sama gmina była niegdyś związana z 7 Pułkiem Lotnictwa 

Bombowo-Rozpoznawczego. 

Miniony dzień, mimo, że bardzo męczący, pełen był miłych 

wrażeń. 

POLAGRA FOOD i 

Uniwersytet Adama Mickiewicza 

W poniedziałek uczestniczyliśmy w otwarciu targów POLA- 

GRA FOOD (produkcja żywności) i POLAGRA TECH (sprzęt do 

produkcji żywnosci) oraz Smaków Regionów. Jak usłyszeliśmy, targi 

te są «wielkim świętem polskiej żywności». W tym roku obchodzone 

jest 25-lecie POLAGRY. Minister rolnictwa sprawujący tradycyjnie 

patronat nad POLAGRĄ oraz imprezami towarzyszącymi 

jej, podzielił się z nami spostrzeżeniem: skoro lekarze zajmują się 

chorobami, to dbałość o nasze zdrowie jest domeną producentów 

żywności. Dodał też, że polskie rolnictwo ze wzgledu na swoją tradycję, 

charakter produkcji i wytwarzania jest jedną z najlepszych, 

najzdrowszych i najbardziej bezpiecznych rolnictw w Europie i na 

świecie. To, że nie są to tylko słowa, dziennikarze mogli sami się 

przekonać podczas degustacji wysokiej jakości wędlin, serów, chleba, 

miodu, a także alkoholu, jak piwa, nalewki, wina. W nowoczesnym 

wnętrzu Pawilonu 11, w tęczowych światlach reflektorów i 

w nastrojowym klimacie jazzu, 

byliśmy świadkami uroczystego 

wręczenia nagród Międzynarodowych 

Targów Poznańskich dla 

produktów zgłoszonych do konkursu. 

Najwiekszą atrakcją tego dnia 

była wizyta na Uniwersytecie Adama 

Mickiewicza - na Wydziale 

Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. 

Trzeba przyznać, że już na 

pierwszy rzut oka cały kampus 

wyglądał dość imponująco, choć 

nadal jest w rozbudowie, a z powodu 

trwających jeszcze wakacji 

sprawiał wrażenie wysiedlonego 

miasteczka. 

W auli uczelni powitał nas 

21

22 

prodziekan WNPiD dr Adam Szymaniak. 

Przedstawił kierunki studiów na wydziale, mówił 

o jego walorach tj. prestiżu, najwiekszych akredytacjach, 

kadrze dydaktycznej, stypendiach, 

kołach naukowych, praktykach, stażach, programie 

Erasmus, nowoczesnej infrastrukturze, 

bibliotece (najnowszej w Polsce), pracowniach - 

telewizyjnej i radiowej. Prodziekan opowiedział 

anegdotę, cytowaną często przez Rektora UAM 

- « Są trzy uniwersytety, które liczą sie w Polsce: 

Uniwersytet Jagiellonski, bo jest najstarszy; Uniwersytet 

Warszawski, bo jest największy i Uniwersytet 

Poznański, bo jest najlepszy». 

JM Rektor UAM prof.dr hab. Jacek Guliński 

powiedział kilka ciekawych informacji na temat 

uczelni. Posiada ona jedną z najnowoczesniejszych 

kampusow w Polsce. W najbliższym czasie ma tu powstać ok. 

6-7 nowych wydziałów. Obejrzeliśmy również film nagrany specjalną 

technika (jednym ujęciem) tzw. Lipdup promujący uczelnię z jej 

poszczególnymi wydziałami. Jest to najnowocześniejszy sposób reklamy 

wykorzystywany obecnie przez uczelnię. 

Najciekawsze jednak było przed nami, czyli warsztaty dziennikarskie. 

Podzieleni w kilkuosobowe grupy, uczestniczyliśmy w 

warsztatach radiowych, telewizyjnych i internetowych. W nowoczesnym 

studio telewizyjnym mieliśmy okazję spóbować swoich sił 

w nagrywaniu prezentacji prognozy pogody z czytaniem tekstu na 

monitorze i równoczesnym pokazywaniu poszczególnych miejsc na 

mapie pogody. Nie było to wbrew pozorom łatwe zadanie, dlatego 

też po obejrzeniu nagrania, śmiechu było co niemiara. Podobnie 

było w nowoczesnym studio radiowym, gdzie ochotnicy mogli się 

wczuć w postacie króciutkiego słuchowiska radiowego. 

Bardzo ciekawe okazały sie rownież 3 wykłady: 

I. Poznaj prasę po naglówkach - mówiacy o tym, jak powinien 

wyglądać tytuł artykułu, aby zachęcić czytelnika do przeczytania 

go. 

II. Przyszłość prasy drukowanej - czy internet jako nowoczesny 

środek masowego przekazu zdoła całkowicie wyprzeć prasę drukowaną? 

Czy gazeta kupowana w kiosku i czytana przy porannej kawie 

odejdzie do lamusa, czy też stanie się elitarną formą informacji? 

III. Dziennikarstwo śledcze - na czym polega i jak powinno wyglądać. 

Te i inne pytania były poruszane podczas naszych warsztatów. 

Wizyta na UAM przywołała we mnie refleksje: jakże wspaniale 

byłoby wrócić czas i studiować właśnie na takiej uczelni. 

Na zakończenie naszego pracowitego dnia prawdziwa uczta 

dla ducha - występ artystyczny Kabaretu Studenckiego oraz Piotra 

Kuźniaka z zespołu Trubadurzy ze starymi szlagierami. 

Wągrowiec, Wytrzysk, Piła i Tarnowo 

Podgórne - «Tu rodzi sie sukces» 

Warsztaty dziennikarskie 

Pod takim hasłem powitał nas nastepnego dnia burmistrz miasta 

Wągrowiec. To małe miasteczko w Wielkopolsce, zwane także 

Perła w koronie jezior, ze względu na swoje atrakcyjne położenie pośród 

lasów, rzek i jezior. Cztery jeziora otaczające miasto, połączone 

rzekami dają możliwość opłynięcia miasta np. kajakiem. Wągrowiec 

to rodzinna miejscowość ks. Jakuba Wujka, jednego z pierwszych 

i najlepszych tłumaczy Biblii na język polski, Adama z Wągrowca, 

znakomitego kompozytora muzyki organowej z XII wieku oraz 

Stanisława Przybyszewskiego, znakomitego pisarza. Miasto może 

pochwalić się również klasztorem pocysterskim z końca XVIII w., 

kościołem farnym św. Jakuba z XVI w. i lapidarium żydowskim. 

Mieliśmy okazję zwiedzić parę atrakcji turystycznych Wągrowca. 

Niezwykle ciekawym zjawiskiem, jedynym takim w Europie, jest 

skrzyżowanie dwóch rzek Wełny i Nielby, których wody praktycznie 

się nie mieszają. Na rynku wągrowieckim czekała na nas niespodzianka. 

W pobliżu pięknej fontanny, której strumienie wody tańczyły 

w rytm rozlegającej się muzyki, została postawiona «ławeczka 

dziennikarska». Przymocowano do niej tabliczkę z pamiątkowym 

napisem «XVIII Światowe Forum Mediów Polonijnych». Był to bardzo 

miły i oryginalny gest ze strony władz miejskich dla uczczenia 

wizyty polonijnych dziennikarzy w ich mieście. 

Kolejnym miejscem naszej wedrówki była gmina Wytrzysk. To 

tutaj kilkaset lat temu (dokładniej 21 lat po bitwie pod Grunwaldem) 

rozegrała sie bitwa pod Dąbkami, zwana Małym Grunwaldem. 

Jest to pierwsza w historii Polski bitwa, którą wygrali zwykli 

chłopi mierząc się z rycerzami Zakonu Krzyżackiego. 

Mimo uporczywego deszczu dziennikarze polonijni uczestniczyli 

w tej lekcji historii wraz z ok. 3 tysięczną młodziezą. Inscenizacja 

oparta była na fragmentach dzieła Jana Długosza pt. «Roczniki, 

czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego». Podczas gdy chór 

donośnym głosem wyśpiewywał «Bogurodzicę», chłopi uzbrojeni w 

miecze, kije i łuki ruszyli na znienawidzonego wroga. Mimo liczebnej 

przewagi wojsk krzyżackich nad chłopskimi duch walki i wiara 

pomogły Polakom w zwycięstwie. 

Jedną z atrakcji jaką chcieli nam zapewnić gospodarze Piły miał 

być przelot samolotem nad miastem. Jednak warunki atmosferyczne 

uniemożliwiły nam to. Rekompensatą był jednak film promocyjny o 

Pile nagrany z lotu ptaka. Piła - to zielone miasto północnej Wielkopolski, 

malowniczo położone w dolinie rzeki Gwdy i na skraju 

Doliny Noteci. Prezydent Piły mówił na spotkaniu z dziennikarzami 

o walorach Piły. Piękno przyrody i jej nieskazitelność sprawia, 

że jest to teren bardzo atrakcyjny. Tu można chodzić na grzyby do 

lasu, złowić rybę w jeziorze, odpocząć na łonie natury. Powiatowi 

pilskiemu daleko do skażenia charakterystycznego dla wielu rejonów 

w Polsce. Powiat pilski jest bardzo silny, tak finansowo, jak i 

społecznie. W Pile ulokowało swoje zakłady ok. 80 firm zagranicznych. 

Warto też sobie przypomnieć, ze w Pile urodził sie Stanisław 

Staszic. 

Na zakończenie dość bogato wypełnionego dnia odwiedzilismy 

Tarnowo Podgórne wraz z jego gospodarzami. Od samego początku 

naszej wędrówki po Wielkopolsce było ono dla nas «bazą wypadową», 

z ktorej wyruszalismy o świcie i powracali na nocleg zmęczeni 

w póznych godzinach wieczornych. Tego dnia zobaczyliśmy 

najważniejsze obiekty znajdujące się na jego obszarze, a podczas 

konferencji z władzami gminy, powiatu i zaproszonymi gośćmi, 

zapoznaliśmy się z ofertą gminy. Jak się dowiedzieliśmy Tarnowo 

Podgórne to najbogatsza gmina w Polsce. Stopień bezrobocia jest 

zaledwie 0,9%. Warto wspomnieć, iż mimo bliskości dużego miasta 

jakim jest Poznań, to wlaśnie do tej gminy wiele osób dojeżdża do 

pracy. Świadczy o tym liczba miejsc pracy ok. 28 tys. w porównaniu

do liczby mieszkańcw, których jest 20 tysięcy. 

Na zakończenie ostatniego już wspólnie spędzonego wieczoru, 

przy uroczystej kolacji, zostały wręczone tradycyjne już dyplomy 

Fioletowych Kleksów, a nastepnie w nawiązaniu do obchodów 30- 

lecia Solidarności znana grupa «Lombard» zagrała swoje przeboje z 

tamtych lat, przy których nogi same rwały się do tańca. 

Zakończenie Forum i wnioski 

Nadszedł ostatni dzień Forum. Uroczyste zakończenie odbyło 

się tym razem w stolicy Wielkopolski - Poznaniu, a nie jak co roku 

w Warszawie. Uczestniczyli w nim Marek Ziółkowski, marszałek 

Senatu RP, Zdzisław Iwanicki, dyrektor Gabinetu Marszałka Senatu, 

Arkadiusz Błochowiak, członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego, 

Tomasz Kayzer, wiceprezydent Poznania oraz Maciej Roślicki, 

pełnomocnik Małopolskiego Forum Współpracy z Polonią 

na Wielkopolskę. 

Tomasz Kayzer opowiedział nam historię sali, w której miało 

miejsce uroczyste zakończenie Forum. Mieściło się tu kiedyś Kolegium 

Jezuitów, a sam budynek był miejscem urzędowania księcia 

Radziwiłła - wielkiego miłośnika muzyki. Wiceprezydent Poznania 

wspomniał o haśle tegorocznego Forum w odniesieniu do EURO 

2012. Dla przypomnienia Poznań jest jednym z czterech miast organizującym 

to sportowe wydarzenie. 

Prezes Forum - Stanisław Lis zapewnił gospodarzy, iż Wielkopolska 

wraz ze swoją stolicą zyskała 150 ambasadorów rozsianych 

po całym świecie, którzy będą promować Poznań i Wielkopolskę w 

miejscach swego zamieszkania. 

Podczas uroczystości zakończenia Forum zostały wręczone nagrody 

Fidelis Poloniae oraz nagroda Senatu RP dla dziennikarzy 

polskich i polonijnych w konkursie pt.: «Mała Ojczyzna to przestrzeń, 

którą kształtujemy i która nas kształtuje». 

Prof. Michał Buchowski z UAM wygłosił referat na temat Polski 

wielokulturowej. Pojecie wielokulturowości odwołuje się do kultury, 

a ta posiada wiele definicji. Każdy lud ma swoj etos, standardy, normy, 

które kształtują jego naród. Profesor wymienił wiele rodzajów 

wielokulturowości, którą cechuje pewna określona kategoria odrębności 

np. religia, postawa społeczna. 

Jednym z zaproszonych gości był ksiądz Wiesław Wójcik z 

Towarzystwa Chrystusowego, dyrektor Instytutu Duszpasterstwa 

Emigracyjnego. Odbyłam z nim ciekawą rozmowę, podczas której 

dowiedziałam się o planach utworzenia Polskiej Misji Katolickej w 

krajach bałkańskich. Założeniem takich misji, które funkcjonują 

obecnie na całym świecie jest niesienie pomocy duszpasterskiej w 

języku macierzystym Polakom w ich nowych miejscach zamieszkania. 

Polskie Misje Katolickie mają za zadanie m.in. ożywianie duchowej 

i kulturalnej więzi pomiędzy Polonią, a Macierzą i Kościołem w 

Polsce. Podczas rozmowy z księdzem Wiesławem przybliżyłam mu 

potrzeby duchowe naszej Polonii i nadzieje jakie wiążemy z powstaniem 

takiej misji na Bałkanach. Ks. Wiesław nie ukrywał zadowolenia 

z naszego spotkania uważajac, że nie jest to bynajmniej przypadek, 

a «Boży palec». Zapewniając o stałym w kontakcie, pozostaje 

czekać na rozwój wydarzeń. 

Poznań dostarczył nam wielu niezapomnianych przeżyć. Okazał 

się wart poznania. Założenie Forum - «Gospodarna Wielkopolska» 

- okazalo sie w pełni uzasadnione. Mieszkańcy Wielkopolski mogą 

być dumni ze swojego regionu, a my razem z nimi, gdyż pochodzimy 

z tego samego «gniazda». Gniazda zwanego - Polska. 

Osobowość na Forum 

Podczas trwania Forum wiele czasu spędzaliśmy w autokarze 

przemieszczając się z miejsca na miejsce, pokonując czasami dziesiątki 

kilometrów. W trakcie trwania podróży mieliśmy wystarczająco 

dużo czasu na wspólne rozmowy i wzajemne poznanie się. 

Podczas tegorocznego Forum osobą, która szczególnie mnie zainteresowała 

był ks. Krzysztof Kuryłowicz. Urodził się w odwiedzanym 

przez nas Wągrowcu. Ukończył Technikum Rybacke w Sierakowie, 

a następnie seminarium duchowne w Poznaniu. Stąd też przed 

dwudziestu laty wyjechał na misję do Kazachstanu. Zdecydował się 

na to wraz z czterema innymi księżmi. Jak sam mówił, do końca 

nie zdawał sobie sprawy z tego dokąd tak naprawdę jedzie. Dopiero 

gdy dotarł na miejsce i zobaczył na mapie, że Kazachstan graniczy z 

Mongolią i Chinami, uświadomił sobie jaki to odległy kraj. To «zaledwie» 

5 tys. km od Poznania. Jednak nie żałuje swojej decyzji. 

Kazachstan jest krajem islamskim, katolicy stanowią pól procent 

mieszkańców. «Tam ludzie są nauczeni, że Boga nie ma. Kościół 

łatwiej tworzyć w Afryce, bo zaczyna się od zera, natomiast w 

syberyjskim rejonie do zera trzeba dopiero dochodzić», stwierdził 

kapłan. W Kazachstanie żyje ok. 60 tysięcy Polaków. Praca misyjna 

to przede wszystkim ratowanie Polonii. 

Ks. Kuryłowicz jest proboszczem w Czkałowie, gdzie w kazachskim 

stepie wybudował kosciół. To Północno-Kazachski Obwód, 

centrum tamtejszej Polonii. Tam kapłan rozpoczął organizowanie 

katolickiej wspólnoty od podstaw. Wielkość tej parafii można porównać 

do województwa wielkopolskiego, ale liczy ono zaledwie... 

12 wiosek. Do najdalszej z nich trzeba jechać w stepie na północ 

kontynentu aż 140 km. W parafii żyje już piąte pokolenie Polaków 

zesłanych do Kazachstanu. Blisko 150 z nich pamięta rok 1936 

kiedy tu dotarli. Kazachstan jest blisko 10 razy większy od Polski, 

na tym obszarze żyje ponad 155 narodowości. Nie ma na świecie 

drugiego takiego kraju z taką różnorodnością nacji. W samej tylko 

parafii ks. Kuryłowicza są przedstawiciele 55. narodów. Na codzień 

kapłan musi radzić sobie z dużymi odległościami. Do swojego przełożonego 

biskupa ma, bagatela, 500 km, a jak sam żartuje, najbliżej 

mu do jego kolegi księdza na kawę, tylko... 250 km. Przejechał już 

1,5 mln km, a to znaczy, że, jak sam mówi, kulę ziemską okrążył ok. 

30 razy! 

Ks. Kuryłowicz jest niezwykle charyzmatyczną osobą, o ciepłym 

i pogodnym usposobieniu, lubiącym żarty, ale i poważne rozmowy. 

Jak twierdzi lubi łowic ryby, ciszę i zamyślenia. W wolnych chwilach 

gra na flecie, a jego pasją jest biblistyka. 

Ks. Kurylowicz ma bardzo bogatą osobowość. Jestem pewna, że 

jest lubiany i ceniony wsród swoich parafian. 

Z Księdzem Prymasem Henrykiem Muszyńskim 

Ewa Milanović 

23

XVIII Swiatowe Forum Mediów Polonijnych 

Aspekt ekonomiczny 

24 

Przypadło mi w udziale zrelacjonowanie jego treści gospodarczych 

przedstawionych na ostatnim Forum Mediów Polonijnych. 

Niewdzięczna to rola, bo zazwyczaj niewiele osób 

– wykluczam profesjonalistów - jest zainteresowanych podziałem 

i zagospodarowaniem dóbr, które nie są jego, ani nie dotyczą jego 

bytu. Nasz byt ”jaki jest, każdy widzi” i tu można by skończyć, ale 

wierząc w altruistyczne zaciekawienie tematem, w końcu wszyscy 

pochodzimy z Polski, spróbuję sprostać zadaniu. 

Założeniem forum jest przekazanie informacji, które nam zaserwowano 

w trakcie jego trwania środowiskom, z których przybyliśmy, 

a za pośrednictwem mediów, którymi dysponujemy. Celem 

tego zainteresowania jest promowanie polskiej kultury, środowiska 

i gospodarki. No właśnie, gospodarka w porównaniu z latami w 

których wyjechaliśmy z Polski z obecną, to dwa różne pojęcia. Były 

podział na gospodarkę wschodu i zachodu miał w skrócie definiować 

systemy gospodarności, solidności i mądrości krajów leżących 

na zachód od Polski i inercję, zależność od systemu politycznego i 

zwykłe cwaniactwo obserwowane na wschodzie i w Polsce. 

Zmiany gospodarcze jakie zaszły w Polsce, stawiają ją na poziomie 

dorównującym „zachodowi” - nadal używam definicji kierunków 

geograficznych, które jednak ulegają korektom. 

Promowanie polskiej gospodarki w naszym (obecnym tutaj) 

biednym środowisku byłoby może nieporozumieniem, gdyby nie 

Smaki polskie 

Smaki polskie 

nadzieja, że może jednak trafią te informacje do kogoś, kto miałby 

odwagę i finanse, aby zainwestować w Polsce. 

To nieprawda, że wszystko zaczyna się i kończy na tym, że Polska 

jest w Unii; ogromnym potencjałem są ludzie, którzy tam jeszcze 

są, którzy nie musieli wyjechać, aby się kreatywnie realizować. 

Najczęściej są to ludzie z byłych struktur gospodarczych, którzy mądrze 

wykorzystali zachodzące zmiany, tworząc równocześnie własne 

koncepcje zaistnienia gospodarczego. To oni między innymi są naszymi 

(Forum) sponsorami i to o nich powinnam głównie pisać, ale 

nie wypada się „podlizywać”,więc nie będę. W inauguracyjnej konfrencji 

dr Stanisław Lis – dyrektor Biura Organizacyjnego Forum, 

witając nas oficjalnie, wymienił naszych sponsorów (większość to 

niekoniecznie giganty gospodarcze), naszych gości oficjalnych, naszych 

sponsorów medialnych, wymienianie wszystkich z funkcji i 

nazwiska niewiele nam mówi, bo po prostu tych ludzi nie znamy, 

więc proszę mi to wybaczyć, ale chętnie to zrobię dla grupy, która 

wyrazi chęć uściślenia danych dotyczących Forum. 

W tym roku Forum skierowało naszą uwagę na najlepiej gospodarczo 

zorganizowaną część Polski – Wielkopolskę, gdzie nie 

bogactwa mineralne czy inne naturalne, ale doskonała organizacja, 

pracowitść i solidność ludzi stanowi o sukcesie tej części kraju (zapewne 

też półtora wieku zaboru pruskiego pozostawiło pewien ślad 

w mentalności poznaniaków). No i tu powinnam zacząć wychwalać, 

co widzieliśmy itd. Ale ponieważ Forum jak zwykle rozpoczyna 

się oficjalnie w Tarnowie, skąd przenosi cały dziennikarski skup w 

różne rejony Polski, wykorzystano naszą obecność, aby (chyba zamierzenie) 

zrobić małe porównanie z dość bałaganiarską Małopolską, 

no i okazuje się, że w sprzyjających warunkach można też tu 

być kreatywnym. Te sprzyjające warunki to konsekwentna kontynuacja 

działania, już nie 4-letnie kadencje kierownicze, ale w tym 

przypadku, a mowa o gminie Wojnicz, 11-letnia funkcja burmistrza 

samorządowej gminy, który wymyślił sobie (nie dla siebie) stworzenie 

na niezagospodarowanych terenach, tzw. Zielonego Parku Gospodarczego. 

No i to funkcjonuje i ma dobre perspektywy rozwoju. 

Przytoczę parę podstawowych danych: na 150ha już funkcjonuje 6 

podmiotów gospodarczych, już są plany dla następnych 4, kompletna 

infrastruktura, zapewnienie bezpieczeństwa, lokalizacja tuż przy 

międzynarodowej szosie, rozplanowanie w terenie zapewniające 

ekologiczne warunki (w końcu nazywa się to Park), na tyle ekologiczne, 

że zaczyna być realizowana plantacja borówki amerykańskiej. 

Na razie Park zapewnia 600 miejsc pracy. Ładne? Prawda? A 

do niedawna nieużytki. Chcieć, to móc. 

Pół dnia spędziliśmy w Nowym Sączu, gdzie Forum już nie 

pierwszy raz gościło. Naturalnie oficjalne przywitanie w ratuszu 

przez Prezydenta Miasta, który wykorzystał sytuację aby pochwalić 

sie nie lada osiągnięciami, na miarę kraju, ale trudno byłoby wybiórczo 

to przekazać. Tego typu prezentacji w miejscach konferencyjnych 

było tyle, że na trzy numery Biuletynu by wystarczyło, a 

konkretnymi namiarami na wszystkie podmioty gospodarcze i samorządy 

rejonowe, którymi potencjalni zainteresowani byliby zainteresowani, 

mam do ich dyspozycji bardzo bogaty materiał. Chcieć, 

to móc. Naprawdę, nawet my z naszego punktu wyjścia, mając w 

zapleczu gospodarkę Polski i, jednak muszę dodać, pomoc Unii, 

moglibyśmy wiele, gdyby nam się „chciało chcieć”. 

No i tak w przekonaniu, że jak się chce to i w Małopolsce można 

zrobić „biznes” pojechaliśmy do Wielkopolski. Wśród wielu refleksji 

dotyczących tego co wokól nas, nasuwa się niezmiennie stwier-

dzenie, że „byt określa świadomość”. Zamknięci w kokonie naszej 

ekonomicznej beznadzieji, tu gdzie jest nam dane żyć, nie jesteśmy 

w stanie wyobrazić sobie, że naprawdę można inaczej. Można. 

Najlepszym tego przykładem jest właśnie gospodarka Wielkopolski. 

Na wstępie pokazano nam w poznańskim, że oddawna zajmowano 

się tu przemysłem różnorakim i zobaczyliśmy w Muzeum 

Historii Przemysłu, dużym solidnym budynku pofabrycznym co 

też się tutaj produkowało: fortepiany (Kalisia), maszyny i warsztaty 

tkalnicze, maszyny przędzalnicze itp. Nadmienić trzeba, że do dziś 

na niektórych fortepianach odbywają się tu koncerty. Niestety fabryka 

fortepianów już nie istnieje - splajtowała, tak samo zresztą jak 

i kaliskie Winiary, które swoje kapacytety oddały, w ramach tranzycji 

gospodarczych, takim firmom jak Nestle i Knorr. A te firmy 

trzymają się na światowym rynku bez problemu i rozwijają nowe 

linie produkcyjne. 

Aby trzymać się kolejności zdarzeń - Kalisz z wieloma atrakcjami, 

został nam przedstawiony na konferencji w ratuszu przez prezydenta 

Janusza Pęcherza, pod kątem gospodarki - głównie przemysł 

elektromaszynowy i spożywczy -1140 przedsiębiorstw zatrudnia 

ponad 3 tys.osób; prosta matematyka – małe firmy dominują. Ciekawostka 

o Kaliszu, który chełpi się obecnie ponad osiemnastowieczną 

tradycją. Faktem jest, że lokacja Calisia była zaznaczona na 

szlakach bursztynowych przez Klaudia Ptolemeusza w 143 r.ne. I 

jeszcze jeden - na poparcie opinii o pracowitości ludzi tego rejonu - 

w bazylice Wniebowzięcia NMP znajduje się ołtarz św. Józefa, który 

jest patronem robotników, jedyny w Polsce cudowny, podobno. 

Tego dnia jeszcze późnym wieczorem (tak, że niewiele widzieliśmy 

zewnątrz, ale do obejrzenia było wnętrze), odwiedziliśmy Centrum 

dystrybucji pomidorów(!). Doskonały przykład gospodarczego 

myślenia: dwóch rolników założyło na 27ha pod folią hodowlę 

pomidorów, stworzyli w/w spólkę Chenczke&Janas, aby te swoje 

pomidory właściwie plasować. Zatrudniają sezonowo stałych pracowników, 

których część pracującą przy pakowaniu – widzieliśmy. 

Segregacja pod kątem koloru i wielkości, pakowanie w trzy firmowe 

rodzaje pudeł w tempie nadawanym taśmą transportową, wszystko 

to w ogromnej hali, klimatyzowanej pod kątem pomidora, króry 

podobno nawet ziemi „nie widział” hodowany w masie nasycanej 

produktami niezbędnymi do jego wzrostu, ale tylko do określonej 

wagi (biedny pomidor!), ale spełniający wymogi unijne, bez pomocy 

której panowie Chenczke i Janas mieliby trochę więcej problemów 

z realizacją swego zamierzenia.Te pomidory były autentycznie 

smaczne! 

Według planu na dzień następny - zwiedzanie Kórnika (to co 

mnie prywatnie najbardziej cieszyło, że zobaczę słynne arboretum 

kórnickie, no bo duch Białej damy w dzień jest niestety nieczynny), 

ograniczyło się do przejazdu autokarami przez teren pod zabudową 

magazynową jakiej jeszcze w życiu nie widziałam. Firma Carla 

Panattoni dewelopment na skale światową ma w Polsce na czterech 

lokacjach - Poznań, Śląsk, Pomorze i Warszawa, swoją filię, zajmuje 

się logistyką z pełnym serwisem administracyjnym, w sumie 1,2 

mln m. kw. powierzchni magazynowej. Jest właścicielem gruntów, 

zabezpiecza ochronę, zapewnia klimatyzację wymaganą dla danego 

produktu, również w czasie przeładunku. Na prawdę robią wrażenie. 

Ogromne bloki magazynowe wysokości dwóch pięter. Piętra wykorzystane 

na biura z podjazdami, tzw.dokami, po kilkanaście w rzędzie.Naturalnie 

nazywają się te kompleksy Parkami, ale arboretum 

to to nie jest! Istnieją na naszym terenie od 5 lat, zatrudniają ponad 

5 tys.osób w powiecie poznańskim. Dane powtarzam za p.Maciejem 

Stachą. Dynamiczny rozwój nieodzowny jest na potrzeby przyszłych 

klientów, bo na razie mają wypełniony kapacytet działalności. Budują 

swoje magazyny już pod kątem potrzeb konkretnych klientów, 

a w ramach unijnych wymogów techniczno–sanitarnych. 

Targi Poznańskie 

Pawilony firmy Carlo Panattoni w Kórniku 

Na targach „Smaki regionów” 

25

26 

Fortepiany w Muzeum Historii Przemysłu w Kaliszu 

Przejeżdżamy przez Poznań „proszę państwa z lewej strony, z 

prawej strony....”no pięknie, ale ani śladu dawnej dumy przemysłowej 

Pa-Fa-Wagu, niestety nawet trudno ten kolos komuś wcisnąć, 

aby zreorganizować miejsca pracy. Słynny Cegielski pozostał tylko 

jako historyczne już tło do tragicznych wydarzeń z 56 roku. 

Na konferencji powitalnej głos zabrało wielu oficjeli, ale witający 

nas zastępca prezydenta Poznania p.Tomasz Kayser podkreślil 

dużą rolę jaka nam przypadła w propagowaniu, tego co dobre i co 

z Polski: przedsiębiorczość rejonu, bogactwo –PKB na mieszkańca 

drugie po Warszawie! Poczuliśmy się co najmniej emisariuszami 

poznańskiej gospodarki, a myślę, że nie bez powodu zaopatrzono 

nas w bogate materiały informujące, bo poprostu nie moglibyśmy 

(czasowo) osiągnąć tego całego poznania Poznania. 

Nie jest istotne, że coś robisz, nawet jeśli robisz to dobrze, jeżeli 

nie umiesz swojego produktu uplasować, jeśli nie umiesz się 

sprzedać, i pewnie dlatego właśnie w Poznaniu, gdzie myśli się gospodarczo, 

zaraz na początku istnienia Polski po I wojnie światowej, 

powstał Komitet Wystawy z prezydentem miasta p.Drwęskim 

na czele. Idea organizacji Targów powstała w 1923 r,a w 1929, na 

terenie obecnych Międzynarodowych Targów powstała pierwsza 

ekspozycja Wystawy Krajowej. Na 60 ha, powstało 112 pawilonów, 

a zwiedzających z całej Polski było 4,5 tys. Niestety II wojna pozostawiła 

szkielety konstrukcji i zgliszcza, ale i pamięć projektu, który 

z uwagi na polityczną sytuację musiał być skorygowany i tak w 1947 

r.Targi zaczęły znów funkcjonować. Gospodarczy rozwój musiał 

dotrzymywać kroku politycznym wydarzeniom: tragiczny rok 56, 

decyzja o co półrocznej aktywności. W 70 latach zaistniały Targi 

specjalistyczne, dopiero rok 89 przyniósł zmiany polityczne sprzyjające 

rozwojowi gospodarczemu. Spółka z.o.o. z udziałem skarbu 

Państwa, to już nie bagatela. Skarb Państwa ma 60% udziału w kapitale 

Spółki, a miasto 40%. 

Obecnie rocznie dla 100 sektorów gospodarki organizuje się 

80 manifestacji handlowych: wystawy, konferencje. Centrum Kongresowe 

zorganizowało 2000 kongresów dla około 100 tys. osób. 

Wszystko to odbywa się przez okrągły rok w 16 pawilonach Targów. 

Są to pawilony niewspółmierne z tymi pierwszymi co to ich było 

112, ale rozmach wsółczesnych znacznie podnosi rangę zjawiska. 

My akurat trafiliśmy na POLAGRA, to znaczy targi wszystkiego 

co wiąże się z jedzeniem, zarówno maszyny produkujące, systemy 

wyboru produktów podstawowych, opakowania, aż po produkt 

finałowy który trafia na nasze stoły. 

Byliśmy świadkami przyznania Złotych medali produktom 

naj...., a potem jeszcze wybrańcami biorącymi udział w degustacjach 

nagrodzonych. Dodam jeszcze, że nie tylko przysłowiowa 

pracowitość poznaniaków, ale i gospodarcze myślenie (żeby nie 

powiedzieć – oszczędność) dają im pierwszeństwo w prospericie 

polskim: Gospodarczy Bank Wielkopolski SA zrzesza 150 Banków 

Spółdzielczych tworząc tzw. Spółdzielczą Grupę Bankową z wyłącznie 

polskim kapitałem, wspierają naturalnie inicjatywy samorządowe, 

udzielając kredytów zarówno obrotowych, nwestycyjnych, 

preferencyjnych,j ak i unijnyh. Są to Kredyty Konsorcjum SGB, dla 

jednostek z wizją i kreatywnością. 

Miałam napisać o gospodarczym aspekcie Forum, a to przecież 

jeszcze i o nauce,by trzeba, bo to podstawa gospodarki, a temat tak 

obszerny że muszę go obiecać na inną okazję, jak również temat 

rekreacji, z którym spotykaliśmy się często na Forum i to w tak bogatej 

formie. Wielkopolska ma fantastyczne warunki rekreacyjno – 

wypoczynkowe. Niestety, nawet gdyby Forum trwało miesiąc, nie 

bylibyśmy w stanie tego wszystkiego zobaczyć. Wiele punktów programu 

zostało niestety pominięte. Szkoda, dodam tylko, że każdy 

dzień kończył się konferencją prasową rozpoczynającą się o 22h. 

Jolanta Tančić 

W światowej stolicy trębaczy 

Od 1961 roku, w miasteczku Guča, w południowo-zachodniej 

części Serbii, odbywa się Dragaczevski Sabor Trubaca, 

czyli Spotkanie Orkiestr Trębaczych. Lokalne początkowo 

wydarzenie, skupiające muzyków z regionu, z czasem przerodziło 

się w ogromne święto trąbki i jej wirtuozów. W ostatnich latach na 

kolejne edycje festiwalu zjeżdżały już dziesiątki zespołów z kraju i 

zza granicy, a przysłuchiwały się im setki tysięcy gości nie tylko z 

Serbii, ale z całego świata. W tym roku festiwal w Gučy obchodził 

swoje pięćdziesięciolecie, a taki jubileusz, to wyśmienity pretekst do 

przeprowadzenia badań antropologicznych. 

W dniach 17-24 sierpnia studenci z Instytutu Etnologii i Antropologii 

Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 

brali udział w wyprawie „Serbia 2010”. 40-osobowej grupie 

przewodził prof. Waldemar Kuligowski, pomysłodawca badań (organizator 

podobnych wyjazdów do Bośni i Hercegowiny, Mołdawii, 

Pragi czy berlińskiego Museum für Völkerkunde). Pobyt w Serbii 

rozpoczął się od całodziennego zwiedzania Belgradu na czele z Mu- 

Grupa studentów z Poznania przed Muzeum Etnograficznym w Belgradzie. 

Foto: W. Kuligowski

Trębacz z Guczy. Foto Waldemar Kuligowski 

zeum Etnograficznym, w którym przywitał nas serdecznie Profesor 

Nikola Pavković z Odeljenja za etnologiju i antropologiju miejscowego 

uniwersytetu (w latach 80-tych Pan Profesor utrzymywał 

bliskie kontakty z naszym Instytutem poprzez udział w organizowanych 

wspólnie konferencjach serbsko-polskich, wydawnictwach 

oraz prowadząc wykłady na UAM z zakresu antropologii prawnej) 

częstując smakowitymi brzoskwiniami i obdarowując najnowszymi 

publikacjami (ostatnim numerem „Słowa YuPolonii” i najnowszą 

książką autorstwa Profesora „Banatsko selo. Društvene i kulturne 

promene: Gaj i Dubovac”). Następnie Pan Profesor życzliwie oprowadził 

nas po ekspozycji muzealnej odpowiadając jednocześnie na 

zapytania studentów. 

Grupa stacjonowała w mieście Nisz, gdzie olbrzymie wrażenie 

zrobiła na nas Wieża Czaszek oraz twierdza. Stąd były organizowane 

wyjazdy do Gučy, a także do stolicy Macedonii – Skopje. W 

drodze powrotnej w programie wyjazdu był pobyt w węgierskim 

Szentendre. 

Najważniejszy był jednak festiwal oraz prowadzone tam badania 

i obserwacje. Wśród ogłuszającego dźwięku trąbek, puzonów, 

suzafonów i bębnów, w dymie pieczonych na ogniu prosiąt, owiec 

i kóz, w trakcie degustacji pysznych dań kuchni serbskiej, studenci 

szukali osób skłonnych do rozmowy. Kwestionariusz wywiadu dotyczył 

motywów przybycia do Gučy, oceny festiwalu, a także opinii na 

temat charakteru i wymiaru tej imprezy. Liczyła się nie tylko umiejętność 

empatii i postawa „dospołeczna”, ale i znajomość języków 

obcych. Do rozmów udało się nakłonić przedstawicieli kilkunastu 

nacji, nie tylko europejskich, ale również z USA i Kanady. Zdobyte 

materiały ujawniły różnorodność poglądów i sądów na temat samego 

festiwalu, jak i promowanej dzięki niemu serbskości. 

Niełatwa praca terenowa studentów odbywała się w fenomenalnych 

okolicznościach. Na scenie przed Domem Kultury trwał 

oficjalny konkurs orkiestr trębaczych, wyłaniający zdobywcę prestiżowej 

Złotej Trąbki. Ulicami tego górskiego miasteczka przetaczały 

się parady zespołów muzycznych. W zaułkach, restauracjach, 

kawiarniach, lunaparku krążyły zespoły oferujące każdemu – kto 

zechciał przylepić banknot do czoła muzyka albo włożyć go do 

dzwonu trąby – oszałamiające melodie serbskie i romskie. Na scenie 

głównej, zlokalizowanej na stadionie, podczas wieczornych koncertów 

prezentowały się gwiazdy, takie jak Goran Bregović. Natomiast 

poznańskim studentom przyszło oklaskiwać rodzimą grupę Golec 

uOrkiestra, której występ wywołał entuzjazm publiczności. Bardzo 

udany pokoncertowy bankiet z członkami zespołu był dodatkową, 

choć niezaplanowaną, atrakcją. Innym akcentem polskim na festiwalu 

były występy Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Łobezu. 

Dla większości studentów badania prowadzone za granicą w 

innym języku były pierwszą próbą aplikacji wiedzy etnograficznej 

w obcym środowisku kulturowym. Zdobyte w ten sposób doświadczenia 

winny z powodzeniem procentować w przyszłości. Bardziej 

namacalnym, jak i aktualnym efektem badań przeprowadzonych 

w Gučy jest wystawa fotograficzna na terenie Instytutu Etnologii i 

Antropologii Kulturowej UAM oraz projektowana monograficzna 

publikacja poświęcona historii i teraźniejszości festiwalu odbywającego 

się w Republice Trębaczy. 

Waldemar Kuligowski 

Irena Kabat 

27 

«Golec uOrkiestra» na Festiwalu w Guczy 

Koniec sierpnia to dla miłośnikow trąbki czas Festiwalu Trębaczy 

w Guczy. Ten kultowy festiwal, jeden z największych 

i najstarszych na Bałkanach cieszy się ogromną popularnością 

nie tylko w Serbii, ale i na świecie. Świadczy o tym tegoroczna 

rekordowa liczba miliona gości z kraju i zza granicy. W ramach 

festiwalu po raz pierwszy w tym roku odbył się międzynarodowy 

konkurs o «Złota Trąbkę», w której udział wziąło 15 orkiestr z całego 

świata, w tym polska orkierstra dęta z miasta Łobez w województwie 

szczecińskim. 

Dzięki doskonałemu pomysłowi i osobistemu zaangażowaniu 

Pana Konsula Aleksandra Chećki tegoroczny 50. Festiwal Trębaczy 

odbył się przy udziale znanego i lubianego polskiego zespołu «Golec 

uOrkiestra». Grupa ta została założona przez braci Pawła i Łukasza 

Golców z Milówki w 1998 roku. Ich twórczość jest inspirowana 

folklorem góralskim. 

Każdy komu muzyka góralska w duszy gra, a komu nie stanęło 

nic na przeszkodzie, przyjął zaproszenie naszej ambasady na ten 

wyjazd. Dzień 19 sierpnia mimo chłodnego poranka zapowiadał się 

dość pogodnie. Nasza Polonia (mix dwupokoleniowy) wraz pracownikami 

ambasady, z panem Ambasadorem i panem Konsulem 

na czele, towarzyszyła zespołowi zarówno na trasie z Belgradu do 

Guczy, jak i na samym koncercie. Zanim jednak odbył się koncert 

czekały na nas inne atrakcje. 

Spław tratwą w towarzystwie braci Golców. Foto J. Szczepańczyk

28 

Kibice polonijni. Foto J. Szczepańczyk 

Wieczorny występ Golec uOrkiestry. Foto J. Szczepańczyk 

W Ovczar Banji, gdzie w tamtejszym hotelu przewidziany był 

nocleg, wsród pięknych górzystych krajobrazów wzięliśmy udział 

w spływie Zapadna Morawa. Nie można wprawdzie porównać tego 

spływu ze spływem Dunajcem w Pieninach (bo i tratwy nie te), ale 

widoki były urzekające. Kilka szybkich zdjęć, aby ująć w kadrze malownicze 

krajobrazy i zatrzymać na pamiątkę miło spędzony czas z 

niecodziennymi gośćmi. Pobyt nad wodą i świeżym powietrzu sprawił, 

że z wilczym apetytem zjedliśmy obiad w pobliskiej restauracji. 

Po obiedzie wyruszliśmy w dalszą drogę do Guczy. Jazda autokarem 

była dobrą okazją do rozmowy i bliższego poznania Pawła i 

Łukasza Golców. Wolny czas do koncertu spędziliśmy na spacerze 

po Guczy. Ulice miasta zapełnione straganami, na których można 

było kupić mnóstwo pamiątkowych gadżetów związanych z tą imprezą. 

W powietrzu unosił się zapach pieczonych prosiaków i duszonej 

w gliniakach kiszonej kapusty. 

Z atmosfery Guczy. Foto J. Szczepańczyk 

Zaopatrzeni we wszelkiego rodzaju akcesoria z symbolami 

narodowymi typu flagi, kaczkiety, szaliki, niczym kibice sportowi 

wkroczyliśmy dumnie na teren, gdzie co wieczór odbywały się 

wystepy zespołów (dzień wcześniej był koncert Gorana Bregovića). 

Organizatorzy imprezy skierowali nas na miejsca siedzące dla 

VIP-ów, skąd w towarzystwie ministra Dačića i burmistrza Jagodiny 

- Palmy mieliśmy oglądać koncert. Jednakże muzyka jaką grały 

gwiazdy tego wieczoru nie pozwoliła nam długo pozostać na swoich 

miejscach. Nogi same rwały się do tańca. Wkrótce po rozpoczęciu 

koncertu opuściliśmy trybunę udając się pod scenę. Dopiero tu pełni 

emocji oddaliśmy się żywiołowej muzyce. Otoczeni masą ludzi, 

śpiewaliśmy i tańczyliśmy w rytm znanych przebojów porywając 

wszystkich dookoła. 

Wśród rozbawionej publiczności napotkaliśmy grupę studentów 

z Polski. Gucza jak widać cieszy się coraz większą popularnością 

wśród Polaków. Dlatego nie dziwi już fakt usłyszenia polskiego 

języka wśród bawiącego się tłumu. 

Po godzinnym koncercie, kierując się w stronę autokaru, natknęliśmy 

się na cygańską grupę trębaczy idacą ulicą i prowadzącą 

za sobą tańczący korowód ludzi. Będąc nadal pod wrażeniem 

wspaniałego koncertu zaserwowanego nam przez braci Golców, 

przyłączyliśmy się wraz z naszymi gwiazdami do tańczącego tłumu. 

Cygańscy trębacze rytmem samby wprowadzili nas w atmosferę niczym 

z Rio de Janeiro. Wszyscy byli w jak transie, który trudno było 

przerwać. 

Z ciężkim sercem rozstawaliśmy się z Guczą. Przed nami jeszcze 

wspólna kolacja w hotelu i niestety zbyt krótka noc do przespania 

po dniu pełnym wrażeń. Nazajutrz powrót do Belgradu i pożegnanie 

zespołu na lotnisku. 

Mamy nadzieję, że bracia Golcowie podobnie jak my, nie zapomną 

dobrej zabawy w Guczy i znowu powrócą. Kto wie, może już 

za rok.... 

Ewa Milanović 

Występ zespołu młodzieżowegp Łobez. Foto J. Szczepańczyk 

Polacy się „bałkanizują” w serbskim kole. Foto Dragan Srdić

Przyjazd do Polski końcem lata 

Podróżowałam już kilkanaście godzin. Pociąg stukał monotonnie 

i zaczynała mnie boleć głowa. Zamknęłam oczy i chyba 

zasnęłam. Obudziły mnie głosy i rozmowy w języku polskim. 

Do przedziału weszło parę osób. Jestem w kraju, pomyślałam, 

i spojrzałam przez okno wagonu na górski pejzaż. Góry, tak jak i ja, 

budziły się ze snu. Zaróżowione od porannego słońca obłoki podniosły 

się ku błękitnemu niebu odsłaniając górskie zbocza pokryte 

szmaragdowymi łąkami, których świeżość podkreślała ciemnozieloność 

jodłowych i sosnowych lasów. W dolinie, u podnóża gór, wesoło 

pryskając wodą po kamieniach, płynęla rzeka. W przydrożnych 

rowach dojrzewały głogi i jeżyny.Obraz oddychał świeżością i spokojem. 

W kraju, z którego jechałam, od kilkotygodniowych upałów 

niebo przybrało kolor popiołu, trawy zżółkły a drzewa kuliły się od 

lejącego się z nieba żaru. Popatrzyłam na współpasażerów. Nikt z 

nich nie zauważał przemykającego za oknem krajobrazu. Kobieta 

siedząca naprzeciwko spała. Młodzieniec obok niej wpatrzony był 

w swój laptop. Moja sąsiadka rozmawiła przez telefon komórkowy 

a siedzący w kącie przedziału mężczyzna całkiem prozaicznie jadł 

kanapkę. I wtedy zrozumiałam. Pejzaż był przeznaczony wyłącznie 

dla mnie. Dla mnie to poranne przeciąganie się gór, dla mnie swieżość 

traw i cienistość lasów, dla mnie czerwona dojrzałość głogów i 

bystrość rzek. Opanowując więc narastający ból głowy i cisnące się 

do oczu łzy, patrzyłam i zachwycałam się. 

O domu 

Daleko, bardzo daleko 

Za siódmą górą, dziesiątą rzeką 

W rodzinną ziemię zakorzeniony 

Stoi niewielki dom czerwony 

Żywopłotem otoczony. 

Pochylają się nad nim 

Stare grusze i jabłonie 

Latem, o ciepłym zmierzchu 

W zapachu lipy tonie. 

Pamięta dziecięcy płacz 

Młodzieńczy śmiech i marzenia 

I tak latami trwa 

Zatopiony w wspomienieniach. 

Zagubiony w morzu łanów 

Odurzony wonią łąk 

Zasłuchany w śpiew słowika 

Stoi mój rodzinny dom. 

Izabela Bubanja 

Z kultury 

29 

Chór EDUCATUS 

w Belgradzie 

W 

dniu 29 czerwca b.r. w kościele Krista Kralja (Chrystusa 

Króla) w czasie wieczornej mszy wystąpił Chór Mieszany 

EDUCATUS z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 

pod dyrekcją Adama Korzeniowskiego. Chór był w Belgradzie 

przejazdem w drodze do Grecji ma Międzynarodowy Konkurs 

Chórów Sakralnych, a śpiew na wieczornej mszy był dobrowolną 

formą modlitwy członków chóru. Niestety, wiernych w kościele 

było mało, a jedyną Polką była niżej podpisana, przypadkowo powiadomiona 

przez Arcybiskupa Stanisława Hočevara. 

Śpiew był piękny, a szczególnie dwa ostatnie utwory, które mocno 

rozbrzmiewały w prawie pustym kościele. 

Chopin muzyką 

i słowem 

H.D. 

Šopen muzikom i rečju - pod tym tytułem w dniu 4 listopada 

b.r. odbył się w Związku Kompozytorów Serbskich przy 

ul. Mišarskiej w Belgradzie wieczór literacko-muzyczny 

poświęcony temu wielkiemu mistrzowi muzyki fortepianowej, a w 

ramach cyklu «Sezon muzyki na Vračarze». 

O Chopinie dużo już napisano tak w Polsce, jak i w świecie, tym 

bardziej, że w tym roku mija 200 lat od jego urodzin. Zaskoczyła 

mnie jednak informacja o napisanej przez Biserkę Rajcić dramacie 

radiowym pt. «Chopin, Georges Sand i jej dzieci» (org. Šopen, Žorž 

Sand i njena deca). 

Tego wieczoru znana pianistka Marija Đukić wykonała kilka 

utworów Chopina, zachwyciła publiczność wprowadzając widownię 

w atmosferę tekstu dramatu, które Radio Belgrad emitowało tego 

wieczoru. Role Chopina i Georges Sand czytali znani aktorzy Predrag 

Ejdus i Mira Pejić. 

Po prostu niewiarygodne, do jakiego stopnia, słuchając dramatu, 

przeniosłam się myślami w czary młodości Chopina, w 

jego pobyt we Francji, jego tęsknotę za Krajem, rodziną, miłością. 

Przeniosłam się w świat wirtualny, daleki, w minione czasy. 

Panią Biserkę Rajčić znam od lat jako tłumaczkę przede 

wszystkim polskich tekstów literackich, zarówno beletrystyki, jak i 

poezji, ale jako pisarka dramatów była mi zupełnie nieznana. Było 

to dla mnie miłe zaskoczenie. 

Dramat radiowy reżyserował Darko Tatić, a słowo wiążące mówiła 

Jelica Nedić – redaktor działalności wydawniczej Maticy Serbskiej. 

Był to bardzo udany wieczór! 

Krystyna Pavlović

Malarka Tatjana Pirović i jej 

„Symfonia żałosnych głosów” 

30 

W 

dniach 12-28 października w Domu Wojska wystawiała 

swoje obrazy malarka młodszego pokolenia Tatjana 

Pirović-Stefanović. Wystawa miała tytuł „Strażnicy 

swojej duszy” (Stražari duše svoje). Znajoma, wiedząc, że zajmuję 

się czasopismem polonijnym i szukam polskich powiązań, poleciła 

mi kontakt z artystką. Wybrałam się więc na wystawę i oglądając 

świetne obrazy o śródziemnomorskiej tematyce i intensywnym kolorycie, 

pełne prawosławnej duchowości, nie mogłam znaleźć tu nic 

polskiego. Jednakże z tekstu katalogu dowiedziałam się, że autorka 

szuka inspiracji w swoim malarstwie nie tylko w pięknie śródziemnomorskiej 

przyrody, architektury, tradycjach średniowiecznego 

freskomalarsatwa, ale również w muzyce. I tutaj niesłychanie silnie 

oddziałała na artystkę muzyka słynnego polskiego kompozytora 

Henryka Góreckiego. Ogromne wrażenie zrobiła na niej Symfonia 

nr 3 zatytułowana „Symfonia żałosnych głosów”. A najbardziej ją 

wzruszyła modlitwa zapisana na ścianie piwnicznej celi nr 3 Sztabu 

Generalnego Gestapo w Zakopanem. Podpis „Helena Wanda Błażusiakówna” 

i słowa „mam 18 lat, zamknięta od 26 września 1944”. 

Modlitwa brzmi: Mamo nie płacz nie. / Niebios Przeczysta Królowo./ 

Ty zawsze wspieraj mnie./Zdrowaś Mario. 

Wiedziona pięknem 

muzyki Góreckiego Tatjana 

dała swojej wystawie 

tytuł symfonii Góreckiego 

„Simfonija tużnih glasova, 

hommage à Henryk Górecki”. 

Wystawa miała miejsce 

w belgradzkiej Galerii '73 

od 20 kwietnia do 9 maja 

2000 roku. Malarka nigdy 

osobiście nie poznała Góreckiego, 

ale była z nim w 

intensywnym wirtualnym 

kontakcie. Maestro, wzruszony 

pięknem malarstwa 

młodej artystki, będącego 

wspaniałą ilustracją do 

słynnych pieśni – „lamentów” 

kompozytora, posłał 

jej w znak wdzięczności 

i sympatii swoją krótką 

kompozycję. 

J. M-P. 

Tadeusz Różewicz, czyli “Kup kota w worku” 

W 

dniu 25 listopada w Klubie Serbskiego 

Stowarzyszenia Literatów przy ul. 

Francuskiej 7, odbyło się interesujące 

spotkanie z cyklu Trybuna Literacka poświęcone 

Tadeuszowi Różewiczowi, a z okazji wydania 

zbiorku jego wierszy pt. Kup kota w worku. 

Wiersze przetłumaczyła na język serbski pani 

Biserka Rajčić, a opublikowała Gmina Literacka 

Vršac (Književna opština Vršac, w skrócie KOV) 

pod redakcją poety Petru Krdu. Spotkanie prowadził 

poeta Duszko Novaković, a mówili p. Biserka 

Rajčić, wydawca Petru Krdu i poeta Nenad Milošević. 

1 Wybrane wiersze czytali aktor Mrđan Ognjenović 

po serbsku i lektorka Katarzyna Bytomska 

1 Тадеуш Ружевич, Купи мачку у џаку, work in progress; са пољског 

превела Бисерка Рајчић. – Вршац: Књижевна општина Вршац, 2010. 

– 111 стр. – (Библиотека Атлас ветрова) 

po polsku. 

Wystąpienie pani Biserki - był to cały elaborat 

o życiu i pisarstwie Różewicza, jego miejscu 

we współczesnej literaturze polskiej i światowej. 

W Serbii pierwszy tłumaczył Różewicza Petar 

Vujisić, a po jego śmierci, w 1993 roku, prawa 

przelładu przejęła Biserka Rajčić. W rezultacie na 

język serbski przetłumaczone są prawie wszystkie 

dzieła Różewicza, a jego dramaty na czele z „Kartoteką” 

były grane latami w serbskich teatrach. 

Petru Krdu, który prowadzi Gminę Literacką 

Vršac i wydaje zbiorki światowych poetów, chętnie 

wydaje poetów polskich. W bibliotece poezji 

Atlas Vetrova wyszły tomiki Wisławy Szymborskiej 

2, Ewy Lipskiej 2, Anny Potoczek, Tadeusza 

Różewicza 2 (i jeszcze 4 tytuły poza wspomnianą 

biblioteką), Janusza Szubera, Julii Harwig. Róże-

wicz jest laureatem Europejskiej Nagrody za Poezję, którą przyznaje 

corocznie KOV. Trzeci mówca, Predrag Milošević, wskazał, jak wielki 

wpływ ma polska współczesna poezja na poezję w Serbii. Polska 

ma pięciu wybitnych współczesnych poetów o rangu światowym. 

To są Czesław Miłosz, Tadeusz Różewicz, Wisława Szymborska, 

Zbigniew Herbert i Adam Zagajewski. Wszyscy oni są wybitnymi 

indywidualnościami, a poezja każdej postaci poetyckiej jest zupełnie 

inna. Różewicz jest np. realistą i śledzi wszelkie przemiany w 

języku, kulturze, pojmowaniu rzeczywistości. 

Tłumaczka podkreślała z jak wielkimi trudnościami spotykała 

się w przekładzie jego pisarstwa, terminologii. 

W wydaniu zbiorku „Kupi mačku u džaku” pomogła finansowo 

Ambasada Polska w Belgradzie. 

Tadeusz Różewicz 

Co słychać 

Dwóch pije w parku piwo 

trzeci w krzewach 

się odlewa 

pod magnolią różową 

rechoczą i rechocą 

nad milczącym stawem 

żaby gdzie żaby wołam 

gdzie żaby się zapodziały 

Staff opuścił aleję zasłużonych 

idzie alejką w moją stronę 

uśmiecha się i pyta 

„cóż panie Tadeuszu nowego 

się dzieje?” 

„nic się nie dzieje, panie Leopoldzie, 

nawet nowość nie potrząsa kwiatem 

drugorzędni aktorzy reklamują 

gwiezdną wojnę o czarne złoto” 

„to piękna nazwa... 

dla szlachtuza” 

powiedział Staff i wrócił 

szybko na „tamten świat” 

siedzę na ławce którą 

zaprojektuje ktoś na moją cześć 

skamieniały zgipsiały 

z głową w chmurach 

z głową na którą niebieskie 

ptaszki załatwiają 

czarne i białe odchody dochody 

z daleka widzę mistrza Przybosia 

„zajął pan moje miejsce Tadeuszku” 

mówi mistrz z uśmiechem 

odpowiadam smętny i sam pełen winy 

„wszyscy się zmieścimy... i pan 

i ja i Iwasio i Pucio i Tuwim 

nawet Pietrkiewicz z Pasternakiem 

Jan Maria Gisges Ożóg z Czernikiem 

Frasik i Miłosz (z respektem) 

i Eminowicz i Stasiu Skonieczny 

(mały i duży... może być 

nie tylko świętym ale i poetą)... 

„wir alle wünschen jedem alles gute” 

(...) 

wir jeder wünschen allen alles gute“ 

napisał kiedyś mój zmarły przyjaciel 

Ernst Jandl 

czas kończyć przypomniał 

mi o „języku przez własne 

zęby ugryzionym” 

sam Leonardo sa Vinci 

Нормалан песник 

кадкад ме брине што 

кам толико нормалан 

писао сам, негде некада 

о томе Не брине ме али почињем 

да размишљам о томе да није 

нормално што ’’песник’’ није 

’’феномен’’ 

крајње је време да креирам себе 

песничког живописног суманутог 

(малчице) шизофреничног малчице 

заљубљеног 

јер ништа што волим није ’’праведно’’ 

то што волим да шетам пешице и што сам 

муж само једне жене 

према упутствима апостола Павла. 

што устајем у шест ујутру 

идем у купатило 

итакодаље 

што не носим ни браду 

ни брадицу 

ни локне које ми падају 

хиз рамена 

на часак размишљам о смрти 

поправљам неку песму 

затим се загњурујем 

у живот 

увече цепам 

следећу страницу календара 

24 септембар 2007 

267. дан у години 

сунце изашло у 6. 24 

зашло у 18.31 

на полеђини странице 

рецепт за спремање котлета 

котлете пржимо на јако загрејаном (...) 

да порумене с обе стране 

претходно их уваљавши у мрвице (...) 

пре спавања читам 

разне месечнике двомесечнине 

тромесечнике 

уметничке књижевне 

и видим (с чуђењем) 

да песме мојих познатих 

колега (и колегиница) 

полако почињу да личе 

на моје песме 

а моје старе песме 

да личе на 

њихове нове песме. 

31

Z życia polonijnego 

Kronika polonijna 

(lipiec – grudzień 2010) 

32 

Nowy powakacyjny sezon w życiu polonijym rozpoczął 

się spotkaniem wrześniowym w Ambasadzie 

RP. Miało ono charakter nieobowiązujący - 

wymiany miłych wakacyjnych wrażeń, szczególnie dzięki 

paniom, które podróżowały do Polski. 

Spotkanie październikowe było natomiast bardzo 

urozmaicone. Naszymi gośćmi było sześciu panów aforstów, 

z którymi Centrum Poloniusz-Pegaz – Szkoła Polonijna 

już od dłuższego czasu współpracuje. W końcu 

2009 roku w wydaniu Centrum Poloniusz-Pegaz ukazała 

się książeczka serbskich aforyzmów przetłumaczonych na 

język polski przez członków Klubu Stypendystów Fundacji 

Semper Polonia, przy pomocy finansowej Kancelarii 

Senatu RP za pośrednictwem Fundacji Semper Polonia. 

Książeczka zatytułowana W krzywym zwierciadle, antologia serbskich 

aforyzmów, donosi wybór twórczości 23 najwybitniejszych 

przedstawicieli serbskiej szkoły aforystycznej. 

Była więc okazja do przedstawienia 

obecnym powyższej publikacji i posłuchania 

kolejnych ciętych aforyzmów. 

Salwy śmiechu i burne oklaski potwierdziły, 

że wieczór był udany. Na zakończenie 

bardziej wytrwali mogli obejrzeć polski 

film „Testosteron”. 

W sobotę, 13 listopada spotkaliśmy 

się po raz pierwszy w nowej siedzibie 

szkolnej i polonijnej przy ul. Kneza Miloša 

25, którą organizacjom polonijnym w 

Belgradzie zafundowała Wspólnota Polska. 

Czteropokojowy lokal w samym centrum 

miasta działa przyciągająco. W czterech 

pokojach może się zmieścić i biuro, 

i szkółka i biblioteka, mogą też odbywać 

się zebrania polonijne i inne imprezy, jak 

np. ostatnio wystawa biżuterii artystycznej. 

M. in. jednym z tematów spotkania 

listopadowego było przygotowanie do 

wigilii polonijnej, która, jak co roku, odbędzie 

się w salonach Ambasady RP dnia 

11 grudnia b.r. 

Z innych ważniejszych wydarzeń w 

życiu polonijnym była dwudniowa wycieczka 

do Guczy, 21 i 22 sierpnia. Na tegorocznym 

Festiwalu Trębaczy - Dragačevski 

sabor - gośćmi z Polski byli bracia 

Golec, czyli Golec Uorkiestra. Ambasada 

Polska zorganizowała przejazd autobusem 

i noclegi. Dzięki temu do Guczy mogła 

pojechać, obok pracowników Ambasady 

również grupa polonusów. Występ braci 

Golec spotkał się gorącym przyjęciem, a 

wszyscy wspaniale spędzili czas, co widać 

na załączonych fotografiach. 

W Sali Centrum Sztuki Guarnerius, 

dnia 4 września odbył się koncert jazzowy 

w wykonaniu polskiego duetu Polish 

Panowie aforyści na wieczorku literackim w Ambasadzie RP. Foto J. Pavković 

Delegacja Wojska Serbii składa wieniec pod krzyżem-pomnikiem 

poległych lotników RAF-u. Foto J. Szczepańczyk 

Ambasador, attache wojskowi i przedstawiciele Polonii 

w czasie składania wieńców na cmentarzu alianckim. 

Foto Szczepańczyk 

Warta honorowa Wojska Serbii przy krzyżu-pomniku na 

cmentarzu alianckim. Foto J. Szczepańczyk 

Improart – Mikołaj Trzaska (saksofon) i Rafał Mazur (bas gitara). 

Tym koncertem rozpoczęły się XIV Spotkania z Kulturą Polską. Tegoroczne 

Spotkania, organizowane przez Centrum Poloniusz-Pegaz 

przy współpracy z Ambasadą RP i Centrum Guarnerius obejmują 

szereg imprez rozłożonych na kilka miesięcy. 

Bardziej szczegółowe sprawozdanie 

z przebiegu tegorocznych Spotkań z Kulturą 

Polską zamieścimy w następnym numerze 

naszego czasopisma. 

Listopadowe spotkanie zaduszkowe 

na Cmentarzu Commonwealthu w Belgradzie 

odbyło się w tym roku w towarzystwie 

delegacji złożonej z trzech wysokich 

rangą oficerów - przedstawicieli Ministerstwa 

Obrony Serbii i delegacji Ministerstwa 

pracy i polityki Społecznej Serbii. 

Wieńce pod centralnym krzyżem złożyli 

Ambasador RP Andrzej Jasionowski, 

przedstawiciel serbskiego Ministerstwa 

Obrony i przedstawicielka Ministerstwa 

Pracy i Polityki Społecznej. Straż przy pomniku 

pełnili dwaj żołnierze Armii Republiki 

Serbii, a jeden żołnierz wykonał na 

trąbce pobudkę i capstrzyk. Polonia, jak 

zwykle i w tym roku nie zawiodła, paląc 

świece, lampki i składając kwiaty na grobach 

17 poległych polskich lotników. 

Udział w Europejskiej Szkole Liderów 

Polonijnych, Warszawa 23. 06 – 4. 07 2010 

wzięli Patricja Sajić i Andrija Dakić. 

Na tegorocznym XVIII Światowym 

Forum Mediów Polonijnych Tarnów-Poznań-Gniezno 

redakcję Słowa YU Polonii 

reprezentowały Jolanta Tančić i Ewa Milanović 

(zob. teksty w tym numerze). 

Na Regionalnym Spotkaniu Organizacji 

Polonijnych w Zagrzebiu, wrzesień b.r. 

Serbię przedstawiała Dagmara Luković. 

Serdecznie dziękujemy Konsulowi RP 

Aleksandrowi Chećko za pomoc finansową 

w realizacji wyżej wymienionych wyjazdów. 

J. M-P

Izveštaj o Kursu za 

lidere Polonije 

U 

periodu između 23. 06. do 4. 07. u Republici Poljskoj, u 

Varšavi, pohađali smo, kao članovi omladine YU Polonije, 

međunarodnu obuku za lidere. Veoma intenzivno školovanje 

sa zanimljivim dodatnim aktivnostima baziralo se na savladavanju 

veština u okviru komunikacije, motivacije, rukovođenja 

organizacijom, planiranjem, organizovanjem i saradnjom između 

organizacija Polonije drugih zemalja. Pored redovnih predavanja 

imali smo različite aktivnosti, počevši od obilaska i upoznavanja sa 

radom Senata Republike Poljske, kulturnih znamenitosti Varšave, 

Lođa, Tomašova Mazovjeckog, kao i svakodnevne razgovore sa već 

istaknutim liderima. 

Želimo ovom prilikom da se posebno zahvalimo Ambasadoru 

RP Andžeju Jasjonovskom, Konzulu Aleksandru Hećku, predsednici 

Udruženja YU Polonija Malgožati Srdić, kao i svima, koji su nam 

omogućili boravak na obuci za školovanje lidera. 

Co o nas piszą... 

S poštovanjem Patricija Sajić i Andrija Dakić 

Profesor Krzysztof Kwaśniewski wydał ostatnio książkę p.t. 

„Smutek anegdot” (Poznań 2010). W książce tej wspomina Dušana 

Drljačę – członka Stowarzyszenia Przyjaźni Serbsko-Polskiej i działacza 

polonijnego, jak i nasze serbsko-polskie dzieci, które w czasie 

wojny latem 1999 roku były na „wakacjach” w Puszczykowie i Poznaniu 

(s. 149-150). 

„Jeżeli chodzi o Jugosławię, to mnie osobiście jawiła się ona 

głównie jako ojczyzna mojego starego przyjaciela, obecnego profesora 

Dušana Drljačy,którego poznałem jeszcze w 1959 roku, gdy 

przybył do Wrocławia jako stypendysta naukowy i gdy przywiózł 

ze sobą wręcz oszałamiający powiew „wielkiego świata” w „zachodnim” 

ubiorze, wyposażeniu – i wymaganiach stawianych światu i 

innym, zaś budzących wręcz zdziwienie w naszej asystenckiej, więc 

ogólnie zgrzebnej rzeczywistości. Na przykład nosił elegancki parasol 

męski, co było wówczas u nas bardzo rzadkie i wręcz uważane za 

„niemęskie”, bo należało chodzić na deszczu tylko z podniesionym 

wojowniczo kołnierzem – i moknąć. Choć i on miał za sobą tragiczną, 

typowo słowiańską przeszłość: w czasie wojny wysiedlony 

przez faszystów chorwackich z rodzinnej Vojnej Krajiny, ze wzruszeniem 

opowiadał, jak dopiero po wojnie przypadkiem odzyskał 

rzuconą gdzieś w komórce rodzinną ikonę (i tak nie musiał ostatnio 

przeżywać zbrojnego wypędzenia setek tysięcy Serbów z Krajiny, 

w której żyli setki lat, co jakoś żadnego dzisiejszego „obrońcy praw 

człowieka” do dziś nie razi); następnie mieszkał w Sarajewie, ale na 

szczęście przeniósł się do Belgradu już przed oderwaniem Bośni od 

Jugosławii; potem dojeżdżał do bośniackiej Republiki Serbskiej, do 

Banjaluki, z wykładami – do tragicznych dziewcząt, których mężowie 

i narzeczeni musieli bronić ziomków w wojsku. Ale zawsze, 

zwłaszcza po ataku NATO, szczerze mnie wzruszały jego niekoniunkturalny, 

ponadustrojowy i głęboki – choć liberalny i nie deklaratywny 

– patriotyzm i duma narodowa. 

Że nie jest wyjątkiem, potwierdziło się, gdy w czasie agresji 

NATO przybyło do Poznania trzydzieścioro dzieci z rodzin polskoserbskich 

(wśród nich i jego wnuczka). Z jakimż wzruszeniem obserwowałem, 

że młodzież ta nie chciała nawet słuchać modnej przecież 

muzyki amerykańskiej, że z taką powściągliwością i spokojną 

godnością nawet małe dzieci dzieliły się jakimiś ofiarowanymi im 

upominkami, że jedenastoletnia dziewczynka potrafiła napisać o 

swoim rozstaniu z bombardowaną ojczyzną: „Mojego serca nic nie 

złamie!” Ale, jak wiadomo, i w tym wypadku okazało się, że rację 

mają ci, którzy nie tylko dysponują liczniejszymi batalionami, ale 

i silniejszymi rakietami. Czy Serbowie będą musieli stać się „realistami” 

w stopniu, którego po latach będą się chyba czasem wstydzić 

nie tylko inni, ale i oni sami?” 

Prof. zw. dr. hab. Krzysztof Kwaśniewski jest profesorem emerytowanym 

Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wraz z 

małżonką dr Zofią Stasazczak pomagali nam wiele i okazywali dużo 

serca. Zawsze o nich pamiętamy i dziękujemy również za pamięć. 

Złote Gody państwa 

Drljačów 

H. D. 

Państwo Hanna i Dušan Drljača obchodzą w tym roku Złote 

Gody, czyli 50 lat poznania i zgodnego współżycia małżeńskiego. 

Złote Gody: Hanna i Dušan Drljača. Foto Grzegorz Kopieniak 

Dom pani Hani i pana Dušana jest wzorowym przykładem wzajemnego 

szacunku i tolerancji w pielęgnowaniu tradycji dwóch kultur 

– serbskiej i polskiej. Pan Duszan ma wielkie zasługi w propagowaniu 

kultury polskiej w Serbii. Przez wiele lat współpracował jako 

tłumacz. W swojej pracy naukowej badał społeczności polskie na 

terenach byłej Jugosławii, szczególnie w Bośni i Wojewodinie. Ma z 

tej dziedziny szereg publikacji. Obecnie jego zainteresowania skoncentrowały 

się na Wiślanach zamieszkujących osadę Ostojićevo w 

Banacie. Za swoje zasługi Rzeczpospolita Polska uhonorowała Go 

Orderem Zasłużony dla Kultury Polskiej. Pani Hania jest długoletnim 

działaczem naszego Stowarzyszenia Przyjaźni Serbsko-Polskiej 

YU Polonia i ofiarnym współpracowanikiem naszego Biuletynu Słowo 

YU Polonii. Jej Kącik kulinarny Pani Hani jest chyba najbardziej 

czytywanym tekstem naszego czasopisma. Dziesiątki udanych wieczorów 

wigilijnych w Ambasadzie RP są m. in. i Jej zasługą. Zarówno 

córka, jak i wnuczka państwa Drljačów mówią biegle po polsku. 

Dostojnym Jubilatom życzymy dobrego zdrowia i jeszcze długich 

lat w służbie łączenia - promowania dwóch kultur i działalności 

dla dobra Polonii. 

Stowarzyszenie YU Polonia i Redakcja Słowa YU Polonii 

33

Wieści z Czarnogóry 

Moja dziecięca SOLIDARNOŚĆ 

34 

Taki tytuł miała jedyna praca konkursowa z Bałkanów nadesłana 

na konkurs pt. „Wspomnienie Solidarności w mojej 

rodzinie”. Autorką pracy, która miała formę wywiadu , była 

Sanja Šućur (12 lat), uczennica VII kl. Szkoły podstawowej w Nikšiću. 

Praca Sanji została wyróżniona i nagrodzona 

przez jury. 

(praca jest zamieszczona na str. internetowej Stowarzyszenia) 

G R A T U L U J E M Y !!! 

A teraz kilka słów o konkursie. 

Konkurs pt. „Wspomnienie Solidarności w mojej rodzinie” był 

ogłoszony w styczniu br. z okazji 30 rocznicy powstania Niezależnego 

Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (NSZZ). 

Głównym inicjatorem tego Konkursu była pani Joanna Fabisiak, 

Poseł na Sejm RP. 

Organizatorami konkursu byli: 

• Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” 

• Europejska Unia Wspólnot Polonijnych 

• Fundacja Dziennik Polski 

• Zin Zin Press 

• Fundacja „Świat na Tak” i 

• Polskie Radio dla zagranicy 

Patronat honorowy nad Konkursem przyjęli: ś.p. Prezydent 

Ryszard Kaczorowski, ś.p. Prezydent Lech Kaczyński, Marszałek 

Sejmu RP Bronisław Komorowski, Marszałek Senatu RP Bogdan 

Borusiewicz, ś.p. Poseł Maciej Płażyński, Prezes Stowarzyszenia 

„Wspólnota Polska”. 

Patronat medialny objęła TVP POLONIA. 

Celem konkursu było: 

• przybliżenie młodym Polakom, mieszkającym poza granicami 

Polski, historii Solidarności ; 

• ocalenie od zapomnienia tych działań Polaków mieszkających 

za granicą, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę 

suwerenności w 1989 r. 

Konkurs był skierowany do dzieci i młodzieży mieszkającej 

poza granicami Polski. Prace konkursowe były oceniane w dwóch 

kategoriach wiekowych: od 8-12 lat i od 13-19 lat, oddzielnie były 

oceniane prace multimedialne. 

Konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem dzieci i młodzieży 

z różnych stron świata. Do Konkursu zgłoszono 91 prac, które 

napłynęły z Europy, Ameryki Północnej i Południowej i z dalekiej 

Azji. 

W dniach od 4-6 czerwca odbyły się w Warszawie obrady Jury, 

podczas których wyłoniono laureatów i wyróżnionych. Nagrodzone 

prace zostały nadesłane m.in. z Litwy, Niemiec, Holandii, Kanady, 

Austrii i Niemiec. Wyróżnienia przyznano pracom: z Włoch, Czarnogóry, 

Argentyny i Chin. 

Uroczyste zakończenie Konkursu i wręczenie nagród nastąpiło 

27 czerwca 2010 r. podczas uroczystej gali w gmachu TVP w Warszawie. 

Wyróżnienia zostaną wręczone w Ambasadach i Placówkach 

Konsularnych w poszczególnych krajach. 

Przesłanie Konkursu i jego wymiar edukacyjny spełniły 

swój cel. Stał się on sposobnością do poznania historii Polskich rodzin, 

a tym samym do pogłębienia relacji z bliskimi, którzy w ten 

czy inny sposób byli świadkami tamtych wydarzeń i podzielili się 

nimi z młodym pokoleniem, które powinno piastować i znać polską 

historię i jej drogę do wolności. 

Wanda J. Vujisić 

członek jury Konkursu 

PIERWSZY KURS JĘZYKA 

POLSKIEGO W CZARNOGÒRZE 

Stowarzyszenie Polaków w Czarnogórze dnia 9 października 

2010 roku w Szkole podstawowej „ Marko Miljanov” w Bijelom 

Polju otworzyło pierwszy KURS JĘZYKA POLSKIEGO 

dla uczniów szkół podstawowych z Czarnogóry. 

Kurs zostal zorganizowany z inicjatywy pani mgr Wandy Vujisić, 

prezesa Stowarzyszenia Polaków w Czarnogórze, przy współudziale 

dzieci (byłych kolonistów z Puław), ich rodziców i oczywiście 

Polskiej Ambasady w Czarnogórze z udziałem pana konsula, 

Radosława Gruka. 

Cel kursu to: 

• poznawanie języka, kultury, tradycji, obyczajów i zwyczajów 

Polski; 

• budowanie mostu przyjaźni między Polską i Czarnogórą; 

• nawiązywanie nowych przyjaźni między rowieśnikami z dwóch 

krajów: 

• umiejętnośc poslugiwania się językiem polskim w 

bezpośredniej komunikacji w róznych sytuacjach - pisanie, 

czytanie i konwersacja; 

Przybylych na tą uroczystość gości w imieniu Stowarzyszenia 

Polaków w Czarnogórze i swoim własnym serdecznie przywitała 

pani Wanda Vujisić. 

Oto oni: 

• Pan Radosław Gruk, konsul w Ambasadzie RP w Czarnogórze; 

• Pani Monika Gruk, II sekretarz w Ambasadzie RP w 

Czarnogórze; 

• Pan Rizo Kasumović, zastępca mera miasta i gminy Bijelo Polje; 

• Dyrektorzy szkół podstawowych i średnich: z Bijelog Polja, 

Rasova, Zatona i Tomaszewa; 

• Panie Polki, które przybyły z Podgoricy i Berana – Joannę, 

Elzbietę i Wiesławę. 

W swoim wystąpieniu pani prezes słowa podziękowania skierowała 

rownież do rodziców, sponsorów i wszystkich obecnych, którzy 

znalezli czas żeby wziąść udział razem ze swoimi dziećmi w tej 

uroczystści.

Uroczyste otwarcie Kursu języka polskiego w mieście Bijelo Polje 

Najgoręcej jednak i najserdeczniej powitała 25 uczestników kursu 

języka polskiego i powiedziała: „...To dla nas wielki zaszczyt, że 

właśnie tu w Bijelom Polju możemy gościć uczestników z różnych 

szkół podstawowych, którzy postanowili uczyć się języka polskiego. 

Jest wsród nich grupa dzieci, która w tym roku była w Polsce, na 

koloniach i która miała możliwość i wspaniałą okazję, aby uczyć się 

języka polskiego w naturalnym środowisku i była z nim w bezpośrednim 

kontakcie. Ale mamy też grupę dzieci, które po raz pierwszy 

stykają się z tym językiem. A skąd to zainteresowanie? Od swoich 

kolegów i koleżanek, którzy po powrocie z kolonii opowiadali o 

tym, co widzieli i czego się nauczyli”. 

Zainteresowanie językiem polskim, według jej, wzbudził także 

biuletyn „WAKACJE Z POLSKĄ”, który przygotował Klub Studentów 

działający przy Stowarzyszeniu Polaków w Czarnogórze. 

Na zakończenie wystąpienia, pani prezes, życzyła wszystkim 

uczestnikom kursu 

żeby swoją zdobytą wiedzę na kursie wykorzystali w przyszłym 

roku będąc na koloniach w Polsce. 

Serdeczne podziękowania skierowała również pod adresem 

pana mgr Blagoja Vujisića, direktora szkoły, który otworzył drzwi 

swojej szkoly i przyjął uczestników kursu w jej progi. Otrzymaliśmy 

bezpłatnie salę lekcyjną wraz z wyposażeniem – dodała pani Wanda. 

Słowa podziękowania skierowała także pod adresem pań Polek, 

które z różnych przyczyn nie mogły być na uroczystości otwierania 

kursu, ale które drogą telefoniczną i mailową były tu, razem ze 

wszystkimi.To były : pani Božena 

Knežević z córką i wnukami 

z Podgoricy, pani Irena Šućur z 

rodziną z Nikszića, pani Maryla 

Ćupić z rodziną z Podgoricy i 

pani Elżbieta Betić z dziećmi. 

Szczególne jednak podziękowania 

złożyła na ręce pana 

konsula Radosława Gruka i calej 

Polskiej Ambasady w Czarnogórze, 

bez ktorej to pomocy nie 

byłoby możliwe otwarcie tego 

kursu. Niech naszym przewodnikiem 

będzie motto mądrych 

ludzi: „Ile języków obcych poznajesz, 

o tyle jesteś wartściowszym i bogatszym duchowo człowiekiem”- 

powiedziała na zakończenie swojego wystąpienia pani Wanda. 

Otwierając uroczystość pan konsul Radosław Gruk podkreślil, 

że jednym z głównych zadań, które stoją przed polskimi Ambasadami, 

bez względu gdzie się one znajdują, jest nawiązywanie ścisłych 

kontaktów z narodem, który mieszka w tym państwie. 

„Wierzę głęboko, że otwarcie kursu to najlepszy moment, w którym 

ta moja idea o zbliżeniu dwóch narodów realizuje się. To według 

mnie najlepszy sposób, żeby połączyć młodych ludzi o różnej 

kulturze, języku i tradycjach. Myślę, że w przyszłości nasi uczestnicy 

kursu języka polskiego będą mostem, między tymi dwoma państwami, 

którym celem jest zachowanie i podtrzymywanie więzów 

między nimi” - powiedział pan konsul. 

Potem nadeszła najważniejsza i długo oczekiwana chwila, szczególnie 

dla uczestników naszego kursu. Był to czyn pasowania 25 

uczestników na uczniów 

Pierwszego Kursu Języka Polskiego w Czarnogórze, którego dokonał 

pan konsul przy pomocy metrowego ołówka, wręczając im 

jednocześnie drobne upominki. 

Uczniami kursu zostali: Anđela Nišavić, Tijana Ljujić, Irina Miladinović, 

Dragoslav Đalović, Nikola Minić, Sara Minić, Anđelko 

Obradović, Amila Kujović, Milena Bošković, Ermin Mulić, Julija 

Ljujić, Elma Mulić, Sehija Dizdarević, Neda Srdanović, Isidora Bulatović, 

Anisa Crnovršanin, Filip Miladinović, Vasilije Korać, Rijalda 

Balić, Teodora Đurović, Sanja Minić, Amer Borančić, Afrudin 

Gredić, Neda Gogić, Lazar Pavičević. 

W imieniu pasowanych uczniów kursu podziękował Ermin Mulić, 

który był uczestnikiem kolonii w Puławach i najlepiej opanował 

tam język polski. On obiecał w imieniu wszystkich uczniów, że dołożą 

wszelkich starań, aby jak najlepiej opanować język polski i znów 

móc odwiedzić ten przepiękny kraj, który tak ich zafascynował 

Pani Biljana Obradović, prof. w Szkole podstawowej w miejscowości 

Rasowo, podziękowała Ambasadzie RP w Podgoricy i organizatorom 

kursu i kolonii w Puławach, za wspaniałą ideę, jaką jest 

promowanie państwa, które jest członkiem UE. 

W drugiej części programu zobaczyliśmy i usłyszeliśmy krótki 

program literacko –muzyczny w wykonaniu dzieci i młodzieży ze 

szkoły podstawowej i średniej. 

W programie wystąpili: 

• Nikola Minić, młody poeta, który wydał już dwa zbiorki swojej 

poezji. 

• Na uroczystości przedstawił się publiczności wierszem pt. 

„Polska 2010”, 

• który napisał po przyjeździe z kolonii letnich. 

Następnie w wykonaniu uczni ów kursu języka polskiego z Rasova 

obejrzeliśmy przedstawienie pt.”Jak powstają słowa i jakie jest 

ich znaczenie dla człowieka w komunikacji naukowej” w reżyserii 

pani Biljany Obradović. 

Uczniowie Szkoły średniej z 

Bijelog Polja w swoim przedstawieniu 

pt. „Egzamin wstępny” ,w 

reżyserii profesora Rafeta Mulića, 

opowiedzieli nam o tym, 

jak Polska zdawała egzamin o 

przyjęcie jej w szeregi KLUBU 

WIELKICH MOCARSTW. 

Na zakończenie naszej uroczystości 

obejrzeliśmy filmu pt. 

”SEN O POLSCE”. 

O kursie 

Kurs będzie trwal od 9 października do 4 czerwca 2011 roku 

oprócz ferii i dni wolnych od pracy w Czarnogórze. Razem 24 dni - 

48 godzin lekcyjnych. 

Zajęcia będą sie odbywały w każdą sobotę w godz.od 11,00- 

12,30 (dwie godziny lekcyjne). Uczestnicy kursu otrzymali rozkład 

zajęć na każdy miesiąc. 

Będziemy korzystali z podręcznika pt. Uczymy się polskiego – 

podręcznik dla cudzoziemców. Są to teksty i ćwiczenia językowe z 

wykorzystaniem gier i zabaw. 

Kurs będą prowadzily: pani mgr Wanda Vujisić i pani Teresa 

Medojević. Lekcje tańca i śpiewu poprowadzą Iwona Vujisić i Danijela 

Čabarkapa. 

Na zakończenie kursu odbędzie się sprawdzian wiedzy i wręczenie 

dyplomów. 

Otwarcie kursu języka polskiego było opublikowane: 

- w gazecie „DAN” od 10.10.2010. i 

- w gazecie „VIJESTI”od 11.10.2010 r. 

Wanda Vujisić 

35

We wrześniu 2010 r. Klub Studentów przy Stowarzyszeniu 

Polaków w Czarnogórze wydał pierwszy numer swojego 

biuletynu pt. „Wakacje z Polską”. Biuletyn zostal zredagowany 

przez kolegium redakcyjne w składzie: Iwona Vujisić, Danijela 

Čabarkapa i Jelena Betić. Okładkę zaprojektowała Iwona Vujisić, 

a fotografie do biuletynu są z archiwów Iwony, Danijeli i Jeleny. 

Lektorem i korektorem biuletynu „Wakacje z Polską” jest pani mgr 

Wanda Vujisić. Nakład biuletynu 70 egzemplarzy. Biuletyn jest finansowany 

ze srodków Ambasady RP w Czarnogórze. Publikacja 

się nie sprzedaje. 

Celem biuletynu jest: 

• zapoznawanie dzieci i młodzieży pochodzienia polskiego z 

kulturą, obyczajami i tradycjami; 

• zachowanie związków z narodowym dziedzictwem 

kulturowym; 

• wykorzystanie artykułów z biuletynu do nauki języka polskiego 

na kursie języka polskiego; 

• poznawanie Polski w wymiarze krajoznawczym; 

Wakacje z Polską 2010 

Treść biuletynu obejmuje informacje dotyczące: 

1. Europejskiej Szkoły Liderów Polonijnych, która odbyła 

się w Warszawie w dniach od 23.06. do 04.07.2010 r. Wzięły w niej 

udział dwie studentki z Czarnogóry: Iwona Vujisić i Jelena Betić, 

które pomyślnie zakończyły szkołę i otrzymaly dyplomy liderów. 

2. Kolonii letnich w Puławach dla dzieci pochodzenia polskiego 

w Terminie od 23.07. do 04.08.2010 r. W koloniach wzięło udział 

18 dzieci z czarnogórskich szkół podstawowych. Dzieci przez 12 

dni zachwycały się pięknymi krajobrazami Polski, uczyły się języka 

polskiego, polskich tańców i pieśni ludowych. 

3. Szkoły letniej kultury i języka polskiego w Krakowie w 

dniach od 15. do 28.08.2010 r. W szkole udział wzięło trzech studentów 

z Czarnogóry: Jelena Betić, Stevan Kandić i Ljubica Vuksanović. 

Program szkoly letniej obejmowal wykłady i zajęcia kulturalno- 

krajoznawcze. Studenci zapoznali się z wydarzeniami Polski 

współczesnej, z jej tradycjami i obyczajami, które różnią się od ich 

drugiej ojczyzny. 

Za zorganizowanie wakacji z Polską serdecznie podziękowania 

zostały przekazane Ambasadzie RP w Podgroricy, na ręce pana Radosława 

Gruka. 

Iwona Vujisić 

36 

Jadviga Malina 

NORMANDIJA 

x x x 

USKRS 

PASTIRICA 

Kada je uveče 

na radiju samo šum 

dobro je imati pred očima 

hladan normandijski vetar 

i miris jorgovana 

tamo ljudi ćute 

što mogu kraće 

Suton koji pada 

zaklanja svetiljku 

okačenu 

iznad kuhinjskih vrata 

a mala devojčica 

i mali dečak 

mešaju voćni krem 

različitim jezicima 

polje 

miš smrtno iskrvario 

s glavom u krompiru 

moje 

selo 

Jaje i usamljensot 

uskršnja 

rosa miriše 

u čaši 

s 

čajem 

mušica 

manja od 

zrnceta maka 

nije ni za šta 

umrla je dženis 

gde ćeš je sahraniti 

ispod kreveta 

ispod kreveta 

ispod kojeg ćeš joj davati da 

jede 

pojiti pivom 

pa ipak 

ona nije živa 

šta je tebi 

samo joj se prekinuo film 

kiša 

oparala plafone 

i lije 

pastirica 

s kišnom glistom 

pokraj usana 

stoji 

siva 

iznad vode 

i poji oko

Magdalena Bjelska 

RUŽNE ŽIVOTINJE 

x x x 

N a s e d m u g o d i š n j i c u s m r t i ž e n e M a r i j a n e 

Ljudi mimoilaženi na ulici, koji sede u tramvajima u šest ujutru 

s oslepljujuće ružnim jaknama i licima. 

Šta znači – ugledati čoveka 

i koliko vidi svako od njih. 

Meni nije dato da vidim mnoge 

možda su u pitanju moja mrzovolja i nadmenost. 

Mada znam da svako – dete s telom ispunjenim nerazjašljivim bolestima, 

i pijanac, i nepriseban starac kraj plota 

- može biti viđen 

ako ga neko posmatra – i vidi. 

I mi, kada se uveče vraćamo kući, u toplu kujnu 

u sve gušćem dimu zapaljenog lišća 

ispod kapljućih kestenova 

i iz daleka vidimo samo senke, 

- da, tada je lako videti se uzajamno. 

Uostalom – to nam je možda dato - ne znam. 

x x x 

Daleki zvuk u noći: voz u pokretu, 

(otkud znaš da je teretni?) 

gukanje golubova na balkonu, 

voda koja se kuva u električnom čajniku u kujni 

u praznom stanu s ugašenim svetlom. 

U mrkloj pomrčini zaglušivanje straha, konkretno razmišljanje, 

gde je zapravo tu kolosek. 

Uvek putujući vozom kroz grad ili vraćajući se video si grad iznutra, 

samo tamo su se mogla videti 

bleda, neprašnjava zaleđa zgrada, neraščupane strane pijačnog trga, 

tajanstveni kulisi grada. 

Sada, u mokroj postelji čuješ beskonačnu lupu voza; 

čuješ, jer se telo boji da je ne čuje. 

I ponovo isti san: posle katastrofe izvlačimo se kroz visok prozor 

skačući na krupan šljunak koji ranjava; i živimo. 

Mada je nekadašnji život daleko, daleko. 

Magdalena Bjelska (Magdalena Bielska) rođena je 

1980. godine. Živi i stvara u Krakovu. Dosad je objavila 

zbirke „Ružne životinje“ i „ferije.utvara“. Piše posebnu 

urbanu poeziju u duhu poetike ružnog. Izbegava etiketu 

„ženska“ ili „feministička“ poezija. Najradije se bavi svakodnevicom, 

mada je teško reći u kom prostoru i vremenu, a često i 

pitanjem otuđenosti u današnjem svetu. 

Vrelina junskog jutra; kosidba sena: ali telo nema više snage 

da ustane, izađe i kosi. S naporom navlači odelo 

u raspadanju i s rupama. 

Uostalom neće zamoliti unuku 

elegantnu gospođicu, 

da mu zakrpi pantalone. 

Uostalom, oni koje voli, postali su odavno iritirajuće senke, 

koje otvaraju bezglasno usta i smeju se. 

Nedeljna misa ne pomaže i ne olakšava 

odviše je vrelo u zagušljivoj unutrašnjosti, kolena bole i svakog časa 

pucketaju. 

Prebrzo pevaju; to je tako nepotrebno, 

nepotreban je po svoj prilici i on – 

- smrdljivi starac među ispeglanim svečanim sakoima. 

Deca trče kao besna po lađama hrama. 

Po vitražima, visoko, kruže leptiri – mrtvački plaštovi, 

koji nisu nikakav znak. 

Rano uveče, dok se još vidi 

i nad vodom neprestano halucinira šarolika, brujeća gomila 

on leže u belu, vlažnu postelju. 

Kasnije, dok tone u san, kraj nogu leže mu pas. 

Više ne čuje uobičajeno, krkljavo dahtanje, 

ali zna – da je tamo, da diše; da spava. 

x x x 

Novogodišnje veče, još sat do Nove godine. 

Ležiš u niskoj sobi na međuspratu, ispunjenoj 

žutim vazduhom, kojim mogu disati samo noćni leptiri 

ili – u glatkoj postelji, osvetljenoj sijalicom od deset vati 

možeš da slušaš samo glasove ododzdo, 

i ko je tada bliži – ti ili oni – i usamljeniji – 

neprestano u drugom vremenu, u drugom pogledu. 

Da li su mogući trenuci takve bliskosti 

pojedinačne, ovde, kada se bolesni organizam opasno približuje 

mišljenju samo reakcijama i podsticajima 

dok šum temperature u glavi, miris lekova 

ispunjavaju sluh, ukus i druga čula. 

Na svečanosti pod je zakrčen čašama, zidovi su niski 

mnogo govore, mnogo o apsolutnom ništa – 

- sada ovde to saznaješ, zatim ozdravljuješ. Silaziš stepenicama 

i ne pamtiš ništa – kao sazrevajuće dete. 

37

KĄCIK KULINARNY PANI HANI 

38 

Przed nami Wigilia 

Będąc latem we Wrocławiu szperałam 

po księgarniach aby znaleźć coś 

dla „swojej duszy”. Chodziło mi o literaturę 

kulinarną, bożonarodzeniową. 

Poszukiwania nie dały rezultatu 

– do Świąt jeszcze daleko. Jednak 

zupełnie przypadkowo w gazecie 

codziennej natrafiłam na artykuł 

„Wrocławski bigos – kulinarne tradycje 

Dolnego Śląska”. Artykuł mnie 

zainteresował, bo w nim przepis 

wzięty z książki historycznej z XIX 

wieku na danie z czerwonej kapusty. 

Autor artykułu zapewnia, że to prawdziwa 

perełka, a ja pomyślałam, że to będzie 

doskonały dodatek do wigilijnego karpia. 

Oto przepis na bigos wrocławski (trochę zmieniony, 

bo przepis przewiduje więcej cukru) 

Surowce: 

2 małe główki czerwonej kapusty; 125 g masła; 100 g rodzynek; 

1-2 posiekanych jabłek (złota reneta); 2 cytryny; 1 łyżka 

octu; 1-2 łyżek cukru; szklanka wody, sól, pieprz. 

Wykonanie: 

Poszatkować kapustę, dodać wszystkie składniki i dusić na 

małym ogniu pod przykryciem około godziny (w razie potrzeby 

podlewając wodą). Dosmaczyć octem, cukrem, solą, pieprzem. 

Podawać do karpia smażonego na maśle w dzwonkach, lub 

zapiekanego w białym winie. 

Więc w tym roku karp wystąpi w roli głównej! 

Karp zapiekany w białym winie 

Surowce: 

10 dzwonek karpia; 2 ząbki czosnku; 1 łyżeczka szałwii z majerankiem; 

1 cebula; 1 szklanka wytrawnego białego wina; 125 g 

stopionego masła; 1-2 łyżki tartej bułki, sól, pieprz. 

Wykonanie: 

Czosnek obrać, posiekać i wymieszać z szałwią z majerankiem, 

solą, pieprzem. Następnie dodać drobno posiekaną cebulę 

i tą mieszaniną natrzeć karpia, pozostawiając na chłodnym miejscu 

na godzinę. Dzwonka ryby ułożyć w naczyniu ognioodpornym, 

skropić połową masła i winem z marynaty. 

Piec na temperaturze 180 o C aż się 

zarumieni. Naczynie z rybą 

wyjąć, posypać bułeczką, 

przelać pozostałym masłem, 

wstawić ponownie do piekarnika 

i zapiekać aż bułka 

i masło nabiorą złotego koloru. 

No i... makowiec! 

Święta Bożego Narodzenia nie mogą się obyć bez 

makowca, którego zrobienie wymaga trochę doświadczenia 

kulinarnego. Przepis, który podaję, 

jest opracowany na jedną struclę i stosunkowo 

prosty w wykonaniu. Warto się potrudzić! 

Przepis na jedną struclę z makiem (wymiar 

blachy 34 cm x 10 cm) 

Surowce: 

210 g mąki T 400 gładka; 80 g masła; 1 łyżka 

cukru kryształu; 1 całe jajko; 1/3 kostki drożdży 

(ok. 20 g); 1 filiżaneczka do kawy mleka (czasem 

2-3 łyżki więcej); nieco soli – na czubku noża; 

1 cukier waniliowy; trochę startej skórki cytrynowej; 

1 jajko do posmarowania. 

Wykonanie: 

Masło, jajko, cukier, cukier waniliowy, sól – ukręcić mikserem 

na jednolitą masę, dodać rozmącone w mleku drożdże i 

mąkę. Zamiesić ciasto. Na papierze do pieczenia rozwinąć ciasto 

na prostokąt grubości 5 mm. Rozsmarować uprzednio przygotowane 

nadzienie z maku, pozostawiając czyste brzegi ciasta szerokości 

2 cm. Następnie zwinąć w rulon i przenieść do foremki 

wysmarowanej masłem i obsypanej mąką. Pozostawić do wyrośnięcia. 

Posmarować roztrzepanym jajkiem. 

Piec ok. 35-40 min na temp. 180-200 o C. 

Masa makowa: 

Surowce: 200 g zmielonego (suchego) maku; 

gorące mleko do zaparzenia; 100 g 

cukru; 1 łyżka miodu; 20 g 

masła; 1 białko; cukier 

waniliowy; cynamon 

do smaku; 30 g 

rodzynek. 

W y - 

k o n a n i e : 

Z m i e l o n y 

na sucho 

mak zalać gorącym 

mlekiem tak, aby 

mak dobrze upił mleko i pozostał wilgotny. Pozostawić do wystygnięcia. 

Włożyć do rondla na roztopione masło, dodać cukier, 

miód, cukier waniliowy, rodzynki, cynamon i podgrzewać przez 

parę minut stale mieszając. Lekko ostudzić, dodać pianę z białka, 

wymieszać. 

Makowiec można polukrować lub posypać cukrem pudrem. 

S M A C Z N E G O! 

PANI HANIA ŻYCZY SPOKOJNYCH ŚWIĄT W RODZIN- 

NYM GRONIE I POWODZENIA W NOWYM ROKU! 

Hanna Drljača

BIAŁA KOLĘDA 

W naszej kolędzie 

inaczej będzie: 

śnieżek biały, bielusieńki 

zjawi się wszędzie. 

Do tej białości 

przyjdzie moc gości: 

trzej wiatrowie - Podmuchowie 

i ludzie prości. 

Świat się nam bieli, 

śnieżni anieli 

z pochmurnego nieba do nas 

nocą sfrunęli. 

Tak się zaczyna 

pora jedyna: 

noc rozwiesza błyskające 

gwiazdy w choinach. 

Będą błyskały 

dla śnieżnej chwały, 

a kolęda powędruje 

przez styczeń biały. 

W mrozie na dworze 

Zziębnięte niebożę! 

Jak do moich drzwi zapuka, 

To jej otworzę! 

Jerzy Ficowski 

Wesołych Świąt Bożego Narodzenia i wiele dobrego 

w Nowym 2011 Roku swoim czytelnikom i współpracownikom życzy 

Redakcja Słowa YU Polonii 

Etno-dom, Tršić. 

Fotografie Stanko Kostić 

www.skostic.com 

YU• POLONII 

SłOWO YU POLONii 

Biuletyn nr 45-46 

Beograd, jul-decembar 2010 

izdaje: 

Udruženje srpsko-poljskog prijateljstva 

JU Polonija (Stowarzyszenie Przyjaźni 

Serbsko-Polskiej YU Polonia) 

Adresa: Kneza Miloša 38, 11000 Beograd 

Srbija 

Redakcioni odbor: 

Joanna Maciejewska-Pavković, glavni urednik 

npavkovi@eunet.rs 

Dagmara Luković, daga@eunet.rs 

Jolanta Tančić, tancicana@yahoo.com 

Prof. Dušan Drljača 

Dizajn i priprema: 

Stanko S. Kostić • www.skostic.com 

Lidija Maćej • macej@sezampro.rs 

Štampa: 

Lithoart, Beograd 

Tiraž: 

500 primeraka 

Publikacija izlazi uz finansijsku pomoć 

Senata Republike Poljske i Fondacije 

„Pomoc Polakom na Wschodzie”, Varšava 

Sponzor broja: Stanko Kostić 

PUBLIKACIJA SE NE PRODAJE

â¢ Nr 45-46 BELGRAD 2010 â¢ - Polonia-serbia.org

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

â¢ Nr 45-46 BELGRAD 2010 â¢ - Polonia-serbia.org