Efektywność ochrony korytarzy ekologicznych. Koncepcja ... - WWF
Efektywność ochrony korytarzy ekologicznych. Koncepcja ... - WWF
Efektywność ochrony korytarzy ekologicznych. Koncepcja ... - WWF
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ocena uwarunkowań efektywności prawnej <strong>ochrony</strong> <strong>korytarzy</strong> <strong>ekologicznych</strong><br />
wśród środków tych wymienia „(...) utrzymanie<br />
i gospodarowanie, zgodnie z potrzebami ekologicznymi<br />
naturalnych siedlisk w ramach stref<br />
ochronnych i poza nimi;”, z czego wynikają obowiązki<br />
ochronne również w odniesieniu do <strong>korytarzy</strong><br />
<strong>ekologicznych</strong>.<br />
Scharakteryzowane powyżej przepisy Dyrektyw<br />
Ptasiej i Siedliskowej zawierają wysoce efektywne<br />
normy, wywołujące skutek nawet w przypadku<br />
braku transpozycji lub właściwej implementacji<br />
do porządku krajowego państw członkowskich.<br />
<strong>Efektywność</strong> ta znajdowała wielokrotnie<br />
swoje potwierdzenie w wyrokach Europejskiego<br />
Trybunału Sprawiedliwości (dalej jako<br />
ETS). Z drugiej jednak strony ilość spraw związanych<br />
z wdrożeniem sieci N2000 wskazuje na<br />
istotne problemy z formalną skutecznością tych<br />
norm. Państwa członkowskie, w tym Polska,<br />
uchylały się bowiem od wyznaczenia obszarów<br />
jako OSOP czy SOOS pomimo, że spełniały one<br />
określone w Dyrektywach kryteria przyrodnicze.<br />
Skuteczność norm musiała być zatem zapewniana<br />
w drodze orzecznictwa ETS.<br />
Pomimo tego, że w zakresie, w jakim obliguje<br />
państwa członkowskie do utworzenia sieci<br />
N2000 art. 3 Dyrektywy Siedliskowej cechuje się<br />
wysoką efektywnością, to w kontekście <strong>ochrony</strong><br />
<strong>korytarzy</strong> <strong>ekologicznych</strong> na jej obniżenie wpływa<br />
brak jasnego zdefiniowania pojęcia „spójności<br />
sieci”. Posłużenie się przez Dyrektywę terminem<br />
„sieć” wskazuje, że układ obszarów N2000 powinien<br />
stanowić w miarę ciągły w przestrzeni system,<br />
utrzymujący powiązania ekologiczne pomiędzy<br />
jego poszczególnymi elementami obszarowymi.<br />
Natomiast ekologiczna spójność sieci<br />
N2000 zależy od obecności w niej poszczególnych<br />
obszarów, a także od stanu <strong>ochrony</strong> typów<br />
siedlisk przyrodniczych i gatunków występujących<br />
na tych obszarach. Spójność tę należałoby<br />
zatem rozpatrywać zarówno na poziomie regionu<br />
biogeograficznego, badając kompletność przestrzennych<br />
połączeń między obszarami N2000, jak<br />
i odnosząc się do konkretnych obszarów, pod<br />
względem odstępstw od ich właściwego stanu<br />
<strong>ochrony</strong>, gdyż nawet spójna przestrzennie sieć<br />
może nie funkcjonować prawidłowo, gdy ten stan<br />
<strong>ochrony</strong> jest niezadowalający 38 . Stanowisko to<br />
jest uzasadnione w świetle celów zarówno<br />
Dyrektywy Siedliskowej jak i Dyrektywy Ptasiej,<br />
ponieważ dla zachowania i poprawy spójności<br />
sieci N2000 podstawowe znaczenie posiadają<br />
korytarze wyznaczone dla potrzeb gatunków stanowiących<br />
przedmioty <strong>ochrony</strong> w obszarach<br />
N2000. Jednak wyżej scharakteryzowane rozumienie<br />
terminu „spójność sieci” do chwili obecnej<br />
nie znalazło bezpośredniego potwierdzenia<br />
ani w prawodawstwie wspólnotowym, ani<br />
w orzecznictwie ETS. W związku z tym należy<br />
stwierdzić, że obecnie efektywność przepisów<br />
powołujących sieć N2000 jest ograniczona tylko<br />
do niektórych elementów sieci ekologicznej,<br />
a mianowicie do biocentrów, stepping stones oraz<br />
części <strong>korytarzy</strong> <strong>ekologicznych</strong> spełniających<br />
określone kryteria przyrodnicze. Pozostałe części<br />
<strong>korytarzy</strong> <strong>ekologicznych</strong>, chociaż wpływają<br />
na zapewnienie spójności sieci, korzystają ze<br />
słabszej <strong>ochrony</strong>, niejako przy okazji <strong>ochrony</strong> obszarów<br />
N2000.<br />
Środkami <strong>ochrony</strong> obszarów N2000, które<br />
mogą zostać wykorzystane również dla <strong>ochrony</strong><br />
<strong>korytarzy</strong> <strong>ekologicznych</strong> są art. 6 ust. 2-4 Dyrektywy<br />
Siedliskowej 39 oraz art. 4 ust. 4 zd. 2 Dyrektywy<br />
Ptasiej. Ten ostatni przepis zobowiązuje<br />
państwa członkowskie do unikania powstawania<br />
zanieczyszczenia lub pogorszenia warunków naturalnych<br />
siedlisk również poza OSOP, jeżeli<br />
może to pogorszyć warunki lub spowodować<br />
wpływające na ptactwo zakłócenia na obszarze<br />
OSOP. W stosunku do SOOS podobny obowiązek<br />
wynika (choć nie expressis verbis) z art. 6 ust. 2<br />
Dyrektywy Siedliskowej. W orzecznictwie ETS<br />
wskazywano wielokrotnie, że zapewnienie <strong>ochrony</strong><br />
prewencyjnej może wymagać podjęcia odpowiednich<br />
środków również wobec terenów położonych<br />
poza obszarami wchodzącymi w skład<br />
sieci, ale mającymi wpływ na jej spójność –<br />
jak np. korytarze migracyjne. Co istotne, obowiązek<br />
zapewnienia tej <strong>ochrony</strong> powstaje jeszcze<br />
zanim odnotowany zostanie jakikolwiek spadek<br />
w populacji chronionego gatunku lub zanim dojdzie<br />
do pogorszenia stanu chronionego siedliska<br />
lub siedliska chronionego gatunku, czy też do jakichkolwiek<br />
zagrożeń w powyższym zakresie<br />
(zob. sprawy C-355/90 Santoña Marshes 40 oraz<br />
C-117/00 Komisja przeciwko Irlandii 41 ).