Efektywność ochrony korytarzy ekologicznych. Koncepcja ... - WWF
Efektywność ochrony korytarzy ekologicznych. Koncepcja ... - WWF
Efektywność ochrony korytarzy ekologicznych. Koncepcja ... - WWF
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
zagadnienia wprowadzające<br />
Definicje zawarte w aktach prawnych często zbliżone<br />
są do podejścia ekologicznego. W prawie polskim art. 5<br />
pkt 2 u.o.p. określa korytarz ekologiczny jako „obszar<br />
umożliwiający migrację roślin, zwierząt i grzybów”.<br />
Znacznie szerszą definicję przyjął amerykański Dziewiąty<br />
Objazdowy Sąd Apelacyjny, charakteryzując korytarze<br />
jako „drogi umożliwiające migracje osobników gatunków<br />
o dużych wymaganiach przestrzennych, rozprzestrzenianie<br />
się roślin, wymianę genetyczną, przemieszczanie się<br />
populacji w reakcji na naturalne zmiany środowisk lub<br />
zaburzenia oraz uzupełnianie lokalnych populacji gatunków<br />
zagrożonych przez osobniki z innych obszarów”<br />
(Walker, R., Craighead, L.; Analyzing wildlife movement<br />
corridors in Montana using GIS. Proceedings International<br />
ESRI Users Conference, Redlands, California, 1997).<br />
Ze względu na ciągłość przestrzenną, korytarze<br />
ekologiczne dzieli się na dwie kategorie (Hilty,<br />
J.A. et al.; Corridor ecology…):<br />
– korytarze o charakterze ciągłym;<br />
– korytarze o charakterze nieciągłym, nazywane<br />
też siedliskami pomostowymi (ang.<br />
stepping-stone habitats).<br />
Pierwsza kategoria obejmuje korytarze pasmowe<br />
i obszarowe (np. doliny rzek różnej wielkości,<br />
pasma leśne i zalesione pasma górskie) oraz klasyczne<br />
korytarze liniowe (np. rowy i wąskie pasy<br />
krzewów lub zadrzewień w krajobrazie rolniczym).<br />
Korytarze te użytkowane są przez:<br />
1. gatunki mało mobilne, takie jak kumak nizinny,<br />
pachnica dębowa, wiele gatunków<br />
mchów, diaspory wielu gatunków roślin;<br />
2. gatunki mobilne nietolerujące ekotonów,<br />
czyli stref granicznych między dwoma różnymi<br />
siedliskami (np. gatunki zwierząt<br />
wnętrza lasu);<br />
3. gatunki mobilne nieprzystosowane do życia<br />
w mozaice siedlisk (np. gatunki nieprzystosowane<br />
do życia w mozaice polno-leśnej,<br />
takie jak ryś).<br />
W przypadku gatunków wyspecjalizowanych<br />
pod względem selekcji siedlisk (np. pachnica dębowa<br />
i inne gatunki chrząszczy-próchnojadów)<br />
efektywność korytarza jest tym większa, im bardziej<br />
przypomina on płaty, które łączy. Korytarze<br />
liniowe i pasmowe wyróżnia się wówczas na<br />
podstawie występowania lub braku obecności<br />
siedlisk homologicznych z płatami, które łączą<br />
(struktura przestrzenna płatów i <strong>korytarzy</strong> musi<br />
być ciągła). Analogiczna sytuacja dotyczy ryb, minogów<br />
i niektórych gatunków ważek, dla których<br />
nawet wąska bariera może okazać się nie do<br />
przebycia. Natomiast w przypadku gatunków<br />
o szerokim zakresie selekcji siedlisk, korytarz<br />
często nie musi przypominać płatów; w przypadku<br />
wielu gatunków motyli (np. niektórych modraszków<br />
i czerwończyków) wystarczy, aby korytarz<br />
zawierał gatunki roślin stanowiące bazę<br />
pokarmową dla migrujących osobników. Podczas<br />
wyznaczania <strong>korytarzy</strong> należy brać pod uwagę<br />
fakt, iż obiekt, który dla jednego gatunku stanie<br />
się korytarzem ekologicznym, dla innych gatunków<br />
może stanowić barierę; przykładowo, pasmo<br />
lasu może być korytarzem dla leśnych gatunków<br />
motyli, zaś barierą dla motyli zamieszkujących<br />
otwarte łąki. Należy również pamiętać, że korytarze<br />
mogą służyć za drogi dyspersji nie tylko rodzimych,<br />
ale również obcych lub inwazyjnych<br />
gatunków roślin i zwierząt.<br />
Duże znaczenie dla funkcjonowania korytarza<br />
ma jego szerokość. Zwykle przyjmuje się, że im<br />
szerszy jest korytarz, tym lepiej pełni swoją funkcję.<br />
Jest to słuszne w odniesieniu do ściśle leśnych<br />
gatunków zwierząt, takich jak duże ssaki<br />
drapieżne. W przypadku niektórych gatunków<br />
należących do tej grupy korytarz powinien mieć<br />
szerokość nawet kilkuset metrów. Jednak w przypadku<br />
mniejszych gatunków ssaków, takich jak<br />
gryzonie, zbyt szerokie korytarze nie będą sprzyjać<br />
efektywnej migracji. Zamiast kierować migrujące<br />
osobniki do odpowiednich płatów siedliska,<br />
same korytarze mogą stać się atrakcyjnym siedliskiem<br />
do zasiedlenia, a zamieszkująca je populacja<br />
może utrudniać migrację innym osobnikom.<br />
Jednocześnie mogą one stać się pułapką ekologiczną,<br />
ponieważ stanowią atrakcyjne miejsce<br />
migracji lub poszukiwania ofiary bądź gospodarza<br />
także dla drapieżników i pasożytów. Wyniki<br />
dotychczasowych badań empirycznych skłaniają<br />
do przypuszczenia, że w określonych warunkach<br />
<strong>ekologicznych</strong> dla każdego gatunku zwierząt istnieje<br />
szerokość korytarza, która jest optymalna<br />
ze względu na efektywność dyspersji i migracji.