slj w|'js[i0f …bLkÚsf] ;D‰gf - Madan Puraskar Pustakalaya
slj w|'js[i0f …bLkÚsf] ;D‰gf - Madan Puraskar Pustakalaya
slj w|'js[i0f …bLkÚsf] ;D‰gf - Madan Puraskar Pustakalaya
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
F<br />
{<br />
<strong>slj</strong> w| 'js[<strong>i0f</strong> <strong>…bLkÚsf</strong>] ;<strong>D‰gf</strong><br />
— k|f=8f= s'df/axfb'/ hf]zL<br />
ædflg; PSn} hGdG5, PSn} db{5 /<br />
PSn} cfˆgf] kfk / k'0o ef]Ub5 .Æ<br />
>Ldb\efujtsf] pko' {lNnlvt plQm To;a]nf d}n] dgdg}<br />
v"a ;D‰]sf] lyPF, h'ga]nf d cfˆgL kTgL ;/:jtLsf ;fy kz'klt<br />
cfo{3f6df a|Xdgfndflysf] 9'Ëf 5flkPsf] hldgdf PSn} ;]tf]<br />
sk8fn] 5f]k]/ ;'tfO/flvPsf] w| 'js[<strong>i0f</strong> <strong>…bLkÚsf</strong>] d'xf/ x]g{ k'u]sf]<br />
lyPF . To;a]nf w| 'jsf] d'xf/ d}n] w]/} a]/ x]g{ ;lsgF . xftdf<br />
lnP/ uPsf] k"mn r9fP/ pgsf] clGtd bz{g u/L ToxfFaf6<br />
kmls{xfn] F . kms{ +bf af6fdf kg] { glhs}sf] ;Qndf pgsf b'O{<br />
5f]/fx¿ ls/0f / lnl6n:6f/ uDeL/ d'b|fdf ‰f]q\mofP/ al;/x]sf<br />
/ 5]j}sf a]Grdf dbgs[<strong>i0f</strong> >]i7 -k|l;4 xf:o snfsf/_ ;lxt<br />
b'O{rf/ cGo ;Hhgx¿nfO{ klg xfdLn] b]Vof} F / e]6\of} F clg 3/<br />
kmSof} { . of] ut @)^# ;fn j}zfv @# ut] laxfg (–!) ah]lt/sf]<br />
s'/f xf] . w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ lat]sf] / pgnfO{ cfo{3f6 nluPsf] va/<br />
cfPsf]n] xfdL oxfF cfPsf lyof} F .<br />
t/ w| 'js[<strong>i0f</strong> <strong>…bLkÚsf</strong>] lgwg t cl3Nnf] lbg cyf{t\ j}zfv<br />
@@ ut] /ftL !)M@) ah] g} eO;s]sf] /x]5 cf]d xl:k6n,<br />
rfalxndf bdsf] Joyfn], of] kl5 yfxf eof] . w| 'jnfO{ bdsf]<br />
/f]u nfu]sf] w]/} jif{ eO;s]sf] lyof]— qmf]lgs bdsf] /f]u .<br />
cGttM Tof] bdsf] /f]u g} pgsf] d[To'sf] d"nsf/0f aGof] . cf]d<br />
xl:k6ndf egf{ ug{ NofPsf] $–% lbg e};s]sf] /x]5, d}n] yfxf<br />
kfOgF . rfalxnd} a;]/ rfalxns} xl:k6ndf cfˆgf] dg ldNg]<br />
;flxlTos ;fyL;Fu e]6\g gkfPsf] v'6\sf] dgdf /xg uof] .<br />
w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ cfˆgf] Tof] k'/fgf] bdsf] /f]u;Fu ;ª\3if{ ub}<br />
lyP, dlxgf} F cl3b]lv ljleGg c:ktfnx¿df pkrf/fy{ wfpFb}<br />
lyP . t/ To;/L cf}ifwf]krf/ u/fpFbf–u/fpFb} klg pgL s]xL<br />
cl3b]lv /f]un] rfk]/ NofPkl5 cf]5\ofg k/]sf lyP . pgL dnfO{<br />
133
{<br />
aLraLrdf kmf]g uy] { / d klg uy] F . xfdL b'O{sf aLr ;z/L/<br />
k|ToIf e]6 geP klg kmf]g}df eP klg a/fa/ s'/f x'GYof] . pgL<br />
cfˆgf <strong>slj</strong>tf dnfO{ kmf]g}df ;'gfpFy] . pgL;Fu kl/ro ePb]lvsf]<br />
of] qmd rNb} g} cfO/x]sf] lyof] . pgL k|foMh;f] g]kfnL <strong>slj</strong>tf<br />
;'gfpFy] eg] slxn]sfxLF g]jf/L / slxn]rflxF cª\u| ]hL <strong>slj</strong>tf klg<br />
;'gfpFy] . pgL oyfy{df g]kfnL, g]jf/L / cª\u| ]hL tLg} efiffdf<br />
<strong>slj</strong>tf n]Vg l;kfn' lyP . pgsf <strong>slj</strong>tf k|foM ;/n–;'af]w,<br />
;'Gb/–dw'/, nofTds / slxn]sfxLFrflxF xf:oJoª\UofTds x'Gy]<br />
eg] pgsf afn–<strong>slj</strong>tf cyf{t\ afn–aflnsfsf nflu n]lvPsf<br />
<strong>slj</strong>tf klg plQs} /fd|f x'Gy] . pgsf] <strong>slj</strong>tf jfrg–z}nL klg<br />
<strong>slj</strong>efj– elËdfdo x'GYof] . log} ;a sf/0fn] ubf{ pgn] kmf]gdf<br />
;'gfPsf <strong>slj</strong>tfn] klg d]/f] dgdf lgs} k|efj kfb{y] . d<br />
slxn]sfxLF tTsfn l6Kk0fL klg ul/xfNy] F, pgL bË ky] { . k];fn]<br />
pgL 6'l/:6 ufO8 eP klg / g]kfnL, g]jf/L ;+:s[ltsf cWo]tf–<br />
1ftf ag]/ pgn] ;f+:s[lts n]vx¿ n]v] klg d"ntM rflxF pgL<br />
<strong>slj</strong> x'g\, /f]dflG6s <strong>slj</strong>, s]xL k|ultzLn k|j[lQx¿sf ;fy eGg]<br />
s'/f pgsf <strong>slj</strong>tfs[ltx¿n] dfq xf]Og, pgsf] cfgLafgL af]nLjrg<br />
/ Jojxf/ cflbaf6 k|sl6g] pgsf] k|s[lt / k|j[lQaf6 klg<br />
k|dfl0ft x'GYof] .<br />
@)^# ;fn kf}if dlxgfsf] s'g} lbgsf] s'/f t xf], pgsf]<br />
cfu|x 6fg{ g;sL d, ;/:jtLsf ;fy pgsf] kf6g s[<strong>i0f</strong>dlGb/<br />
eLd;]g:yfglg/sf] gofF 3/sf] rf]sdf cfof]lht pgsf] gofF<br />
g]jf/L k':ts …of]dl/Ú -drf–Do]d'gf_ cyf{t\ …of]dl/Ú zLif{s afnuLt<br />
;ª\u|xsf] ljdf]rg sfo{qmddf ;lDdlnt x'g uPsf] . ToxfF<br />
s[<strong>i0f</strong>rGb|l;+x k|wfg, 8f= df]xglxdf+z' yfkf, 8f= ;'Gb/s[<strong>i0f</strong> hf]zL<br />
tyf zfGtbf; dfgGw/nufotsf ljlzi6 kfx'gfx¿sf ;fy<br />
w| 'js[<strong>i0f</strong>;Fu d]/f] e]6 / enfs';f/L ePsf] lyof] . Tolta]nf<br />
w| 'js[<strong>i0f</strong> clS;hgsf] kf]6] {an KnfG6 cfˆgf] ;fydf lnP/ d'vdf<br />
clS;hg df:s nufP/ df}g d'b|fdf d]rdf a;]sf lyP . o;a]nf<br />
d}n] pgL;Fu xft ldnfPsf] pgL;Fusf] d]/f] clGtd xftldnfO<br />
eof] .<br />
134
pQm ljdf]rg sfo{qmdsf] Ps–8]9 xKtf hltkl5 w| 'js[<strong>i0f</strong>n]<br />
d;Fu kmf]gdf s'/f u/]sf lyP . Tolta]nf pgn] cfˆgf] clGtd<br />
r/0fsf <strong>slj</strong>tfx¿sf] Pp6f ;ª\u|x lgsfNg] ePsf] ;'gfpFb}<br />
To;df dnfO{ e"ldsf n]lvlbg eg]sf lyP . d}n] Tof] l:jsf/]sf]<br />
lyPF . t/ pgsf] Tof] <strong>slj</strong>tf ;ª\u|x lgsfNg] OR5f k"/f x'g<br />
kfPg .<br />
d]/f] hLjgofqfdf w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ;Fu ;DalGwt tLg ljz]if<br />
k|;ª\ux¿ d slxNo} la;{g ;lQmgF . logdf klxnf] k|;ª\u xf]—<br />
lj=;+= @)%# ;fnsf] h]7–c;f/ dlxgflt/sf] s'/f . d Tolta]nf<br />
dw'd]x /f]un] b'j} lduf} {nf sfd gnfUg] eO{ lxF8\8'n klg ug{<br />
g;Sg] cj:yfdf k'u]sf] lyPF . ef/tsf] e]Nnf]/ c:ktfndf :jf:Yo<br />
k/LIf0f u/fpFbf ToxfFsf lrlsT;sx¿n] dnfO{ 5 dlxgfleq<br />
lduf} {nf k|Tof/f]k0f u/fpg'kg] { ePsf] / To;sf] nflu sDtLdf ^<br />
nfv ef=?= nfUg] hfgsf/L u/fPsf] clg d]/f] cfly{s l:ylt<br />
sdhf]/ ePsf] x'Fbf cfly{s ;xof]u h'6fpg] p2]Zon] dk|lt<br />
:g]x–;b\efj /fVg] ;flxTosf/, kqsf/, k|fWofks, ljBfyL{ tyf<br />
lxt}ifLx¿åf/f ;/sf/nufot ;ª\3–;+:yf ;a}l;t ;xof]usf] clkn<br />
ub} { x:tfIf/ ;ª\sng, ;xof]u ;ldltsf] u7g cflb cleofg<br />
;~rfng ul/Psf va/ sf7df8f} Fdf ljleGg kqklqsfx¿df Jofks<br />
¿kdf cfpg yfn]sf lyP . -;fFRr} eGg] xf] eg] d d"ntM log}<br />
ldqx¿sf :g]x–;b\efjsf k|of;n] g} clxn];Dd afFRg ;s]sf] x' F ._<br />
Tolta]nf g]kfn ;/sf/sf tk{maf6 sfzL lxGb" ljZjljBfnodf<br />
g]kfn r]o/df g]kfnL k9fpg sfh vl6Psf] d udL{sf] labfdf<br />
sf7df8f} F cfO{ a;]sf] lyPF . o:t}df Ps lbg d]/f ldq w| 'js[<strong>i0f</strong><br />
…bLkÚ df]6/;fOsndf Ps hgf dlxnf;lxt dsxfF cfPsf /<br />
d]/f] :jf:Yol:ylt b]v]/ lgs} uDeL/ / lrlGtt ag] . -w| 'js[<strong>i0f</strong>n]<br />
;fydf NofPsL dlxnf dËnnIdL efpHo"—w| 'js[<strong>i0f</strong>sL bf];|L jf<br />
sfG5L kTgL -lnl6n:6f/sL cfdf_ eg]/ d}n] lrg]sf] o;}a]nf xf],<br />
gq w| 'jsL kTgLsf ¿kdf ls/0fsL cfdf rGb]Zj/LnfO{ dfq d<br />
lrGby] F ._ s]xL a]/sf] a;fO / enfs';f/Lkl5 w| 'js[<strong>i0f</strong>n] dsxfFaf6<br />
kms{g] a]nfdf …of] d]/f] z'e]R5f tkfO{ +sf] :jf:Yonfesf nfluÚ<br />
135
eg]/ Pp6f vfd d]/f] xftdf /flvlbPsf lyP . pgL kmls{;s]kl5<br />
vfd vf]n]/ x]bf{ To;df ;xof]usf] /sd ?= b'O{ xhf/ kfFr ;o<br />
lyof] . oxfF d /sdsf] xf]Og, a? dk|ltsf] pgsf] :g]x–;b\efj /<br />
z'e]R5fsf] k|;ª\u k|:t't ub} { 5', h;sf nflu pgLk|lt d ;bf<br />
cfef/L 5' .<br />
bf];|f] k|;ª\u xf]— ef/tsf] db|f;df @^ efb| @)%# df<br />
lduf}{nf k|Tof/f]k0f u/fO{ afFr]/ sf7df8f}F kms]{/ cfPkl5sf]<br />
s'/f . To;/L afFr]/ d sf7df8f}F kms]{sf] ;dfrf/ oxfFsf<br />
kqklqsfx¿df k|sflzt ePkl5 ldq w' |js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ / dËnnIdL<br />
efpHo" b'j} hgf ;Fu} dsxfF cfP/ g]jf/L, ;+:s[ltcg';f/ d]/f]<br />
;':jf:Yosf] sfdgf ub} { :g]xk"j{s dnfO{ …v] F ;uFÚ -k'mn;lxtsf]<br />
;u'g_ lbPsf] d slxNo} la;{g ;lQmgF . To;/L ;u'g lbPsf]<br />
If0fnfO{ d}n] Sofd]/fdf s}b ug{ nufPsf] lyPF / Tof] kmf]6f] kl5<br />
@)%$ ;fndf k|sflzt d]/f] …d[To'zo\ofaf6 lapF‰]/Ú gfds<br />
k':tsdf æ<strong>slj</strong> w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ tyf dnfO{ ;u'g lbFb} u/]sL<br />
dËnnIdL efpHo"Æ eGg] SofK;gsf ;fy d}n] 5kfPsf] lyPF .<br />
o;/L d]/f] k':tsdf 5flkPsf] <strong>w|'js</strong>[<strong>i0f</strong> …bLkÚ / dËnnIdL<br />
efpHo"sf] kmf]6f]n] t 7"nf] sfd u/]5, vf;u/L dËnnIdL<br />
efpHo"sf] hLjgdf eGg] s'/f d}n] kl5 yfxf kfPF . s'/f s] /x]5<br />
eg] dËnnIdL;Fu w| 'js[<strong>i0f</strong>sf] ;'6'Ss ljjfx w]/} cl3 ePsf] /<br />
pgLx¿sf] 5f]/f lnl6n:6f/sf] hGd @)#!÷@)#@ ;fndf g}<br />
e};s]sf] /x]5 . t/ w]/} kl5;Dd klg cyjf eg" F @)%@ ;fndf<br />
w| 'js[<strong>i0f</strong>sf lktfhLn] gflt lnl6n:6f/ -lnl6n:6f/ olta]nf @)÷@!<br />
jif{ k'lu;s]sf lyP_ sf] j|taGw ul/bf;Dd klg w| 'js[<strong>i0f</strong>sf]<br />
3/df vf; u/]/ pgsL h]7L kTgL -ls/0fsL cfdf_ n] ubf{ / c‰<br />
dËnnIdL jh|frfo{ y/sL x'gfn] ubf{ klg xf] Sof/] dËnnIdL<br />
/ ltgsf 5f]/f lnl6n:6f/nfO{ gleœofOPsf] / pgLx¿sf] cfk;L<br />
;DaGwnfO{ u'kr'k} u/L /flvPsf] /x]5 . w| 'js[<strong>i0f</strong> / dËnnIdLsf]<br />
of] kl/jf/ hf]8LnfO{ d]/f] k':tsdf k|sflzt SofK;g;lxtsf]<br />
pko' {Qm kmf]6f]n] k|ydk6s ;fj{hlgs ul/lbPsf] / To;n] dËnnIdLnfO{<br />
6f]nl5d]sdf v'n]/ lxF8\g klg ;lhnf] t'NofOlbPsf] /x]5 . oL ;a<br />
136
F<br />
s'/f yfxf ePkl5 dnfO{ lnl6n:6f/ 5f]/f Toqf] hjfg e};Sbf;Dd<br />
klg To;/L u'kr'k a:g'kbf{v]l/sf] nfdf] ;do;Ddsf] s7f]/<br />
e'Qmdfg, ;s; / cGtof{tgf ;xg ;Sg] dËnnIdL efpHo"<br />
;fFlRr g} ;xgzLn x'g'x' Fbf]/x]5 eGg] nfUof] .<br />
d]/f] hLjgofqfdf <strong>w|'js</strong>[<strong>i0f</strong> …bLkÚ ;Fu ;DalGwt t];|f]<br />
pNn]Vo k|;ª\u xf]— d]/f] cfu|xdf w| 'js[<strong>i0f</strong>n] dnfO{ kf6gdf<br />
laqmLdf /x]sf] 3/ vf]lhlbPsf] k|;ª\u . k|Tof/f]k0fkZrft\ sf7df8f}<br />
kms] {kl5 lqe'jg ljZjljBfnon] dnfO{ :jf:Yo 7Ls geP;Ddsf<br />
nflu eg]/ sLlt{k'/ lq=lj= 5fkfvfgflg/ Pp6f ;fgf] cfjf;sf]<br />
Joj:yf ldnfOlbPsf] lyof] / d oxLF a;]/ :jf:Yonfe ub} { lyPF .<br />
:jf:Yo cln 7Ls ePkl5 cfk"mn] k9fpg] u/]sf] g]kfnL s]Gb|Lo<br />
ljefu oxfFaf6 glhs} kg] { x'gfn] d}n] sIff klg lng yfln;s]sf]<br />
lyPF . o:t}df, d}n] cfˆgf] rfalxnsf] 3/df u[xsnxsf] sf/0f<br />
zflGtl;t a:g ;Sg] l:ylt gb]v]sf]n] ldq w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ k"jf] {Qm<br />
k|sf/ dËnnIdLsf ;fy dsxfF cfPsf a]nf kf6gdf pgsf] 3/<br />
j/k/ Pp6f ;fgf] k'/fgf] 3/ laqmLdf eP lsGg] s'/f u/]sf]<br />
lyPF . Ps lbg pgn] dnfO{ To:tf] 3/ e]l6Psf]n] b]vfpg kf6g<br />
lnP/ uP . kf6g s[<strong>i0f</strong>dlGb/sf] df]db'uNnL6f]ndf pgsf] 3/ lyof]<br />
eg] pgn] b]vfpg nu]sf] of] 3/rflxF kf6g b/af/rf]s 5]j}df<br />
lyof] . 3/ k'/fgf] Psgfn] tLgtn] lyof] . 3/ x]g{ hfFbf w| 'jn]<br />
dËnnIdL efpHo"nfO{ klg ;fy}df NofPsf lyP . of] To:t}<br />
@)%$÷%% ;fnlt/sf] s'/f xf] . 3/sf] df]n (÷!) nfv eg]sf]<br />
/ Tof] a]nf cfk"ml;t Tolt k};f gePsf] x'gfn] d}n] glng] ePkl5<br />
dËnnIdL efpHo"n] dfOtLn] lbPsf] cfˆgf] gfpFsf] hUuf s]–slt<br />
xf] Sof/] a]r]/ / gk'u]sf] C0f u/]/ Tof] 3/ cfˆgf] gfpFdf kf;<br />
u/L lnPsf] d}n] kl5 yfxf kfPF . o;sf] Psfw jif{kl5 of] 3/<br />
hL0ff]{4f/ u/L /fd|f];Fu agfO{–t'NofO{ ul/;s]kl5 <strong>w|'js</strong>[<strong>i0f</strong> /<br />
dËnnIdL efpHo"n] xfdL -d / kTgL ;/:jtL_ b'j}nfO{ af]nfP/<br />
ef]h klg v'jfPsf lyP . dËnnIdL efpHo"n] t of] 3/<br />
h'6fOlbPsf]df v';L x' Fb} To;sf] >]o dnfO{ g} lbg'x'G5, t/ drflxF<br />
eG5'— of] pxfFs} efu / ef]u n]v]sf] xf] / d lgldQ dfq aGg<br />
137
{<br />
k'u]sf] x' F . w| 'js[<strong>i0f</strong> lat]sf] 8]9–b'O{ dlxgfkl5 cl:t s'/f x' Fbf<br />
dËnnIdL efpHo" eGb} x'g'x'GYof]— Tof] 3/ lsg]sf] C0f d}n]<br />
ev{/ uPsf] dlxgfdf dfq r'Stf ug{ ;s] F .<br />
cfˆgf] hLjgsf clGtd jif{x¿df w| 'js[<strong>i0f</strong> vf;u/L la/fdL<br />
x'g yfn]kl5 oxL gofF 3/df cfˆgL sfG5L kTgL dËnnIdL;Fu<br />
a:g] uy] { / slxn]sfxLF dfq df]db'uNnLsf] k'/fgf] 3/df h]7LsxfF<br />
a:g hfGy] eGg] s'/f d}n] a]nfa]nfdf kmf]g ug] { ubf{ yfxf kfPsf]<br />
lyPF . ut b'O{–tLg jif{b]lv otf aLraLrdf lgs} la/fdL<br />
kg{ yfn]kl5 rflxF pgL dËnnIdLsxfF g} a:b} cfPsf /<br />
ljz]ifu/L dËnnIdL / 5f]/f lnl6n:6f/n] g} pgsf] x]/larf/ /<br />
:jf:Yof]krf/ ub} { u/fpFb} cfO/x]sf] eGg] yfxf kfPsf] lyPF . dfly<br />
o; n]vsf] cf/Dedf plNnlvt w| 'js[<strong>i0f</strong>sf] …of]dl/Ú k':tssf]<br />
ljdf]rg sfo{qmdsf] cfof]hgdf klg dËnnIdL / 5f]/f lnl6n:6f/n]<br />
g} u/fPsf /x]5g\ eGg] d}n] kl5 yfxf kfPF . h] xf];\, cfˆgf]<br />
hLjgofqfsf clGtd jif{x¿df w| 'js[<strong>i0f</strong>n] sfG5L kTgL dËnnIdL /<br />
5f]/f lnl6n:6f/af6 k|fKt u/]sf ;]jfz'>'iffaf/] d}n] h]–h] ;'Gb},<br />
b]Vb} / cg'ej ub} { cfO/x]sf] 5', To;nfO{ d cf}lw k|z+;gLo<br />
;D‰G5' .<br />
w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ;Fu d]/f] lrgfhfgL dnfO{, hxfF;Dd nfU5<br />
@)#% ;fnkl5 ePsf] xf] <strong>slj</strong> jf;' zzLdfk{mt . jf;'bfOsxfF d<br />
a/fa/ hfg]–cfpg] uy] + . @)#% ;fndf d}n] lj:t[t e"ldsf<br />
n]vgsf ;fy ;Dkfbg u/]sf] …jf;' zzLsf <strong>slj</strong>tfÚ ;f‰f<br />
k|sfzgaf6 k|sflzt ePs} a]nflt/ xf] Sof/] Ps lbg jf;'bfOsxfF<br />
d k'u]sf] a]nf w| 'js[<strong>i0f</strong> klg cfOk'u] / jf;'bfOn] xfdL b'O{sf aLr<br />
lrgfkrL{ u/fOlbg'eof] . kl5 a/fa/ kmf]gjftf{ / e]63f6 x' Fb}<br />
hfFbf <strong>slj</strong> w| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ / <strong>slj</strong> jf;'zzLsf k|s[lt / k|j[lQdf<br />
d}n] w]/} ;dfgtfsf] cg'ej ug{ yfn]F clg :jefjtM <strong>slj</strong><br />
jf;'zzLnfO{ hlQs} d <strong>slj</strong> <strong>w|'js</strong>[<strong>i0f</strong>nfO{ klg dg k/fpg<br />
yfn] F . To;kl5 <strong>slj</strong> w| 'js[<strong>i0f</strong>sf kqklqsfdf k|sflzt k'm6s/<br />
s[ltx¿sf ;fy} pgsf kfPhlt k':tsfsf/ s[ltx¿ klg k9\b}<br />
uPF— …3fd5fofFÚ, …cf/De cfjfhM cGt cfjfhÚ, …af;LeftÚ,<br />
138
…aQL; s'nlR5gÚ …e'Qmdfg rfln;fÚ, …;j{hft lhGbfjfbÚ, …nfnef]uÚ,<br />
…dgef]uÚ, …ehgd~h/LÚ cflb . o:t}df @)$$ ;fndf g]kfn<br />
/fhsLo k|1f–k|lti7fg -xfn g]kfn k|1f–k|lti7fg_ af6 w| 'js[<strong>i0f</strong>sf<br />
Ps ;oj6f <strong>slj</strong>tfx¿sf] ;ª\u|x …kfgLsf] ;ÍngÚ k|sflzt eof] .<br />
of] lnP/ w| 'js[<strong>i0f</strong> dsxfF cfP . w' |js[<strong>i0f</strong>sf] of] s[lt dnfO{ lgs}<br />
uxlsnf] nfUof] / d}n] o;nfO{ dgf]of]uk"j{s k9]/ æw| 'js[<strong>i0f</strong> …bLkÚ<br />
/ pgsf] kfgLsf] ;ÍngÆ ;dLIff n]v]F . d]/f] of] ;dLIff<br />
…;fKtflxs ljdz{Úsf] & c;f]h @)$% sf] cÍdf k|sflzt eof] .<br />
of] ;dLIffnfO{ kl5 d}n] ;f‰f k|sfzgaf6 k|sflzt cfˆgf]<br />
…l;h{gf / ljj]rgfÚ gfds ;ª\u|x -@)%*_ df ;dfj]z u/] F .<br />
d]/f] of] ;dLIff k9]kl5 w| 'js[<strong>i0f</strong>n] dnfO{ dfof / cfb/ ug{<br />
yfn]sf / Ps lbg 3/df af]nfO{ vfgkLgsf ;fy xfd|f] ;DaGwdf<br />
k|uf9tf yk]sf lyP . To; cj;/df s[<strong>i0f</strong>rGb|bfO klg xfdL;Fu}<br />
cfdlGqt x'g'x'GYof] . xfdLnfO{ <strong>w|'js</strong>[<strong>i0f</strong>, pgsL h]7L kTgL<br />
rGb| ]Zj/L, 5f]/f ls/0f ;a} ldn]/ df]db'uNnLdf /x]sf] pgsf]<br />
3/sf] a'OFundf nuL ef]h} hf]8L v'jfPsf lyP .<br />
<strong>slj</strong> <strong>w|'js</strong>[<strong>i0f</strong> / pgsf <strong>slj</strong>tf;DaGwL cfˆgf] pko'{Qm<br />
;dLIffnfO{ d}n] w| 'js[<strong>i0f</strong>s} …d]/f] kl/roÚ zLif{s <strong>slj</strong>tfsf h'g<br />
kª\lQmaf6 pgsf] kl/ro k|:t't ub} { cf/De u/]sf] lyPF tL <strong>slj</strong>tf<br />
kª\lQm o:tf lyPM—<br />
hflu/] 5pGh]n<br />
xflsdx¿sf] cfb]z vfP/<br />
k]6 kfn] F<br />
To;kl5 9fj| ]m ePF—<br />
g]tfx¿sf] efif0f vfP/<br />
5fs 6f/] F<br />
clxn] s]xL sfd gkfP/<br />
<strong>slj</strong> ag]sf] 5'M<br />
lbgsf] Ps 5fs<br />
:jf:gLsf] 3' 'sL{ /<br />
139
F<br />
Ps 5fs<br />
cfˆg} <strong>slj</strong>tf vfP/<br />
aFr]sf] 5' .<br />
gf} jif{hlt …olt 6«feN;Údf / gf} dlxgfhlt …sf7df8f}<br />
6«feN;Údf hflu/ vfP/ 9fq]m ag]kl5sf <strong>slj</strong> w| 'jss[<strong>i0f</strong>sf] hLjgsf<br />
cg'ej / cg'e"ltx¿ xf:oJoª\UofTds kf/fdf cleJoQm ug]{<br />
pko'{Qm <strong>slj</strong>tf kª\lQmx¿df pgsf] efiffsf] ;/ntf–;'jf]wtf,<br />
nofTdstfsf] ld7f;, z}nLsf] Joª\UofTdstf, cleJolQmsf] ;xhtf<br />
/ efjsf] x[bo:klz{tfh:tf cg]s k|d'v k|j[lQx¿ k|sl6Psf kfOg]<br />
x'gfn] lognfO{ d}n] oxf klg p4[t u/]sf] x' F .<br />
<strong>slj</strong> w' |js[<strong>i0f</strong> <strong>…bLkÚsf</strong>] hLjgsf] Ps dxŒjk"0f{ v08 jf<br />
efutk{m ;ª\s]t ug] { pgsf] pko' {lNnlvt æd]/f] kl/roÆ <strong>slj</strong>tfh:t}<br />
pgn] cfˆgf] hLjgsf clGtd–clGtd <strong>slj</strong>tfsf ¿kdf /x]sf]<br />
æcfuf]kfgLsf] Pp6f uLtÆ zLif{s <strong>slj</strong>tfsf kª\lQmx¿ klg d oxfF<br />
p4[t ug{ rfxG5', h;df pgn] cfˆgf] /f]ufQ{ hLjgsf] cGtkL{8f<br />
cToGt dfld{s kf/fdf k|s6 u/]sf 5g\ . h:t} M<br />
hLjg dfUbf cfuf] kfPF<br />
cv08 cfuf] ef]Ub} 5' .<br />
bdsf] /f]uL d cfuf] vf]Sb}<br />
kfgL lg/Gt/ ;f]Rb} 5' .<br />
cfuf] w]/} kfgL yf]/}<br />
hLjg o:t} lhpFb} 5' .<br />
lkpg] kfgL c‰} gkfO{—<br />
cfˆg} cfFz' lkpFb} 5' .<br />
vfFrf] 6fg{ d kfgLsf] ca<br />
cfFz' v"a ;FufNb} 5' .<br />
Ps d'6\7L ;f; afFRg oxfF<br />
hLjg l;Fu} afNb} 5' .<br />
140
cGtdf, o; ;+;f/df &# jif{ -!(()—@)^# lj=;+=_<br />
;Ddsf] hLjgsf] ;'vb'Mv ef]u]/ lbjª\ut ag]sf <strong>slj</strong> w| 'js[<strong>i0f</strong><br />
…bLkÚ sf] k~ref}lts z/L/ cfh xfdLdf‰ geP klg pgsf]<br />
ozM— z/L/df pgL ;bf hLljt /xg]5g\ eGb} / pgsf] lbjª\ut<br />
cfTdfsf] lr/zflGtsf] sfdgf ub} { pgLk|ltsf] zAb–>4f~hln:j¿k<br />
of] ;fgf] n]v oxLF la;fpg] cg'dlt dfUb5' .<br />
<br />
141